Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën, Begroting en Justitie
Verslag
De heer Vande Reyde heeft het woord.
In mei 2023 bracht ik de kwestie van onterechte boetes in verband met erfenisaangiften onder de aandacht. Meer dan drieduizend mensen hebben vorig jaar een boete van gemiddeld 700 euro moeten betalen aan de Vlaamse Belastingdienst (VLABEL) omdat ze een erfenis niet correct hadden aangegeven. Maar in veel gevallen ging het om zaken waarbij die aangevers te goeder trouw handelden, waarbij ze niet in fout waren, waarbij ze onmogelijk een aantal dingen konden inschatten. Het ging over goederen waarvan de waarde gedeeld wordt, zaken die echt niet gemakkelijk te berekenen en soms zelfs onmogelijk te weten zijn. In veel gevallen ging het ook om aangiften die via de notaris waren gedaan. Ook dan werden soms nog boetes gegeven voor zaken die achteraf ‘niet correct’ – tussen aanhalingstekens – bleken te zijn.
Ik vind het natuurlijk goed dat VLABEL daar een check op uitvoert, maar ik zou het nog beter vinden – en dat heb ik u ook in de plenaire vergadering een aantal maanden geleden al gezegd – indien VLABEL de gegevens waarover het zelf beschikt zou controleren. Ik geef een aantal voorbeelden: gegevens over banktegoeden, verzekeringspolissen en vooral de waarde van onroerende goederen die in onverdeeldheid zijn. Ik kan fout zijn, maar ik hoor dat er wel degelijk meer moeite kan worden gedaan om die gegevens al op voorhand in te vullen via de desbetreffende toepassing en om ervoor te zorgen dat die mensen te zien krijgen wat er is en dat zij die check kunnen doen. Op die manier zou de verantwoordelijkheid niet bij de aangever worden gelegd, maar in eerste instantie bij VLABEL.
Ik vind echt dat je dat in deze tijden als overheid moet doen: gegevens waarover je zelf beschikt, moet je ter beschikking geven. Er is de afgelopen jaren een hele weg afgelegd om dat op federaal vlak mogelijk te maken. Ik denk dat VLABEL daarin niet mag achterblijven. Als we op zo’n gevoelige belasting als de erfbelasting nog eens extra boetes van gemiddeld 700 euro uitschrijven, minister, dan voelt dat voor heel veel mensen ontzettend onrechtvaardig aan.
Mijn vragen zijn een follow-up van ons gesprek van voor het zomerreces.
Minister, bent u al tot conclusies gekomen met betrekking tot het onderzoek van de gegevens die VLABEL zelf kan invullen bij de erfenisaangifte?
Welke bijkomende gegevens kan VLABEL verstrekken? Zal VLABEL dat eventueel doen in de nabije toekomst?
Zullen de boetes die volgens mij toch heel onrechtmatig zijn aan mensen die echt te goeder trouw hebben gehandeld, op de een of andere manier worden terugbetaald? Persoonlijk denk ik dat dat juist zou zijn.
Minister Diependaele heeft het woord.
Mijnheer Vande Reyde, dank u voor uw vraag. U weet dat ik zeer te spreken ben over ERFonline, zowel over het feit dat die applicatie überhaupt werd ontwikkeld – wat heel veel inspanningen heeft gekost – als over de vaststelling dat ze in de praktijk ook boven verwachting vaak wordt gebruikt. ERFonline is dus een grote stap vooruit.
Ik begrijp ook uw ongeduld om op dit onderwerp door te gaan, alleen lijkt de timing van uw vraag om uitleg mij wat voorbarig. Ik heb van de administrateur-generaal van VLABEL begrepen dat er op 26 september in deze commissie een hoorzitting staat gepland waarbij dit onderwerp met stip als eerste en misschien zelfs belangrijkste punt op de agenda staat. VLABEL zal hier een omstandige technische toelichting geven over ERFonline. Om die reden lijkt het mij dan ook logisch dat we eerst de technische uitleg en motivering van de administratie afwachten om er vervolgens, desgewenst, een politiek debat aan toe te voegen.
Zoals u weet ben ik zelf absoluut voor vereenvoudiging, om te vermijden dat de burger dubbel of nodeloos werk moet doen, maar het moet natuurlijk mogelijk zijn en wettelijk afgedekt kunnen worden. Daarom lijkt het mij verstandig eerst de hoorzitting af te wachten. VLABEL kan daar een gedetailleerde en technische uitleg geven. 26 september is niet lang meer wachten. Dus toch nog even geduld.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Ik ben volledig akkoord. Misschien is de timing in dat opzicht wat voorbarig. Ik dien tijdens het reces mijn vragen in wanneer de problemen aan bod komen. Ik heb er geen enkel probleem mee om er dan verder een discussie over te hebben na 26 september.
Ik wil wel een bemerking maken. Ik zou het pleidooi van de heer Vande Reyde om hier en daar bij overtredingen billijkheid toe te passen voor mensen die te goeder trouw zijn, willen onderschrijven. Het probleem, mijnheer Vande Reyde, is natuurlijk – en misschien is dat wel iets om volgende week, wanneer we de mensen horen, te berde te brengen – dat het moeilijk is om aan de controleur-ambtenaar te vragen om in te schatten in welke mate iemand te goeder trouw handelt. Ik kan mij inbeelden dat, wanneer men voor de rechter komt, die rechter zich op zeer veel elementen kan baseren om uit te maken of de betrokkene al dan niet te goeder trouw handelde. Maar een juridische omschrijving geven van wat ‘te goeder trouw’ uiteindelijk betekent, is volgens mij zeer moeilijk. Dat is gewoon een bedenking.
Minister Diependaele heeft het woord.
Ik stuur hier net door dat we het aan VLABEL moeten doorgeven om dat in kaart te brengen. We hebben nu, als je het zo mag noemen, een heel goede klantendienst. Die is heel bruikbaar en toegankelijk. We kunnen wat cijfers geven over hoeveel mensen daarop ingaan en hoeveel mensen in dialoog of overeenstemming een akkoord bereiken, en hoeveel er toch wordt doorgezet.
De heer Vande Reyde heeft het woord.
Voorzitter, wat u zegt is heel waar en heel verstandig. Ik heb die gegevens eerst in kaart gebracht met een aantal schriftelijke vragen. Toen heb ik daarover gecommuniceerd. Ik ben daarmee ook op het tv-journaal geweest, op basis van een aantal getuigen die ik ‘in real life’ heb gesproken. Na die VTM-reportage heb ik nog massa’s reacties gekregen van mensen, die ik ook allemaal persoonlijk heb gesproken. Het is soms ook de taak van een parlementslid om de menselijke kant te zien in de samenleving en in de maatschappelijke problemen. Die mensen hebben mij hun casus van a tot z uitgelegd. Zij hebben de problemen bij de verdeeldheid van goederen of scheidingen en allerlei toestanden van a tot z uitgelegd, zoals ze dat ook aan VLABEL hebben uitgelegd. Ik weet dat ik een beetje op een menselijke basis heb geoordeeld dat dit duidelijk te goeder trouw was, maar je kunt daar op geen andere manier naar kijken. Ik begrijp dat een administratie misschien een andere afweging moet maken, maar toch denk ik dat er een snijvlak is waar de twee elkaar moeten vinden. Het is moeilijk om daarover te oordelen. We zullen zien of VLABEL daar volgende week meer duidelijkheid over kan geven.
De vraag om uitleg is afgehandeld.