Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Minister, de Mijn VerbouwPremie is een grote hervorming die deze legislatuur geslaagd is in de integratie van de renovatiesteun vanuit Wonen en vanuit Energie. Die zorgt ervoor dat er zowel voor woningen als voor niet-woongebouwen een directe financiële steun is bij investeringen in energie-efficiëntie en in woningkwaliteit, allemaal via dat eengemaakte loket van Mijn VerbouwPremie.
Sinds de opening van het loket vorig jaar zijn al meer dan honderdduizend premies aangevraagd. Dat is natuurlijk ook niet onlogisch. De energiecrisis heeft de Vlaming wel wakker geschud als het gaat over het belang van energiebesparing. Dat men daarvoor kijkt naar de ondersteuning die men kan krijgen vanuit de Vlaamse overheid, is zeer logisch.
De steun via Mijn VerbouwPremie is inkomensgerelateerd. Dat is ook een goede zaak. Op die manier worden vooral de laagste inkomens het meest gesteund. Op dit moment werd al voor 80 miljoen euro aan aanvragen toegekend. Vermoedelijk zal het vooropgestelde budget van 340 miljoen euro voor dit en volgend jaar niet volstaan. Ook voor de renovatielening, de Mijn VerbouwLening, werd het budget al opgetrokken tot 400 miljoen euro. Dus ook daar is de vraag zeer groot.
Het merendeel van de premies gaat naar dakisolatie en nieuw schrijnwerk, nieuwe ramen en nieuwe deuren. We zien dat vooral investeerders en verhuurders een grote groep aanvragers zijn. Ook dat is op zich een goede zaak. Op die manier kunnen ook mensen in huurwoningen terecht in energiezuinigere woningen.
Minister, u had in uw communicatie gezegd dat we op deze manier de CO2-uitstoot van onze gebouwensector drastisch gaan beperken. Kunt u op dat vlak een jaarlijks overzicht geven, sinds het begin van de legislatuur, van de reeds gerealiseerde besparing op CO2 in de gebouwensector? En wat is de te verwachten besparing op CO2 in diezelfde sector, gegeven het nieuwe beleid met Mijn VerbouwPremie, Mijn VerbouwLening en zo verder?
Het budget blijkt niet toereikend te zijn. Zal men ook hier, in navolging van de budgetten voor de Mijn VerbouwLening, het budget optrekken? Met welk bedrag wilt u dat optrekken? Het is natuurlijk wel belangrijk om ook zekerheid te geven aan wie een premie aanvraagt, dat die er ook komt.
De voorwaarden tot aanvaarding van de aanvraag zijn bekend. Hebt u nog aanpassingen voorzien, zodat bijvoorbeeld verhuurders van sociale woningen gestimuleerd worden om renovaties uit te voeren?
De premie voor hemelwater en zonnepanelen blijft voorlopig buiten de Mijn VerbouwPremie. We hebben er hier al eerder over gesproken om die eventueel te integreren en op die manier ook inkomensgerelateerd te maken. Voorziet u op dat vlak nog initiatief?
Voor wie met de Mijn VerbouwPremie en de eigen middelen niet toekomt, is er ook Mijn VerbouwLening. We weten dat die niet langer renteloos is. Sinds februari is de rente naar 2,25 procent gegaan. Voor veel mensen, zeker met een lager inkomen, is dat een struikelblok. Kunnen we het renteloze karakter van de lening niet opnieuw aanhouden? Zeker voor de lagere inkomenscategorieën zou dat een belangrijk verschil betekenen en zou dat het verschil maken tussen de mogelijkheid om wel of niet te gaan renoveren. Momenteel zijn er ook tijdelijk een aantal hogere premies, zoals voor warmtepompen. Zult u die verlengen?
Voor mensen met een lager inkomen is de energielening essentieel, maar we krijgen signalen dat er bij de energiehuizen heel wat wachttijden zijn, van vele maanden, bij de behandeling van de aanvragen voor energieleningen. Dat is natuurlijk een struikelblok. We dreigen daarmee in de knoop te komen met onze eigen regelgeving. Mensen moeten zodanig lang wachten, dat ze niet meer voldoen aan de premievoorwaarden of dat offertes die ze opgevraagd hebben, niet meer geldig zijn. Op welke manier kunnen we die wachttijden weer laten inkrimpen?
Ziet u tot slot nog andere aanpassingen aan de Mijn VerbouwPremie en het systeem erachter?
Minister Demir heeft het woord.
Ik wil vooraf een rechtzetting doen. Het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap (VEKA) heeft dat ook onmiddellijk gedaan na het krantenartikel in De Tijd. De journalist heeft bepaalde cijfers over de Mijn VerbouwPremie foutief geïnterpreteerd. Het VEKA heeft onmiddellijk contact opgenomen met de journalist in kwestie. In het onlinekrantenartikel werd de fout rechtgezet, maar in de papieren versie natuurlijk niet. Ik vind het wel belangrijk om u de juiste cijfers te bezorgen. Het klopt dat op 8 juni de honderdduizendste aanvraag voor de Mijn VerbouwPremie werd ingediend, voor in totaal zo’n 132.000 verschillende categorieën van werken. Niet al die categorieën van werken komen voor alle doelgroepen in aanmerking voor een tegemoetkoming. Zoals u weet, komen sociale woningen niet in aanmerking voor de Mijn VerbouwPremie, in tegenstelling tot wat bijvoorbeeld in de krant vermeld stond.
Op basis van ruim veertigduizend besliste dossiers blijkt dat 46 procent van de goedgekeurde aanvragen afkomstig is uit de doelgroep van de eigenaars-bewoners uit de laagste inkomenscategorie en een zeer beperkt aandeel verhuurders via sociale verhuurkantoren. Zo’n 19 procent van de goedgekeurde aanvragen is afkomstig uit de doelgroep van de eigenaars-bewoners uit de middelste inkomenscategorie en 35 procent uit de doelgroep van de eigenaars-bewoners van de hoogste inkomenscategorie en alle andere types van aanvragers. Dat zijn de voorlopige cijfers. Het is belangrijk om dat nog eens mee te geven.
We realiseerden in 2021 voor de residentiële gebouwen een reductie van de emissies van 26 procent ten opzichte van 2005. De voornaamste verklaringen daarvoor zijn natuurlijk de vervanging van verwarmingstoestellen en de switch van stookolie naar iets anders, maar we zien ook een daling van het energiegebruik door energiebesparing.
In de actualisatie van ons plan van dit jaar wordt voor de gebouwensector een daling van de uitstoot ten opzichte van 2005 verwacht met 27 procent in 2025 en met 42 procent in 2030. Dat is de prognose.
Uw derde vraag ging over het budget. Ik denk dat we iedereen moeten kunnen geruststellen. Het is mijn intentie om iedere ingediende premieaanvraag die wordt goedgekeurd, ook zo snel mogelijk uit te betalen. Ik deel die bezorgdheid met collega Diependaele. Onze kabinetten en administraties volgen de budgettaire noden van nabij op. Volgens de prognoses zijn er voldoende middelen beschikbaar via diverse kanalen om alle goedgekeurde dossiers van 2023 te kunnen uitbetalen. Daarnaast zijn we de verwachte budgettaire noden voor 2024 in kaart aan het brengen.
Ik kan u uiteraard enkel een antwoord geven voor wat het aandeel in het totale budget voor mijn beleidsdomein betreft. Ik kan in 2024 onder andere gebruikmaken van het saldo van de Europese relance, de Vlaamse Veerkrachtmiddelen, middelen uit het Energiefonds en het Vlaams Klimaatfonds en uit de reguliere kredieten. Ik heb ook beslist om de Europese RePowerEU-middelen die ik ter beschikking heb, volledig in te zetten voor de Mijn VerbouwPremie. Dat lijkt mij ook logisch. En dan moeten we zien hoeveel bijkomende middelen we voor 2024 nog nodig hebben in het kader van de begrotingsopmaak 2024. We zien wel dat de mensen goed aan het renoveren zijn. Ik denk dat we dat vanuit de overheid ook wel moeten blijven stimuleren.
Sociale woningbouw en renovatie vallen natuurlijk niet onder mijn bevoegdheid. Het beleidsdomein Wonen valt onder collega Diependaele, en die beschikt over eigen budgetten om de renovatie van sociale woningen te ondersteunen. Dus misschien moet u daar eens horen voor de vragen die u daaromtrent hebt.
De premie voor zonnepanelen is inderdaad niet geïntegreerd in de Mijn VerbouwPremie. Ik ga dat ook niet doen, omdat het een tijdelijke premie is voor nieuwe installaties, in dienst genomen tot en met 2024. Het is een premie die ook volledig gelinkt is aan de verplichte aanmelding van een nieuwe installatie bij Fluvius, zodat na verwerking van de aanmelding het vervolledigen van de premieaanvraag zo weinig mogelijk inspanningen vraagt van de burger.
De premie hemelwater is een gemeentelijke rioleringspremie. Er zijn op dit moment geen plannen om die gemeentelijke premies te integreren in de Mijn VerbouwPremie.
Het voorstel in verband met de renteloze lening is gekend en werd reeds naar aanleiding van de opmaak van het Vlaams Energie- en Klimaatplan een eerste keer onderzocht en binnen de regering besproken. Bij die gelegenheid is onder de coalitiepartners overeengekomen om daaromtrent een beslissing te nemen bij de begrotingsopmaak 2024.
Afgelopen vrijdag, 16 juni, heeft de Vlaamse Regering op mijn voorstel beslist om de tijdelijk verhoogde premies voor gewone lucht-water- en hybride lucht-waterwarmtepompen en ook voor dakisolatie te verlengen tot eind 2025. Dat is dus goed nieuws.
In september zal door de Vlaamse Regering in het kader van de begrotingsopmaak 2024 ook bekeken worden of en onder welke vorm de verhoogde premiepercentages voor de laagste en middelste inkomenscategorie van de Mijn VerbouwPremie na 31 december 2023 kunnen worden verdergezet. Zoals gezegd, hebben we een aantal fondsen waar we de financiering kunnen opzoeken. Collega Diependaele en ik zijn in het kader van de begrotingsopmaak aan het bekijken of er nog iets nodig zou zijn.
We zien dat het samenvallen van de energiecrisis met de hervorming van alle premies en de Mijn VerbouwLening heeft geleid tot een ongeziene toestroom van burgers richting de Vlaamse energiehuizen. Begin 2022 heb ik reeds geanticipeerd op de invoering van de nieuwe beleidsinstrumenten Mijn VerbouwPremie en Mijn VerbouwLening door de jaarlijkse vergoeding van de energiehuizen voor de uitvoering van hun basistaken met 50 procent op te trekken. Toen de energiecrisis in alle hevigheid losbarstte, bleek dat ontoereikend. We hebben dan ook extra budgetten voorzien voor de energiehuizen. De basisvergoeding stijgt van 4,2 miljoen naar 8,6 miljoen euro. Daarnaast werd ook heel wat extra budget voorzien voor de hertekening en uitbreiding van het begeleidingsaanbod van de energiehuizen, onder de nieuwe noemer Mijn VerbouwBegeleiding.
In 2023 maak ik 7,7 miljoen euro vrij voor projecten voor de plaatsing van zonnepanelen en onderhoud en verduurzaming. In 2024 komen daar ook nog de begeleidingen bij de uitvoering van energiebesparende werken bij en loopt het budget op tot 12,7 miljoen euro. Daarbij werken we net als bij de Mijn VerbouwPremie en de Mijn VerbouwLening heel doelgericht, om zo ook de laagste inkomens zo goed mogelijk te kunnen ondersteunen.
Ten slotte vroeg u of we nog aanpassingen voorzien. Op dit moment niet veel, want de afgelopen periode was al heel woelig, met Oekraïne en de energiecrisis. We hebben in twee jaar tijd een grondige hervorming gedaan van het premiestelsel. Toen ik daar destijds aan begon, zei men dat alle ministers zich daaraan gewaagd hebben en er niet in geslaagd zijn. Maar wij hebben voortgezet en ik ben heel blij dat we die hervorming hebben gedaan, waardoor het voor mensen gemakkelijker is om die premies aan te vragen en de juiste weg te vinden. Ik vind dat we nu de komende tijd moeten kijken hoe we de doorlooptijd van de premieaanvraag zoveel mogelijk kunnen inkorten. Dat is voor mij en voor onze diensten een aandachtspunt. Wie een premie aanvraagt, moet zo snel mogelijk geholpen worden.
Ik wil ook nog de mensen van het VEKA bedanken. Daar wordt niet bij stilgestaan, maar dat is een heel kleine administratie, eigenlijk bijna onverantwoord in deze tijd. Dat is heel weinig volk, en die doen alles wat met energie en klimaat te maken heeft. We hebben de energiecrisis gehad. Er zijn heel wat uitdagingen die op ons afkomen, ook vanuit Europa, rond energie en rond klimaat. Het aantal personeelsleden dat daar werkt, is bijzonder klein, dus mijn grote dank. Ik weet ook wel dat velen van hen enorm moe zijn, dus er zal sowieso extra personeel op die administratie moeten komen. Ik sta er eigenlijk van versteld hoe ze dat het afgelopen jaar hebben volgehouden, maar ik zie ook wel dat velen echt wel op het randje staan. We gaan daar dus echt naar moeten kijken. In elk geval, mijn grote dank aan die medewerkers, die er toch in slagen om heel veel gedaan te krijgen, met die grote uitdagingen energiecrisis en klimaat.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Bij dat laatste sluit ik mij uiteraard heel graag aan. Bij het VEKA is er gelukkig altijd een traditie van zeer goed en sterk leiderschap geweest. Ik ben ervan overtuigd dat dat ook in de toekomst zo zal zijn. Gelukkig kan het VEKA ook rekenen op de hulp en steun van bijvoorbeeld de energiehuizen, maar ook van Fluvius, bij de uitvoering van uw beleid, minister, dus ook dank en hulde aan die mensen die ervoor zorgen dat de premies zo snel mogelijk de deur uit kunnen.
Het is wel belangrijk dat we zeker wat betreft de werking van de energiehuizen meer dan een tandje bijsteken. U hebt middelen voorzien. We krijgen meldingen van mensen die standaard al de mededeling krijgen: “Bedankt voor uw aanvraag voor een energielening, maar de wachttijd loopt op tot minstens zes maanden.” Zes maanden is voor een renovatieproject, zeker voor een energierenovatieproject, natuurlijk een dodelijke wachttijd, omdat er geen enkele offerte langer dan zes maanden geldig blijft. Dat daar stappen worden gezet, is dus zeer belangrijk, om op die manier het succes van de maatregel te kunnen bestendigen.
Ik ben ook blij dat u verder wilt kijken naar het renteloze karakter van de energieleningen, zeker voor die heel lage inkomensgroepen. Daar zitten mensen die wel willen renoveren. Dat blijkt ook uit de cijfers van de Mijn VerbouwPremie. 46 procent komt uit die groep van laagste inkomens. Maar niet iedereen heeft de middelen om dat te doen. Die renteloze lening was een heel belangrijk element om hen te overtuigen en ook mee te krijgen in de energietransitie. Dus als daar stappen kunnen worden gezet, zult u zeker de steun van mijn partij hebben bij de begrotingsbesprekingen daaromtrent.
Minister Demir heeft het woord.
Collega Bothuyne, die zes maanden wachttijd is inderdaad problematisch, maar gelukkig zijn er sinds mei voor het eerst meer Mijn VerbouwLeningen verwerkt dan aangevraagd. Vorige week vrijdag werden ook de fors gestegen bijkomende budgetten voor de energiehuizen en de begeleiding goedgekeurd. Stap voor stap bewandelen we dus de juiste weg. Ik wil u ook bedanken voor uw steun daarbij.
De vraag om uitleg is afgehandeld.