Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Deze vraag om uitleg werd via videoconferentie behandeld.
De heer Laeremans heeft het woord.
Het is niet mijn gewoonte om in deze commissie langs te komen, maar wanneer het gaat over het welzijn van mijn regio, meer bepaald de regio tussen Vilvoorde en Machelen, kan ik dat niet zomaar blauwblauw laten.
Mijn vraag gaat over het project Broeklin, onder het viaduct van Vilvoorde. Broeklin is de kleinschalige opvolger van het nogal groots opgevatte Uplace. Het is een werkwinkelproject dat gerealiseerd zou worden op braakliggende terreinen in Machelen, die eindelijk dringend een zinvolle bestemming moeten krijgen. Een eerste vergunning voor het project werd, na een procedure opgestart door de stad Vilvoorde, vernietigd op basis van de gevolgen van de stikstofuitstoot. De socialistische burgemeester van Vilvoorde was immers, in tegenstelling tot zijn partijgenoot in Machelen, een tegenstander van het project, dat nochtans wel op draagvlak kon rekenen bij de bevolking.
Inmiddels heeft de Vilvoordse burgemeester de strijdbijl blijkbaar begraven, maar het is nog niet afgelopen: nu duikt er een activistische vzw op, het inmiddels al beruchte Dryade, dat nu in de media aankondigt een nieuwe vergunning te zullen aanvechten. Ik citeer even: “Dryade dient bezwaar in tegen de nieuwe vergunningsaanvraag voor Broeklin omdat de passende beoordeling werkt met achterhaalde ‘kritische depositiewaarden’ en uitgaat van vergunningverlening op krediet. Daardoor worden de stikstofeffecten van de bijkomende verkeersstroom langs het Floordambos onderschat.” Zo klinkt het in het persbericht van de vzw. Het Floordambos ligt in Steenokkerzeel. Volgens de organisatie zou Broeklin te veel stikstofdepositie creëren voor dat twee kilometer verder gelegen beukenbos. Nochtans kreeg het project van het Agentschap Natuur en Bos eerder al een positieve beoordeling. Uplace zou bovendien al 100.000 euro hebben geïnvesteerd in bijkomend milieuonderzoek.
In januari werd in deze commissie tijdens een debat over de vernietiging van de eerste vergunning, waar ik helaas afwezig was, herhaaldelijk verwezen naar het belang van een rechtszeker kader. Minister, u stelde toen dat het van groot belang was om het dossier de komende weken en maanden tot een goed einde te brengen. Inmiddels weten we dat de regering en de meerderheid er nog niet in geslaagd zijn dat nieuwe kader in een decreetgeving te gieten die de toets van de Raad van State doorstaat.
Opmerkelijk is dat de activistische vzw Dryade als milieuorganisatie behoorlijk wat subsidies krijgt van u. Het zou gaan om 180.000 euro, een bedrag dat in drie schijven wordt uitbetaald. Ook vanuit de meerderheid klonk al forse kritiek op deze activistische organisatie, die met Vlaams belastinggeld rechtszaken start tegen de Vlaamse overheid en die dezelfde overheid met dure procedures op kosten jaagt.
Minister, kunt u mij meedelen welke initiatieven u ter zake neemt?
Wat is de stand van zaken met betrekking tot de vergunning?
Hoe evalueert u het dreigement van de vzw Dryade?
Hoe beoordeelt u de financiering van Dryade in het licht van deze demarche, die duidelijk haaks staat op het algemeen belang?
Wacht u desgevallend met de vergunning tot het rechtszeker kader er eindelijk is? Hopelijk laat het niet meer te lang op zich wachten.
Minister Demir heeft het woord.
Mijnheer Laeremans, welkom in onze commissie.
De behandeling van de omgevingsvergunningsaanvraag voor het Broeklinproject vereist geen specifieke regelgevende initiatieven.
De vergunningsaanvraag werd ingediend op 10 juni 2023. Het tweede openbaar onderzoek liep tot en met 15 oktober 2023. Tijdens dat openbaar onderzoek werden zes bezwaren ingediend. De bezwaren zullen eerst door het college van burgemeester en schepenen van de gemeente Machelen en door de Gewestelijke Omgevingsvergunningscommissie (GOVC) worden geëvalueerd. De omgevingsvergunningsaanvraag wordt op de GOVC-zitting van 9 november 2023 behandeld. Ik zal mijn beslissing nemen, onder andere op basis van het gecoördineerde advies van de GOVC. De beslissing over de omgevingsvergunningsaanvraag wordt ten laatste op 27 december 2023 genomen.
Hoe evalueer ik het dreigement van de vzw Dryade? Niet. Als ik met alle dreigementen rekening zou moeten houden, zou ik in dit land niets meer vergunnen. Dat is dus geen factor die meespeelt in de vergunning, wat mij betreft.
Mijnheer Laeremans, ik moet u corrigeren: Dryade krijgt op dit moment geen subsidies. De acties die Dryade heden onderneemt, zijn dan ook niet met subsidiemiddelen gefinancierd. De vereniging heeft wel een startsubsidie aangevraagd om in aanmerking te komen om in de toekomst subsidies te krijgen. Dat is dus wel een verschil. Door mijn administratie werd een beslissing genomen over de ingediende startsubsidieaanvragen. De aanvraag van vijftien verenigingen, waaronder Dryade, werd door de administratie gunstig beoordeeld, waardoor zij eventueel in aanmerking komen. Dan begint het onderzoek naar het dossier, of zij voldoen aan ik weet niet welke voorwaarden.
De secretaris-generaal besliste in uitvoering van artikel 24 van het besluit, gemotiveerd op basis van het advies van de adviescommissie, binnen het beschikbare juridische kader van het besluit en op basis van de argumenten die hem zijn aangereikt, dat Dryade in aanmerking komt voor een startsubsidie. De effectieve jaarlijkse startsubsidie dient echter op basis van artikel 13 van het besluit toegekend te worden bij ministerieel besluit. Er werd tot op heden nog geen ministerieel besluit genomen met betrekking tot de toekenning van de subsidies, dus ook niet aan Dryade.
Je hebt dus de administratie en je hebt de minister. Ik zal dan ook het dossier, op het moment dat het dossier mij zal worden voorgelegd door mijn administratie, ten gronde bekijken, om te zien of er al dan niet een subsidie wordt toegekend. Maar, nogmaals, op dit moment worden er geen subsidies toegekend aan die vzw. Misschien krijgen ze vanuit een andere hoek wel subsidies, maar dus niet van ons. Dat wil ik bij dezen corrigeren. Er zijn heel wat vzw’s in Vlaanderen, ook in de domeinen Sport en Cultuur, die subsidies krijgen. Ik denk niet dat je juridisch-wettelijk kunt stellen dat wie subsidies krijgt niet meer mag procederen – tenzij u, mijnheer Laeremans, daar een ander antwoord op hebt. Men zegt mij dat dat niet gaat. Maar in elk geval heeft Dryade nog geen subsidies. Het dossier wordt voorbereid. De aanvraag wordt ingediend, en vervolgens komt dat bij de minister, die daarover moet beslissen. De dag dat ik beslis, zal ik dat ook meedelen.
Wacht ik desgevallend met de vergunning tot het rechtszeker kader er is? Wij hebben uiteraard in Vlaanderen een stikstofkader nodig. Meer dan ooit, denk ik. Het is ondertussen vijf over twaalf. Helaas werken projecten niet. Ik ben dus gebonden door de dwingende termijnen die in het Omgevingsdecreet zijn vastgelegd.
De heer Laeremans heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord. Ik stel vast dat die subsidies er blijkbaar nog niet zijn. Ik hoop dat ze er nooit zullen komen en dat u dat zeer grondig zult onderzoeken. Het gaat uiteindelijk om twee man, twee advocaten, en een paardenkop. We moeten met het Vlaamse subsidiebeleid ernstig werk maken van een uitzuivering van de subsidies, maar dat is voor een volgende legislatuur.
De vergunning zou er ten laatste op 27 november 2023 moeten zijn. Het is goed dat ze er binnenkort zal komen want dat dossier sleept al veel te lang aan. Na de sluiting van Renault in Vilvoorde zijn we al 26 jaar bezig. Er is al veel geld geïnvesteerd in het project van de provinciale ontwikkelingsmaatschappij (POM), om met die stadskanker, zoals je het zou kunnen noemen, met die gronden die dringend moeten worden opgewaardeerd, eindelijk eens iets te doen. Dat twee mannen iets waar de hele politieke wereld mee akkoord kan gaan, kunnen tegenhouden, is onbegrijpelijk.
De aanvraag werd bijgestuurd in juni 2023 met, zoals gevraagd, een extra natuurtoets, duizend parkeerplaatsen minder en een extra park dat daar zou worden aangelegd. Het argument dat het Floordambos in Steenokkerzeel zou worden beïnvloed door een aantal wagens meer per dag, terwijl dat vlak naast de E19 ligt, is quatsch. Ik blijf erbij dat stikstof vooral een kunstmatig probleem is, want in Duitsland en Denemarken liggen de tolerantiewaarden veel hoger dan hier. Daar zou dat allemaal probleemloos kunnen passeren.
Ik hoop dus dat dit nu eindelijk zijn beslag zal krijgen en dat dit project kan starten. Er is al veel te veel tijd mee verloren.
De heer Coenegrachts heeft het woord.
Minister, los van dit specifieke dossier, toont dit nogmaals de nood aan om dat rechtszekere stikstofkader zo snel mogelijk vorm te geven en stand te doen houden.
De vzw Dryade gaat toch wel zeer driest te werk. Zij procedeert bij wijze van spreken tegen alles wat beweegt, tegen elke ondernemer klein en groot die een vergunning krijgt, gaat ze in beroep, zelfs tegen landbouwers die minder vee gaan houden. Ze maakt dus van de de facto vergunningenstop die we nu al een paar jaar kennen ook in de feiten een werkelijkheid. Dat is toch wel een bijzonder gegeven voor een vzw die ook nog eens Vlaamse subsidies vraagt.
U hebt natuurlijk gelijk: cultuurverenigingen krijgen ook subsidies en niemand houdt hen tegen om naar de rechtbank te gaan als ze denken dat hun rechten geschonden worden. Maar dat is natuurlijk iets anders dan wanneer een vzw alleen maar zou worden gesubsidieerd om tegen ons te procederen. Een vzw die als doel heeft om tegen ons te procederen ook nog eens subsidiëren, dat is misschien een zelfpijniging die we onszelf niet hoeven aan te doen. Ik wil dan ook oproepen dat u dat met alle omzichtigheid bekijkt.
Maar we moeten ook de hand in eigen boezem steken. Dergelijke vzw’s, twee mensen die een project willen tegenhouden, hebben natuurlijk veel minder kans als wij er met een juridisch robuust stikstofkader staan. Dat is onze verantwoordelijkheid in de politiek. Ik hoop dat we daar in de komende weken snel en degelijk werk voor kunnen afleveren.
De heer Tobback heeft het woord.
Ik was het met niets van wat de heer Coenegrachts zei eens, tot zijn laatste woorden, waarmee hij zijn hele uiteenzetting wat heeft genuanceerd of eigenlijk heeft tegengesproken. Als de overheid correcte vergunningen aflevert en daar goed over nadenkt, moet zij niet bang zijn voor procedures want dan zal zij in die procedures gelijk krijgen.
Ik ben het ook op één punt eens met de heer Laeremans, namelijk dat de herbestemming en het hergebruik van die terreinen al veel te lang aanslepen. Maar dat heeft natuurlijk voor een stuk te maken met het feit dat men eerst heeft geprobeerd om vergunningen te geven aan onzinnige projecten, die dan inderdaad logischerwijze vernietigd werden, iets wat iedereen vanop een kilometer afstand zag aankomen. En gelukkig maar dat ze vernietigd zijn, want anders was de catastrofe vandaag nog veel groter. Het is inderdaad tijd dat er iets gebeurt op dat terrein.
Minister, u moet dat niet per se beschouwen als een dreigement waarmee u rekening moet houden. U moet wel rekening houden met het feit dat er een correcte vergunning nodig is, een die stand kan houden en die rekening houdt met alle omstandigheden en neveneffecten. U moet een serieuze vergunning afleveren, een die stand kan houden.
Men kan beter subsidies geven aan kritische organisaties die u scherp houden dan achteraf de kosten te moeten dragen van vernietigde vergunningen en stilliggende projecten omdat men dommigheden heeft willen doen, alleen omdat er iemand om vroeg. Dat doen we nu al twintig jaar.
Collega Laeremans en ook een beetje collega Coenegrachts, kritische organisaties muilkorven, dat zijn de waarden van Poetin, en volgens mij niet de waarden die de meerderheid van de Vlamingen aanhangt. Wij zijn een democratisch bestuur. Dat betekent dat u moet in staat zijn om de burger in de ogen te kijken en rechtszekerheid te bieden door correcte beslissingen te nemen, niet door mensen te verhinderen om naar de rechtbank te gaan om die beslissingen tegen het licht te houden. Als dat goede beslissingen zijn, zal de rechter ze nooit vernietigen. Een van de pijnlijke vaststellingen in Vlaanderen is dat 60 procent van de beroepen die worden ingesteld gelijk krijgen. Dat betekent met andere woorden dat er vergunningen werden afgeleverd die niet correct, niet serieus waren, vergunningen waarbij men heeft geprobeerd dat iets er zou komen omdat men wilde dat het er kwam, maar zo werkt een rechtsstaat niet.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Dit is echt een voorbeeld van hoe er wordt geschoten op de pianist, in plaats van te bekijken wat het probleem is. Het is heel duidelijk dat we Dryade dankbaar zouden moeten zijn. Blijkbaar hebben wij kritische vzw’s nodig om ervoor te zorgen dat er deftige wetgeving komt, dat er überhaupt wetgeving komt. In die zin kan ik mij helemaal niet scharen achter het pleidooi van mijnheer Laeremans noch achter dat van mijnheer Coenegrachts. Dat lijkt mij compleet van de pot gerukt. We zouden deze vzw’s, die proberen de overheid scherp te houden, op onze blote knieën moeten bedanken. Zo kan er deftige wetgeving komen. Maar goed, dat is eigenlijk niet mijn vraag.
Minister, we hebben hier al ettelijke keren vragen gesteld over het Stikstofdecreet. Uiteindelijk gaat het daarover. Er was beloofd dat enkele juristen het ingediende voorstel van decreet zouden bekijken en dat daarna de regering en de parlementsleden de conclusies van de juristen zouden bekijken. Ik heb daar intussen nog niets van gehoord. Wat is de stand van zaken? Is dat advies er al? Of moeten wij daar nog altijd naar uitkijken?
De heer Van Hulle heeft het woord.
Minister, collega’s, ik wil nog even doorgaan op het subsidieverhaal van onder andere Dryade, maar eigenlijk op het globale subsidieverhaal. Als ik het goed begrijp is dit een subsidie die bedoeld is om een professionele werking te kunnen opzetten, opdat de vereniging aan de voorwaarden van een volgende subsidieperiode kan voldoen als gewestelijke thematische vereniging? Zo zijn er nu, als ik het juist voorheb, elf. Die krijgen jaarlijks 120.000 euro subsidie. Dit is dus een aanzet, gedurende drie jaar. Ze krijgen 60.000 euro per jaar, om dan te kunnen voldoen als gewestelijke thematische vereniging, om dan 120.000 euro per jaar te kunnen krijgen. Zo denk ik dat het is. Ik zou dat graag bevestigd zien.
In 2019 was er al een call. Toen waren er vier kandidaten. Die vier komen niet voor op de lijst van elf gewestelijke thematische verenigingen. Ik ga ervan uit dat ze niet werden weerhouden. Minister, stel dat Dryade en een aantal van die veertien andere organisaties wel de mogelijkheid krijgen om die subsidie te krijgen, krijgen ze dan jaarlijks 60.000 euro als ze verantwoorden dat ze dat jaar goed hebben gewerkt? Als ze niet als gewestelijke thematische vereniging weerhouden zijn, moeten ze die 60.000 euro dan teruggeven? Of krijgen ze die 60.000 euro dan niet? Die vijftien organisaties zijn, met respect, allemaal kleine organisaties: Blikveld, Lapland, Klimaatcontact, Wijkdelen, Ecofer, Join For Water … Dan zijn allemaal heel kleine vzw’tjes. Wie de ambitie heeft om drie keer 60.000 euro te cashen en zegt dat hij voor het klimaat iets wil doen, en je bent met twee: die kan gedurende drie jaar een subsidie van 60.000 euro vragen. Ik zou graag wat meer informatie krijgen over dat subsidiereglement, want als je het allemaal samentelt, kom je toch aan 2,7 miljoen euro overheidsgeld als je ze alle vijftien weerhoudt. Minister, kunt u iets meer zeggen over die drie keer 60.000 euro, die ook Dryade heeft aangevraagd?
Minister Demir heeft het woord.
Nogmaals, ik zal niet vooruitlopen op de dossiers en op de vraag wie al dan niet zal worden erkend en of Dryade daar bij zit of niet, of ze voldoen aan de criteria van het Minadecreet (Milieu- en Natuur). Ik stel voor dat de parlementsleden het Minadecreet, dat ze hebben gestemd, bekijken. Daar zitten de criteria in. U kunt deze uiteraard altijd wijzigen.
De verenigingen moeten ten eerste natuurlijk voldoen aan de criteria van het decreet. Dat moeten ze dan jaarlijks rapporteren. Op die manier kunnen ze 60.000 euro per jaar krijgen. Er moet sowieso altijd een rapport zijn, met de activiteiten en wat ze hebben gedaan met die centen. Zodra de dossiers zijn ingediend en volledig zijn – want de administratie vraagt nu bijkomende informatie op –, zal ik dat zeer kritisch bekijken.
Uiteraard willen wij partners die niet tegen ons procederen, maar die de leefomgeving aangenamer maken en die meehelpen aan de doelstellingen die we vanuit Vlaanderen onderschrijven. Dat is, denk ik, de inzet. Ik zal dus alle dossiers zeer gedetailleerd bekijken vooraleer er iets wordt goedgekeurd.
Wat stikstof betreft, denk ik dat ik in herhaling zal vallen. Ik zeg al drie jaar dat ik een stikstofkader nodig heb. Ik heb dat probleem niet uitgevonden. Daar heeft de rechter finaal een uitspraak over gedaan in het Kortessem-arrest van 2021. Vervolgens is daarover tien, twintig, dertig keer onderhandeld. Het voorstel van decreet ligt nu voor. De juristen zijn aangesteld. Ze zijn volle bak aan het werken. Het advies is nog niet opgeleverd. Zodra het er is, zullen we in de schoot van de regering bekijken hoe we het voorstel van decreet sterker kunnen maken, om tegemoet te komen aan de opmerkingen van de Raad van State.
De heer Laeremans heeft het woord.
Minister, dank u voor uw antwoord en, collega’s, voor de tussenkomsten. Ik ben blij met de correcte inschatting van collega Coenegrachts en ook met de terechte argwaan van collega Van Hulle. Hij vraagt zich af hoe dat nu zit met al die kleine subsidieaanvraagjes van verenigingen die vooral zichzelf in stand houden met die royale subsidie en eigenlijk de overheid vierkant tegenwerken.
Mijnheer Tobback, dat is niet muilkorven. Die mensen mogen zelf procederen. Dat is de wet, dat kan allemaal gebeuren. Maar het is de vraag of dat op kosten van de overheid moet gebeuren. Daar denk ik dat we verkeerd zijn, dat dat niet de bedoeling is. Zeker als hun werking alleen maar daarop gericht is. Het is voor advocaten niet moeilijk om met haarklieverij op zoek te gaan naar microscopisch kleine deeltjes in het Floordambos op 2 kilometer van dat project, om het dan toch maar te kelderen. Wat hebben we dan gewonnen als maatschappij? Toch niets? We hebben alleen maar die ontwikkelaars op hoge kosten gejaagd. Die hebben al heel hard hun best gedaan om daar iets van te maken. Het alternatief is dat alles gewoon braak blijft liggen, dat er niets mee gebeurt. Ik denk niet dat er van jullie kant heel duidelijke alternatieven naar voren zijn geschoven. Ik zie dat de socialisten van Machelen en die van Vilvoorde al niet overeenkomen op dat vlak.
Minister, mijn hoop is dat dit zinvolle reconversieproject eindelijk groen licht kan krijgen, zonder dat een vereniging van twee man en een paardenkop dat nog kan blijven tegenhouden. Het is niet perfect, maar het heeft toch een zeer breed draagvlak.
De vraag om uitleg is afgehandeld.