Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Segers heeft het woord.
Goeiemorgen allemaal. Goeiemorgen ook aan de jongelui hier. Ik hoop dat het een boeiende dag wordt voor jullie, want wij vinden dat elk jaar ook wel een heel leuke dag, met zoveel jong volk.
Maar nu ter zake, minister-president. In september 2021 lanceerde de Vlaamse Regering het Innovatiemechanisme. Dit was een nieuwe subsidielijn waarmee cultuurwerkers en organisaties financiële steun konden krijgen voor het versterken van hun innovatiecapaciteit en het ontwikkelen van nieuwe businessmodellen. In het verleden kwam er eigenlijk wel vrij geregeld kritiek vanuit de sector op deze subsidielijn, onder andere over het gebrek aan doeltreffendheid van het mechanisme.
Op een vraag om uitleg, in maart 2022 hier gesteld, die deze kritiek vertolkte, antwoordde u dat u een studie had uitgestuurd ter evaluatie van de subsidielijn, die moest nagaan hoe doelmatig het instrument was. Het instrument kreeg een positieve evaluatie.
Nu blijkt dat het consultancybedrijf Bax & Company, dat de tool ontwikkelde, de evaluatie van de tool ook zelf heeft uitgevoerd. Over de totaalprijs van de ontwikkeling en de evaluatie was er eerst geen duidelijkheid, maar die is er ondertussen wel.
Ik heb de volgende vragen voor u, minister-president.
Waarom hebt u ten eerste de ontwikkeling en de evaluatie van het Innovatiemechanisme uitbesteed aan een consultancybureau?
Wat is de exacte kostprijs daarvan geweest, van de ontwikkeling en van de evaluatie van dat mechanisme?
Is er voldoende overleg geweest met de cultuursector bij de ontwikkeling van de tool? Is die daarna nog bijgestuurd?
Waarom koos u voor hetzelfde consultancybureau, zowel voor de ontwikkeling als voor de evaluatie van de tool zelf? Bent u van oordeel dat dat consultancybureau zijn eigen werk wel neutraal genoeg kan beoordelen?
Vindt u de evaluatie die is uitgevoerd, nu nog betrouwbaar genoeg?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Op mijn beurt een goeiemorgen aan de collega’s, maar misschien nog een veel betere morgen aan al de studenten die we hier mogen verwelkomen. Ik hoop dat jullie een boeiende dag kunnen meemaken en toch iets opsteken van hoe het politieke reilen en zeilen er in dit land aan toegaat. Niet dat je dat op één dag kunt doorhebben, dat zou te ambitieus zijn. Maar misschien kunnen jullie er toch een idee van krijgen.
Mevrouw Segers, ik kom tot de antwoorden op uw vragen.
Wat de uitbesteding aan dat consultancybureau betreft: in volle coronaperiode had ik de opdracht gegeven een innovatie-impuls in de cultuursector te injecteren op een moment dat de culturele productie tot stilstand werd gedwongen.
De focus op innovatie had alles te maken met een Europese actie van het European Institute for Innovation and Technology (EIT), dat de voorbije jaren heel wat sectoren ingrijpend geïnnoveerd heeft. Het EIT werkt met knowledge and innovation communities (KIC’s). Vanuit de Europese Commissie (EC) helpt het EIT om samen met de economische sector een gunstig klimaat te scheppen voor innovatie en ondernemerschap in Europa.
Voor en tijdens de coronapandemie had het EIT kenbaar gemaakt op de Cultural and Creative Sectors and Industries (CCSI) te mikken als volgende te innoveren sector. Mijn administratie trok dit traject binnen Vlaanderen en volgde het mee op. Toen alle activiteiten stilvielen tijdens de pandemie was dit naar mijn aanvoelen het juiste moment om de innovatiegraad van de cultuursector in kaart te brengen en ineens de sector te laten reflecteren over de innovatiematuriteit.
Tijdens die periode werden eenmalige middelen vrijgemaakt om dit te realiseren. Aangezien het ging om eenmalige middelen die zowel vastgelegd als vereffend moesten worden in hetzelfde begrotingsjaar 2021, was er bijzonder weinig tijd om dit te realiseren. Daarom ging mijn administratie op zoek naar een consultant die de ervaring had dit procesmatig en inhoudelijk te leiden.
Bax & Company had de juiste achtergrond en ervaring voor dit project. Datzelfde bureau begeleidde het winnende consortium van de KIC Cultural and Creative Sectors and Industries en heeft meer dan honderd actoren uit de hele Europese culturele en creatieve sectoren (CCS) deskundig naar de overwinning geleid. Dat maakt dat deze consultants bijzondere inzichten hebben in innovatie binnen de verschillende sectoren van de economie en in het bijzonder de culturele en creatieve sectoren in een Europese context. Bovendien heeft het bureau ook al voor andere Vlaamse publieke opdrachtgevers gewerkt.
Met betrekking tot uw vraag naar de kostprijs, kan ik antwoorden dat de gunningsopdracht voor de ondersteuning en begeleiding van de lancering van het Innovatiemechanisme naar Bax & Company ging voor een bedrag van 156.450,50 euro, inclusief btw. Corecrew Agency BV ontving de gunning voor de bouw van de vooraf in te vullen digitale zelfevaluatietool voor de aanvraag van het Innovatiemechanisme voor een bedrag van 49.980,26 euro, inclusief btw. Het bestaande Skryv-platform werd gebruikt voor de aanvraagtool. HB-plus voerde deze opdracht uit voor een bedrag van 76.522,76 euro, inclusief btw. De analyse en evaluatie van dit mechanisme werd zoals vermeld aan Bax & Company gegund voor een totaalbedrag van 90.659,25 euro, inclusief btw.
Wat betreft het overleg met de cultuursector, kan ik antwoorden dat de Taskforce Cultuur, opgericht in december 2020, met leden vanuit het Departement Cultuur, Jeugd en Media (DCJM), het kabinet Cultuur, Cultuurloket en professor Annick Schramme van de Universiteit Antwerpen, als doel had korte- en langetermijnmaatregelen te bepalen die noodzakelijk waren voor de culturele sector om het coronajaar 2021 te kunnen overbruggen. Het innovatiemechanisme maakte deel uit van achttien kortetermijntrajecten die door deze Taskforce Cultuur op de Vlaamse Regering werden gepresenteerd in mei 2021.
Hiervoor is er overleg en dialoog opgezet met verschillende spelers van de culturele sector. Ik noem er een aantal: Cultuurloket, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed (FARO), Kunstenpunt, Literatuur Vlaanderen, OP/TIL, Socius, het Vlaams Architectuurinstituut (VAi), cult!, VI.BE en het Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF). Zij overlegden met het Agentschap Innoveren en Ondernemen (VLAIO).
Er waren nauwelijks zes maanden om de opdracht van het Innovatiemechanisme te realiseren voor de aanvraag, inclusief de zelfevaluatietool en de uitbetaling van deze eenmalige subsidielijn. Het traject werd begeleid door een stuurgroep waarin mijn administratie en Cultuurloket zetelden.
De timing was bijzonder krap en vergde tot een drietal overlegmomenten per week, een heel hoge opvolgingsfrequentie. Laten we niet vergeten dat dit alles moest gebeuren tijdens het coronazomerreces. Er was immers geen tijd te verliezen.
Ik heb opgesomd met wie er uit de sector overleg is gepleegd. Ik denk dat dat toch een ruime schare is.
Op de vraag waarom we voor hetzelfde consultancybureau kozen, zowel voor de ontwikkeling als voor de evaluatie van de tool, kan ik antwoorden – en zoals ik eerder aanhaalde – dat er wel degelijk meerdere deelopdrachten waren die andere kandidaten binnenhaalden. Er was maar één indiener voor de onderzoeksopdracht van de analyse en evaluatie van de resultaten uit het Innovatiemechanisme, namelijk Bax & Company. In het rapport van Bax & Company worden de resultaten geanalyseerd van de zelfevaluatietool die uit een vijftigtal meerkeuzevragen bestond en de verantwoording met negen open vragen die de subsidieontvangers achteraf moesten invullen. De conclusie omvat de impact van het mechanisme op de sector en enkele aanbevelingen.
Zoals reeds vermeld in het antwoord op de vorige vraag, kan ik op de vraag naar de betrouwbaarheid van de evaluatie antwoorden dat de evaluatie zich hoofdzakelijk focust op de antwoorden gegeven in de zelfevaluatietool en de verantwoording die de indieners invulden. Daarvan heb ik kennis genomen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Dank u wel, minister-president.
Voor alle duidelijkheid, de doelstelling die u nastreefde om in volle coronatijd in te zetten op innovatie en ondernemerschap in de creatieve sectoren was een zeer juiste doelstelling. Wat dat betreft, wil ik totaal geen kritiek geven, integendeel. Dat was een goede keuze.
Ik twijfel er ook niet aan dat Bax & Company, met een specialisatie in de creative industries, competent was om op korte termijn die tool te ontwikkelen. Niettemin, u verwees er ook naar, is het allemaal in het reces gebeurd. Er is wel overleg geweest, maar in de sector was er ook een frustratie dat het, bij wijze van spreken, misschien wel weggesmeten geld zou zijn. Het waren eenmalige middelen. U geeft ook aan dat andere deelopdrachten aan andere bureaus zijn uitbesteed. Dat is zo. Maar dat uitgerekend hetzelfde Bax & Company die het heeft ontwikkeld, ook nog eens de evaluatie heeft gemaakt, ja, dat ondermijnt voor mij toch wel de geloofwaardigheid van de evaluatie zelf. Bovendien is het twee keer veel geld. Het gaat over 156.000 euro aan de ene kant voor de ontwikkeling, dan nog eens 90.000 euro voor de evaluatie daarvan. Dat is toch wel bijzonder veel geld. Ik kan dat niet goed begrijpen. Ik denk dat er een aantal mechanismen moeten worden ingebouwd om te vermijden dat een partij die een ontwikkeling van een tool doet, ook zichzelf mag evalueren.
Dit gezegd zijnde, mijn collega Thijs Verbeurgt heeft naar aanleiding van de hele heisa rond consultancy opgevraagd wat er binnen Cultuur is gebeurd op het vlak van aanvragen van consultants. Voor het beleidsdomein Cultuur, uw verantwoordelijkheid, zijn er het afgelopen jaar vijf studies besteld voor een totaal van bijna 194.000 euro. Vier van de vijf zijn gedaan door IDEA Consult. Eén daarvan door de UA. Ik leer daar toch wel interessante gegevens uit. De vier studies van IDEA Consult komen op gemiddeld 142 euro per uur, terwijl de universiteit in de ene studie die zij hebben uitgevoerd, op een gemiddeld uurloon uitkomt van 76 euro. Dat is de helft. Ik heb ook nog altijd heel wat vragen over de kwaliteit. Je ziet dat de universiteiten eigenlijk voor de helft van de budgetten een uitstekende kwaliteit kunnen leveren, wat niet altijd kan worden gezegd van consultants.
We hebben in deze commissie de discussie erover gehad. De consultants kennen vaak het beleidsterrein niet, en waar gaan ze dan te rade? Wel, dan gaan ze naar het departement, maar in het Departement Cultuur, Jeugd en Media is in deze legislatuur zo hard bespaard dat ze hun basistaken niet meer kunnen doen. En eigenlijk betaal je als overheid twee keer. Je moet ook de uren rekenen van de mensen in het departement die die consultants moeten begeleiden.
Minister, ik zou toch deze boodschap vanuit Vooruit willen meegeven. We moeten zeer voorzichtig zijn met het uitbesteden van kerntaken van onze eigen overheid aan consultants, en dan al zeker niet een tool laten ontwikkelen en dezelfde consultant ook de evaluatie ervan laten doen. Dank u.
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
Dank u wel, voorzitter. Dank, collega Segers, voor het stellen van de vraag. Ik ben er in het verleden al vaker over tussengekomen. Ik had deze vraag ook schriftelijk gesteld.
Minister, ook voor de duidelijkheid: achter de doelstellingen van het Innovatiemechanisme sta ik, en cd&v, volledig achter. Maar het instrument, en dat hebben we altijd gezegd, was volgens ons verkeerd. Een consultancybureau dat zichzelf kan evalueren, dat is vreemd. Dat zou hetzelfde zijn als dat ik als student ook mijn eigen examen zou mogen evalueren. Er zijn hier YOUCA-studenten aanwezig. Ik denk dat, als we aan hen zouden vragen of ze het fijn zouden vinden om hun eigen examen te beoordelen en zelf punten te geven, ze ‘ja’ zouden zeggen. Ik denk niet dat de leerkrachten en de scholen dat fijn zouden vinden. Als we nu naar de sector luisteren, staan ze hier ook niet om te springen. Ze hebben heel veel bedenkingen geuit en zijn minder positief dan de evaluatie van het consultancybureau zelf.
Wat zagen we in de evaluatie? Allemaal buzzwoorden en het consultancyjargon. Er is een evaluatie gebeurd op basis van commerciële AI-software. Ik geloof in de toepassingen van AI, maar in dezen was een meer kwalitatieve evaluatie nodig. Wat ons betreft is, nogmaals, de doelstelling oké maar het instrument en de manier waarop niet voor herhaling vatbaar.
We zien dat ook in de sectoren. We krijgen allemaal, alle partijen, memoranda binnen. Ik heb in nog geen enkel memorandum van geen enkele sector of subsector een pleidooi gehoord voor het verderzetten van dit Innovatiemechanisme. Dus er is duidelijk geen behoefte aan.
Tot slot wil ik mijn eerdere oproep herhalen. Gebruik de expertise die bij de steunpunten aanwezig is, gebruik de expertise die in het departement aanwezig is, gebruik de expertise die bij de academische onderzoeksinstellingen aanwezig is. Wat zien we nu? Een heel duur consultancybureau wordt ingeschakeld, en vervolgens pakken ze de telefoon en bellen ze zelf naar de steunpunten die de input moeten aanleveren. Dat is de wereld op zijn kop. Ik denk dat hier – opnieuw mijn oproep – een consultancydatabank nodig is. Dank u wel.
Minister-president Jambon heeft het woord.
We hebben die discussie hier al eerder gevoerd. Ik wil verwijzen naar vorige antwoorden die ik daarop heb gegeven. Ik neem natuurlijk de bezorgdheden van de collega’s mee.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik dank de collega voor de aanvulling. We dachten, denk ik, allebei toen het artikel in Apache verscheen, dat er hier toch wel een en ander grondig misloopt. Het gaat over bijzonder veel overheidsgeld allemaal. Eigenlijk kunnen we alleen maar concluderen dat de intenties goed waren, maar het antwoord een gemiste, dure kans is geweest.
De vraag om uitleg is afgehandeld.