Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, minister, ik heb nog een vraag om uitleg, maar het is wel de laatste voor vandaag in deze commissie. Ik heb ze ingediend naar aanleiding van de berichtgeving rond het onderzoek naar kindermisbruik door een bekende radiomaker en de VRT CANVAS-reeks ‘Godvergeten’ over seksueel misbruik binnen de katholieke kerk. Naar aanleiding van deze reportages en berichtgevingen steeg het aantal oproepen bij 1712 met een derde tegenover dezelfde periode vorig jaar. De oproepen komen vaak van volwassenen die zich zorgen maken over een kind of van mensen die vroeger als kind geweld hebben meegemaakt en nu, door de media-aandacht, gesterkt zijn om hun verhaal te doen.
Voor deze laatste groep van slachtoffers kan zeker ook de Commissie Erkenning en Bemiddeling voor misbruik en geweld uit het verleden een aanbod bieden. Het komt er dan natuurlijk wel op aan om te voorzien in een goede werking en voldoende capaciteit bij deze commissie.
In navolging van de toevloed aan meldingen naar aanleiding van een bekendmakingscampagne in het najaar van 2022 werd reeds ingezet op extra capaciteit. Van de elf vrijwillige commissieleden die voor de zomer actief waren, hadden drie aangegeven geen nieuwe dossiers meer op te starten. Twee halftijdse betaalde werknemers van het agentschap Justitie en Handhaving ondersteunen de commissie. In antwoord op een eerdere schriftelijke vraag van mei zei u, minister, dat er ook gesprekken liepen met een aantal kandidaat-commissieleden om als vrijwilligers de commissie te versterken. U zei echter ook dat u vindt dat er nood is aan professionalisering van de werking. Zo werd een expert geweld en misbruik aangeworven, alsook een coördinator en een dossierbehandelaar. Deze drie mensen zouden in het najaar van start gaan.
Minister, hoe verloopt de samenwerking tussen 1712 en de Commissie Erkenning en Bemiddeling? Hoe en op welke basis worden mensen die 1712 contacteren over misbruik dat plaatsvond in het verleden, doorverwezen naar de commissie?
Welke invloed hebben de actualiteit en de docureeks op VRT CANVAS op het aantal aanmeldingen en het aantal geopende dossiers bij de Commissie Erkenning en Bemiddeling? Hoeveel daarvan kwamen rechtstreeks toe bij de commissie, hoeveel daarvan werden doorverwezen door 1712 en hoeveel door een andere hulplijn?
Hoe kunnen deze bijkomende aanmeldingen en dossiers een vlotte en snelle behandeling krijgen met de capaciteit waarmee de commissie thans werkt? Zijn er op dit vlak op korte termijn extra inspanningen nodig? Zo ja, welke?
Minister Demir heeft het woord.
Vandaag zien we opnieuw hoe belangrijk het is om slachtoffers erkenning te kunnen geven en in gesprek te kunnen gaan. Dat biedt de erkennings- en bemiddelingscommissie historisch misbruik aan.
Sinds de start van de docureeks ‘Godvergeten’ merken we zeker een sterke stijging op. De commissie krijgt normaal gezien gemiddeld een tot twee aanmeldingen per week. Sinds het begin van de uitzendingen zijn deze cijfers gestegen tot zeven per week. Het merendeel van de aanmelders komt eerst bij 1712 terecht en wordt vervolgens doorverwezen naar de commissie. Op dit moment zien we nog maar een beperkte instroom van andere hulplijnen. Enkel via het Vlaams Meldpunt Grensoverschrijdend Gedrag, dat vorige week opstartte, kwamen ook al enkele aanmeldingen binnen.
De commissie en de hulplijn 1712 werken natuurlijk al langer samen. Maar naar aanleiding van de uitzendingen van ‘Godvergeten’ heeft er de afgelopen weken intensiever overleg plaatsgevonden. Hierin is de werking van de commissie toegelicht en zijn de voorwaarden om een beroep op haar te doen nog eens verduidelijkt. Ook zijn de operatoren van 1712 bijkomend gebrieft. Ongeveer 80 procent van de huidige aanmeldingen bij de commissie is afkomstig van mensen die eerst contact hadden met 1712.
Dat er meer aanmeldingen gebeuren, betekent echter niet dat die allemaal ontvankelijk zijn. Misbruik in de kerk is een federale materie. Waar het gaat over misbruik in Vlaamse instellingen, bijvoorbeeld in katholieke internaten, heeft de commissie historisch misbruik natuurlijk wel een rol te spelen. Door die Vlaamse bevoegdheid heb ik vorige week vrijdag een bezoek gebracht aan de pauselijke nuntius in Brussel, om het standpunt nog eens duidelijk te maken en om te zeggen dat we verwachten dat het Vaticaan en de paus handelen. We hebben expliciet aan de nuntius gezegd dat we iets verwachten.
Het stijgend aantal meldingen vergroot de noodzaak om de werking van de commissie zo snel mogelijk verder uit te bouwen, te operationaliseren en professioneel te ondersteunen. Ik heb daar ook de nodige middelen voor vrijgemaakt. Ik heb gezorgd voor een coördinator van de commissie met een vast contract. Zij is gisteren begonnen, veel succes gewenst. Daarnaast heb ik twee bijkomende professionele medewerkers aangesteld, waarvan één al begin september is gestart. Daarnaast hebben er selectierondes plaatsgevonden om nieuwe commissieleden aan te werven. Vijf vrijwilligers zijn recent kunnen beginnen en er lopen nog gesprekken met een aantal andere vrijwilligers. Intussen blijven we verder zoeken. Idealiter mikken we op een verdubbeling van het aantal commissieleden.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Minister, ik heb er in het verleden al meermaals op gewezen dat, als er een oproep naar slachtoffers gebeurt of wanneer slachtoffers de weg wordt gewezen, ze ook effectief moeten worden geholpen. Zo is er vorig jaar een campagne opgestart, na het onderbrengen van de Commissie Erkenning en Bemiddeling bij het agentschap Justitie en Handhaving. Er is een oproep geweest, waarna er honderden aanmeldingen – u hebt cijfers genoemd – kwamen, en de campagne is stopgezet omdat de commissie de toevloed niet aankon. Vandaar dat het ook belangrijk is om in te zetten op goede begeleiding en hulp voor de slachtoffers wanneer ze zich melden.
Minister, is het zo dat de aanmeldingen die er vorig jaar kwamen, waarop de campagne is stopgezet, intussen zijn afgehandeld? Verder pleit ik ervoor – maar u hebt al gezegd dat u hierop zult inzetten – om te zorgen dat de slachtoffers die nu via aanmeldingen komen, onder meer naar aanleiding van de docureeks, op een goede manier kunnen worden geholpen. Anders worden ze een tweede keer het slachtoffer.
Mevrouw De Vreese heeft het woord.
Ik zal zeer kort zijn. Ik denk dat we allemaal enorm geschokt zijn door opnieuw die getuigenissen te horen in de documentaire ‘Godvergeten’. Ik kan me dan enkel en alleen maar aansluiten bij de bezorgdheid dat er een stijging van het aantal meldingen is en dat de commissie, hoe goed de vrijwilligers hun werk ook willen doen, niet alles op haar eentje aankan.
Minister, ik steun dus voluit de uitbreiding van die commissie. Het is goed dat er iemand bij komt om alles te coördineren en in goede banen te leiden.
Mevrouw Schryvers heeft het woord.
Ik had nog een vraag gesteld, maar misschien is ze te gedetailleerd. Ik vroeg naar cijfers over de stand van zaken met betrekking tot de campagne en de aanmeldingen vorig jaar. Ik zal dat op een andere manier opnemen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.