Verslag vergadering Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Wetenschap en Innovatie
Verslag
De heer Ronse heeft het woord.
Ik heb een vraag uitgewerkt rond de uitkeringsgerechtigde werklozen. Vaak gebeurt het dat, als zij in samenspraak met de bemiddelaar, concluderen dat het volgen van een opleiding het meest zinvolle traject naar werk is, er dan een periode komt van vrijstelling van beschikbaarheid. Ze moeten in die periode niet meer ingaan op jobaanbiedingen.
Dat is iets belangrijks, zeker als het gaat over opleidingen die te maken hebben met knelpuntenberoepen. VDAB gaat vaak de kosten voor zo’n opleiding op zich nemen, zoals de cursussen, het studiemateriaal, en nog meer. Uiteraard zijn die ondersteuning en die vrijstelling niet vrijblijvend. We verwachten dat die opleiding een meerwaarde vormt om de afstand richting werk te dichten. De duurtijd van zo’n opleiding wordt in ondersteuning afgestemd op de termijn van die opleiding. Men moet ook altijd geslaagd zijn, en die opleiding mag niet nodeloos gerekt worden. Zo niet, dan verliest men die ondersteuning en worden andere maatregelen genomen richting werk. Ik heb daar een aantal vragen over.
Wat is de procedure en wat zijn de voorwaarden die VDAB hanteert voor het volgen van zo’n opleiding? Worden mensen daarvoor gestimuleerd, geïnformeerd en opgevolgd?
Hoe gaat men om met studenten die een achterstand hebben opgelopen? Welke mogelijkheden hebben zij om hun studie alsnog af te werken?
Op welke manier kan een studie gecombineerd worden met werken?
Kan een werkloze een beslissing van VDAB ter discussie stellen of in dialoog gaan met VDAB?
Minister Brouns heeft het woord.
De procedure bij VDAB die voorafgaat aan het kunnen volgen van een erkende knelpuntopleiding verloopt via verschillende stappen. We starten met het individueel gesprek tussen de bemiddelaar en de werkzoekende, het informeren van de werkzoekende over de mogelijkheden bij VDAB, het inschatten van de opleidingsnood, en het behandelen van de opleidingsvraag. Daarbij worden steeds ook een aantal elementen in overweging genomen. In welke mate leidt de opleiding naar een realistisch jobdoelwit? Is er sprake van een competentiekloof? Dat soort zaken komen daarbij aan bod.
Indien de beslissing negatief is, en de werkzoekende start niet in de beoogde opleiding, dan bespreekt de VDAB-bemiddelaar steeds mogelijke alternatieven met de klant. Wie een erkende opleiding gaat volgen, en dus een positieve beslissing heeft, ondertekent een opleidingscontract. Daarin staan de voorwaarden waar je je tijdens de opleiding aan moet houden. In sommige gevallen kan er ook een transmissie volgen. Wanneer de werkzoekende zich niet houdt aan de gemaakte afspraken of ontoelaatbaar gedrag stelt, dan is het aan de controledienst om die transitie verder te onderzoeken. Dat gebeurt met de mogelijkheid tot wederwoord door de werkzoekende, en dan valt te beoordelen of een verwittiging of sanctie volgt.
Wie een erkende opleiding volgt, is vrijgesteld van beschikbaarheid. Dat betekent dat de werkzoekende niet naar werk moet zoeken zodat de focus volledig op die opleiding komt te liggen. Daar is wel een uitzondering op: als het gaat om een passende dienstbetrekking die ingaat na het einde van de opleiding, dan dient de werkzoekende daar wel op in te gaan. Een werkzoekende wordt dus op alle mogelijke manieren ondersteund om een opleiding binnen de normale termijn af te ronden. Er is vrijstelling van beschikbaarheid, behoud van de uitkering en de opleiding is gratis.
Wat betreft uw vraag rond studenten die een achterstand hebben opgelopen, wil ik eerst en vooral benadrukken dat een werkzoekende tijdens een opleiding in samenwerking met een onderwijspartner van alle ondersteuning en begeleiding die de school aanbiedt, gebruik kan maken, zoals dat voor alle andere reguliere studenten geldt. Als blijkt dat een werkzoekende de opleiding niet in de voorziene duurtijd kan afwerken, kan die tijd van de opleiding verlengd worden. Dat is echter geen recht, maar een extra kans op basis van een individuele beoordeling van de bemiddelaar. Een opleidingscontract kan voor dertig studiepunten – dus een voltijds semester – verlengd worden.
VDAB zet voor de opleidingen, in samenwerking met onderwijsinstellingen, standaard in op het volgen van voltijdse dagopleidingen. Zo behalen werkzoekenden op de snelst mogelijke manier hun diploma. Er zijn wel een aantal opleidingen waar de opleiding, in samenwerking met de onderwijsinstellingen, structureel met tewerkstelling gecombineerd kan worden. Zo is er een deeltijds opleidingsaanbod bij de centra voor volwassenenonderwijs (CVO). Er zijn binnen sommige opleidingen ook mogelijkheden om een stage als werknemer af te leggen.
Tot slot stelde u de vraag naar het ter discussie stellen van een beslissing van VDAB. Bij niet erkende opleiding worden de aanvragen behandeld door de backoffice vrijstellingen. Die dienst overlegt niet met klanten en communiceert enkel schriftelijk. Bij weigering kan de klant een herziening vragen, een klacht indienen of in beroep gaan via de arbeidsrechtbank. Bij erkende opleidingen worden de aanvragen behandeld door het sectoraal team in de regio. De beslissing wordt besproken met de klant door de bemiddelaar en er worden alternatieven voorgesteld. Dat kan beschouwd worden als de mogelijkheid tot dialoog. Is de klant na dit gesprek niet akkoord met de weigering, dan kan die een klacht indienen, in beroep gaan bij de raad van bestuur van VDAB of in beroep gaan bij de arbeidsrechtbank.
De heer Ronse heeft het woord.
Minister, bedankt voor dit heldere antwoord. Begrijp ik het goed dat als iemand een vrijstelling krijgt om gedurende twee of drie jaar een opleiding te volgen en hij in diezelfde periode een passend aanbod krijgt, die persoon dat kan weigeren op basis van de vrijstelling?
Hebben wij zicht op het aantal mensen dat niet slaagt voor zo’n opleiding en dan weer in een ander traject terechtkomt? Dat kan misschien schriftelijk worden nagestuurd.
Mevrouw Malfroot heeft het woord.
Ik heb dezelfde vraag. Bij opleidingen voor knelpuntberoepen kan ik mij voorstellen dat er heel wat werkzoekende anderstaligen zich inschrijven voor die opleiding. We moeten ons er wel van bewust zijn dat de opleiding betaald wordt door de overheid en met behoud van de uitkering is. Dat is natuurlijk een serieuze inspanning die als overheid wordt geleverd om mensen aan het werk te krijgen met belastinggeld.
Ik stel mij de vraag op welke manier die anderstaligen worden gescreend. Moeten zij dezelfde testen ondergaan als de andere ingeschrevenen voor die opleiding? Want als je rekening houdt met het gebrek aan kennis van de taal, kan ik me voorstellen dat als iemand zich zomaar inschrijft voor een knelpuntenopleiding, die mogelijk geconfronteerd wordt met een te hoog niveau. Moeten zij ook die taaltesten afleggen om te kunnen starten aan een opleiding en is het voortraject vooraleer men een traject voor een knelpuntenberoep kan starten, hetzelfde?
Minister Brouns heeft het woord.
Collega Ronse, als je een opleiding volgt in de context van een opleidingscontract, is het inderdaad mogelijk om op basis daarvan een vrijstelling te krijgen en een passend aanbod te weigeren.
Het antwoord op uw tweede vraag zullen we inderdaad schriftelijk nasturen. Om een opleiding goed te kunnen volgen, is het belangrijk om eerst de drempels, bijvoorbeeld taal, weg te werken, anders heeft het weinig zin en effect.
De heer Ronse heeft het woord.
Ik begrijp gedeeltelijk dat als men toestemming heeft gekregen om zo’n knelpuntenopleiding te volgen, men daar met rechtszekerheid gebruik van moet kunnen maken. Aan de andere kant is het een beetje jammer dat als er een passende betrekking wordt aangeboden, iemand alsnog een werkloosheidsuitkering krijgt tijdens de opleiding, terwijl die perfect zou kunnen gaan werken. Misschien moeten we ook kijken naar de gemiddelde duurtijd van zo’n opleiding. Ik vermoed dat dat geen opleidingen zijn die jaren duren en dat die duurtijd redelijk beperkt is.
De vraag om uitleg is afgehandeld.