Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Minister-president, aandachtige toeschouwers, fijn om een OVSG-school (Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten) hier te mogen ontmoeten. Ik ben normaal geen vaste bezoeker van deze commissie, maar toeval bestaat niet zegt men, dit is een vraag die ook wel gelinkt is aan Onderwijs. Ook in de Commissie voor Onderwijs hebben we het vandaag over lezen en begrijpend lezen.
Het gaat vandaag over de vzw Luisterpunt. Dat is de Vlaamse onlinebibliotheek voor mensen met een leesbeperking, en die breidde de laatste jaren heel snel uit. Uit verschillende schriftelijke vragen die ik hierover al stelde, blijkt dat de samenwerkingen met bibliotheken, woonzorgcentra en scholen enorm is toegenomen en dat dus ook het aantal lezers exponentieel steeg. Tien jaar geleden waren er nog 4432 gebruikers van de DAISY-luisterboeken (Digital Accessible Information System). In 2022 klokte men af op 14.039 unieke gebruikers die samen 171.836 publicaties ontleenden. Om vooral kinderen met dyslexie of een andere leesstoornis te bereiken werd de ‘Ik haat lezen!’-campagne opgestart. Ook dat is een jaarlijks succes.
In het kader van het Leesoffensief kende uw collega bevoegd voor het onderwijs de vzw vorig jaar ook een extra projectsubsidie van 75.000 euro toe. Daarmee kan men nu tijdelijk een versnelling hoger schakelen in de ondersteuning van scholen. Maar het blijft een voortdurende zoektocht naar de nodige financiële middelen om de werking draaiende te houden of om verder uit te breiden.
De vzw is ook bijzonder bezorgd over de decretale basis voor hun verdere subsidiëring. De aanleiding is het ontwerp van decreet tot wijziging van het decreet betreffende het Lokaal Cultuurbeleid, het decreet betreffende subsidiëring van kernorganisaties om de digitale transformatie van de cultuursector aan te sturen en tot opheffing van het Participatiedecreet. Het voorontwerp van dit decreet werd op 13 oktober door de Vlaamse Regering goedgekeurd. De subsidie aan de Luisterpuntbibliotheek, maar ook aan Transkript, Blindenzorg Licht en Liefde en Zorgbib Rode Kruis-Vlaanderen, wordt in dit voorontwerp van decreet slechts verzekerd tot 31 december 2025, terwijl de organisaties eind september net nieuwe beleidsplannen voor de periode 2024-2028 moesten indienen. Het is voor hen dus absoluut niet duidelijk hoe zij zich zullen organiseren vanaf januari 2026.
Uit hun jarenlange samenwerking met Wablieft is trouwens duidelijk gebleken dat mensen die Nederlands leren, gebaat zijn bij DAISY-boeken. Hier stelt zich echter een probleem omtrent de uitzonderingsmaatregel binnen de auteurswetgeving. Dat is federale materie, maar toch. Mensen die Nederlands leren en geen leesstoornis hebben, kunnen in principe geen beroep doen op de DAISY-boeken.
Tot slot is er de concrete vraag om de DAISY-versie van gedrukte boeken ook zichtbaar te maken in de lokale bibliotheekcatalogi. Bijna 91 procent van de lezers van DAISY-boeken leest online, vandaar dat het dus van groot belang is dat ook de onlineboeken goed zichtbaar zijn. Hiertoe is er een koppeling nodig tussen Mijn Luisterpunt en Mijn Bibliotheek, maar Cultuurconnect, die deze koppeling kan uitvoeren, heeft daarvoor op dit moment niet de nodige middelen.
Omtrent de bezorgdheden van Luisterpunt heb ik de volgende vragen, minister-president. Vanwaar uw keuze om in het voorontwerp van decreet de structurele subsidiëring van Luisterpunt en hun collega’s te beperken tot einde 2025?
Bent u op de hoogte van de problematiek van de uitzonderingsregel binnen de auteurswetgeving en hebt u de aanpassing al bepleit bij uw bevoegde federale collega, zodat ook anderstaligen die Nederlands leren, een beroep zouden kunnen doen op de ondersteuning via DAISY-boeken?
Welke mogelijkheden voor Luisterpunt ziet u in de projectoproep die u in het kader van het Leesoffensief volgend jaar zult lanceren en waarvoor ook middelen voorzien worden in de begroting van 2024?
Ziet u mogelijkheden om Cultuurconnect de nodige ruimte en middelen te geven zodat zij de digitale koppeling tussen Mijn Luisterpunt en Mijn Bibliotheek kunnen maken?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mevrouw Vandromme, welkom in deze commissie.
Om op uw eerste vraag te antwoorden: we zijn bezig aan een heroriëntering van het participatiebeleid. Het is daarbij de bedoeling om voor alle resterende subsidielijnen van het decreet betreffende het Lokaal Cultuurbeleid en van het Participatiedecreet een passende oplossing te vinden, ofwel binnen een nieuw of bestaand cultuurdecreet, ofwel binnen de decretale kaders van andere beleidsvelden en andere beleidsdomeinen.
Voor de voorzieningen voor bijzondere doelgroepen, die momenteel op basis van het decreet betreffende het Lokaal Cultuurbeleid worden ondersteund, en waartoe onder andere Luisterpuntbibliotheek behoort, is die oefening nog niet afgerond.
Om voldoende tijd te voorzien om ook voor deze voorzieningen een oplossing te vinden, voorzie ik in het voorontwerp van decreet waarnaar u verwijst daarom dat deze subsidielijn tot en met 31 december 2025 van kracht blijft. Dit voorontwerp ligt momenteel voor bij de Raad van State voor advies. Een nieuwe Vlaamse Regering heeft op die manier voldoende tijd om een definitieve beslissing te nemen over de inbedding van deze subsidielijn.
Het is dus geenszins de bedoeling om de ondersteuning van Luisterpuntbibliotheek stop te zetten, wel om de juiste plaats te vinden waar we deze subsidielijn kunnen onderbrengen. Daarom hebben we de volgende regering tijd gegeven tot eind 2025. Dit werd ook zo meegedeeld aan Luisterpunt.
Ik ben inderdaad op de hoogte van de uitzonderingsmaatregel binnen de auteurswetgeving. Een gedrukt boek lezen in combinatie met het DAISY-boek betekent voor personen die Nederlands leren effectief een belangrijke ondersteuning. Er is een heel grote vraag naar DAISY-boeken voor mensen die Nederlands leren, van bibliotheekmedewerkers, leerkrachten, zorgleerkrachten en onderwijsondersteuners. Daarnaast kunnen DAISY-boeken een rol van betekenis spelen in asielcentra en gevangenisbibliotheken.
De collectie die momenteel gebruikt mag worden door mensen die Nederlands leren, is echter zeer beperkt. Zelfs binnen de bibliotheektaalpunten vormen toegankelijke boeken een klein onderdeel. Voor iets oudere kinderen en voor jongeren is er uiteraard ook een groot aanbod aan DAISY-boeken, maar voor hen blijft dit aanbod buiten bereik door de actuele federale regelgeving. Ik zal deze kwestie onder de aandacht brengen van mijn federale collega. Ik heb dat nog niet gedaan, maar dankzij uw vraag zal ik op dat vlak actie ondernemen. (Opmerkingen van de voorzitter)
Welke mogelijkheden voor Luisterpunt zien we nog? De bijkomende middelen die zijn voorzien in 2024 worden gebruikt voor de versterking van de samenwerking met Iedereen Leest. Hiermee wordt onder andere ingezet op de verankering van de Voorleesweek, deskundigheidsbevordering van bibliotheekmedewerkers, kindbegeleiders en leerkrachten, en de opstart van expertisenetwerken.
Een projectoproep is niet voorzien. Wel hebben we met de projectronde van 2023 binnen het sociaal-cultureel volwassenenwerk prioritair ingezet op projecten rond leesbevordering. Door leesbevordering als maatschappelijke uitdaging vast te leggen voor deze projectsubsidies, willen we het sociaal-cultureel volwassenenwerk stimuleren om met deze uitdaging aan de slag te gaan. Projecten kunnen inzetten op lees- of taalbevordering, leesplezier of samen lezen. De uiterste indiendatum voor deze projecten was 15 juli 2023 en ze worden momenteel beoordeeld. Ik neem daarover een beslissing tegen 15 november. De geselecteerde projecten gaan van start in 2024.
Dan heb ik het over Cultuurconnect en de digitale koppeling. In het kader van de beheersovereenkomst die de Vlaamse Regering met Cultuurconnect zal afsluiten voor de periode 2024-2025 wordt bekeken of de verdere afstemming met Luisterpuntbibliotheek als actie in de innovatieagenda voor bibliotheken opgenomen kan worden. Deze agenda zet in op permanente innovatie gericht op de doorontwikkeling van nieuwe diensten voor nieuwe noden bij de bibliotheken. Het ligt dus op de tafel om in de beheersovereenkomst op te nemen.
Mevrouw Vandromme heeft het woord.
Dank u wel, minister-president, voor het zeer uitgebreide antwoord. Ik onthoud dat er een zoektocht is naar een oplossing. De oefening is nog niet afgerond, maar ik hoop dat we iedereen kunnen overtuigen van het belang om een juiste plaats te geven aan vzw Luisterpunt. In de commissie Onderwijs heb ik al met heel veel lof gesproken over het Leesoffensief. Wat mij betreft, mag dat geen dode letter blijven, ook niet voor wie moeilijkheden heeft met lezen of met het Nederlands, zodat we in Vlaanderen inclusief zijn op alle fronten. Daarvoor vindt u in mij een bondgenoot, en zeker ook om aan te kloppen aan de overkant, bij de federale collega's. Als we samen aan één lijn trekken, dan raken we verder. Ook daar hebt u dus alle steun om bij de federale collega’s te zorgen dat mensen die het Nederlands niet machtig zijn, ook gebruik kunnen maken van de DAISY-boeken.
Ik ben ook zeer tevreden om te horen dat er ingegaan wordt op het feit dat er digitale linken moeten worden gemaakt tussen Mijn Bibliotheek en Mijn Luisterpunt. De digitale weg bewandelen, ook op het vlak van leesbevordering voor mensen met wat afstand tot het Nederlands of mensen die een leesbeperking hebben, past ook perfect in het hele verhaal van Vlaanderen rond digitalisering van burgerloketten, integratietrajecten Nederlands en zeker ook de noden van wie een leesbeperking heeft. Dus ik denk dat ik meer naar deze commissie kom. Ik ben zeer tevreden. Dank u wel.
De vraag om uitleg is afgehandeld.