Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, vanaf 1 januari 2024 voert Blue-bike een aantal wijzigingen uit in hun tariefbeleid. Naast het stopzetten van het derdebetalerssysteem door de Vlaamse overheid, komen er ook aangepaste prijzen voor toeslagen, vouchers en ritten langer dan 24 uur.
Vanaf 2024 stopt de Vlaamse overheid met de derdebetalersregeling voor Blue-bikeklanten. Daardoor verdwijnt de tegemoetkoming van 1 euro per rit waarop de derdebetalersregeling van toepassing was. Vanaf 1 januari 2024 betaal je daar de eerste 24 uur 2,5 euro voor, in plaats van 1,5 euro. Maar dat is in de veronderstelling dat de steden ook mee betalen. In gemeenten zonder derdebetalerssysteem verandert er niets.
Ook de prijzen voor toeslagen, vouchers en ritten langer dan 24 uur worden aangepast. Wie zijn fiets langer wil behouden dan 24 uur, maar minder dan 48 uur, zal bijvoorbeeld 5 euro betalen, in plaats van 3,5 euro. Wie zijn fiets tussen de 48 uur en 72 uur wil behouden, zal vanaf 1 januari 10 euro betalen, in plaats van 5,5 euro. Per bijkomende 24 uur betaalt de gebruiker 15 euro extra, in plaats van 10,5 euro. Wie zijn fiets langer dan dertig dagen wil behouden, zal 650 euro betalen, in plaats dan 550 euro. Dat is een toeslag van 100 euro.
Ik heb hierbij de volgende vragen. Hoe staat u tegenover die tariefverhoging van Blue-bike? Bent u ervan overtuigd dat een tariefverhoging de weg naar de modal shift zal versnellen?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel, mevrouw Lambrecht, voor uw vragen over de tariefverhoging van Blue-bike. Ik wil toch heel even verwijzen naar het uitgebreid debat rond basisbereikbaarheid dat gisteren in de plenaire vergadering plaatsvond. U weet ook dat in het decreet Basisbereikbaarheid alle budgetten voor basisbereikbaarheid werden samengebracht, ook de middelen vanuit Vlaanderen die jaarlijks werden voorzien voor de derdebetalersregeling van Blue-bike. Die kwamen samen in het vervoer op maat.
Het waren de vervoerregio’s zelf – de vervoerregioraden – die zouden bepalen hoe ze de uitrol van het vervoer op maat, en het deelsysteem dat daaronder valt, zouden organiseren. Alle vervoerregioraden hebben hun vervoer-op-maatplan goedgekeurd in 2020 en ook nog daarna. Voor het zomerreces werd er ook een go gegeven voor de verdeelsleutel binnen elke vervoerregio voor het flexvervoer en voor de deelsystemen, dus inclusief de deelfietsen.
In het totaal werd er in 2024 binnen het vervoer op maat een bedrag van om en bij de 6 miljoen euro voorzien voor de deelsystemen, in lijn met de door de vervoerregioraden goedgekeurde ov-plannen (openbaar vervoer). De uitrol van dit vervoer op maat met deelfietsen draagt alleszins bij tot de duurzame modal shift. Zodoende komt er dan ook meer budget vrij voor het installeren van die deelfietsen.
Wat dan specifiek de communicatie van Blue-bike betreft: het derdebetalerssysteem richting Blue-bike vanuit Vlaanderen wordt per 1 januari 2024 stopgezet, precies omdat die middelen integraal naar de vervoerregioraden gaan.
Als er dan sprake zou zijn van een tariefverhoging, geldt dat enkel op locaties waar vroeger een derdebetalerssysteem van kracht was. Op locaties waar dit niet het geval was, blijft het standaardtarief gelden. Daarnaast zijn er ook een aantal locaties – ik denk aan Deinze, Landegem en Ninove – waar men het ontlenen van een fiets volledig gratis maakt. Dit is dan ten koste van de gemeente. Daar verandert er als dusdanig niets, maar dragen de lokale besturen zelf expliciet bij.
Bijkomend moet ik ook nog zeggen dat de Blue-biketarieven, zelfs met de tariefaanpassingen die men nu heeft gecommuniceerd, competitief zijn in vergelijking met andere deelmobiliteitsoplossingen.
Tot slot moet ik ook nog meegeven dat het feit dat het derdebetalerssysteem vanuit Vlaanderen vanaf 1 januari 2024 wordt stopgezet al enige tijd geleden werd gecommuniceerd aan Blue-Mobility. Dus men wist dat. Ik begrijp niet goed waarom er daaromtrent zoveel vragen zouden komen. Er werd alleszins ook aan Blue-Mobility zelf gevraagd om iedereen hierover in kennis te stellen.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, ik heb het niet over het feit dat er niet in kennis zou worden gesteld. Ik snap echt niet dat u hier jaren aan een stuk zegt dat de auto thuis moet blijven, dat de files minder moeten, dat we het openbaar vervoer moeten stimuleren, en dat u dan drieduizend haltes wegneemt, maar dan ook nog eens, als de mensen aankomen met de trein en willen pendelen en die Blue-bike nemen, die 1 euro per rit uit Vlaanderen laat wegvallen en dat u dat dan weer verpakt in een verhaal dat het in een heel pakket zit en dat de vervoerregio’s, met het mes op de keel, dat dan maar goedgekeurd hebben. Alweer zouden de lokale besturen, die minder geld krijgen, nu zelf nog de schuldige zijn.
Dat klopt niet. Ik heb deze morgen nog geïnformeerd voor Brugge. Het kost nu 1,5 euro voor een Blue-bikerit, omdat er 1 euro van Vlaanderen is en al 1 euro van het lokale bestuur van Brugge. Door die maatregel van u om het nu niet meer te betalen, zal een Blue-bikerit rit in Brugge 3,5 euro in plaats van 1,5 euro kosten, als Brugge zelf niet weer bijspringt. Ik weet dus echt niet hoe u die modal shift, die omslag, zult realiseren van de auto naar mensen die het openbaar vervoer nemen, met wat u allemaal doet.
U legt dat hier dan weer uit zoals u gisteren hebt proberen te doen, door te zeggen dat de vervoerregio’s het goedgekeurd hebben. Dat kan wel zijn, maar als u ze geen geld geeft, dan kunnen zij ook niet veel meer doen dan dat goedkeuren. U moet toch toegeven dat het goedkoop maken van een vervoersmiddel aan bijvoorbeeld een treinstation, mensen ertoe aanzet om de trein of de bus te nemen? U zult ervoor zorgen dat er weer meer mensen de auto nemen om te pendelen, dus ik vind dit een zeer, zeer slechte maatregel, die lijnrecht ingaat tegen wat u hier wekelijks zegt over de modal shift. U zult dat opnieuw weerleggen en zeggen dat de vervoerregio’s het goedgekeurd hebben. We draaien in een cirkel. Ik ga helemaal niet akkoord met het soort beleid dat u aan het voeren bent, en velen met mij.
De heer Bex heeft het woord.
Ik wil eerst en vooral collega Lambrecht danken voor de vraag. Ik denk dat die Blue-bikes echt een superhandig middel zijn om, als je ergens in een station aankomt waar je normaal niet vaak komt, snel even de fiets te nemen en naar je bestemming te gaan. Dat is ideaal voor die laatste kilometer.
Als dat dan, boven op de prijs van je treinticket, inderdaad 1 euro duurder wordt, of 2 euro zoals in Brugge, dan is dat een extra kost voor de gebruiker en misschien ook een extra stimulans om toch maar op een andere manier, misschien met de wagen, die verplaatsing te maken. Ik sluit mij dus aan bij de kritiek. Er is in het kader van basisbereikbaarheid een hele oplossing, met onder andere deelmobiliteit, voorzien. Rond deelmobiliteit staan u en de Vlaamse Regering momenteel nog vrijwel nergens, behalve dat die Blue-bikes, die georganiseerd worden door een dochterbedrijf van De Lijn, nu een euro duurder worden. Welk signaal geeft u eigenlijk?
Mijn vraag aan u is dan ook heel duidelijk: over hoeveel geld gaat het hier in feite? Hoeveel extra middelen kunt u aan de lokale besturen geven om vervoer op maat te organiseren doordat die Blue-bikes nu duurder worden? Wat is het totale bedrag dat hier zogezegd gewonnen wordt? Volgens ons is het veeleer verloren, omdat het juist een negatief effect gaat hebben op het gebruik van deelmobiliteit.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Ik deel voor een stuk de bezorgdheid van collega Lambrecht. Blue-bikes kunnen inderdaad een meerwaarde zijn voor de modal shift, voor de laatste kilometer. Ik heb die vraag dan ook gesteld, vorige week of twee weken terug, bij de bespreking van de begroting. Ik was dus een beetje verbaasd dat die vraag hier nu apart opnieuw aan bod kwam, maar ik heb die bezorgdheid toen dus ook geuit.
In tegenstelling tot collega Lambrecht deel ik wel voor een stuk de visie van de minister. Ik denk dat het ook wel goed is als je die budgetten kunt samenbrengen en bundelen, zodat dat allemaal geregeld wordt vanuit de vervoerregio. Mijn bezorgdheid is er dus wel, maar ik deel de visie van de minister om dat samen te brengen in de budgetten van de vervoerregio.
De heer Maertens heeft het woord.
Ik heb absoluut niet de ambitie om een debat dat we gisteren uitentreuren gevoerd hebben, nog eens over te doen.
Wat deelmobiliteit betreft, denk ik dat het een heel goede zaak is dat er lokaal kan worden gekeken welke middelen moeten worden ingezet en waarvoor men kiest. Want er zijn natuurlijk verschillende mogelijkheden, afhankelijk van de regio, en ook afhankelijk van bijvoorbeeld de aanwezigheid van een station in een gemeente. Je kunt deelfietsen proberen te exploiteren in een plattelandsgemeente waar geen station is, maar dan wens ik je in alle eerlijkheid veel succes. Daarom denk ik dat het nuttig is dat men daar bijvoorbeeld gaat inzetten op elektrische deelwagens of andere mogelijkheden.
Als je spreekt met collega's, wil iedereen wel deelfietsen en wil men dat onderbrengen in het budget voor vervoer op maat. Maar er is wat aarzeling – ook bij ons, trouwens – om in te gaan op het mogelijke aanbod om buitenmaatse fietsen aan te bieden in een deelsysteem. Daarmee bedoel ik fietsen die bijvoorbeeld een rolstoel kunnen vervoeren, maar ook bakfietsen, waar een bepaald laadvermogen aan verbonden kan zijn.
Minister, hebt u er zicht op hoe dat zit in Vlaanderen? Zijn er, over al die vervoerregio’s verspreid, aanvragen om zulke systemen te implementeren? Het zal nog wat tijd moeten kosten, maar ik denk dat ook dat iets is waar we een markt voor hebben. De bakfietsen die een alternatief kunnen zijn voor bijvoorbeeld klein materieel bij onze groendienst, kunnen ook perfect in een deelsysteem. Hebt u daar zicht op, minister? Als u daar nu uit het hoofd geen zicht op hebt, vraag ik dat wel eens op een andere manier of zoek ik dat wel uit.
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel voor de bijkomende vragen. Het is duidelijk dat sommige mensen het wel begrijpen en andere niet.
Mevrouw Lambrecht, bij u weet ik het niet. Ofwel wilt u het niet begrijpen, ofwel doet u alsof u het niet begrijpt. Het is keer op keer hetzelfde. Ik kan misschien heel even teruggaan in het verleden. Dat De Lijn voor bepaalde locaties een afspraak maakte met Blue-bike – niet op elke locatie, u weet perfect dat Blue-bike op sommige locaties actief is, op andere locaties niet – betekent niet dat wij, vanuit Vlaanderen, elk lokaal bestuur gaan verplichten om met Blue-bike in zee te gaan. Dat is één.
Twee: het derdebetalersysteem dat in het verleden gold, houdt op op het moment dat het vervoer op maat in voege gaat. Het vervoer op maat, mijnheer Bex, daar hebben we 6 miljoen euro voor uitgetrokken. Klaarblijkelijk weet u het nog altijd niet. De vervoerregioraden, waar de lokale besturen actief in aanwezig zijn, bepalen hoe ze die middelen aanwenden. Als ik u nu geloof, dan zou ik bijvoorbeeld Antwerpen, waar men in zee is gegaan met een firma als Donkey Republic, moeten zeggen dat die daar niet meer actief mogen zijn maar dat het alleen maar Blue-bike moet en kan zijn. Dat is de facto wat u zegt. Wel, dat doe ik niet. Ik laat de lokale besturen, de vervoerregioraden – zoals het ook is voorzien in het decreet Basisbereikbaarheid dat in 2019 in het parlement is gestemd – zelf de regierol op zich nemen.
Dan vind ik de vraag van de heer Maertens, die het wel allemaal goed heeft begrepen, terecht. Ja, men vraagt andere systemen. Ja, het is ook een verhaal van elektrische fietsen, bakfietsen en fietsen voor mindermobielen. Daar voorzien we op onze Hoppinpunten ook ruimte voor. Misschien moet de heer Bex eens te rade gaan bij schepen Dessers in Leuven. Daar zie je, door het gamma fietsen dat aan de Hoppinpunten voorradig is, wat er allemaal mogelijk is. Opnieuw: het is aan de vervoerregioraden zelf om te bepalen met welke firma zij in zee gaan. Ik ga niet verplichten, dat is ook nergens ooit vooropgesteld, aan alle vervoerregioraden om ongebreideld in zee te blijven gaan met Blue-bike. Nee, ze zijn vrij. Ze beslissen zelf welk soort fietsen er moeten zijn, of dat nu elektrische fietsen zijn of bakfietsen of welke ook.
Blue-bike heeft op dit ogenblik alleen de klassieke fietsen. Wel, het is aan de vervoerregioraden om te beslissen wat daarmee gebeurt. Het is binnen de vervoerregioraden te bekijken of men het derdebetalersysteem dat in bepaalde regio’s gold, wil of niet. Wij werken alleszins verder op dat geconnecteerd vervoer, op de combimobiliteit, op de modal shift. Dit doen we in het kader van het decreet Basisbereikbaarheid, waarin alles duidelijk is voorzien, maar wat sommigen niet willen begrijpen of met twee maten en twee gewichten verder willen werken.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Minister, ik ga toch zeggen dat ik het niet apprecieer dat u elke keer tegen de heer Bex en mezelf zegt dat we het niet begrijpen. Het is niet omdat we uw visie niet delen dat we het niet begrijpen. Ik rijd zelf heel vaak met een Blue-bike, ik weet waarover ik praat. U begint te counteren en u zegt dat u het Antwerpen niet gaat verbieden om in zee te gaan met Blue-bike. Dat vraag ik ook niet. Zij hebben daar verschillende systemen. Als ik ga, neem ik daar een Blue-bike, en ik betreur het dat het daar nu alweer duurder zal worden. Met uw beleid zorgt u voor de autokoning, voor een dikke cadeau, nadat u ook al 5000 euro aan de mensen hebt gegeven die een elektrische wagen gaan kopen. Wie een auto heeft, krijgt cadeaus van u, maar 1 euro per fiets bij geven voor Blue-bike vanuit Vlaanderen, dat gooit u in de mand van de lokale besturen, en dan zegt u aan mij dat ik niet weet wat ik aan het doen ben. Ik begrijp zeer goed wat u aan het doen bent. U creëert vervoersarmoede in de hoogste graad, voor de mensen die de auto thuis willen laten, die het verkiezen om met de trein te gaan en de Blue-bike te nemen of, zoals ik, als ze een stad bezoeken, daar een Blue-bike te nemen. U duwt ons die auto in want u zegt dat het niet duur is. Maar 3,5 euro per fiets, als je met twee bent is dat 7 euro. Maar u vergeet te zeggen dat je ook een abonnement van Blue-bike nodig hebt van 12 euro per jaar. Dus u zit hier niet correcte informatie te geven.
Minister, u zult zo falen in die modal shift. Er zijn zoveel meer auto’s op de baan, er zijn zoveel files. En u helpt niet om de mensen uit die auto te krijgen, integendeel, u maakt het moeilijker en duurder voor diegenen die de auto thuis willen laten. Dank u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.