Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Vraag om uitleg over de dalende luistercijfers van Radio 2
Verslag
De heer Slootmans heeft het woord.
Het marktaandeel van radio2 lijkt in vrije val. De nieuwe CIM-cijfers (Centrum voor Informatie over de Media) geven een zoveelste luisterdaling weer van de radiozender. Tien jaar geleden konden zij nog een op de drie luisteraars verleiden, vandaag is dat nog een op de vier. Sinds de oprichting van radio2 in 1961 lag dat cijfer nog nooit zo laag.
Het blijken vooral de oudere luisteraars te zijn die afhaken, omdat zij zich dus niet meer herkennen in die nieuwe koers, die vernieuwingsrevolutie die radio2 heeft ondergaan. Dat zeg ik niet alleen, ik heb ook Dag Allemaal bij als bron. Dat zeggen Michel Follet, Jan Van Rompaey, Luc Appermont en Margriet Hermans, met wie onze collega Meremans onlangs in de studio zat.
Nu komen die conclusies van het CIM natuurlijk niet uit de lucht gevallen. Ikzelf, maar ook alle collega’s in deze commissie, de gouverneurs, lokale besturen en mediaspecialisten, hebben bij die vernieuwingsrevolutie van radio2 gewaarschuwd voor wat er komen zou, zeker wat betreft de schrapping van de regionale ochtendomkadering, die dan vervangen is door een nationale variant.
Bij eerdere vragen daarover stelde u dat u alle vertrouwen hebt in de nieuwe strategie van VRT, en die nauwgezet zou opvolgen. Wel, de cijfers zijn ronduit slecht. Ze zijn dramatisch. Het lijkt dus wel nodig om in de praktijk op te volgen en eventueel bij te sturen, want de nieuwe strategie waar u zoveel vertrouwen in had, faalt. Dat is geen beschouwing, maar een logische conclusie die je uit de cijfers kunt trekken.
Dus is mijn vraag aan u, minister: welke conclusies trekt u zelf uit die meest recente CIM-cijfers voor radio2? Welke consequenties verbindt u daaraan? Hebt u in het licht van die nieuwe cijfers het VRT-management, eventueel via de gemeenschapsafgevaardigden, aangemaand om de engagementen inzake het regionaal aanbod te honoreren, zoals die ook veruitwendigd zijn in de beheersovereenkomst? Hebt u hen dus ook aangemaand om hun beslissing om die regionale ochtendomkadering te schrappen, terug te draaien, of op zijn minst te heroverwegen?
VRT stelt dat zij meer regionieuws brengt dan in het verleden. Ik had graag geweten of dat aantoonbaar het geval is, en dan niet alleen op VRT NWS, maar ook op de lineaire kanalen. Men verwijst er dan graag naar ook op de sites veel regionieuws te geven, maar het zijn vooral de oudere luisteraars die geïnteresseerd zijn in het regionieuws – en daar beschouw ik ook mezelf toe, een dinosaurus die toch nog altijd heel verbonden is en graag dat regionieuws hoort. Zeggen dat dat op VRT NWS wordt gezet, lijkt me dus onvoldoende. Het moet effectief ook op die lineaire kanalen aanwezig blijven.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik heb een soortgelijke vraag, die al ingediend was voordat we vorige week de presentatie kregen en de hoorzitting hadden over het jaarverslag van VRT, waar directeur Delaplace ook even is ingegaan op een aantal zaken met betrekking tot deze kwestie.
Mijn vraag was gebaseerd op de cijfers van het CIM. De radioluistercijfers tonen dat, met dagelijks meer dan 1,1 miljoen luisteraars, radio2 wel met afstand de grootste radiozender van Vlaanderen blijft. De VRT-zender heeft daarmee nog altijd een marktaandeel van 25 procent, maar in exact dezelfde periode vorig jaar was dat nog 28 procent. radio2 is sinds vorig jaar 55.000 luisteraars verloren. Dat zet toch wel enige druk op het marktleiderschap van radio2.
De vraag rijst dan natuurlijk of er een verband bestaat tussen het verlies aan marktaandeel van radio2 en de vernieuwingsoperatie die begin dit jaar werd ingezet, met een nieuwe vormgeving en nieuwe programmatie. De opvallendste verandering was de nieuwe nationale ochtendshow ‘Goeiemorgen Morgen!’, die de regionale ochtendblokken vervangt die zijn weggevallen.
Minister, wat is uw analyse van die dalende radioluistercijfers van radio2? Ik denk dat we ze wel al eens gehoord hebben. Legt u ook een verband tussen de dalende cijfers en de vernieuwingsoperatie?
Er is ook een bezorgdheid die onder andere door Margriet Hermans in ‘Terzake’ is uitgedrukt: hoe staat het met het inzetten op de doelgroep van de iets oudere luisteraars? Men kiest er nu resoluut voor om te verjongen. Men wil niet met radio2 stoppen wanneer de laatste luisteraar dood is, zo luidt de boutade die Delaplace gebruikt, maar volgens ons is het toch een en-enverhaal. Hoe gaat dat gegarandeerd worden?
Minister Dalle heeft het woord.
Ik heb in het verleden, vanaf de aankondiging, ook mijn bezorgdheid geuit over de nieuwe strategie. Ik denk dat het heel belangrijk is dat radio2 ook nog aandacht heeft voor regionaal en lokaal nieuws. Dat was ook de garantie bij de start. En effectief, op het vlak van lineaire radionieuwsbulletins hebben ze niet verminderd. Dat is toch ook wel een vaststelling. Daarnaast hebben ze via digitale kanalen en VRT NWS het aanbod ook uitgebreid. Het is dus niet zo dat er minder regionieuws is, ook niet via de lineaire kanalen. Wel is er natuurlijk het ochtendblok dat nationaal wordt uitgezonden.
Het positieve nieuws is dat radio2 afgetekend de grootste radiozender van Vlaanderen blijft, met dagelijks meer dan 1,1 miljoen luisteraars. Om die positie vast te houden, moet een merk als radio2 ook zorgen voor voldoende instroom van nieuwe luisteraars. Anders is het geen duurzaam model. Dat is, zoals VRT hier vorige week ook heeft aangegeven, uiteraard geen keuze tegen oudere luisteraars. Dat is wel een belangrijk punt. We hebben het er hier in de commissie ook al over gehad. Ere wie ere toekomt: het was collega Meremans die het thema van aandacht voor oudere luisteraars en kijkers door de media hier naar voren heeft geschoven. Dat moet inderdaad een permanent aandachtspunt zijn, ook voor VRT.
VRT bevestigt ook dat ze blijft inzetten op de oudere luisteraars. Geen enkel radiostation bereikt trouwens zoveel ouderen als radio2, nog altijd. Ruim driekwart van het volumeprofiel van radio2 is ouder dan 55. Radio 1 en Klara bereiken trouwens ook veel 55-plussers. En ondanks het feit dat het oudere publiek nog niet altijd de weg vindt naar digitale radiozenders op DAB+, groeit de digitale zusterzender radio2 benebene bij 65-plussers naar bijna 1 procent marktaandeel.
Zoals gezegd, ontken ik niet dat de dalende luistercijfers van radio2 me zorgen baren. Ik heb daar trouwens ook op gealludeerd in een interview met De Morgen dit weekend. Jullie hebben vorige week ook de CEO van VRT gehoord. Ook hij maakt zich daar zorgen over. VRT is niet doof voor deze cijfers en deze tendens en gaf aan dat ze de komende maanden de dialoog met de luisteraars verder zal aangaan over hoe het aanbod van radio2 kan worden verbeterd.
Ik vind de aandacht voor de regio's heel belangrijk. Het verschuiven van die plaatselijke berichtgeving naar een digitaal platform als VRT NWS is niet alleenzaligmakend. De openbare omroep moet er zijn voor alle Vlamingen, ook voor ouderen die nog niet allemaal digitaal geconnecteerd zijn. We moeten ervoor zorgen dat we die mensen niet verliezen. Maar tegelijk is het natuurlijk aan VRT om die strategie uit te werken, en niet aan de minister van Media.
Ik denk dat dat een goede strategie is om ervoor te zorgen dat alle ouderen ook de weg vinden naar het digitale. We mogen er niet van uitgaan dat senioren niet geschikt zouden zijn om digitale media te volgen. Ik denk dat we hen vooral moeten ondersteunen om dat te doen. Maar we moeten daar ook niet flauw over doen, er zullen altijd mensen zijn, en zeker ook ouderen, die die weg niet vinden. Ook voor hen moet VRT er zijn, zowel via klassieke radio als via klassieke televisie.
De heer Slootmans heeft het woord.
Ik heb er natuurlijk alle begrip voor dat een bedrijf of management een nieuwe strategie kiest, en fouten maakt. Waar ik natuurlijk geen begrip voor kan hebben, is dat men niet leert uit die fouten, en dat men bijna immuun blijft voor kritiek van luisteraars, mediaspecialisten, experts, en ex-VRT-medewerkers, want de huidige medewerkers mogen niks meer zeggen en moeten zich van commentaar onthouden.
Wat de filosofie van radio2 betreft, verwoordde uw schepen uit Brugge het bijzonder treffend: als je de ziel van een zender wegneemt, dan bloedt die zender dood. Wat betreft de ochtendomkadering, denk ik dat dat een these is die ondertussen bijna iedereen maakt behalve de heer Delaplace. We hebben hem daar vorige week over ondervraagd, maar de kritiek loopt bijna van hem af als water van een eend. Die man volgt een strategie, een visie, een parcours van ‘walk and don’t look back’.
U hebt inderdaad gezegd dat het niet aan u is om de programmatie aan te passen of bij te stellen. Dat is inderdaad zo, maar tot nader order is het wel de Vlaamse overheid die de FM-pakketten verdeelt. Wat dat betreft, hebt u wel een stevige stok achter de deur. In het verleden – ik denk ongeveer een jaar geleden – hebt u in deze commissie aan collega Brouwers gezegd dat die globale radiostudie er komt. Uit het vorige antwoord aan collega Brusselmans heb ik begrepen dat die studie er nog niet is.
Eén van de vragen die in die studie aan bod zou komen, was de totale digitalisering van één VRT-radiomerk, dus een afschakeling van vijf naar vier zenders op de FM-band. Ik had daar graag de stand van zaken van gekend.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik heb zeker oren naar de argumentatie van de heer Delaplace vorige week, toen hij zei dat ze er niet voor moeten zorgen dat ze met radio2 moeten stoppen op het moment dat de laatste luisteraar sterft. Er moet dus zeker vernieuwing komen. Ik twijfel er ook niet aan dat er enorm hard wordt ingezet op het digitale aanbod.
Minister, ik heb het interview met u en uw kritiek en bezorgdheid daarin gelezen. Ik deel die ook absoluut, en ik ben blij dat wij die mening delen. Maar vandaag zegt u dat u ervan overtuigd bent dat er niet minder regionieuws is. We zullen zien wat de cijfers zeggen. Ik heb opgevraagd welke items er over welke gemeenten werden gebracht. Ik heb namelijk de indruk dat de aandacht vooral ligt bij de grote steden, omdat er op de radio minder airplay is voor die lokale berichtgeving door het afschaffen van de regionale ochtendblokken. De kleinere gemeenten komen minder aan bod, omdat men op de VRT-redactie vindt dat dat te lokaal is. Dat is mijn indruk, en dat is een indruk die mij is meegegeven door radio2-correspondenten. Zij zeggen dat ze veel zaken die ze aanbieden, niet geplaatst krijgen.
Ik heb die cijfers allemaal opgevraagd. We hebben dat netjes voor de deadline ingediend. Nu moet ik zeggen dat ik het niet kan appreciëren dat het niet lukt om die cijfers voor het reces te verzamelen. Ik zal die cijfers pas op 5 september krijgen, en dat is niet zo fijn. Blijkbaar zijn er op de deadline zeshonderd vragen ingediend, en heeft men op de administratie gezegd dat ze niet allemaal beantwoord kunnen worden. Dat is niet oké, want ik heb de deadline gerespecteerd, en ik ging er dus van uit dat de administratie die deadline ook kon respecteren.
Als ik die cijfers binnenkrijg, denk ik dat we dat debat echt moeten verderzetten. We moeten kijken waar die verschuivingen zitten, en controleren of er inderdaad niet een te grote focus ligt op de steden, en er een onderbelichting van de gemeenten is. Radio2, het paradepaardje van VRT, het belang van lokaal nieuws voor onze democratie, het zou zonde zijn als we dat verloren zien gaan.
De heer Meremans heeft het woord.
Dank u. Elke dag telt voor 2.
Collega’s, ik ben wel af en toe wat kritisch voor VRT, maar voor sommige collega’s hier is wat de openbare omroep doet altijd slecht. Straks moet ik nog denken dat er een sponsoring is vanuit een andere hoek. (Lacht)
Dit gezegd zijnde, wat betreft regionaal nieuws: er zijn elke dag zeven regiobulletins op radio2. Er is op de radio een regionaal middagprogramma tussen 12 en 13 uur. Er zijn vaste regionale onderwerpen in de vernieuwde ochtendprogramma’s en in de avondspitsprogramma’s tussen 16 en 18 uur.
De kritiek vanuit de regio’s is vaak dat ze niet meer aan bod komen. Er wordt niets meer gezegd over wat bij hen leeft. Dat is natuurlijk een keuze van de redacties. Misschien kan daar wat aan gemorreld worden.
Maar ik heb toch redelijk wat reacties binnengekregen na die ‘Terzake’-aflevering met mevrouw Hermans, en dat ging niet zozeer over regionaal nieuws. Eén dame of heer heeft mij gemeld dat die niet meer luistert naar radio2, omdat er geen regionaal weerbericht meer is. Voor de rest ging het vooral om een zekere weemoed, als ik het zo mag zeggen, naar vroegere iconen die daar waren, de gezelligheid van vroeger en dergelijke. Ik bedoel dat niet pejoratief. Men heeft voor een nieuw format gekozen. Ik denk dat die stijl misschien wat mensen zal afschrikken. Het is ook nog maar sinds februari in werking, dus we moeten daar toch wat nuance in aanbrengen.
Maar wat radio2 zeker niet mag worden, collega’s – en daar zijn we het over eens – is een seniorenzender. Dat moet een familiezender worden. Dat betekent dat iemand van zeventig jaar daarnaar moet kunnen luisteren, maar dat de toerist van veertig jaar met zijn kinderen op de dijk van Blankenberge of waar dan ook, er ook van kan genieten. Als we kijken naar ‘Zomerhit’ … Je wint Zomerhit niet met louter stemmen van mensen boven de 65. Goldband was bijvoorbeeld een van de bands op Zomerhit. Dat lijkt me meer iets van jongere mensen, ook al hoor ik het ook graag. Ik denk dat het element vooral daar zit.
Radio2 ging al in dalende lijn voor de wissel, voor de verandering. Ik ben natuurlijk wel blij dat het management zegt dat het een duidelijk nieuw format maakt, dat het een omslag probeert te maken, eerder dan wat te rommelen in de marge. Ik heb liever dat men dan gaat voor duidelijke keuzes.
Waar het wel om ging – en dat is iets anders – is natuurlijk de plaats van de senior in het geheel. Maar dat heeft niet zozeer te maken met radio2. Dat is algemeen. Gisteren heeft een van mijn collega’s mij attent gemaakt op het aantal vrouwen van boven de vijftig op het scherm, als schermgezicht, buiten nieuws en duiding. ‘De Droomfabriek’ is een man die ouder is dan ik, maar wel met een dame die veel jonger is. Die is zelfs jonger dan mijn eigen kinderen. Dat zijn zaken waar toch eens aan gedacht moet worden binnen VRT, en dat gaat over de plaats van mensen die wat ouder zijn op VRT.
Maar laat ons nu even de zaken afwachten. Ik ben het ermee eens dat er bijgestuurd kan worden. Regionaal nieuws is belangrijk. Ik heb ook al gealludeerd op de samenwerking met regionale zenders. Misschien ligt daar een oplossing. Ik ben het ermee eens dat er hier en daar wat bijgestuurd kan worden, maar toch blijf ik erbij dat je zaken niet zo snel plotseling mag veranderen. Dat heeft allemaal wat zijn tijd nodig. Ik vind de omslag die gemaakt wordt – die we ook gevraagd hebben aan VRT – toch belangrijk, willen we het publiek van radio2 breed blijven houden.
Minister Dalle heeft het woord.
Om te beginnen de vraag van collega Slootmans. Het is inderdaad zo dat er op onze vraag in de beheersovereenkomst van VRT werd opgenomen dat zij zouden meewerken aan een onderzoek rond het afschakelen en opheffen van een van hun radiomerken, ‘digital only’ gaan met andere woorden. Het is inderdaad zo dat we dat zeer expliciet hebben geëxpliciteerd in de radiostudie die is gegund. Dus dat zit daarin geïntegreerd en we verwachten een sterke samenwerking van VRT op dat punt. In de studie die wordt opgeleverd, gaat dit element ook zitten. Dus dat is een belangrijk punt.
Wat de cijfers betreft, ben ik ergens verrast, collega Segers, dat de deadline door mijn mensen niet zo gerespecteerd zou worden. Ik maak daar een erezaak van om dat altijd wel te doen. Ik wil graag nakijken welke vraag het is en wat de timing is, maar normaal gezien respecteren we altijd de deadlines. Dus excuses, mocht dat in dezen niet het geval zijn, maar we moeten het nakijken.
Ik heb wel al gepreciseerd – en collega Meremans heeft er ook naar verwezen – dat de bulletins niet verminderd zijn. Het was ook een deel van de afspraak dat wanneer zij het ochtendblok op een andere manier zouden invullen, dat geen impact zou hebben op de regionaal ontkoppelde nieuwsbulletins. Het is inderdaad relevant om over de gedetailleerde informatie te beschikken.
Tot slot, collega Meremans, u hebt groot gelijk dat een goede representatie van alle leeftijden op het scherm belangrijk is, voor mannen en voor vrouwen. Ik stel inderdaad vast dat daar soms nog andere standaarden worden gehanteerd. In het buitenland zie je dat trouwens ook. Er wordt hier vaak verwezen naar de BBC. Het valt me op hoeveel mannen op leeftijd daar te zien zijn en dat dat bij vrouwen op leeftijd soms minder het geval is, zonder woke te willen zijn. (Gelach)
Zolang we maar emancipatorisch zijn, dat is het belangrijkste.
De heer Slootmans heeft het woord.
Ik denk dat het wel al heel vaak is gezegd, wat de heer Meremans zegt over die seniorenzender. Ik ben het ermee eens dat radio2 geen seniorenzender moet worden, maar het moet ook wel een seniorenzender zijn. Vandaag stellen we vast dat die senioren massaal afhaken en vooral richting Joe trekken.
Dus wat dat betreft, denk ik dat de gekozen strategie niet de juiste is, want de vrees is natuurlijk dat men door blind te blijven voor de realiteit een soort van Radio Donnascenario bis gaat creëren. Die hebben ook ooit kunnen pronken met een marktaandeel van 37 procent. Die dachten ook dat ze een van de grootste waren en dat niemand hen kon raken. Vandaag zitten zij met MNM op 6 procent. Mijn oproep is om daar niet blind voor te blijven en zo nodig VRT – als het moet met het mes op de keel – hun strategie te laten wijzigen, eventueel via de FM-pakketten.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Ik heb het gevoel dat deze discussie echt nog niet is afgerond. Dus bij dezen kijk ik met heel veel belangstelling die cijfers tegemoet, om eens een echt overzicht te krijgen van hoe het nu exact staat met die cijfers: over welke topics, hoeveel, over welke gemeenten. Dan denk ik dat we de discussie verder kunnen zetten.
Dank u wel, minister, u zegt dat u het zult bekijken, in verband met mijn vraag. Ik was inderdaad heel teleurgesteld toen ik vernam dat mijn antwoorden in plaats van voor het reces, er pas 5 september zouden zijn.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.