Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
Goeiemiddag en welkom, ook minister. Ik wil niet nalaten u allen eerst een gezond en voorspoedig 2024 toe te wensen, met al wat u zich maar kunt inbeelden: begroting in evenwicht, minder belastingen, verkiezingen die gaan over waar het om gaat en dat soort dingen meer. Ik wens iedereen veel succes bij de verkiezingen, maar uiteraard die van de andere partijen niet te veel.
Bij dezen starten we onze werkzaamheden.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Voorzitter, ook op mijn beurt aan u en iedereen in deze zaal de beste wensen, zowel persoonlijk als politiek. Als die twee samengaan, des te beter.
Mijn vraag gaat over de Gewestelijke Investeringsmaatschappij voor Vlaanderen (Gimv) en de mogelijke of geplande uitstap. We hebben dit in het verleden al een paar keer besproken in deze commissie. Ik ga de hele voorgeschiedenis niet uitgebreid herhalen.
Via de Vlaamse Participatiemaatschappij (VPM) – niet te verwarren met de Participatiemaatschappij Vlaanderen (PMV) – heeft de Vlaamse overheid destijds een aandeel in Gimv genomen. Gimv werd in 1980 door het Vlaamse Gewest opgericht als investeringsmaatschappij om de groei en ontwikkeling van een aantal economische initiatieven te bevorderen.
Gaandeweg werden de activiteiten van Gimv uitgebreid en werd Gimv ook investeerder in durfkapitaal en ‘private equity’. Vandaag heeft ze enkel de rol als durfinvesteringsfonds.
In 1997 volgde een beursgang, waarna de participatie van de Vlaamse overheid in Gimv werd afgebouwd. Zo komen we tot het punt van vandaag, waar de vraag rijst hoe we dat resterende aandeel moeten behandelen. Moeten we dat aanhouden? Is dat een kerntaak van de overheid?
Mijn vraag dateert al van een tijdje terug. Ik zag in De Tijd van begin december dat er een potentiële overnemer zou zijn gevonden voor het aandeel in Gimv. Het zou gaan – en ik mag het zeggen want de naam werd vermeld in de berichtgeving, maar ik weet dat men altijd een beetje goed moet omgaan met gevoelige informatie – om WorxInvest, dat het aandeel zou overnemen voor 375 miljoen euro. Het verkoopproces was al in gang gezet. Ik denk ook dat het een goede zaak is en ik heb het al een aantal keren gezegd in deze commissie.
Minister, ik heb een aantal vragen.
Kunt u de berichtgeving over de deal bevestigen? Ik begrijp het als u zegt dat er nog een aantal zaken uit te klaren zijn en dat we verstandig moeten omgaan met gevoelige informatie. Alle begrip. Ik vraag gewoon naar het verloop van het proces. Alles wat u daarover kunt delen, is welkom, maar als u om gerechtvaardigde redenen bepaalde dingen niet kunt delen, is er geen enkel probleem.
Wat me vooral interesseert, is of het bedrag van de verkoop zal worden gebruikt om de schuldafbouw te verminderen. U hebt er in het verleden al op gealludeerd. Er zal dus bij uitbetaling van het overnamebedrag minder financiering moeten worden gezocht op de financiële markten. Wat is de geraamde jaarlijkse impact op de schuldafbouw en de rente-uitgaven voor 2024 en eventueel de volgende jaren? Ik weet dat het in het geheel der dingen natuurlijk maar een klein aandeel is, maar is er een analyse voor de impact daarvan?
Het aandeel in Gimv wordt aangehouden via VPM. Binnen VPM was vorig jaar nog 300 miljoen euro cash aanwezig. Wat zal met deze cash gebeuren na de uitstap uit Gimv? VPM is dan op zich een lege doos. Heeft het dan nog zin om die cash aan te houden? Ik neem aan dat er ook jaarlijkse kosten aan verbonden zijn aan de structuur. Wat gaat er dan met dit vehikel gebeuren? Zal er worden overgegaan tot ontbinding van VPM? Hoe zal de resterende cash worden ingezet?
Samen met Gimv wordt altijd de participatie in de verzekeraar Ethias in één adem genoemd. Deze participatie is ontstaan uit de financiële crisis. Wordt een exit uit deze participatie overwogen? Er zijn linken met de andere overheden in dit land en dit moet dus in overleg gebeuren. Welke drempels/hindernissen of andere zaken staan een Vlaamse exit uit het kapitaal of liever uit de holding boven Ethias eventueel in de weg? U zou kunnen redeneren, zoals bij Gimv, dat dit ook niet echt tot de kerntaak van een overheid behoort.
Minister Diependaele heeft het woord.
Mijnheer Vande Reyde, ik dank u voor uw vraag. Ook van mijnentwege de beste wensen voor 2024.
Mijnheer Vande Reyde, uw bezorgdheid met betrekking tot communicatie is zeer terecht, maar het verwondert mij een beetje omdat hier alles rond is. Er is ook officieel over gecommuniceerd. Het is gedaan met alle beursregels die je maar in acht kunt nemen. Er is ook een regeringsbeslissing genomen om VPM die opdracht te geven. In die zin hoeft u zich geen zorgen meer te maken en kunnen we er voluit over spreken. Het verwondert mij een beetje dat het blijkbaar niet tot bij u is geraakt, want het is wel degelijk rond.
Gelet op het beursgenoteerde karakter kon ik inderdaad tot op heden niet reageren of meer duiding geven over het verkoopproces. Nu dus wel. Het proces is goed verlopen, met een gunstige afloop voor alle partijen, zowel voor de Vlaamse overheid, die haar schuldopbouw kan milderen en een participatie minder te beheren heeft, als voor Gimv en WorxInvest, die beide een mooi toekomstverhaal kunnen schrijven.
Ik ben vooral blij met de verankering van Gimv in Vlaanderen. Ik denk dat er eigenlijk drie grote lijnen waren waarnaar je moest kijken wat ermee zou gebeuren. Ten eerste was het de prijs die wordt betaald. Ten tweede, wat gebeurt er met Gimv en welke zijn de toekomstplannen? En ten derde, kunnen we wat Gimv beheert, verankeren in Vlaanderen? Als je het mij vraagt: ik kon op voorhand toen we dit proces begonnen, geen gedroomder scenario schrijven dan wat het nu uiteindelijk is geworden. Politiek vind ik dit een absoluut succesverhaal, als je het mij vraagt. Het is natuurlijk mijn eigen mening, maar ik denk dat je hiertegen weinig kunt inbrengen.
Het was niet altijd evident om vorig jaar de kritiek in de pers niet te kunnen weerleggen, hoewel die vaak onterecht was. We hebben onderzocht of het interessant was om complexere structuren op te zetten om te verkopen, zoals sommige experten ons aanraadden. Het was niet het geval, want steeds betekende het dat we de controlepremie die we hoopten te krijgen, zouden verliezen. We waren dus ook niet van plan om te verkopen aan bradeerprijzen. Maar eind goed, al goed.
Het heeft me niet echt gestoord en ik neem het niet kwalijk, maar men zei dat het een slecht moment was om te verkopen. Ja, je zet iets in de markt en je kijkt welk bod er komt. Als het echt zo slecht zou zijn, dan verkoop je niet, maar die optie werd blijkbaar nooit geopperd. Het werd alleen maar negatief weggeschreven. Ik vind het een beetje jammer, want die optie bleef natuurlijk altijd open.
Maar nu, uw concrete vragen. De Vlaamse Regering heeft op donderdag 30 november na beurstijd inderdaad de raad van bestuur van VPM gemachtigd om op het bod van WorxInvest, dat voor die partij bindend was tot eind dit jaar, in te gaan. WorxInvest legt 375 miljoen euro op tafel om het belang van VPM in Gimv over te nemen. Hiertoe werd ook die donderdagavond een zogenaamd en gebruikelijk sales and purchase agreement (SPA) door beide partijen getekend. Vervolgens werd de Financial Services and Market Authority (FSMA) op de hoogte gesteld, gelet op het beursgenoteerde karakter van Gimv. De SPA is vertrouwelijk. De verkoop met betaling van de overeengekomen verkoopprijs wordt afgerond in de zomer van 2024. De transactie moet immers worden aangemeld bij verschillende autoriteiten: mededingingsautoriteiten, commissie in het kader van de Foreign Subsidies Regulation (FSR), nationale veiligheidscreeningscommissies en dergelijke meer. Dat neemt tijd in beslag, waardoor we verwachten de transactie definitief te kunnen afronden in de zomer van 2024.
Wat de tweede vraag betreft: de opbrengst van een mogelijke verkoop leidt tot schuldafbouw of tot minder schuldopbouw. De gemiddelde rentevoet voor de opnames die we in 2023 reeds hebben gedaan, bedraagt 3,65 procent. Met de verwachte betaling in de zomer van 2024 van de overeengekomen verkoopprijs zullen we dus 375 miljoen euro minder moeten lenen aan een nu in de meerjarenraming verwachte rentevoet van 3,5 procent, vast op tien jaar, of 3,6 procent vlottend. Als u dat omrekent – dat is natuurlijk niet zo moeilijk, maar het hangt er allemaal vanaf welke lening je neemt: kortlopend of langlopend –, uitgaand van gemiddeld 3,5 procent op tien jaar, dan gaat het over 13 miljoen euro minder intrest te betalen. Als je dan weet dat ons dividend altijd tussen de 10 en 13 miljoen euro lag, dan doen we hier nu, dankzij de hogere rentevoet, een heel positieve zaak, puur budgetmatig. Zeker als je ook weet dat het altijd ging om een keuzedividend en dat we om onze positie als controle aandeelhouder binnen Gimv te behouden, meestal gingen voor een uitbetaling in aandelen. Alleen al puur budgettair is het een heel goede zaak, los van de eventuele waardestijgingen natuurlijk. Dat kun je nooit meenemen.
Wat uw derde vraag betreft: door de verkoop kunnen we ook de door VPM ter beschikking gestelde kasreserves in het kader van het beleggen in eigen schuld permanent maken. Er is geen terugbetaling meer nodig, noch zijn er nog rentebetalingen op de bij ons belegde kasreserves verschuldigd. VPM had dus zo'n 300 miljoen euro in kas, maar ze zijn verplicht om dat te beleggen in Vlaamse overheidsschuld. Wij moesten daarvoor rente betalen. Als je dat bekijkt binnen de geconsolideerde schuld, is dat een nuloperatie. We betaalden eigenlijk aan onszelf ,omdat we 100 procent van VPM hadden. In die zin maakt het niet veel uit, voor onze directe schuld natuurlijk wel, maar voor de geconsolideerde schuld niet.
VPM’s enige rol was, of is nog altijd, het beheren van het belang dat het Vlaamse Gewest aanhoudt in Gimv. Zij zal het traject tot en met closing van de transactie mee begeleiden. Na de closing van de verkoop van de participatie in Gimv wordt VPM ontbonden. Dat is ook maar logisch, omdat het een enige rol was.
De werkingskosten van VPM bedroegen in 2022 38.000 euro.
De vierde vraag ging over Ethias. De Vlaamse overheid heeft een belang van ongeveer 32 procent in Ethias. Naast de Vlaamse overheid bezitten zowel de federale overheid als het Waalse Gewest beide een belang van 32 procent in Ethias. Een verkoop ligt op dit moment niet op tafel.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw klare en volledige uitleg. Ik ga akkoord met u over de verkoop. Als het economisch goed gaat, wordt er gezegd – dat is in het verleden ook een paar keer gezegd – dat er geen sense of urgency is om te verkopen. Als het economisch slecht gaat, wordt er vaak gezegd dat het niet het goede moment is, want we zouden er op andere momenten eventueel meer voor kunnen krijgen.
Ik ben blij dat het proces goed is verlopen. Het heeft uiteindelijk een meerwaarde gehad. Ik denk dat het op dat vlak goed is verlopen en dat het een juiste weergave van de werkelijke marktwaarde is.
Breder genomen, denk ik ook dat als je ziet dat een bepaald initiatief niet meer tot de kerntaken van de overheid behoort, je de keuze moet maken om er afscheid van te nemen, ook al kan dat op termijn nog voor extra dividenden of inkomsten zorgen. Ik vind het een goede zaak dat het hier in functie van de schuldafbouw is ingezet.
Wat Ethias betreft, worden er nog geen verdere stappen gezet. De dividenden daarvan bedragen ongeveer 30 miljoen euro per jaar. Dat is aanzienlijk, maar als we enkel dit zouden nemen als reden om erin te blijven, zijn we natuurlijk verkeerd bezig. We kunnen nog wel andere initiatieven nemen om dividenden te genereren. Dat is niet altijd het doel van de overheid. Ik weet niet of u in de toekomst of in een volgende regering een plan van aanpak of een gedachtewisseling of een aanzet kunt doen in samenspraak met de andere overheden om de uitstap uit Ethias alleszins op te starten. Ik weet ook niet of u enig zicht hebt op de actuele marktwaarde. Destijds is er zo'n half miljard euro geïnvesteerd. Als het gevoelig is, hoeft u dat zeker niet hier te zeggen. Is er enige duidelijkheid wat de marktwaarde is? Als we daar niet meteen plannen voor hebben, is het misschien het moment om die alvast te initiëren en te bekijken hoe een volgende regering daarmee kan omgaan. Dank u.
De heer Muyters heeft het woord.
Ik dank u voor de vraag, maar vooral om te onderschrijven wat de minister naar voren heeft gebracht. Ik denk dat het echt een goed moment was om Gimv aan te bieden en te bekijken welke mogelijkheden er waren.
Dat de verankering nu gebeurt dankzij WorxInvest, vind ik ook een zeer goede zaak.
Wat de prijs betreft, is het zoals u zegt: als je het vergelijkt met het dividend, dan was het een goed moment om effectief de stap te zetten naar de verkoop.
Het is ook heel positief dat de consequentie wordt genomen om VPM daarna te ontbinden.
Het zijn dus allemaal positieve zaken, en dat mag worden gezegd.
Minister Diependaele heeft het woord.
Dank u wel voor de bijkomende vragen.
Mijnheer Muyters vat het een beetje samen. Met Gimv stonden alle sterren goed, en dus hebben we het proces in gang gezet. Er is dan een bieder gekomen waar ik dolgelukkig mee ben. Je krijgt een verankering in Vlaanderen, maar in dit geval is het niet alleen een Vlaams bedrijf maar zit het ook nog eens in twee stichtingen. Je moet maar eens kijken naar de constructie van WorxInvest. Het zorgt er juridisch voordat ze heel hard zijn verankerd. Het is niet zomaar een aandeelhouder die het hier houdt als bedrijf of nv, maar het zit in stichtingen, wat het sterker maakt. Het is zeer mooi dat we het op die manier hier kunnen houden.
Wat de prijs betreft, was het zeker een goede zaak. Ik heb u uitgelegd dat het budgettair alleen al een goede zaak is. We zijn er blij mee.
De reden waarom Gimv kon worden verkocht – en op een bepaald moment hebt u dat ook gezegd mijnheer Vande Reyde –, is omdat ik ook principieel denk dat een overheidsparticipatie alleen maar van belang is als er ook een maatschappelijk nut aan is gekoppeld. Een overheid dient niet als puur beleggingsorgaan. Er moet een zekere maatschappelijke, economische of welke vorm van meerwaarde dan ook aan zijn.
Ethias ligt op dit moment niet op tafel. Ik ga u enkel mijn gedacht geven, of althans schetsen welke vraag u zich moet stellen. U vraagt naar de waarde, maar dat kan niemand voorspellen. Het hangt van verschillende omstandigheden af, onder andere bijvoorbeeld van de vraag of je alleen zou verkopen of samen met Wallonië of de federale overheid. Wie er zal geïnteresseerd zijn, hangt dus af van welk pakket er precies op de markt komt en hoe diep de zakken zijn van wie geïnteresseerd is. Ik kan er dus niets over zeggen, niemand trouwens, want het hangt van te veel omstandigheden af.
Bij Ethias is er nog wel een zeker maatschappelijk nut. U moet zelf maar de afweging maken. Ik schets het alleen maar, zonder mijn eigen mening te geven. Ethias neemt een bijzondere positie in als verzekeraar van lokale besturen. Het is dan de vraag of dat een voldoende doorwegend maatschappelijk nut is dan wel of het evengoed commercieel kan worden uitgeoefend. Dat is ook een standpunt. Ik schets de vraag die moet worden gesteld, zonder een uitspraak te doen. Ik ben er niet voor gemachtigd, want het ligt op het moment niet op de tafel. Dat is de vraag die je moet stellen. Bij Gimv was het overduidelijk: oorspronkelijk opgestart als verankeringsinstelling, zoals u zegt, maar het was het niet meer. We wilden het natuurlijk graag hier houden, zoals we graag alle bedrijven hier zouden houden, maar het had geen maatschappelijke verankeringsrol meer, dus konden we het laten gaan. Nu is het op een schitterende manier toch mooi geland, in mijn ogen op een robuuste manier. Het is een gedroomd scenario. Maar bij Ethias is het anders, omdat er een ruimere vraag kan worden gesteld over de maatschappelijke meerwaarde die speelt voor lokale besturen.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Het is een terechte schets van de problematiek of de situatie rond Ethias. Je kunt de bedenking maken dat het niet de enige private verzekeraar is, ook niet bij lokale besturen. Maar het is een terechte bemerking in het licht van de verdere evolutie van dat pakket. We zullen zien wat er in de toekomst gebeurt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.