Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
De heer Coel heeft het woord.
Minister-president, in navolging van het pensioenakkoord dat de federale regering op 10 juli 2023 sloot, werd er op 29 september jongstleden een betalingsverzoek ingediend bij de Europese Commissie voor de uitbetaling van een eerste schijf van 847 miljoen euro aan Europees relancegeld, waarmee de herstelplannen van de respectievelijke overheden in dit land voor een stuk zouden gecofinancierd worden. 38 procent van die middelen wordt voorbehouden voor Vlaanderen.
De Europese Commissie zou tegen uiterlijk begin 2024 de evaluatie van dat verzoek afgerond hebben, maar nu blijkt dat zij nog steeds geen definitief eindoordeel geveld heeft, en ook weer voorbehoud maakt bij de pensioenhervorming die in de schoot van de Federale Regering werd beslist voor het zomerreces. Zo lezen we althans in de pers. Het lijkt daardoor ook steeds aannemelijker dat een deel van de relancemiddelen, in verhouding tot de gehaalde en niet-gehaalde mijlpalen, opgeschort of definitief afgenomen wordt.
In dat geval is het samenwerkingsakkoord tussen de federale overheid en de deelstaten duidelijk: bij verlaging van subsidies als gevolg van het niet bereiken van een of meer mijlpalen en/of streefdoelen, komt het opgeschorte of verlaagde bedrag ten laste van de entiteit die bevoegd is voor deze niet-verwezenlijkte mijlpalen en/of streefdoelen, dit voor zover die entiteit dat financieel kan dragen op het resterende deel waar ze nog recht op heeft.
Doordat dit eerste betalingsverzoek ondertussen vertraging opgelopen heeft, schuiven ook de andere tranches waar België recht op heeft op in de tijd. Voor Vlaamse Veerkracht hebben we altijd de lijn aangehouden dat we het plan volledig en onverkort zouden uitvoeren met behulp van prefinanciering, en dat de vereffeningskalender nog tot 2027 loopt.
Ik heb twee vragen voor u.
Kunt u aangeven wat momenteel de stand van zaken is van de uitbetaling van de eerste schijf aan Europese relancemiddelen? Zijn er vanuit het federale niveau signalen gekomen over de uitbetaling, of moeten we toch stilaan vrezen voor een tijdelijke opschorting of een definitieve afname van de middelen? Hoe evalueert u deze situatie?
Heeft de Vlaamse Regering, eventueel op het Overlegcomité, ondertussen nog eens gewezen op de afspraken die gemaakt werden in het samenwerkingsakkoord? Plant u dat te doen als blijkt dat de Europese Commissie niet de volledige schijf zal uitbetalen?
Alvast bedankt voor uw antwoord.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Coel, de beoordelingsprocedure van de eerste betalingsaanvraag is op dit ogenblik nog lopende. Vlaanderen staat net als de andere deelstaten en het federale niveau in contact met de Europese Commissie om eventuele vragen in de vorm van observatiebrieven te beantwoorden. België heeft reeds drie zo’n observatiebrieven ontvangen. Die gaan onder meer over het gebrek aan structurele hervormingen in de pensioenen. Het is aan de Federale Regering om een antwoord te formuleren dat de Europese Commissie kan overtuigen dat de nodige hervormingen worden genomen, zoals afgesproken binnen het nationale plan voor herstel en veerkracht.
De Europese Commissie heeft op 31 oktober 2023 de stop-de-klokprocedure geactiveerd. Dit geeft hen meer tijd om de voortgang te evalueren, en geeft de Belgische overheden meer tijd om de tekortkomingen recht te zetten en verdere vragen te beantwoorden. Hiervoor zijn er al een paar technische vergaderingen georganiseerd. Het betreft ook een aantal technische vragen met betrekking tot de audit- en controlemaatregelen, en dit gericht aan alle gewesten, gemeenschappen en het federale niveau. In de technische besprekingen hierover met de Europese Commissie zit Vlaanderen mee aan tafel en verneemt de informatie over de vorderingen in het dossier dus uit eerste hand.
Tijdens het laatste overleg werd ook door de Europese Commissie aangegeven dat op elk van die technische punten reeds goede vooruitgang is geboekt. Op basis van de directe interacties met de Europese Commissie is er dus geen reden om te veronderstellen dat er vanwege deze redenen een tijdelijke opschorting of een definitieve afname van de financiële middelen zou zijn voor Vlaanderen.
Het is in het belang van zowel de federale overheid als de deelstaten dat we aan de vereisten van de Europese Commissie voldoen om de uitbetaling van deze Europese middelen niet in het gedrang te brengen. Indien de Europese Commissie zou overgaan tot een gedeeltelijke niet-uitbetaling vanwege tekortschietende hervormingen op andere beleidsniveaus, zullen we vanzelfsprekend wijzen op de afspraken die daaromtrent gemaakt werden in het samenwerkingsakkoord van juli 2022.
Die afspraak is dat desgevallend het opgeschorte of verlaagde bedrag ten laste komt van de entiteit die bevoegd is voor de niet-verwezenlijkte mijlpalen en/of streefdoelen. De ontbrekende structurele hervormingen in de federale sociale zekerheid zijn overigens niet alleen nodig om te voldoen aan de afspraak over de Europese herstel- en veerkrachtcapaciteit, maar ook om te vermijden dat België op het Europese strafbankje terechtkomt en vanuit Europa een ‘excessive deficit procedure’ wordt gestart.
Het recente verleden in een aantal Zuid-Europese lidstaten, zoals Portugal en Spanje, heeft ons geleerd welke draconische maatregelen desgevallend nodig kunnen zijn om zo’n scheefgegroeide budgettaire situatie alsnog recht te kunnen trekken.
De Vlaamse Regering heeft haar huiswerk gemaakt en kan een traject naar een begroting in evenwicht tegen 2027 voorleggen aan de Europese Commissie. We nodigen de Federale Regering en de andere deelstaatregeringen dus uit om hetzelfde te doen en de nodige structurele hervormingen en besparingen door te voeren om aan deze Europese afspraken te kunnen voldoen
De heer Coel heeft het woord.
Bedankt, minister-president, voor uw stand van zaken. Ik begrijp uit uw antwoord dat de procedure nog loopt en dat we, ook al zijn we begin januari, nog geen finaal uitsluitsel hebben. Maar ik begrijp ook dat er geen indicaties zijn dat de Vlaamse mijlpalen en streefdoelen een obstakel zouden zijn voor het uitbetalen van deze middelen. Dit is niet de plaats om inhoudelijk over andere hervormingen te spreken, die de bevoegdheid zijn van andere niveaus. Maar ik sluit mij uiteraard wel aan bij uw uitnodiging aan de andere niveaus om er werk van te maken.
Het heeft wel een Vlaamse impact. Zolang het dossier niet is afgerond en er geen beslissing is, wachten we op onze centen en moeten we verder blijven prefinancieren. Dat heeft, denk ik, twee gevolgen. Eén, geld lenen is niet gratis. De rente gaat niet over heel grote bedragen, op het geheel heeft dat maar een beperkte impact, maar alle kleintjes tellen. Daar zou toch uitsluitsel moeten komen dat we dat geld krijgen. Hebt u een indicatie wanneer? Er was gezegd begin januari 2024, we zijn nu zover.
Ten tweede: in december heeft collega Van Rompuy hier een vraag gesteld over de tweede en derde uitbetalingsaanvraag die gecombineerd zal worden, en in juli 2024 worden ingediend. Dat hebben we toen uit uw antwoord begrepen. Impacteert deze vertraging ook de tweede en de derde schijf?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Inderdaad, zoals u weet hebben we het volledige bedrag van 4,3 miljard euro die wij voor Vlaamse Veerkracht hebben uitgetrokken in onze boeken opgenomen. Ze staan opgenomen in onze schuld. Als we een Europese uitbetaling krijgen van de ons beloofde middelen, zal dat een schuldverlichting inhouden. Dat is de impact. Inderdaad, op schuld betaal je rente. Elke maand dat het vroeger kan zijn, is dat beter voor de globale begroting.
Wat uw tweede vraag betreft: we zullen inderdaad de betalingsaanvraag twee en drie samenvoegen. Dat wordt natuurlijk geïmpacteerd door de beoordeling van de eerste, want daar zul je uit leren. De opmerkingen die gemaakt worden, kunnen over een inhoudelijke hervorming gaan of over de manier van rapporteren. We moeten daaruit leren. Maar dus ja, dat zal de timing impacteren. Nu, het is moeilijk te zeggen wanneer precies, want dat zal afhangen van wanneer de eerste is afgerond. Maar het zal er zeker een invloed op hebben, ja.
De vraag om uitleg is afgehandeld.