Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Vraag om uitleg over de stillegging van een productieproces bij 3M in Zwijndrecht
Vraag om uitleg over de lozing van ultrakorte PFAS door 3M in Zwijndrecht
Verslag
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, op vrijdag 22 september maakte u bekend dat een productieproces met PFAS bij 3M in Zwijndrecht is stilgelegd door de inspectie, nadat werd vastgesteld dat 3M veel meer PFAS uitstoot dan aanvankelijk gedacht.
Toen het PFOS-schandaal rond 3M in Zwijndrecht losbarstte, besliste de omgevingsinspectie om tijdelijk alle productieprocessen met PFAS stil te leggen. Na grondig onderzoek mochten een aantal processen met PFAS-uitstoot uiteindelijk toch opnieuw opstarten, zogezegd omdat die uitstoot beperkt was en zonder enig gezondheidsrisico. Nu zou uit nieuwe metingen in het lozingswater blijken dat die opgestarte processen veel meer PFAS uitstoten dan twee jaar geleden gedacht. Het zou gaan om de stof PFBA, een korteketen-PFAS. De omgevingsinspectie zou beslist hebben om het proces dat verantwoordelijk is voor de te hoge uitstoot, tijdelijk volledig stil te leggen.
Collega’s, dat de vervuilende multinational 3M het niet bepaald goed voorheeft met ons, weten we al lang. Dat hebben we samen kunnen vaststellen. We hebben gezien dat 3M sinds het losbarsten van het PFOS-schandaal niet meewerkt en verantwoordelijkheid weigert te nemen voor de grootschalige vervuiling die het heeft veroorzaakt. Ook deze ontwikkeling roept opnieuw zeer veel vragen op over de manier waarop het bedrijf omspringt met de voorwaarden in zijn vergunning en de regels in dit land.
Minister, kunt u de gang van zaken nader toelichten? Wie heeft wanneer vastgesteld dat er meer PFAS geloosd worden dan toegelaten? Wanneer is dan precies beslist om het productieproces stil te leggen? Wat zijn nu de volgende stappen?
Hebt u een idee hoelang dit al gaande was en of 3M op de hoogte was?
Kunt u inschatten wat de potentiële gevolgen zijn voor de omwonenden?
Hoe zult u optreden tegen 3M om ervoor te zorgen dat er helemaal geen schadelijke PFAS meer geloosd worden?
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, ik heb een soortgelijke vraag om uitleg.
Een aantal weken geleden is een productieproces met PFAS bij het bedrijf 3M stilgelegd. Het was eerder opnieuw opgestart, omdat de uitstoot van PFAS volgens experten verwaarloosbaar was, maar dat bleek na nieuwe controles niet het geval te zijn. Er werden onder andere lekken in de procesinstallatie gevonden. Voor de Vlaamse overheidsdiensten was de overschrijding van de toetsingswaarde niet toelaatbaar.
U kondigde aan het bedrijf te laten vervolgen voor het schenden van zijn milieuzorgplicht, indien 3M het heeft nagelaten om tijdig te rapporteren. U dreigde ermee om de omgevingsvergunning op te heffen, wat ondertussen ook gebeurd is.
3M zegt in een reactie dat het bedrijf onlangs zelf nog data gerelateerd aan PFAS-processen gerapporteerd had aan de relevante overheden. “Overeenkomstig onze wettelijke verplichtingen heeft 3M Belgium recentelijk nog gerapporteerd”, klinkt het bij 3M. “Terwijl we in gesprek blijven met de instanties, hebben we, voorlopig, alle PFAS-productieprocessen op de Zwijndrechtse vestiging tijdelijk stopgezet.”
Met andere woorden, er circuleren twee verschillende versies over de stillegging. Er wordt gedreigd met sancties, terwijl het bedrijf reageert dat het de wet naleeft. Maar goed, dat verhaal hebben we al meerdere keren gehoord.
Minister, kunt u ons vertellen hoe het precies zit? Kunt u verduidelijken welke fout het chemiebedrijf precies heeft gemaakt? Hoelang is deze tijdelijke stopzetting van kracht en zal het bedrijf zijn productie hervatten na een controle door uw administraties?
Kunt u verduidelijken om welk stilgelegd productieproces het vandaag precies gaat? Gaat het om een van de twee productielijnen die werden heropgestart in 2022 of gaat het om een van de 93 stilgelegde productieprocessen? Hoeveel productieprocessen zijn er vandaag heropgestart?
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Collega’s, ik wil graag starten met een aantal citaten. In het verslag van 28 maart 2022 namens de Onderzoekscommissie PFAS-PFOS over het onderzoek naar de aanpak van de met PFOS vervuilde gronden op de Oosterweelwerf en de gevolgen voor de volksgezondheid wordt het volgende vastgesteld: “De actiefkoolfilters die 3M gebruikt in de waterzuiveringsinstallatie, zuiveren langeketen-PFAS zeer goed, maar hebben een lagere performantie voor korteketen-PFAS (C4-C6-componenten).”
In het eindrapport van 2 december 2022 van de opdrachthouder voor de coördinatie van de PFAS-problematiek aangesteld door de Vlaamse Regering wordt geconcludeerd “dat een deel van het PFOS en PFOA wordt omgezet naar restproducten met kortere ketenlengte, maar vergelijkbare eigenschappen. Het bijkomend opvolgen van korte en ultrakorte PFAS-verbindingen (…) kan inzicht geven in de vorming van deze intermediairen/producten en impact van procesparameters.” Verder staat: “Aangezien er maar beperkte veldstudies werden uitgevoerd op full-scale installaties en het voorkomen van PFAS-componenten sterk wordt beïnvloed door procesparameters, kan de effectieve bijdrage van bestaande installaties enkel worden gekwantificeerd door middel van in-situ-emissiemetingen, met focus specifieke PFAS-componenten (EFSA + vervangers) en gevormde bijproducten (incl. ultrakorte (<C3) componenten).”
U begrijpt dan ook, minister, mijn verbazing bij het lezen van de twee artikels over de lozing van ultrakorte PFAS door 3M in Apache van 13 en 27 september 2023.
Heeft de lozing van ultrakorte PFAS deel uitgemaakt van de vergunningsaanvraag? Zo ja, hoe is er dan mee omgegaan?
Is de lozing van ultrakorte PFAS vastgesteld? Wanneer? Door wie? Zo ja, is er dan door de bevoegde handhavingsdiensten opgetreden bij het bekend worden van dergelijke lozingen?
Hoe valt er te vergunnen en te handhaven bij gebrek aan zowel lozingsnormen als meetmethoden voor de ultrakorte PFAS?
Hoe reageert u op de dubbele beschuldiging van Apache, namelijk, in hun woorden, dat u talmt of getalmd hebt met de validering van analysemethodes en dat u inzake de illegale lozingen laat betijen?
Minister Demir heeft het woord.
Zoals u weet, hebben de afdeling Handhaving van het Departement Omgeving en het toenmalige Zorg en Gezondheid op 29 oktober 2021 een veiligheidsmaatregel opgelegd aan 3M om alle productieprocessen stop te zetten die emissies naar de omgeving veroorzaakten met zuurstofhoudende PFAS-verbindingen. Deze productieprocessen mochten pas opgestart worden na toestemming van de betrokken diensten, als op basis van een risico-evaluatie door onafhankelijke deskundigen kon worden aangetoond dat de emissie van deze productieprocessen aanvaardbaar was.
Op 4 oktober 2022 stelde de onafhankelijke deskundige een risico-evaluatie van de zogenoemde PTBA/PTPA-productieprocessen voor en werd er toestemming gegeven voor deze twee productieprocessen. PTBA en PTPA zijn twee PFAS-moleculen die het hoofdbestanddeel vormen van een koelvloeistof die wordt gebruikt voor de koeling van elektronische componenten. Omdat de evaluatie was gebeurd op basis van labotesten, gaf de deskundige wel de aanbeveling om ter validering nog emissiemetingen in het proces in productieomstandigheden uit te voeren.
Op 20 september 2023 stelde dezelfde deskundige een geïntegreerde risico-evaluatie voor, waarin het risico van de emissies van drie verschillende productieprocessen samen werd bekeken. Het is pas in dit rapport dat duidelijk werd dat de PTBA/PTPA-productieprocessen een uitstoot veroorzaakten van de PFAS PFBA en PFPrA. Door neerslag van deze stoffen zou er een aanrijking van PFBA in het grondwater optreden tot boven de toetsingswaarde van 100 nanogram per liter. Op dit moment ligt er nog geen wettelijk PFAS-normenkader vast voor grondwater, maar wordt als toetsing de norm van de Europese Drinkwaterrichtlijn van 2020 gehanteerd, waarbij de som van twintig verschillende PFAS niet boven deze concentratie van 100 nanogram per liter mag komen.
De onafhankelijke deskundige oordeelde in zijn rapport nog dat op basis van recente toxicologische data van het Amerikaanse Environmental Protection Agency (EPA) deze aanrijking van PFBA in het grondwater geen bijkomend risico had en dat de drie processen veilig konden worden uitgevoerd in de uitfaseringsperiode. De verschillende omgevingsdiensten waren het echter niet eens met deze visie en oordeelden dat dergelijke aanrijking van het grondwater onaanvaardbaar was in het licht van de geldende normering voor grondwater, zonder dat er een direct risico voor de volksgezondheid zou zijn. Het betreft dus een maatregel uit voorzorg.
Na deze vaststelling werden uit voorzorg ook de reeds eerder goedgekeurde PFAS-productieprocessen opnieuw stilgelegd, voor onbepaalde duur.
Ik kan niet in het hoofd van 3M kruipen en zeggen hoelang 3M dit al wist. De omgevingsinspectie zal de beschikbare feiten ook aan het parket overmaken en de omgevingsinspectie en het parket zullen hier onderzoek naar moeten voeren, en daaruit zullen we de gepaste gevolgen trekken. Een schorsing en intrekking van de omgevingsvergunning van 3M liggen wat mij betreft op tafel, maar dienen uiteraard juridisch goed onderzocht te worden.
Ik hoop overigens dat het parket vaart maakt met zijn onderzoek ten aanzien van 3M, dat ondertussen ook al enkele jaren loopt. Zoals u weet, kan ik het parket niet aansturen. Toch vind ik het belangrijk dat alle partijen een snelle rechtsbedeling krijgen in dit belangrijke dossier.
Door het stilleggen van de productieprocessen zijn er op dit moment nog PFAS-houdende tussenproducten aanwezig in opslagtanks die niet veilig kunnen worden afgevoerd zonder verdere verwerking. 3M moet voor deze verwerking een plan van aanpak voorleggen aan de omgevingsdiensten. Dit plan van aanpak moet conform de eerder opgelegde veiligheidsmaatregel gebaseerd zijn op een risico-evaluatie, waarbij gekeken zal worden welke bewerkingen nog noodzakelijk zijn en op welke manier de omgeving het minst belast wordt.
De afdeling Handhaving heeft ondertussen ook een proces-verbaal opgesteld voor het niet-naleven van de veiligheidsmaatregel. Het is onderdeel van het gerechtelijk onderzoek om na te gaan in welke mate en hoelang 3M al op de hoogte was van deze uitstoot en de gevolgen ervan voor het grondwater.
De afdeling Handhaving heeft de lozing van ultrakorte PFAS voor de eerste keer vastgesteld in augustus 2021. Hiervoor is toen ook een proces-verbaal opgesteld. Het bedrijf is op dat moment ook aangemaand om extra PFAS-parameters te vergunnen. Er is toen een heel vergunningstraject doorlopen, waarbij eerst alle PFAS-parameters uit het compendium voor de monsterneming, meting en analyse van water (WAC) werden aangevraagd en eind vorig jaar ook PFAS-parameters waar nog geen gevalideerde meetmethode voor beschikbaar is. Dit heeft tot praktisch gevolg dat labo’s in onze contreien geen ultrakorte PFAS kunnen meten. Dit maakt handhaven steeds moeilijker.
3M bevestigt aan de omgevingsinspectie steeds dat de ultrakorte PFAS vandaag slechts afkomstig zijn van bodemsanering en dat de bodemsanering niet kan doorgaan zonder beperkte lozingen van ultrakorte PFAS. Het spreekt voor zich dat zowel de omgevingsinspectie als wijzelf de bodemsanering niet willen stilleggen. De omgevingsinspectie gaat evident in de mate van het mogelijke na dat de ultrakorte PFAS niet geloosd worden als gevolg van productieprocessen.
De vraag van 3M om lozingsnormen voor ultrakorte PFAS op te nemen in de omgevingsvergunning voor de lozing van bedrijfsafvalwater en verontreinigd hemelwater is opgenomen in de vergunningsaanvraag die op 28 februari 2023 ingediend werd. Deze aanvraag werd ongunstig geadviseerd door zowel het Departement Omgeving, de Vlaamse Milieumaatschappij en het Departement Zorg als de gemeente Zwijndrecht. De aanvraag werd op 14 september 2023 dan ook geweigerd.
Door de weigering van de door 3M aangevraagde lozingsnormen voor ultrakorte PFAS valt 3M dus terug op de bijzondere exploitatievoorwaarde, voor de eerste maal opgelegd in de vergunning van 21 oktober 2021 van de deputatie en bevestigd in het ministerieel besluit (MB) van 3 maart 2022, waarin gesteld wordt dat niet-nominatief in de vergunning genoemde PFAS-verbindingen beperkt zijn tot de rapportagegrens of, bij ontstentenis daarvan, de bepalingsgrens. Bijgevolg geldt de detectielimiet van de meetmethode als norm. Er wordt hard gewerkt aan de opmaak van een gevalideerde meetmethode voor ultrakorte PFAS. In afwachting hiervan kunnen er alleen niet-gevalideerde metingen uitgevoerd worden.
De handhaving van nog niet gevalideerde parameters gebeurt in afwachting van de validatie op basis van zelfcontrolegegevens van 3M. Ondertussen worden wel regelmatig door handhaving stalen genomen en geanalyseerd volgens de WAC-methode.
De Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) meet al geruime tijd korteketen-PFAS. Ultrakorteketen-PFAS kunnen ook worden gemeten, zij het voorlopig nog niet met een aanvaardbare kwaliteit. Daarenboven zijn deze chemicaliën erg wijdverspreid in ons milieu, waardoor de meetonzekerheid erg hoog kan zijn. Valspositieven zijn nog moeilijk uit te sluiten. De strikte kwaliteitscriteria die VITO hanteert met betrekking tot meetdata, leiden ertoe dat hun methodes nog niet in routine worden ingezet. Binnen de referentietaak wordt er echter wel hard gewerkt aan een gevalideerde meetmethode. Die zit momenteel in de laatste ontwikkelfase en wordt voor het eind van dit jaar afgerond.
Zelf heeft mijn kabinet er bij de omgevingsinspectie op aangedrongen om conform het voorzorgsbeginsel al aan de slag te gaan met de beschikbare meettechnieken. Maar zoals u weet, is de omgevingsinspectie autonoom. Ik dring alvast verder aan op een validatie van de meetmethoden.
De heer Anaf heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw uitgebreid antwoord. Het was nogal technisch, dus ik ga het achteraf zeker nog een keer moeten herlezen. Dat is, voor alle duidelijkheid, geen verwijt; ik ben blij dat er zo'n goed en uitgebreid antwoord gekomen is met veel technische gegevens in.
Als ik het goed begrijp, zou die gevalideerde meetmethode voor korteketen-PFAS tegen het einde van dit jaar verwacht worden. Ik denk dat het goed is dat die er komt en dat die ook snel gevalideerd kan worden.
In het algemeen begrijp ik dat u als minister voorzichtig moet zijn met uitspraken over de intenties van 3M. U zei: “Ik kan zelf niet in de ziel van 3M kijken of ze daar al van wisten of niet.” Tegelijkertijd laat u wel doorschemeren dat het parket daar een serieus onderzoek naar gaat voeren. Ik denk dat we ondertussen allemaal weten dat we van 3M niet te veel mogen geloven als zij ons bepaalde dingen voorspiegelen. Ik ben blij dat er een ernstig onderzoek naar zal worden gevoerd en dat er ook mogelijke consequenties op tafel liggen, want ik hoorde u spreken over de schorsing van de omgevingsvergunning, het intrekken van de omgevingsvergunning.
Wat ik me nog wel afvroeg is op welke termijnen we dan kijken. Hebt u enig idee wanneer we consequenties kunnen verwachten en hoelang deze situatie nog gaat aanslepen? Kunt u daar al enig inzicht in geven?
Voor de rest blijft het belangrijk om ook vanuit uw rol duidelijk te blijven maken dat er geen plaats is voor bedrijven die manifest te kwader trouw zijn en dat die streng moeten worden aangepakt. Maar ik heb het gevoel dat dat op dit moment ook gebeurt.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, ik begrijp dus dat er een vergunning aan 3M geweigerd is, omdat er geen gevalideerde meetmethode is voor ultrakorte PFAS. Het lijkt mij ook logisch dat we geen risico nemen. Dat is echt het voorzorgsprincipe toepassen. Ik vind het een goed idee om dat op die manier toe te passen.
Maar het doet mij ook wel de wenkbrauwen fronsen, want Indaver loost duchtig ultrakorte PFAS in de lucht ten gevolge van een onvolledig verbrandingsproces en mag dat rustig verder doen, omdat er geen gevalideerde meetmethodes bestaan. Mij lijkt dit in tegenspraak te zijn met de argumentatie die u net opbouwde voor 3M. Mijn vraag is dan ook hoe u kunt verklaren dat Indaver, omdat er geen gevalideerde meetmethodes zijn voor ultrakorte PFAS, in de lucht mag blijven uitstoten, terwijl de vergunning van 3M wordt ingetrokken. Voor alle duidelijkheid: ik sta achter het idee dat u een vergunning weigert omdat u niet zeker bent over wat er uitgesloten wordt, maar mij lijkt het dan ook logisch dat u dan ook de vergunning intrekt van Indaver, dat op dit moment zowel in de lucht als in het water van alles loost waar we geen gevalideerde meetmethodes voor hebben en waar er al jaren zogezegd onderzoek naar wordt gedaan.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Collega's, de problematiek – we hebben dat de vorige keer moeten vaststellen – is complex, dus minister, ik ga proberen om samen te vatten wat ik heb begrepen uit uw antwoord wat betreft de ultrakorte PFAS. U stelt inderdaad dat er geen vergunning is verleend, maar eigenlijk is er ook geen meetmethode. We zeggen dus eigenlijk dat de detectielimiet van tel is, maar er is geen meetmethode gevalideerd. Eigenlijk mag er dus niets vastgesteld worden. We stellen wel vast dat er effectief ultrakorte PFAS worden geloosd, maar we kunnen niet handhaven, want er is geen gevalideerde meetmethode, al hoopt u die tegen het eind van het jaar wel te hebben. Dat wil zeggen dat we vandaag een stukje in een hiaat leven: we stellen vast dat er ultrakorte PFAS worden geloosd, maar we kunnen niet optreden.
Minister, sta mij toe dat ik dan de vraag ook wil stellen op welke manier er dan gemonitord wordt wat er geloosd wordt. Wat is de impact of de potentiële impact naar omwonenden toe en hoe wordt die gemonitord? We zijn ons vandaag wel zeer bewust van het feit dat die ultrakorte PFAS wel geloosd worden. Kunt u daar nog enige klaarheid over brengen? Wat is de potentiële impact naar de omwonenden van die geloosde ultrakorte PFAS en hoe wordt dat gemonitord?
De heer Schiltz heeft het woord.
De collega's stellen van alles vast, minister, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik heel veel moeite heb gehad om uit uw antwoord van alles te kunnen vaststellen. Het staat alleszins wel vast dat het heel moeilijk is om vast te stellen wat er vastgesteld kan worden. Er is geen meetmethode, geen gevalideerde meetmethode, maar er is wel vastgesteld dat er een lozing is gebeurd, heb ik begrepen. Er is een vergunningsaanvraag geweest in september door 3M, die geweigerd is, maar ik heb niet helemaal begrepen of dat over dit proces gaat of over een ander proces.
Alleszins is het wel duidelijk dat er een verhoogd toezicht lijkt te zijn op 3M. Heb ik dat mogen concluderen, minister? Dat zou een goede zaak zijn, iets wat we ook hebben aanbevolen in de onderzoekscommissie. Kan ik daar ook uit begrijpen dat de achterstand in controle- of inspectiecapaciteit bij het Departement Omgeving en bij Handhaving ondertussen verhoogd is? Worden er naast 3M ondertussen ook andere risicobedrijven gemonitord? Want het is natuurlijk allemaal heel leuk, meneer Anaf, om de boze wolf te slaan, 3M, waar we het van weten, maar er zijn er ook heel veel die geen boze wolven zijn, die te goeder trouw zijn, zoals oude brandweerkazernes of papierfabrieken. Zijn daar dan ook soortgelijke checks gebeurd? Het zal misschien in dezen niet om papierfabrieken gaan, maar misschien wel om producenten van koelvloeistof. Ik weet niet hoeveel er zo zijn in Vlaanderen – ik ben geen ingenieur of wetenschapper, ik ben maar een simpele advocaat. Maar met andere woorden: is er een risicoprofiel opgemaakt van andere bedrijven, waar wat we leren uit 3M, ook gecheckt wordt?
De primaire vraag is dus of deze lozing of overschrijding of schending een band heeft met de vergunningsaanvraag. Er zijn ook negatieve adviezen geleverd, dus mag ik daaruit ook concluderen dat de adviesverlening ondertussen ook weer op tempo is?
Twee, hoe hebben we kunnen vaststellen dat er een overschrijding is, als er nog geen gevalideerde meetmethode is?
Tot slot ben ik zeer blij dat u wilt nagaan hoelang 3M al op de hoogte was van het overschrijden van wat niet mocht, maar is het mogelijk dat wij, u, het parket, de inspectie of Handhaving op basis van metingen kunnen vaststellen hoelang dat dan al aan de gang was? Want u hebt gezegd dat volgens een rapport van deskundigen de aanrijking van PFAS in het grondwater reëel is. Sommigen zeggen van niet, anderen van wel. Kunnen we met andere woorden nagaan, post factum, hoelang deze overschrijding van de limieten, in dit geval de detectielimiet, er al was?
Minister Demir heeft het woord.
Mevrouw Schauvliege, ook bij Indaver heeft mijn kabinet bij Handhaving aangedrongen om ingevolge het voorzorgsbeginsel de korteketen-PFAS te meten. Ook hier is de regel dat er niet mag worden uitgestoten en dat er zal worden gehandhaafd indien er overschrijdingen zijn.
Mijnheer Anaf, de gevalideerde meetmethoden zullen tegen eind dit jaar klaar zijn. Ik hoop tegen de herfstvakantie uitsluitsel te hebben over de opheffing of schorsing van de vergunning. We doen sowieso ons best om met de best beschikbare technieken die voorhanden zijn en ook conform het voorzorgsbeginsel, te handhaven.
Wat de gezondheidsimpact betreft, moet ik u verwijzen naar collega Crevits, mevrouw Rombouts.
Mijnheer Schiltz, de aanwezigheid van ultrakorte PFAS is vastgesteld en kan gemeten worden. De hoeveelheden en oorsprong toewijzen is echter moeilijker, door wetenschappelijke meetonzekerheid.
Ik kan mij ook niet in de plaats stellen van het parket of de omgevingsinspectie. Zij werken autonoom, en ik ga ervan uit dat ze dat op een correcte manier doen. Ik kan ze ook niet aansturen.
Ik ga ervan uit dat de afdeling Handhaving alles op een grondige manier onderzoekt. Ook andere risicobedrijven worden gecontroleerd, waarbij ook voldoende aandacht wordt besteed aan ultrakorte PFAS.
Wij hebben ook extra volk aangeworven voor inspectie en handhaving. En zoals u weet, hebben wij in het kader van de begrotingsbesprekingen afgesproken dat we 5 miljoen euro, als ik me niet vergis, in het PFAS-fonds steken en als eerste naar de brandweerkazernes gaan kijken, waar heel veel PFAS zitten.
De heer Anaf heeft het woord.
Ik heb niet meteen nog heel veel toe te voegen. Dank u wel voor het antwoord. We gaan dit in elk geval blijven opvolgen. Ik hoop dat het nader onderzocht wordt en dat er ook consequenties aan zullen worden gegeven.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, ik denk dat het goed is om 3M heel nauwgezet verder op te volgen, dus in die zin steunen wij uw strijd, want het verleden heeft aangetoond dat daar heel ernstige zaken zijn gebeurd.
Nu, ik heb de indruk dat u al uw energie focust op 3M. U weigert een vergunning omdat er geen detectiemethodes zijn om ultrakorteketen-PFAS te detecteren, maar Indaver mag wel verder doen. U gaat dat nu wel onderzoeken, maar voor mij lijkt dat op ‘twee maten, twee gewichten’. Ik zou u willen oproepen om toch wel overal even streng te zijn en ervoor te zorgen dat de gezondheid van de Vlaming overal is gegarandeerd en niet alleen uw poeder te verschieten op 3M.
Mevrouw Rombouts heeft het woord.
Minister, in uw laatste antwoord denk ik dat u iets te kort door de bocht bent gegaan als u stelt dat ik de vraag inzake de impact of de potentiële impact op de volksgezondheid aan minister Crevits moet stellen, in die zin dat de vergunningverlening voor de bodemsanering, waarbij uiteindelijk die ultrakorte PFAS-moleculen vrijkomen, ook een afweging moet maken inzake de impact op de volksgezondheid. Ik stel mij in dezen dan wel de vraag hoe die afweging gebeurd is en, opnieuw, hoe de monitoring naar de verspreiding van die ultrakorte PFAS gebeurt. Dus ik blijf op dat vlak op mijn honger zitten.
Ik hoop effectief dat er over de gevalideerde meetmethoden met spoed klaarheid komt, zodat er ook de nodige opvolging kan gebeuren door Handhaving. Maar ik wil u bij dezen ook oproepen om die ultrakorte PFAS, de monitoring en de impact of de potentiële impact op de volksgezondheid vast te pakken, na te kijken – als u me er nu niet op kunt antwoorden – en daar verder mee aan de slag te gaan. En uiteraard, dit gaat over de bodemsanering, maar het gaat ook over alle ultrakorte PFAS-componenten die bij alle andere processen vrijkomen in andere bedrijfsactiviteiten.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.