Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Slootmans heeft het woord.
Minister, we gaan het hier straks hebben over de mediabegroting, dus onder andere ook over de middelen die naar VRT vloeien.
Maar wie op 16 oktober laatstleden de verschillende alerts zag binnenkomen op zijn gsm, en tegelijkertijd ook naar VRT aan het kijken was, moet wellicht hebben gedacht dat men daar in een ander universum of in een andere tijdszone aan het leven was. Want wie tegelijkertijd naar VTM zapte, zag dat ze daar wel wakker waren geschoten met een extra journaal, met extra live verslaggeving, terwijl ze bij VRT het gewone reguliere programmaschema aan het volgen waren.
Uiteindelijk was de klopjacht op de dader al meer dan drie uur bezig vooraleer VRT met een nieuwsuitzending kwam: het gewone laatavondjournaal. Terwijl er in de tussentijd daarvoor gewoon de zoveelste documentaire werd uitgezonden over prinses Diana, die perfect had kunnen worden onderbroken.
Als we dan even kijken naar wat er zich bij VTM aan het manifesteren was in die afgelopen drie uur, dan zien we dat daar vijftien mensen die al naar huis waren, opgevorderd werden om een extra nieuwsuitzending in elkaar te boksen.
Wanneer het laatavondjournaal uiteindelijk begon en werd uitgezonden, meer dan drie uur – bijna vier uur – na de feiten, ging het eigenlijk opnieuw mis, zowel technisch als inhoudelijk, door een zogenaamde live persconferentie uit te zenden van de premier, terwijl dat eigenlijk een oude persconferentie bleek te zijn over het conflict in het Midden-Oosten. Meer zelfs, er bleek op dat moment zelfs geen persconferentie van de Federale Regering of de premier bezig te zijn. Die zou pas uren en uren en uren later volgen.
Die persconferentie over het conflict in het Midden-Oosten bleef maar doorgaan, twee volle minuten. Dat lijkt misschien kort, maar dat is betrekkelijk lang in een live nieuwsuitzending. Waren ze daar nu popcorn aan het eten of een pint aan het drinken? Niemand die het weet, maar feit is wel dat ze niet aan het doen waren wat we van een nieuwsredactie mogen verwachten, namelijk alert zijn en nieuws brengen.
Maar daar stopt het niet. Vervolgens komt de volgende flater, wanneer ze wilden overschakelen naar het crisiscentrum aan het Koning Boudewijnstadion. Want toen ze wilden overschakelen, lukte ook dat niet wegens zogenaamde technische problemen. Maar zelfs dan blijft de slapstick eigenlijk duren, want wanneer men dan wil overschakelen naar de parketwoordvoerder loopt het opnieuw mis, opnieuw door technische problemen.
Uiteindelijk verwijst Riadh Bahri ons dan verder naar vrtnws.be voor meer info. Mijn grootvader van 91 jaar die geen internet heeft en aan zijn tv was gekluisterd tijdens die aanslag, en die ook op enkele kilometers van de aanslag woont, werd eigenlijk verwezen naar een internetsite waar hij geen beschikking toe heeft.
Vandaar dat ik dus de volgende vragen heb, minister. Hoe komt het dat er zoveel tijd is verlopen tussen de aanslag en de eerste nieuwsuitzending, het laatavondjournaal? Welke garanties geeft VRT dat de opeenvolging van flaters zal worden vermeden in de toekomst? Noodzaakt deze bijna kolderige manier van berichtgeving niet tot een gedetailleerdere en misschien wel ambitieuzere beheersovereenkomst, of een actualisering van de interne richtlijnen?
Minister Dalle heeft het woord.
De mediaberichtgeving over de terreurdaad is ondertussen al veelvuldig becommentarieerd. Zoals u gezien zult hebben, heb ik me ook uitgelaten over zowel de berichtgeving bij VRT, waar u naar verwijst, als bij VTM.
In tijden van crisis moeten onze nieuwsmedia bakens zijn van kwaliteit, betrouwbaarheid en degelijk geverifieerde informatieverstrekking. Wat we maandagavond te zien kregen, voldeed niet aan de standaarden die de journalistiek hoog in het vaandel draagt. De hoofdredacties moeten dat evalueren en daar vooral lessen uit trekken. Dat was ook mijn oproep ter zake. Ik heb ook begrepen dat ze dit aan het bekijken zijn.
VRT heeft ondertussen ook duidelijk toegegeven dat er fouten zijn gebeurd. Er is niet snel genoeg gehandeld en er waren te veel technische problemen. Dat er zoveel tijd verlopen is tussen de feiten en de daaropvolgende nieuwsuitzending had volgens VRT te maken met de vrees dat te weinig bevestigde informatie zou leiden tot speculatie. VRT NWS rekende op een heldere, goede uitzending van VRT NWS laat. Maar toen die uitzending op antenne ging, volgden de technische fouten elkaar op, waardoor het bij momenten inderdaad zeer pijnlijk werd.
Het is wel belangrijk om, zelfs op een moment dat VRT NWS erkent dat er fouten gemaakt zijn, oog te hebben voor het kwaliteitsvolle werk dat de ploeg van VRT NWS dagelijks levert. Het blijft uiteraard mensenwerk. Intussen hebben alle verantwoordelijken en betrokkenen daarover gesproken en is het een en ander scherper gesteld. Voor mij is de essentie dat VRT hier lessen uit trekt en dat ze er in de manier waarop ze werken voor zorgen dat dat in de toekomst op een goede manier kan gebeuren.
Het aanpassen van de beheersovereenkomst is zeker niet aan de orde, in die zin dat wat hier gebeurt, niet past in de verschillende doelstellingen die opgesomd zijn in de beheersovereenkomst. Dat gaat over kwaliteit en sterke journalistiek. Het zijn net die zaken die op die bewuste avond niet gelukt zijn. Met een andere beheersovereenkomst zou dat niet anders zijn geweest. VRT erkent dat dit niet door de beugel kan en ze hebben trouwens de beheersovereenkomst niet nodig om dat te beseffen. Het feit ze ootmoedig hebben toegeven dat dit niet lukt, toont aan dat ze het ernstig nemen en het willen oplossen.
U verwijst naar de berichtgeving op VTM. Het klopt dat zij veel sneller waren met live berichtgeving. Ik wil wel opmerken dat er ook bij hen stevige fouten zijn gebeurd ten aanzien van de journalistieke deontologie, die ik ook heb aangekaart en die maken dat je niet kunt zeggen dat VTM wel een goede beurt heeft gemaakt.
Ik had verwacht dat u, voor één keer, zou verwijzen naar de berichtgeving van RTBF, die het op een heel andere manier heeft aangepakt. Ik heb niet de gewoonte om de prestaties van RTBF hoger in te schatten dan VRT, integendeel. Maar in dezen vond ik hun aanpak beter, door hun liveverslaggeving doorheen de volledige periode en omdat ze geen informatie die niet geverifieerd is de ether in stuurden. Dat moeten we te allen prijze vermijden.
De heer Slootmans heeft het woord.
Ik begrijp natuurlijk dat u niet tevreden bent met de gang van zaken. Ik zeg ook niet dat u operationeel verantwoordelijk bent, dat zou er nog aan mankeren. Als ik voogdijminister zou zijn van VRT, dan zou ik bij deze gang van zaken wel de muren opkruipen van plaatsvervangende schaamte.
U hebt het over menselijke fouten, en daar heb ik uiteraard begrip voor, maar we hebben het hier niet over Radio Hallo of de lokale zender van Zichen-Zussen-Bolder. We hebben het over een openbare omroep die jaarlijks bijna 300 miljoen euro incasseert. Dan zouden we toch kwaliteitsjournalistiek mogen verwachten, wat hier duidelijk niet het geval was.
Ik heb uw kritieken daarnet goed aangehoord en ik heb ze ook gelezen in de pers. De vraag is nu vooral hoe we dit in de toekomst vermijden. Ik lees in de officiële reactie van VRT dat het allemaal een gevolg is van inschattingsfouten en dat men dit grondig gaat evalueren. Bij technische problemen kan ik me iets voorstellen, maar inschattingsfouten vind ik eigenlijk wel problematischer, want dat betekent dat decisionmakers op een nieuws- of hoofdredactie niet aanvoelen dat een terroristische aanslag met doden in onze hoofdstad, nieuwswaardig genoeg is om in actie te schieten.
Ik kan u verzekeren, en ik denk dat u die mening wel zult delen, dat, mocht dit bij DPG of bij VTM zijn gebeurd, er koppen zouden rollen. Dat is geen mening, dat is gewoon een feitelijke vaststelling.
Vandaar mijn concrete vraag. Nogmaals, bestaan er vandaag interne richtlijnen over wanneer men – zeer concreet – moet overgaan tot een extra journaal? Nu wordt dat allemaal overgelaten aan een buikgevoel. Ik heb daar begrip voor. Ik ben ook niet voor reglementitis, waarbij we ze allemaal aan het handje moeten nemen. Maar we stellen vandaag vast dat men niet doet wat men hoort te doen. Het is dus wellicht opportuun om de bestaande richtlijnen te verstrengen. Zult u daar bij de VRT-directie op aansturen en werk van maken?
We zijn bijna een maand na de feiten. Men heeft het over een evaluatie die men ging maken. Ik verwacht, na drie, bijna vier weken, dat die evaluatie klaar is. Hoever staat het met die evaluatie? En vooral, wat is de inhoud ervan?
Minister Dalle heeft het woord.
Collega Slootmans, voor de duidelijkheid en voor zover ik het nog moet herhalen: ik ben het eens met u dat dit niet kan. Voor geen enkel journalistiek medium en zeker ook niet voor VRT. Ik geef alleen mee dat VRT heeft uitgelegd hoe het komt dat daar een aantal technische en menselijke fouten zijn gebeurd. Ze hebben dat toegegeven. Ik vind dat al een goed uitgangspunt. Bij VTM heb ik dat niet gehoord.
Zij werken inderdaad verder om dit in de toekomst te vermijden. Ik heb hier vandaag geen uitgebreide stand van zaken over hun conclusies.
U spreekt over buikgevoel, dat vind ik toch wel een vreemde voorstelling. Zij hebben een college van hoofdredacteurs, waar altijd een hoofdredacteur op een bepaald moment in charge is. Het is inderdaad hun kerntaak om een juiste inschatting te maken. Achteraf bekeken, en misschien zelfs op het moment zelf, had je daar wel kunnen oordelen dat enkel verwijzen naar het late journaal misschien niet de beste manier van werken was. Dat het nadien ook is misgelopen op VRT NWS laat, heeft het natuurlijk nog veel erger gemaakt.
Dus, dat daar een menselijke fout is gemaakt: ja. Dat daar koppen voor moeten rollen, sorry, daar ga ik niet in mee. Mensen kunnen fouten maken. De betrokkenen weten heel goed dat het ernstige fouten zijn. Ze hadden ons daar uiteraard niet voor nodig. Men kan daaruit leren. Ik ben niet zo’n fan van de idee van koppen rollen vanwege dit soort fouten. Je kunt daaruit leren, en men is daar ook mee bezig. Ik denk dat men vooral structureel moet nadenken over hoe men dit aanpakt, hoe men ervoor zorgt dat er op alle momenten wanneer zoiets gebeurt voldoende journalisten kunnen worden gemobiliseerd opdat de coördinatie voortreffelijk kan gebeuren.
Samengevat: ik deel, zoals ik al van in het begin zei, uw ergernis over die ene avond. Maar dat zijn fouten. Fouten gebeuren, fouten zijn menselijk. Ze zijn toegegeven, en er wordt hard gewerkt om dat aan te pakken. Ik zou hopen dat alle hoofdredacties dit zo ernstig bekijken als bij VRT.
De heer Slootmans heeft het woord.
Wat de evaluatie betreft, verneem ik van u dat men er bijna vier weken na de feiten nog altijd niet in is geslaagd om ze te maken. Dat brengt mij tot de conclusie dat men ons en eigenlijk ook u met een kluitje in het riet stuurt.
Wat het koppen rollen betreft, ik zeg niet dat er koppen moeten rollen. Ik stel alleen vast dat dat bij een ander nieuwsmedium, bij DPG, zeker en vast het geval zou zijn geweest. Maar bon, dat blijft een hypothese.
Het incident is intussen gesloten, maar ik hoed er mij absoluut voor dat men gewoon de bladzijde omslaat en overgaat tot de orde van de dag, om binnen een maand vast te stellen dat het opnieuw prijs is. Gezien de ontwikkelingen in het Midden-Oosten lijkt mij dat bijzonder reëel. U hebt hier net gezegd dat onze nieuwsmedia bakens moeten zijn van kwaliteit en daarbij de hoogste standaarden moeten hanteren. Ik stel dan ook voor dat men dat strenger zou verduidelijken, onder andere in die richtlijnen – en ze hebben er veel bij VRT. Want anders staat de volgende flater opnieuw in de sterren geschreven.
De vraag om uitleg is afgehandeld.