Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Minister-president, op federaal niveau is er kortgeleden in het kader van de staatsveiligheid een soort quickscan ingevoerd voor openbare aanbestedingen. De aanleiding was toen dat er een Chinees bedrijf, Nuctech, de aanbesteding had gewonnen in de Antwerpse haven, voor het leveren van scanners en camera’s in het kader van de douaneverplichtingen. Later bleken daar toch wel een aantal veiligheidsrisico’s aan verbonden te zijn, met data die doorgespeeld werd en banden met de Chinese overheid en het betrokken bedrijf.
Naar aanleiding daarvan is een quickscan ontwikkeld om rond openbare aanbestedingen toch een aantal voorzorgsmaatregelen te kunnen nemen op het vlak van veiligheid of gegevensbescherming.
Was de Vlaamse overheid bij dit initiatief betrokken? Lijkt het u iets om ook op het Vlaamse niveau te kunnen implementeren bij aanbestedingen die de Vlaamse overheden uitschrijven? Zo ja, zou het dan ook op lopende contracten van toepassing kunnen zijn? En hoe kijkt u naar de openbare aanbestedingen die van bij de lokale besturen komen?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Van Rompuy, of wij betrokken waren? Zoals u zelf aangeeft in uw vraag zijn zowel de regelgeving overheidsopdrachten als de nationale veiligheidsstrategie federale bevoegdheden.
Wat betreft overheidsopdrachten worden onder meer ontwerpregelgeving, toepassingsproblemen en interpretatievragen voorgelegd aan de Commissie voor de overheidsopdrachten die ingericht is bij de diensten van de eerste minister.
In deze commissie zetelen ook leden die zijn voorgedragen door de Vlaamse Regering.
Het veiligheidskader is het voorbije jaar meermaals besproken in de Commissie voor de overheidsopdrachten. De vertegenwoordiging van de Vlaamse overheid heeft uitgebreide feedback gegeven, onder meer tijdens de opmaak van de quickscan en de toolbox.
Ik wil erop wijzen dat dit veiligheidskader momenteel geen wijzigingen in de regelgeving overheidsopdrachten aanbrengt. Het gaat wel om instrumenten die het bewustzijn rond de mogelijke veiligheidsrisico’s in het kader van bepaalde overheidsopdrachten moet vergroten.
De quickscan bestaat uit een aantal vragen om te kunnen bepalen of een overheidsopdracht een risico vormt voor de nationale veiligheid. Indien dit het geval is, moet een verdere risicoanalyse gebeuren om na te gaan welke maatregelen geïmplementeerd kunnen worden om de risico’s maximaal te verkleinen.
De toolbox licht de verschillende mogelijkheden toe die de huidige regelgeving overheidsopdrachten daartoe biedt.
Uw tweede en uw derde vraag ga ik samennemen. Het veiligheidskader is ontwikkeld door de federale overheid en in eerste instantie geadresseerd aan haar diensten. Dat neemt uiteraard niet weg dat de quickscan en de toolbox ook voor Vlaamse aanbesteders nuttige instrumenten kunnen zijn.
Zoals gezegd heeft dit veiligheidskader geen wijzigingen in de regelgeving overheidsopdrachten aangebracht. Het kader noopt dan ook niet tot juridische aanpassingen van de overheidsopdrachten, ongeacht of het gaat om nieuwe of lopende opdrachten.
Het is dus niet zo dat het kader een nieuwe rechtsgrond creëert, die gemakkelijker zou toelaten om bepaalde ondernemingen de toegang tot een overheidsopdracht te ontzeggen.
De verdienste van deze instrumenten bestaat er voornamelijk in dat ze aanbesteders actief doen nadenken over de mogelijke veiligheidsrisico’s en de mogelijke maatregelen binnen het huidige wetgevend kader toelichten.
Hierbij geldt nog steeds dat de genomen maatregelen proportioneel moeten zijn en gemotiveerd moeten worden in het licht van het concrete dossier. Daarin ligt mijns inziens dan ook de moeilijkheid van het aangeboden kader. Het legt de volledige verantwoordelijkheid nog steeds bij elke individuele aanbesteder om te bepalen hoe hij of zij omgaat met bepaalde veiligheidsrisico’s.
Dat kader biedt dan ook op zich staand geen voldoende efficiënt instrument om met rechtszekerheid bepaalde ondernemingen, merken of technieken te gaan uitsluiten. Ik wil er dan ook voor pleiten dat er verdere flankerende regelgeving of maatregelen komen die aanbesteders daarbij ondersteunen. Dergelijke maatregelen vragen om een samenwerking tussen alle betrokken partijen, onder meer ook van de Diensten voor de Veiligheid van de Staat.
Ook de EU heeft op dit vlak een belangrijke rol te spelen, zoals dat bijvoorbeeld al eerder gebeurde met de EU-toolbox voor 5G-beveiliging.
Wat de lokale besturen betreft: net zoals voor de Vlaamse overheid geldt dat de quickscan en de toolbox ook voor lokale besturen nuttige instrumenten kunnen zijn. Maar ook hier blijkt de nood aan verdere flankerende maatregelen, onder meer om te vermijden dat verschillende lokale besturen die geconfronteerd worden met dezelfde problematiek uiteenlopende beslissingen zouden nemen, zonder dat daarvoor een duidelijke motivering bestaat.
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Dank u voor uw antwoord, minister-president. Ik begrijp dat het – zoals u zelf zegt – een zaak is van de aanbesteders zelf, om te oordelen of ze van die quickscan willen gebruikmaken in hun proces tot aanbesteding, ja dan nee. Ik deel wel uw mening dat het veeleer vrijblijvend is, de manier waarop het nu is opgesteld, en dat bijkomende regelgeving – opdat het voor iedereen duidelijk zou zijn wanneer men geacht wordt dit in te zetten – wel belangrijk is. De keer dat het dan toch een probleem wordt, zal men achteraf zeggen dat het niet verplicht was en dan komt er een hele discussie of die quickscan nu nodig was of niet. Ik denk dat daar wel regels nodig zijn, opdat alle aanbesteders zouden weten in welke gevallen dit een oefening is die we moeten doen en wanneer we het niet moeten doen.
Ik dank u voor uw antwoord en ik laat het voorlopig hierbij.
Zijn er collega's die hierbij wensen aan te sluiten? Ik zie er geen, ik heb ook geen bijkomende vragen gehoord.
De vraag om uitleg is afgehandeld.