Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister, ik heb u al eerder vragen gesteld over de bestrijding van de Aziatische hoornaar, die al enkele jaren aan een forse opmars bezig is, en over de stand van zaken van de beheerregeling daaromtrent. Volgens experten is de populatie in Europa te groot geworden om de soort nog volledig uit te roeien. De Vlaamse Regering heeft eind juni ongeveer 750.000 euro extra middelen vrijgemaakt voor de bestrijding van de exoot.
De strijd tegen de Aziatische hoornaar is verdeeld over twee departementen. Enerzijds voorziet uw departement de verdelging van hoornaars in de natuurgebieden van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), waarbij er extra aandacht is voor gebieden met veel recreatie om daar de risico's voor de mensen te minimaliseren. Een andere bevoegde minister, bij wie ik de vraag gemeenschappelijk ingediend had, is minister Brouns, die zich ontfermt over de imker wiens honingbijen bedreigd worden. Door de honingbij te belagen, betekent de exoot ook slecht nieuws voor onder andere de land- en tuinbouw: bijen vervullen als bestuivers een belangrijke rol.
Verdelgers, imkers, brandweerlui en lokale besturen zijn het erover eens dat er dringend nood is aan een gecoördineerde en centrale aanpak om de populatie Aziatische hoornaars, die schade kan berokkenen aan de biodiversiteit in Vlaanderen, terug te dringen.
De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) vroeg de Vlaamse overheid op 8 juni om een duidelijke plan van aanpak te maken zodat mensen weten waar ze aan toe zijn, de nodige ondersteuning voor het Vlaams Bijeninstituut te geven en een centrale aanpak met verantwoordelijkheid voor openbaar en privaat domein uit te zetten.
Een recent bericht van het provinciebestuur van Oost-Vlaanderen leert dat die provincie besliste om 100.000 euro vrij te maken zodat Rattenbestrijding Oost-Vlaanderen vzw (RATO), een vzw die het in beheer gezet heeft, alle gemelde nesten van de Aziatische hoornaar gratis zou verdelgen. Gratis is altijd een moeilijk woord, dus op kosten van de provincie moet ik dan eigenlijk zeggen.
Minister, ik heb vandaag toch een aantal vragen.
Welke gecoördineerde en centrale aanpak wordt nu voorzien om de Aziatische hoornaar te bestrijden, zowel op het openbaar als het privaat domein, ter bescherming van de bijenpopulatie en de biodiversiteit in Vlaanderen?
Welke middelen kunnen extra voorzien worden voor de gratis – maar altijd met die connotatie erbij – verdelging van de Aziatische hoornaar op privaat domein?
Minister Demir heeft het woord.
Collega, dank u wel voor de vraag. Het is de consensus van de Vlaamse overheid dat een effectief beheer van gevestigde soorten zoals de Aziatische hoornaar enkel via een gedeelde verantwoordelijkheid goed beheerd kan worden. Zowel het Agentschap voor Natuur en Bos als het Departement Landbouw en Visserij (DLV) voorzien middelen om binnen hun bevoegdheden deze soort aan te pakken. Voor het ANB houdt dit de bestrijding in op alle terreinen in beheer bij het agentschap. Het Departement Landbouw en Visserij zal zich inzake beheersing focussen op zijn eigen doelgroep, de imkerij, die binnen deze globale impact het merendeel van de schade natuurlijk ondervindt.
Daarnaast treedt het ANB op als facilitator van het beheer. Het ANB heeft een raamcontract opgesteld waar lokale overheden gebruik van kunnen maken voor het regelen van de bestrijding. Vespa-Watch blijft het Vlaamse meldpunt voor meldingen van nesten, waar verdelging wordt aangestuurd. Hier zal een overzicht worden bewaard van verdelgingsinitiatieven en verdelgers die kunnen worden aangesproken voor gemelde nesten. Zoals hierboven aangehaald zullen het ANB en het Departement Landbouw en Visserij initiatieven opzetten in het kader van de biodiversiteit en de imkerij. De andere overheden kunnen desgewenst privaat en openbaar domein, met uitzondering van de terreinen in beheer bij het ANB, behartigen.
Zowel Oost- als West-Vlaanderen zijn een verdelgingsinitiatief op hun grondgebied aan het voorbereiden. Dat is zeer slim. De provincie Limburg heeft een project lopen. Hopelijk zal er daar naar het voorbeeld van Oost- en West-Vlaanderen een initiatief komen. Voorlopig zijn zulke initiatieven bij de andere provincies niet bekend. De VVSG zou hier een constructieve rol in kunnen spelen door de resterende steden en gemeenten te informeren over de facilitatiemogelijkheden van de Vlaamse overheid en zo mee te ondersteunen in de gecentraliseerde aanpak. In Oost-Vlaanderen voorziet de provincie budget. In West-Vlaanderen wordt dit verdeeld onder de provincie en de lokale besturen.
De bestrijding op privaat domein is voornamelijk in het kader van civiele bescherming. In die gevallen komt de brandweer langs. In bepaalde gevallen is dit kosteloos, in andere gevallen niet. Dat hangt ook van plaats tot plaats af. De prijszetting voor de bestrijding van nesten door de brandweer wordt bepaald door het college van burgemeester en schepenen. Ook hier kan de VVSG desgevallend een belangrijke rol opnemen door op te roepen om Aziatische hoornaarnesten in het kader van civiele bescherming kosteloos te laten verdelgen. Anderzijds kunnen lokale besturen natuurlijk ook budget voorzien voor verdelging op hun grondgebied.
Het is dus goed dat het departement Landbouw dat voor de beheersing van zijn doelgroep op zich neemt en dat het ANB ook voor zijn terreinen de rol opneemt. Bovendien is er ook het Vlaams meldpunt, en ook de opleidingen die ze voorzien voor verdelgers.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Het was even wachten op die beheerregeling, waardoor de reacties wat later zijn binnengekomen. Iedereen wachtte af wat dat precies zou worden. Nu het duidelijk is dat er vanuit het Departement Landbouw en Visserij wordt gefocust op de imkerij, en vanuit het ANB op de ANB-terreinen, komt wel vaak de reactie dat we daar met een probleem blijven zitten. Er zijn immers geen bordjes die aangeven waar de Aziatische hoornaar wordt verdelgd, waardoor hij rechtsomkeer zou maken.
Het is goed dat er op ANB-terreinen wordt verdelgd en dat er daar ook op wordt toegezien, maar u hebt ook de andere aanpak geschetst. U hebt gezegd hoe een aantal provincies werken, dat Limburg met een proefproject werkt en dat Oost-Vlaanderen het anders aanpakt dan West-Vlaanderen. U zegt dat de VVSG daarin een ondersteunende rol zou kunnen spelen. Aan de andere kant komt zowel vanuit de gemeenten als vanuit de provincie, de imkerij en natuurbeheerders de vraag naar een centrale aanpak, waarin een aansturing duidelijk is.
De manier waarop het nu verloopt, waarbij het afhangt van de willekeur van een lokaal bestuur of een provincie om al dan niet middelen te voorzien voor de verdelging, creëert natuurlijk wel drempels voor een aantal mensen. Voor sommigen is die 40 euro, 100 euro of 150 euro, afhankelijk van waar je woont, wel een drempel om een nest te laten weghalen. Ook al zou je het op privaat domein in de categorie van de civiele bescherming willen schuiven, het gaat ook over de bescherming van de biodiversiteit. Want elk nest dat overleeft, zorgt ervoor dat er volgend jaar een grotere kans is op nog meer Aziatische hoornaars die onze biodiversiteit onder druk kunnen zetten.
Minister, volgt u dat er een meer centrale aanpak zou moeten komen en dat Vlaanderen, of dat u, vanuit uw rol en vanuit de insteek biodiversiteit daarin een meer sturende rol kunt nemen richting lokale besturen of het voorzien van een bepaald budget? Zo kan de drempel voor verdelging op privaat domein worden weggehaald.
De heer Pieters heeft het woord.
Ik heb in de commissie al verschillende keren aangegeven dat we een aantal exoten hebben, dat het goed is dat er een beheersovereenkomst is en dat het wordt verdeeld. De collega heeft gelijk dat er een goede samenhang moet zijn. Maar we moeten ook voorkomen dat die exoten naar hier komen. Hebt u al overleg gepleegd met uw collega voor Economie over de mate waarin we bijvoorbeeld containers, goederen die naar hier komen, bulkvrachten, controleren of laten controleren door het buitenland, zodat we zeker zijn dat er geen exoten bij komen? Want gezien de wereldhandel en heel veel internationale handel is het voor die beestjes een piece of cake om naar hier te komen.
Minister Demir heeft het woord.
De beheerregeling is een formele bevestiging van het beleid dat reeds van kracht is. Mijn administratie zal dat binnenkort toelichten aan de relevante betrokkenen, waaronder de provincies, de VVSG en de brandweerzones. Er zou ook worden teruggekoppeld aan het Departement Landbouw en Visserij. Het is nu echt een probleem voor de imkers. Naar wat ik heb begrepen, zijn Aziatische hoornaars heel lui en vallen ze vooral de bijen aan die door imkers worden gehouden. Daarom is het goed dat het Departement Landbouw en Visserij op zijn domein initiatief neemt.
Tot nu toe is er nog geen aanwijzing dat er een grote impact zou zijn voor de biodiversiteit. We zijn overeengekomen dat het ANB de verdelging op de terreinen doet. Het beheer van het ANB gaat toch over zo’n 90.000 hectare. Verder heeft het ANB een raamcontract opgesteld waarvan lokale overheden kunnen gebruikmaken voor het regelen van de bestrijding, is er Vespa-Watch, het Vlaams meldpunt voor nesten van Aziatische hoornaar, en voorzien wij opleidingen.
De heer De Roo heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw bijkomend antwoord. Ik mag maar hopen dat de populatie van die Aziatische hoornaar niet een dermate vorm aanneemt dat we die niet meer kunnen bestrijden en dat die wel degelijk een probleem vormt voor de biodiversiteit, wat we nu eigenlijk hadden kunnen voorkomen. Het is een exoot die zich jaar na jaar verder laat vermenigvuldigen en alsmaar grotere proporties aanneemt.
Een gerichte aanpak naar de imkers is zeker een goede zaak en ook nodig, maar we kunnen het niet daarbij laten. Nogmaals, die insecten zullen zich niet beperken tot de ANB-domeinen. Ik hoop dat er naar aanleiding van de informatie aan provincies en lokale besturen een centrale aanpak zal ontstaan. Verder hoop ik vooral dat de drempels – en dan gaat het vooral over een financiële drempel van een paar tientallen euro’s – bij particulieren om nesten weg te nemen, zo snel mogelijk kunnen worden weggewerkt.
De vraag om uitleg is afgehandeld.