Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Vraag om uitleg over mogelijke wanpraktijken bij de autokeuring
Vraag om uitleg over het betalen van smeergeld voor een snellere of positieve autokeuring
Verslag
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Minister, al geruime tijd ontvangen we klachten over de wachttijden bij de autokeuring. Het gaat hierbij zowel om de lange wachttijden bij het voorrijden van de wagen zonder afspraak als die lange wachttijd vooraleer men op afspraak terechtkan. Dat is hier ook al meerdere keren besproken. Blijkbaar gelden de lange wachttijden voor het maken van een afspraak echter niet voor iedereen. Zo zouden, volgens de pers, medewerkers van keuringsstations tegen betaling een voorrangsbehandeling geven en ook bij een aantal garagisten blijkt het mogelijk om tegen betaling een snelle keuring te krijgen. Dit werd bevestigd door Jens Anno van actiegroep Red De Oldtimer. Zij signaleerden dit, met concrete aanwijzingen, en dit zowel aan de Groepering van Erkende Ondernemingen voor Autokeuring en Rijbewijs (GOCA) als aan uw kabinet, minister. GOCA ontkent de praktijken niet maar zegt dat ze niet over voldoende afdwingbare juridische middelen beschikt om op te treden. Ondertussen hebt u deze corrupte praktijken bij de autokeuring ook bevestigd terwijl de sector wijst naar die juridische middelen die ze nodig heeft. Dit brengt mij tot volgende vragen:
Wanneer werd u op de hoogte gebracht van deze praktijken?
Over hoeveel afspraken en welke keuringcentra gaat het?
Wat hebt u al ondernomen om dit verder te onderzoeken en aan te pakken?
Hoe wilt u dit misbruik voorkomen? Bent u van mening dat specifieke regelgeving noodzakelijk is om dit misbruik aan te pakken?
Mevrouw Moors heeft het woord.
Uit mediaberichtgeving bleek recent dat er mogelijk sprake is van het feit dat werknemers van keuringscentra afspraken zouden verkopen. Er wordt gesteld dat autobestuurders voor een extraatje toch een snelle afspraak te pakken zouden kunnen krijgen. Dat zou zo gebleken zijn uit communicatie die Het Laatste Nieuws kon inkijken en ook actiegroep Red De Oldtimer zegt in hetzelfde artikel in het verleden al soortgelijke praktijken met concrete aanwijzingen te hebben gemeld aan zowel GOCA als aan uw kabinet.
Sectorfederatie GOCA ontkent in het artikel niet dat de praktijken zouden bestaan en laat verstaan niet over afdwingbare juridische middelen te beschikken om op te treden in dezen. Waarop u reageerde dat, indien er specifieke regelgeving noodzakelijk is om misbruik te beteugelen, deze er zo snel mogelijk moet komen. Bijkomend wil ik wel vermelden dat er vanuit de vakbonden terecht aandacht wordt gegeven aan het feit dat de talloze werknemers van de autokeuring ook slachtoffer zijn van de negatieve berichtgeving over de autokeuringscentra die we hier de laatste maanden toch wel horen. Dat kan en dat mag niet, dus ik wil hier dan ook duidelijk stellen dat de vragen die ik hier dadelijk ga stellen, niet tegen hen gericht zijn, maar wel tegen die enkele rotte appels.
Ten eerste, waren er in de voorbije jaren al eerder indicaties van dergelijke praktijken? Zo ja, op welke manier werden deze behandeld?
Twee, hoe wijdverspreid is de vaststelling van deze praktijken?
Drie, is er door sectorfederatie GOCA reeds een onderzoek gestart om de mogelijke feiten te onderzoeken?
Tot slot, indien dat nodig zou blijken, aan welke specifieke regelgeving denkt u voor het beteugelen van dergelijke wanpraktijken?
De heer Verheyden heeft het woord.
Minister, in februari stelde DPG Media een lijvig dossier op over wat er allemaal misloopt bij de autokeuringen, zoals de gebrekkige klantvriendelijkheid, de lange wachttijden en het prijsverschil tussen de diverse keuringsstations. Bij de ombudsman was 2022 een recordjaar op het vlak van klachten over de autokeuringen.
Nu blijkt ook dat niet iedereen even lang moet wachten om een afspraak voor de autokeuring te bemachtigen. Sommige werknemers zouden smeergeld aannemen om dit te versnellen en om de keuring positief te beïnvloeden. Deze illegale praktijk gebeurt niet alleen via het keuringsstation zelf, maar ook via een aantal garages. GOCA erkent wel dat er een grijze zone bestaat met handelaars die allerlei keuringsgerelateerde diensten aanbieden, waar je je serieuze vragen bij kan stellen. Volgens GOCA situeren deze activiteiten zich zeer waarschijnlijk in bepaalde milieus en bij handelaars die op het vlak van sociaalrechtelijke en fiscale verplichtingen onder de radar blijven, wat neerkomt op gesjoemel. Dat misschien onder één hoedje wordt gespeeld met keuringsmedewerkers, komt niet ter sprake. Dat de praktijk bestaat, bevestigt ook de actiegroep Red De Oldtimer. Ze signaleerden soortgelijke praktijken met concrete aanwijzingen aan zowel GOCA als aan uw kabinet. Maar opvallend, de actiegroep weet niet wat er daarna met de meldingen gebeurd is.
Volgens GOCA hebben werknemers geen toegang tot het afsprakensysteem, ondanks het vermoeden van het tegenovergestelde. GOCA benadrukt dat de praktijken volledig buiten de wil en de medewerking van de keuringsinstanties om gebeuren, maar het zegt niet over afdwingbare juridische middelen te beschikken om op te treden. Men is tevens van mening dat strengere regels ook bonafide klanten zullen raken. Of er inmiddels een onderzoek loopt naar wanpraktijken door medewerkers van de keuring, wordt eveneens niet bevestigd. Dit soort corrupte praktijken, minister, zijn Vlaanderen onwaardig. Ik denk dat we het daar allemaal over eens zijn, vandaar toch wel een aantal vragen.
Ten eerste, hoe reageert u op de beschuldigingen? Hebt u ter zake al klachten ontvangen en welke initiatieven hebt u daaropvolgend desgevallend al genomen?
Ten tweede, welk gevolg gaf u aan de melding van Red De Oldtimer? Waarom werd er niet teruggekoppeld naar de organisatie?
Ten derde, wat is uw reactie op de bewering van GOCA, die zegt weinig aan het probleem te kunnen doen omdat de afdwingbare juridische middelen ontbreken? Kunt u toelichten over welke afdwingbare juridische middelen het dan gaat? Welke acties wilt u nemen om deze afdwingbare juridische middelen te voorzien en dit probleem op te lossen? Hoe snel kan dit gebeuren?
Ten slotte, welke initiatieven neemt u verder nog om deze wanpraktijken volledig uit te sluiten?
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor uw vragen. Ik begin met te zeggen dat onze keuringsbedrijven private bedrijven zijn. En voor alle duidelijkheid: ik baat er geen uit. Dat wil ik hier eerst al heel duidelijk stellen.
De praktijken waarover de pers melding heeft gemaakt, die zijn, als die zich voordoen, absoluut niet te tolereren, onaanvaardbaar, en dan moeten we die wel degelijk een halt toeroepen.
Sommigen vragen wanneer ik voor het eerst kennis kreeg van dergelijke malafide praktijken. Ik kan u meedelen dat ik op dinsdag 30 mei een mail heb gekregen waarin men zei dat dergelijke dingen zouden gebeuren. Uiteraard hebben we dat dan ook doorgegeven aan onze administratie, en daar ook onmiddellijk verduidelijking rond gevraagd.
Er heeft ook een overleg plaatsgevonden met GOCA Vlaanderen, met de keuringsinstellingen en mijn administratie, en daar zijn alle modaliteiten rond de aangehaalde praktijken vanuit de keuringsinstellingen geduid, alsook de instrumenten die op vandaag gehanteerd worden door de keuringsbedrijven om interne fraude, bij eigen werknemers, aan te pakken. GOCA Vlaanderen bevestigde op die vergadering dat werknemers niet in het afsprakensysteem kunnen, dat zij geen gsm bij mogen hebben, dat zij frequent van lijn moeten wisselen, dat de verschillende te controleren aspecten op een voertuig standaard nooit allemaal door één controleur uitgevoerd mogen worden … Kortom: er zijn een aantal aspecten of maatregelen die dergelijke malafide praktijken moeten voorkomen.
Aan GOCA hebben wij wel gevraagd om het bestaande antifraudebeleid heel transparant en duidelijk naar buiten te brengen, en om ook de klanten daarop te attenderen. GOCA heeft tegelijkertijd ook de opdracht gekregen om op korte termijn een voorstel uit te werken om dergelijke mistoestanden, als die gebeuren in hun bedrijven – u weet dat we 43 bedrijven hebben –, de wereld uit te helpen.
Vanuit mijn bevoegdheid kan ik enkel juridische handvatten aanreiken die betrekking hebben op het keuringsproces zelf. Ik kan natuurlijk niet interveniëren in de relatie tussen werkgever en werknemer van private bedrijven. Dat is aan de bedrijven zelf.
Wat wij wel hebben voorgesteld, als het dan gaat om het keuringsproces zelf, is om op korte termijn in een beslissing van de Vlaamse Regering een aantal bepalingen op te nemen, zoals het duidelijk opnemen van de kentekenplaat waarmee een voertuig wordt aangeboden bij het boeken van een afspraak. Daarmee zou men sowieso al oneigenlijke handelspraktijken aan banden kunnen leggen. Tegelijkertijd is men aan het kijken of men onmiddellijk ook het chassisnummer mee kan opgeven bij het boeken van afspraken. Dat wordt momenteel verder bekeken naar haalbaarheid toe. Dat zijn dan keuringsprocesmatige maatregelen die onze administratie op dit ogenblik bekijkt, los van de werknemer-werkgeverrelatie. Daar moeten de keuringsbedrijven zelf voor instaan.
Alleszins, als men malafide praktijken vaststelt, dan is het een zaak om dat door te geven aan de Economische Inspectie, bij de FOD Economie. Wat dat betreft, neem ik dan ook aan dat als iemand klachten heeft, of weet heeft van dergelijke dingen, die persoon die dingen dan ook doorgeeft aan de Economische Inspectie.
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Dank u wel voor uw antwoord, minister. U geeft aan dat GOCA gaat bekijken of de kentekenplaat of het chassisnummer mee opgenomen kan worden bij het boeken van een afspraak. Enkele dagen geleden heb ik een afspraak willen inboeken voor een autokeuring, en de nummerplaat of het chassisnummer moet inderdaad al ingegeven worden. Dat is dus zeker al een goede zaak.
Nu heb ik wel vernomen dat professionele klanten, waaronder garagisten, met hun handelaarsplaat meerdere afspraken kunnen inboeken. Voor hen bestaat er een aparte loginprocedure, waardoor ze op flexibele wijze kunnen beschikken over een aantal tijdssloten. Is het ingeven van de nummerplaat of het chassisnummer ook voor hen van toepassing, of kunnen ze gewoon aan de hand van hun eigen handelaarsplaat meerdere afspraken inboeken, zonder te moeten doorgeven welke wagen precies gekeurd zal worden? En als garagisten klanten inboeken, kunnen ze dan een onbeperkt aantal afspraken inboeken? Of zijn die sloten beperkt? Hoe wordt dat opgevolgd? Stel dat een garagist tien afspraken inboekt en niet komt opdagen, zit daar ergens een opvolging op?
Mevrouw Moors heeft het woord.
Minister, in de media lezen we inderdaad dat GOCA wijst naar de handelaars die auto’s aannemen om ze keuringsklaar te maken en nadien ook naar de keuring te gaan. Het zou vooral in die sector zijn dat zich malafide praktijken zouden afspelen. GOCA wijst erop dat er een grijze zone ontstaat door die handelswijze, dus door handelaars te laten voorrijden met te keuren auto’s. Misschien moeten we er eens over nadenken om dat systeem te hertekenen. Hoe denkt u daarover?
De heer Verheyden heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, voor alle duidelijkheid: onze fractie wijst zeker eveneens niet met de vinger naar alle werknemers. Ik ben ervan overtuigd dat het overgrote merendeel van de werknemers van de keuringscentra zijn werk op een correcte manier doet, maar er zijn toch wel een aantal rotte appels die ervoor zorgen dat al die werknemers nog maar eens met de vinger worden gewezen, na alle eerdere problemen die zich hebben voorgedaan, waar GOCA dan in eerste instantie verantwoordelijk voor was. Wij wijzen als Vlaams Belangfractie dus zeker niet naar alle werknemers.
Collega’s Mertens en De Moor hebben het probleem van de zaak met de eventuele malafide garagisten aangehaald. Ik zal die vraag niet herhalen.
Ik heb nog één toch wel belangrijke vraag voor u, minister. Waarom werd er niet eerder gereageerd op de vraag van Red De Oldtimer, dat het euvel al eerder had gemeld? Waarom is daar niet op gereageerd? Waarom is daar geen respons op gekomen? Waarom heeft het zo lang moeten duren, tot enkele weken terug, voor u daar weet van had en er nu daadwerkelijk wordt opgetreden? Waarom heeft dat zo lang moeten duren? Waar is het verkeerd gelopen?
De heer Keulen heeft het woord.
Misschien moet men toch overwegen, minister, om eventueel klacht in te dienen bij de federale gerechtelijke politie of instanties van die orde. Eerlijk gezegd denk ik, met de ervaring die ik heb in het openbaar bestuur, dat een beetje ICT-man of -vrouw achterhaalt of er gemanipuleerd is in dergelijke systemen. Men kan dat blootleggen. Omdat het via de ICT moet gebeuren, weet je meteen of er manipulaties zijn gebeurd door zogenaamde onbevoegden.
Het is zo – en zo is het altijd, collega Verheyden – dat een kleine groep het altijd verknoeit voor de grote meerderheid. Maar dat neemt niet weg dat uiteindelijk de hele geloofwaardigheid van een overheid gestoeld is op eerlijkheid. Het gelijkheidsbeginsel is het begin van de rechtsstaat. Zoals de minister terecht zegt, zijn dit private bedrijven. Ik heb hier tijdens de hoorzitting als liberaal gezegd dat we dat aan die mensen toevertrouwd hebben en dus ook vertrokken zijn vanuit het voordeel van de twijfel, en ook een stuk competitiviteit en klantvriendelijkheid, wat je d’office bij de private sector mag verwachten en vermoeden.
Het is wel duidelijk, minister, dat GOCA dringend alle zeilen moet bijzetten, want ik heb zo de indruk dat men nog altijd denkt dat het wel overwaait en dat het nog even zijn tijd zal duren, en dat men dan overgaat tot de orde van de dag. Ondertussen moet je boetes kwijtschelden. Ondertussen staan mensen daar in de rij. Ondertussen zien mensen vooral gehannes en zaken die niet kloppen. Er worden althans heel concrete beschuldigingen geuit. Ik denk dus dat u hier inderdaad de hoogste stappen moet zetten, via een strafklacht of iets dergelijks, en dan vooral ook kijken via de ICT. Want echt waar, een beetje competente ICT-man of -vrouw legt altijd bloot of daar onterechte manipulaties zijn gebeurd.
Minister Peeters heeft het woord.
Dank u wel, collega’s, voor de bijkomende vragen en bedenkingen.
Mevrouw Mertens, wat u zegt, is net wat ik bedoel. Voor de particulieren geef je of je nummerplaat of je chassisnummer in, voor de professionelen bestond dat niet. U weet ook dat een garagist een groenwitte plaat heeft: die kan met één plaat verschillende auto’s laten voorrijden. Daar is dus specifiek onze vraag vanuit het departement: kun je daar zeggen dat het gelinkt wordt aan het chassisnummer? Want dan gaat het auto per auto en niet in zijn globaliteit. Dat is het voorstel dat wij inzake het keuringsproces op tafel gelegd hebben.
Als u dan vraagt naar het afsprakenbeheer, om daar dit of dat in te doen, moet ik opnieuw herhalen: die keuringsbedrijven zijn private bedrijven. Ik heb geen inzage in dat afsprakenbeheer. Als ik zelf een afspraak maak om met mijn eigen auto naar het keuringsbedrijf te gaan, zal ik het kunnen zien, maar voor de rest heb ik geen kennis van het operationele achter hun agendabeheer. Wij kunnen alleen maar vragen: zorg dat je een fatsoenlijk, ordentelijk en performant afsprakenbeheer hebt. Procesmatig kunnen wij zeggen dat te koppelen aan onder andere een chassisnummer, ook voor de professionelen, om ervoor te zorgen dat er geen fraude kan zijn en dergelijke meer.
Zoals een aantal mensen zeggen, werken er bij de keuringsbedrijven 1600 mensen. Ik ga er ook van uit dat heel veel van die mensen hun job zeer graag doen en dat die dat ook correct doen, maar dat er altijd een paar zijn die er de kantjes van af lopen, dat er ook garagisten zijn die er de kantjes van af lopen, en dat die elkaar vinden. Dan is het opnieuw aan GOCA Vlaanderen om tegen dergelijke malafide praktijken op te treden. Dat is een antifraudebeleid dat GOCA Vlaanderen moet uitrollen, dat die bedrijven ten aanzien van hun werknemers moeten doen. Als er daaromtrent klachten zijn, zeg ik opnieuw u tot de Economische Inspectie te richten, of aan de werkgever om ervoor te zorgen dat die werknemer zich daar niet schuldig aan maakt. Ik kan mij niet bezighouden met de operationele regeling of met de interne werkgever-werknemerregeling. Ik hoop dat jullie dat toch goed begrijpen.
Mijnheer Verheyden, u vindt dat ik te laat opgetreden ben. Sorry, ik heb hier de mail van Red De Oldtimer gekregen, op 30 mei, nog niet zo heel lang geleden, denk ik. Maar ik heb die ook onmiddellijk doorgespeeld naar de administratie en naar GOCA Vlaanderen om daaromtrent tekst en uitleg te vragen. GOCA Vlaanderen weet dat, GOCA Vlaanderen heeft contact gehad met ons kabinet. Naar aanleiding van die mail hebben wij een telefonisch onderhoud gehad en hebben we dat onmiddellijk doorgespeeld. Dus om nu te komen zeggen dat wij veel te laat in actie geschoten zijn … Ik denk het niet. GOCA Vlaanderen heeft een bijkomend overleg gehad naar aanleiding van deze praktijken, die nadien ook in de kranten verschenen zijn. Ik denk dus dat men niet kan zeggen dat wij hier te lang gewacht hebben met tal van oplossingen.
Wat mevrouw Moors en de heer Keulen zeggen, is inderdaad terecht: op dit ogenblik zit men in zo’n spiraal van negativiteit, dat wij maar één ding kunnen doen, en dat is zo snel mogelijk werk maken van een grondige hervorming. Ik had daarvoor die audit besteld. Die toont ook aan dat grondige hervormingen nodig zijn. We hebben die benchmark waarvan ik hoop zo snel mogelijk resultaten te krijgen. We zijn op dit ogenblik volop bezig met regelgeving. Maar jullie weten ook dat dat naar de Inspectie van Financiën moet, dat dat nog de administratieve doorlooptijd moet kennen. We zijn daarmee bezig en ik zal in elk geval voortwerken aan die hervormingen. Net zozeer als iedereen hier in dit parlement, is ook iedereen die op dit ogenblik al te maken heeft gehad met een aantal negatieve elementen, met lange wachtlijsten, met klachten, vragende partij om die grote hervorming door te zetten. Daar zullen we absoluut ook werk van maken.
Mevrouw Mertens heeft het woord.
Minister, u haalde aan dat keuringsbedrijven private bedrijven zijn. Dat is zo, maar iedere burger met een wagen moet verplicht naar de keuring gaan, dus ik denk dat we toch zo veel mogelijk moeten inzetten op het vlotte verloop van die keuring.
De heer Verheyden haalde net aan dat wij zeker niet met de vinger willen wijzen naar het personeel, en ik heb dat tijdens de gedachtewisseling ook al gezegd. Het feit dat de autokeuring nu vaak negatief in het nieuws komt is ook voor hen niet gemakkelijk. Zij staan dagelijks, van ’s morgens tot ’s avonds, in contact met de klanten, de klachten blijven binnenstromen, en zij worden daar continu mee geconfronteerd. Het is belangrijk dat mensen proberen om hiermee rekening te houden, en dat ze respect hebben voor die medewerkers.
Mevrouw Moors heeft het woord.
Onafhankelijkheid en onpartijdigheid zijn vanzelfsprekend twee cruciale elementen die binnen een bedrijf zoals de autokeuring aanwezig moeten zijn. Als het inderdaad blijkt dat er afspraken gekocht kunnen worden, dan moet dat nader onderzocht worden. Ik denk dat het in het belang is van iedereen, en niet in het minst van de vele tientallen werknemers die wel te goeder trouw hun job uitoefenen.
De heer Verheyden heeft het woord.
Ik denk dat het duidelijk is dat de oorzaak van deze malafide praktijken eigenlijk ligt bij de directie van die 43 keuringsbedrijven. Zij zijn het die orde op zaken moeten stellen. Als ik vandaag lees dat er nog altijd mensen zijn die meer dan vijf uur in de wachtrij staan dan denk ik dat er, ondanks alle goede vernemens en de presentatie die we hier gezien hebben van GOCA, nog heel veel werk aan de winkel is. Blijkbaar zijn ze daar nog niet echt wakker geschoten.
Minister, ik zou u de raad willen geven om die bedrijven en die directie een hete adem in de nek te laten voelen. Ik denk dat dit alleen maar in het voordeel kan zijn van de werknemers van die bedrijven, maar ook van de automobilisten zelf. Houd het mes op de keel van die bedrijven.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.