Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
De heer Meremans heeft het woord.
Collega’s, ik hoef u niet te zeggen dat de afgelopen periode veel regenval kende, met veel wateroverlast tot gevolg. De meest ernstige situatie deed zich voor in de Westhoek. We hebben vandaag vernomen dat daar ook geld voor wordt vrijgemaakt, en terecht. Maar ook andere gebieden staan zwaar onder druk. En dat is niet de eerste maal. Ik zit hier elf jaar. Ik ben al in 2013 tussengekomen over de Dendervallei. De Dender is een regenrivier. Als er overvloedig regen valt, komt men daar in de problemen.
Om die problematiek aan te pakken, werd er reeds een strategisch plan opgemaakt. Op papier zien we dat er werk is verricht. Er is dat kader, ik begrijp dat wel, maar op het terrein is er nog heel wat werk voor de boeg. We spreken over een gebied dat 40 kilometer lang is en negen gemeenten doorkruist. De Dendervallei kampt bij hevige regenval gemakkelijk met ernstige problemen en schade door wateroverlast. Ik verwijs naar de ernstige overstromingen in 2010. In 2012 werd dan ook het voornemen gemaakt om daar actie voor te ondernemen. Acht jaar later, op 18 december 2020, besliste de Vlaamse Regering om een strategisch plan ‘Ruimte voor water - Dendervallei’ op te maken. We werken daartoe samen met de verscheidene gemeenten en burgemeesters. Dat is een heel goede zaak, om dat wat ruimer te bekijken. Men mikt op 2024. Het voorkeursalternatief moet omgezet worden in concrete deelprojecten en -plannen, en die moeten dan allemaal worden uitgevoerd.
Wat in de Westhoek is gebeurd, is verschrikkelijk. Het is dan ook goed om te zien dat alles uit de kast wordt gehaald om die problematiek aan te pakken. Alleen blijven we in de Dendervallei, in Oost-Vlaanderen, met ernstige risicogebieden zitten, die al meer dan tien jaar op de radar staan. Ik verwijs nog maar eens naar de verbetering van de stuwen en de sluizen. Ik zie daar wat in Aalst. In Geraardsbergen is het geblokkeerd. Hopelijk komt daar ook schot in de zaak. Maar voor de andere zit het nog in de studiefase. Na dertien jaar zitten we daar nog altijd niet met voldoende vooruitgang op het terrein.
Ik heb daarbij de volgende vragen, minister. De opmaak van een concreet plan is blijven aanslepen. Ik begrijp dat daar ook wel argumenten voor zijn, maar ik zou die graag horen. We zouden graag zien dat die deelprojecten en -plannen ook in uitvoering gaan. We hebben de watersnood in de Westhoek gezien. Hebben wij garanties dat dat niet tot hetzelfde kan leiden in de Denderregio? En kunt u een stand van zaken meegeven van de geplande werken van de stuwen langs de Dender?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel voor uw vragen, mijnheer Meremans. Dit gaat inderdaad terug tot de overstromingen in de Dendervallei in 2010. We zijn vandaag 2023. Dat het allemaal lang duurt, daar kan ik u dus gelijk in geven. Dat is nu eenmaal zo met tal van planprocessen die lopende zijn. Alleszins is het goede nieuws dat we, in navolging van de onderzoeksfase, in 2020 het vervolgtraject op de rails hebben gezet. Tegelijk hebben we op 18 december 2020 – ik denk dat we daar toen samen aanwezig waren – het licht op groen gezet voor het Territoriaal Ontwikkelingsprogramma (T.OP) voor de Dender.
Binnen het strategisch plan ‘Ruimte voor water - Dendervallei’ zijn een aantal hefboomprojecten voorgesteld, en ook al een aantal quick wins, zodat men ook nu al een aantal acties op het terrein kan voortzetten. Alleszins hebben we een voorkeursalternatief afgeklopt. We gaan verder met het voorkeursalternatief A3, zoals dat heet. Men heeft daaromtrent ook een eerste maatschappelijke kosten-batenanalyse, om te kijken wat er allemaal moet gebeuren en op welke wijze we dit strategisch plan ook effectief willen gaan uitvoeren.
Dat strategisch plan is één zaak. Daarnaast willen we ook nu al een aantal acties op het terrein doen. Er zijn al een aantal acties uitgevoerd, een aantal andere worden voorbereid. Ik denk onder andere aan de inrichting van de Oude Dendermeersen en aan de Wellemeersen, waar onder andere de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) en het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB) ook initiatief genomen hebben. Daarnaast hebben we nog een aantal andere elementen, onder andere in het kader van de publiek-private samenwerking (pps) rond het vernieuwen van de bruggen, waar De Vlaamse Waterweg een rol op zich neemt. Er is ook het verleggen van de verbinding van de Molenbeek naar de Rijt in Zandbergen. Kortom, een aantal concrete acties om ook nu al een en ander uit te rollen op het terrein.
Het beslist beleid van De Vlaamse Waterweg is de referentietoestand voor dit plan. Het stuwenprogramma is momenteel in uitvoering. Na uitvoering van de opwaardering van de Dender, waarbij onder andere een verdieping en een lokale rechttrekking van de Dender zal gebeuren, zijn er op dit ogenblik geen extra maatregelen voorzien tussen Aalst en Dendermonde.
In Geraardsbergen, Idegem, Pollare, Denderleeuw, Aalst en Denderbelle gaat men de stuwen vervangen. De stuw in Teralfene wordt geschrapt en niet vervangen door een nieuwe stuw.
De vordering van de vervanging van de stuwen op de Dender is onder te verdelen in drie groepen. Voor de stuwen van Geraardsbergen en Aalst heeft men andermaal een procedure opgestart, is andermaal de vergunning aangevochten en De Vlaamse Waterweg beraadt zich over de volgende stappen. Een aantal actiegroepen steken vaak stokken in de wielen en zorgen voor vertraging waardoor we straks geen maatregelen meer kunnen treffen om waterveiligheid te garanderen.
Voor de stuwen van Denderleeuw en Idegem is de vergunningsopmaak lopende, en die worden binnenkort ingediend. De voorbereiding van deze vergunningsaanvragen heeft vertraging opgelopen door de vergunningsproblematiek met de stuw in Geraardsbergen. Via nog meer overleg, ook met de actiegroepen, hopen we tot gunstige adviezen en procedures te komen.
Een derde groep wordt gevormd door de stuwen van Pollare, Teralfene en Denderbelle, waarvoor het ontwerp en de vergunningsaanvragen in opmaak zijn. De timing is afhankelijk van het draagvlak van alle betrokken instanties, maar ook van de budgettaire ruimte. De noden zijn hoog en de middelen beperkt. U verwijst zelf naar de Westhoek. Ook daar zullen bijkomende maatregelen genomen moeten worden. Je kunt een euro maar één keer uitgeven.
Kortom, we zijn volop bezig met een aantal maatregelen rond de Dendervallei. Zowel het strategisch plan als concrete acties rond vergunningen zijn lopende en/of al afgeleverd.
De heer Meremans heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Toen ik u die namen hoorde uitspreken, waande ik mij al aan de Italiaanse Rivièra, maar de Denderstreek is enigszins anders. Maak u geen zorgen, ik zou met heel wat dorpen in Limburg ook compleet de mist ingaan. Eigenlijk is het mooier zoals u ze uitspreekt, misschien hou ik het wel zo.
Ik snap dus wel, ik begrijp en ken de frustratie, minister, dat vergunningen voor zo noodzakelijke werken, geblokkeerd worden door organisaties. Laat ze ons meteen bij naam noemen. Een ervan is het Milieufront Omer Wattez. Ik heb ooit gezegd dat dat de Taliban waren van de Denderstreek. Ik moet die woorden intrekken. Het zijn niet de Taliban maar ook nog Hamas en Boko Haram wat betreft vergunningsaanvragen. Telkens wanneer er een vergunning aan komt, zijn zij er als de kippen bij. Ze hebben blijkbaar de middelen en goede advocaten. Ze storten zich erop om het leven van de mensen daar zuur te maken. Ik roep dan ook die organisaties op – voor de zoveelste maal – om hun verantwoordelijkheid te nemen en die noodzakelijke werken niet langer te blokkeren.
De bevolking daar is ongerust, zeker door de wateroverlast in de Westhoek. Dan komt de vrees daar ook naar boven. Wateroverlast in je woning is iets afschuwelijks. Ook al is het water weggetrokken, die geur blijft hangen. Dat werkt op de mensen, op hun gezondheid en gemoed. Ik heb daar met mensen over gesproken. Dat heeft een impact op lange termijn. Ik ben blij dat we zover zijn. De Dender biedt ook veel mogelijkheden, het moet niet altijd negatief zijn. Men kan daar een mooie regio van maken, met zachte recreatie en dergelijke. De veiligheid moet wel gegarandeerd worden. Ik hoop echt dat die vergunningen hun weg volgen.
Indien dat niet het geval is, dan moeten we in het Vlaams Parlement toch eens overwegen om andere wegen te bewandelen. We moeten erover nadenken hoe we over die bezwaren heen kunnen stappen. Maar goed, laat ons hopen dat het vooruitgaat. Ik hoop met u mee. Ik wou deze vraag stellen om mijn bezorgdheid mee te geven en vooral om iedereen aan te sporen om daar verder werk van te maken.
Mevrouw Fournier heeft het woord.
Minister, collega Meremans verwees ook naar de Westhoek. Recent waren er daar heel veel overstromingen. Volgens ons toonde dat aan dat er de laatste jaren veel te weinig werd geïnvesteerd in die landelijke gebieden.
Nu, ik moet zeggen dat er heel snel werd gehandeld. Op een bepaald moment was het eigenlijk een va-et-vient van verschillende ministers die tot het besef kwamen dat er dringend iets moest gebeuren. Alles werd uit de kast gehaald om op korte en op lange termijn maatregelen te nemen om niet meer in dergelijke situaties te komen.
Er werd vanmorgen, minister, als ik het goed gehoord heb op het nieuws, een plan opgemaakt en voorgesteld. Het gaat ons misschien te ver leiden om dat plan hier toe te lichten, maar bij dezen, minister, wil ik u bedanken om heel snel te handelen en om maatregelen op korte en lange termijn voor te stellen om dergelijke taferelen in de Westhoek niet meer te zien. Onze dank.
De heer Bex heeft het woord.
Ik denk dat de recente watersnood ons opnieuw met de neus op de feiten heeft gedrukt. We hebben ook vanuit de Groenfractie, minister, gevraagd welke extra inspanningen deze Vlaamse Regering zal doen. U hebt toen gezegd dat het te vroeg was, dat het nog in studie was. Ik sluit me aan bij de vraag van collega Fournier. Als er gezegd wordt dat men inderdaad sneller zal ingrijpen, zal er dan ook in de begroting volgende week nog een amendement worden ingediend om sneller bepaalde acties te kunnen ondernemen?
Ik ondersteun ook de vraag van collega Meremans. We kunnen niet altijd pas ergens ingrijpen wanneer de mensen in het water hebben gezeten. We weten dat er een bepaalde dreiging is. Ik vraag me dus ook af hoe u, bijvoorbeeld voor de Denderstreek, bepaalde investeringen wilt versnellen. Dat moet toch de bedoeling zijn. U zegt dat de middelen niet oneindig zijn. Dat klopt, zeker en vast. Maar de kosten die verbonden zijn aan zo’n overstroming, zijn ook bijna oneindig. Dat zijn ook enorme kosten. We moeten een afweging maken, denk ik, hoe we ons als samenleving daar beter kunnen tegen wapenen. We rekenen op u om snel stappen vooruit te zetten.
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor de bijkomende vragen. Men rekent op mij om snel stappen te zetten. Ik wil ook wel snel gaan, en het liefst veel sneller dan hoe het tot op heden allemaal verlopen is. Maar u weet dat we voor heel veel stappen – en ik denk dat de heer Meremans inderdaad de vinger op de wonde legt – moeten kijken naar ons vergunningenbeleid. Heel vaak zijn het actiegroepen die telkens opnieuw stokken in de wielen steken. Aan de Dendervallei is het inderdaad het Milieufront Omer Wattez, een natuurvereniging, die keer op keer verhindert dat we werken in de Dender uitvoeren en zodoende kunnen we een aantal concrete acties niet uitvoeren. Ik ben zelf vragende partij.
We hebben het hier in het verleden al een paar keer gehad – ik denk onder meer op vraag van mevrouw Fournier – over onder meer fietsbruggen en fietssnelwegen. Keer op keer zijn er een aantal natuurverenigingen die stokken in de wielen steken. Wel, ik ben zelf vragende partij om het vergunningenbeleid mee onder de loep te nemen en te kijken hoe we, zeker in het geval van waterveiligheid, met een immense impact op het hele hebben en houden van mensen, versneld een aantal acties kunnen uitrollen. Maar zolang de bouw van een dijk of het aanleggen van stuwen of het verbreden van een rivier allemaal onder de vergunningsplicht valt, waarbij heel veel actiegroepen stokken in de wielen steken, blijft het een proces van lange adem.
Nu, als we kijken naar de Westhoek: we hebben inderdaad, in navolging van Weerbaar Waterland, een plan met tien aanbevelingen om heel Vlaanderen weerbaarder te maken inzake extreme neerslag en watersnood. In navolging van het noodscenario in de Westhoek hebben we heel snel een taskforce bijeengeroepen die Weerbaar Waterland geconcretiseerd heeft op de Westhoek, op de IJzervlakte, om te bekijken hoe we kunnen komen tot een weerbare Westhoek. We zullen dat morgen voorleggen aan de Vlaamse Regering. Ik ga niet vooruitlopen op de middelen en de acties, maar in het plan dat voorligt zijn heel wat acties op korte, middellange en lange termijn voorgesteld. En er is ook een raming gemaakt van de vermoedelijke kosten die daarmee gepaard gaan.
Willen we zorgen dat mensen hun voeten droog houden – ik denk dat dat absoluut een taak is van ons als overheid, van de Westhoek tot en met het oosten van het land – dan zullen we maatregelen moeten nemen en zullen we moeten kijken hoe we dat vergunningstechnisch sneller kunnen doen. Maar we moeten ons ook focussen op de nodige budgettaire maatregelen en de nodige samenwerking tussen alle mogelijke partners, om het een en ander te versnellen.
Als ik kijk naar het strategisch plan van de Dender, moet ik inderdaad zeggen dat we er al mee bezig zijn van 2012. Ik ben blij dat het deze legislatuur al in een stroomversnelling is gekomen, enerzijds met het Territoriaal Ontwikkelingsprogramma, en met dat strategisch plan ‘tout court’.
Er zijn een aantal concrete acties die we hadden voorzien, waaromtrent de vergunningen lopen, en waarbij er een aantal werden aangevochten – opnieuw door diezelfde natuurverenigingen. Ik hoop dat we ook snel groen licht krijgen om over te gaan tot actie.
Dus wat dat betreft, denk ik dat we allemaal hetzelfde willen. Ik hoop dat we bij iedereen de neuzen in dezelfde richting krijgen, om die acties concreet om te kunnen zetten in daden.
De heer Meremans heeft het woord.
Het is soms wat ironisch. De bewuste organisatie draagt dan ook fier het logo van de Vlaamse overheid. Je kunt daar toch allemaal vragen bij stellen, vind ik. (Opmerkingen van Stijn Bex)
Ik stel me daar allemaal vragen bij. Natuurlijk, je moet opletten. We leven in een democratie. Oké, dat is allemaal goed en wel, maar we moeten naar de toekomst toe bekijken of dat allemaal kan.
Ik begrijp uw frustratie omdat ik zelf als lokaal bestuurder vaak wordt geconfronteerd met juridische stokken, die men toch wel altijd vindt. Zeker bij dergelijke grote projecten ga je altijd iets vinden.
Dat er meer ruimte moet zijn voor water, dat begrijp ik. Dat weet iedereen. We gaan daar ook wel maatregelen voor nemen. Die worden ook genomen. Rond de Dender zijn er in het verleden fouten gebeurd. Die zijn gebeurd. Er werden vergunningen afgeleverd die nooit afgeleverd hoorden te zijn.
Bon, daar kan de bewoner of burger niets aan doen. We moeten die beschermen. We moeten die woningen beschermen. Dat is prioritair. Dat je voor de rest kijkt naar meer ruimte voor water, dat begrijp ik, maar we moeten echt vooruit kunnen gaan.
Dus nogmaals herhaal ik mijn opmerking van daarnet. We moeten in de toekomst – met dit parlement, en met alle partijen, in het kader van de partijprogramma’s die nu worden gemaakt, of in het Vlaams regeerakkoord, voor mensen die hier volgende legislatuur zullen zitten – kijken of we niet gewoon gezamenlijk over die bezwaren heen kunnen stappen voor het algemeen belang.
Ik weet dat dat soms gebeurt voor complexe projecten, maar ook daar is het niet eenvoudig. Maar dat zijn toch zaken waar we het echt over moeten hebben als we het hebben over dergelijke zaken zoals in de Denderregio. Maar laat ons hopen dat een aantal mensen zich bezinnen – of zich kunnen bezinnen – en dat we toch zo snel mogelijk die werken kunnen aanvatten op de Dender.
De vraag om uitleg is afgehandeld.