Verslag vergadering Commissie voor Brussel en de Vlaamse Rand en Dierenwelzijn
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Het is niet de eerste keer dat ik deze vraag stel, maar ik heb mij toen gericht tot de ministers van Leefmilieu en van Landbouw. Blijkbaar blijft het probleem aanhouden. Het gaat erover dat we in heel wat Vlaamse weides en landbouwgronden oude autobanden zien liggen, waar dan van gegeten wordt door dieren. Het gaat dan om dieren die in hoofdzaak voor commerciële doeleinden geslacht worden. Daarbij blijkt dat die oude versleten autobanden zeer slecht zijn voor de dieren.
Ik citeer een onderzoek van Dierengezondheidszorg Vlaanderen in 2021. Men ging na wat de doodsoorzaak was van 360 runderen. Daaruit kwam voort dat naast een longontsteking, wat eigen is aan de dieren, de belangrijkste doodsoorzaak een aandoening is waarbij een scherp voorwerp in de maag van de koe terechtkomt en daarbij de lever of het hart aantast. Het ging om 11,2 procent van de gevallen.
Wat het onderzoek van Dierengezondheidszorg Vlaanderen ook aantoont, is dat dit bij bijna driekwart van de gevallen veroorzaakt wordt door metaaldraad afkomstig van die bewuste autobanden. Oude autobanden worden vaak gebruikt om veevoer af te dekken. Naarmate de banden meer verslijten komen metaaldraden uit de banden in het veevoer terecht. In tegenstelling tot recente berichtgeving was zwerfvuil geen van de doodsoorzaken van de koeien. Dat had ik trouwens als antwoord gekregen van uw collega’s.
Het probleem van de versleten autobanden is niet nieuw. Tussen 2013 en 2018 liep er al een project van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM), waarbij landbouwers goedkoop hun autobanden konden laten afvoeren. Uit eerdere vragen weten we dat ongeveer 17.800 ton silobanden werden afgevoerd. Momenteel moeten landbouwers zelf betalen om silobanden af te voeren. Het onderzoek toont aan dat het overlijden van koeien door ijzerdraad in hun voer een probleem blijft. Uiteraard is dat een probleem van Landbouw en Leefmilieu, dat geef ik toe, vandaar mijn vragen aan uw collega’s. Maar het is vooral ook een probleem van Dierenwelzijn, want die dieren zien natuurlijk enorm af als zij die metaaldraad inslikken en daardoor ook overlijden.
Minister, bent u op de hoogte van dit onderzoek? Ik neem aan van wel.
Welke oplossingen ziet u voor het probleem vanuit de bevoegdheid Dierenwelzijn? U zou inderdaad kunnen verwijzen naar Landbouw en Leefmilieu, maar dat heb ik zelf al gedaan. Ik heb de ministers ook al bevraagd.
Wilt u eventueel opnieuw pleiten voor een inzamelactie van autobanden, in samenspraak met uw collega van Omgeving, en voor een stuk uw collega van Landbouw?
Hoe staat u tegenover een verbod op het gebruik van silobanden, zoals in Frankrijk? Ik heb daar voor het eerst een vraag over gesteld onmiddellijk na de verkiezingen. In Frankrijk werkt dat, omdat daar effectief een verbod op is. Dit is niet alleen een probleem voor Landbouw en Omgeving, maar het is ook een vraag voor Dierenwelzijn.
Minister Weyts heeft het woord.
Dierengezondheidszorg Vlaanderen is een vzw van en voor veehouders. Het is voor alle duidelijkheid dus geen onderdeel van de Vlaamse overheid. Ik lees op de website van Dierengezondheidszorg Vlaanderen dat het naar aanleiding van het door hen gevoerde onderzoek de volgende tips meegeeft aan landbouwers. Zij vragen om versleten autobanden te verwijderen, en alternatieven te overwegen om de silo’s af te dekken, zoals zandzakken. Ze vragen ook om de omheining van de weide te controleren op loszittende metalen delen, en om een magneet te plaatsen op de voedermengwagen. Daarnaast kan men trachten om de koeien beter te wapenen tegen wat men ‘het scherp’ noemt, door alle dieren ouder dan een jaar een magneet op te schieten. Door er ten slotte voor te zorgen dat er geen scherpe voorwerpen terecht kunnen komen in het voeder of op de weide, vermijd je dat bijvoorbeeld de ijzers van versleten autobanden de dieren doden.
Ik lees ook dat er in de groep van onderzochte runderen geen zwerfvuil werd teruggevonden, zoals bijvoorbeeld frisdrankblikjes, niettegenstaande we daar soms ook informatie over krijgen. In een onderzoek van de Universiteit van Wageningen uit 2018 concludeerde men nog dat er in Vlaanderen jaarlijks tussen de vijfduizend à zesduizend koeien ziek zouden worden door zwerfvuil, dit op een totale populatie van 1,3 miljoen runderen. Tussen de tweeduizend en 2500 dieren zouden volgens de onderzoekers overlijden ten gevolge van zwerfvuil.
Wat het verbod betreft op het gebruik van silobanden in Frankrijk waarover u het hebt: ik vroeg mijn administratie ook om dat na te gaan. Ze laten mij weten dat er op het eerste gezicht volgens hen geen sprake is van een wettelijk verbod, maar veeleer van een charter dat werd ondertekend tussen de verkopers van autobanden en autoconstructeurs, waarbij men zich ertoe verbindt om tot 15.000 ton banden per jaar in te zamelen en terug te nemen. Bedrijven in de sector zouden zich ertoe verbinden om 50 procent van de operaties te financieren.
Het inzamelen en verwerken van autobanden is hoe dan ook een redelijk complexe materie. Ik verwijs graag naar de expertise en bevoegdheid van mijn collega, mevrouw Demir, die de OVAM onder haar bevoegdheid heeft. Zo heeft de OVAM in het verleden al acties georganiseerd in samenwerking met Boerenbond en het Algemeen Boerensyndicaat (ABS) voor de subsidiëring van de inzameling en verwerking van hun silobanden. We hebben dus blijkbaar wel initiatieven die gelijkaardig zijn aan die in Frankrijk.
Ik heb hoe dan ook aan mijn administratie gevraagd om het onderwerp te agenderen binnen het driemaandelijkse overleg met de landbouworganisaties, dus meer bepaald Boerenbond en het ABS, om een idee te krijgen van de omvang van het probleem en te bekijken welke oplossingen mogelijk zijn en wie daarin een initiatief kan nemen.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik denk dat het project dat de OVAM indertijd heeft opgezet, inderdaad duidelijk een positieve zaak is, maar eigenlijk zou dat iets permanents moeten zijn. U zegt dat te zullen bekijken in het overleg dat u hebt met de landbouworganisaties. Dat is al een goede zaak, maar het zou natuurlijk goed zijn, mocht dat in samenspraak gebeuren met de minister van Landbouw, en zeker ook met de minister van Omgeving. Ik vraag dat uitdrukkelijk. Immers, hoe je het ook draait of keert, het bestaan van het probleem wordt bevestigd vanuit diverse hoeken. U bevestigt dat trouwens ook. Ik denk dus dat we echt moeten proberen om daar iets aan te doen, vooral ook vanuit het oogpunt van dierenwelzijn. Hier is aangegeven waarom die dieren in dat geval afzien. Het kan ook niet zo moeilijk zijn om dat te verhelpen. Ik hoop dan ook dat u vanuit uw bevoegdheid zult proberen om dat probleem te verhelpen.
Minister Weyts heeft het woord.
Ik ga eerst met de landbouworganisaties bekijken welke maatregelen we kunnen nemen en in welke mate ze de problematiek erkennen. Dat is immers iets anders dan de zwerfvuilproblematiek, want in dezen verwijst men naar de verantwoordelijkheid van de landbouwers zelve. Bij zwerfvuil zijn het anderen, externen die ervoor zorgen dat die blikjes en zo terechtkomen in de weide. Dat is in dezen niet het geval. Het zou expliciet gaan, meldt men mij, om het gebruik van versleten autobanden. Het zou erom gaan dat we dat minstens zouden afraden en in samenspraak met de landbouworganisaties zouden bekijken welke maatregelen we eventueel zouden kunnen nemen.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Dank u wel.
De vraag om uitleg is afgehandeld.