Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Van Rooy heeft het woord.
De Vlaamse Regering heeft deze legislatuur al heel wat verregaande klimaatmaatregelen genomen, de ene al wat strenger dan de andere. Soms is de EU strenger en legt de EU dat ons op, soms is de Vlaamse Regering strenger. Het zijn alleszins de EU en de Vlaamse Regering die samen hebben gezorgd voor een in de nabije toekomst verplichte hybride warmtepomp, een verbod op mazout- en gasketels, strenge renovatieverplichtingen, de digitale meter, een verbod op diesel- en benzinewagens enzovoort. Het zijn allerlei geboden en verboden, die niet zelden leiden tot hogere kosten voor de burger.
Helaas lijkt de Vlaamse Regering niet echt van plan een versnelling lager te schakelen, want tegen 2030 zou de totale CO2-uitstoot met 40 procent gedaald moeten zijn tegenover 2005. In 2021 was er echter slechts een daling van 9,5 procent. Het lijkt er dus op dat zeer draconische extra maatregelen nodig zullen zijn om die doelstelling te halen.
In de week voor het paasreces heb ik in de slotrepliek van mijn vraag om uitleg het volgende gezegd, minister. "In vorige vragen hebben wij gezien dat u – en terecht natuurlijk – zegt dat we vandaag met dingen worden geconfronteerd die tien of twintig jaar geleden zijn goedgekeurd en beslist in het Europees Parlement, en u loopt daar nu tegen aan, u moet juridische procedures aanspannen. Vandaag zitten we opnieuw op zo’n moment. Er worden dingen beslist, er worden vergezichten vooropgesteld, en de vraag is of wij daar wel aan kunnen voldoen zonder de burgers, de Vlamingen te verplichten tot het maken van kosten die ze niet kunnen maken." Ik moet denken aan de woorden ‘haalbaar’ en ‘betaalbaar’ die u steeds herhaalt.
Een week later, minister, schreef u een opiniestuk in De Tijd, dat was op 4 april, waarin u aangaf dat u zich evenzeer grote zorgen maakt. U schreef, ik citeer u: "Wat zijn de juridische gevolgen van Fit for 55, de Europese Green Deal? Wat zijn de gevolgen voor de kostprijs en de energiefactuur? Wat gaan rechters over tien jaar kunnen beslissen op basis van wat nu op tafel ligt? Te weinig politici stellen zich de vraag of we niet het zaadje voor stikstof bis planten."
Inderdaad, dat is dus wat ik al jaren in deze commissie verkondig en helaas, niet zelden word ik op hoongelach onthaald. Minister, in uw opiniestuk geeft u ook een nauwelijks verholen sneer aan al die eurofiele nationale beleidsmakers en traditionele partijen die nooit op het rode knopje duwen wanneer de EU en de klimaatpaus Timmermans weer eens met nieuwe, strengere klimaatregelneverij komen. U wilt echter geen vingerwijzing maken naar bepaalde politici of partijen, en u spreekt dan maar van een ‘collectief falen’, of een ‘falen van de politiek’. Dat is natuurlijk een handige manier om de eigen verantwoordelijkheid en ook die van uw partij, de N-VA, van de afgelopen jaren en decennia onder de mat te vegen.
Mijn vragen, onder andere naar aanleiding van uw opiniestuk, zijn evident.
Welke nieuwe klimaatmaatregelen, minister, overweegt u desgevallend nog te nemen deze legislatuur, en hoeveel mag dat volgens u kosten voor onze burgers, voor onze bedrijven en voor onze landbouwers?
Hoe voegt u de daad bij het woord? Hoe zet u, wat u in uw opiniestuk terecht hebt geschreven – ik vond het een goed opiniestuk – om in actie of beleid? Gaat u met de Vlaamse Regering in het verzet tegen de Green Deal en Fit for 55? Zo neen, waarom niet? Zo ja, hoe plant u uw eventuele verzet de komende maanden en jaren te voeren?
Minister, zal de Vlaamse Regering zich vanaf nu verzetten tegen elke mogelijke verstrenging of nieuw klimaatbeleid van de EU in het kader van uw woorden ‘haalbaar’ en ‘betaalbaar’? Zo neen, waarom niet?
Minister Demir heeft het woord.
De bespreking over de actualisatie van ons klimaatplan is volop aan de gang. Het blijft inderdaad de ambitie, mijnheer Van Rooy, of u dat nu leuk vindt of niet, om die 40 procentdoelstelling tegen 2030 te realiseren. Ik heb u meermaals gezegd dat we de ambitie moeten hebben om die CO2-reductie in te voeren. Dat is goed voor ons allemaal.
Nogmaals, het klopt dat andere landen zoals India, China en Amerika voor een groot deel verantwoordelijk zijn. Maar als we hen de les spellen, denk ik dat je op de eerste plaats moet zien dat we zelf ook wel de CO2-uitstoot reduceren.
Zodra het plan klaar is, zullen we daar uiteraard ook in detail over kunnen spreken. Ik hoop daar snel mee klaar te zijn. U weet dat dat tegen juni klaar moet zijn, omdat de klimaatplannen van de andere regio’s dan ook allemaal geïntegreerd moeten zijn.
Ik vind het wel belangrijk dat er draagvlak is. Dat heb ik ook altijd gezegd, en dat draagvlak voor klimaat bereik je niet door nieuwe taksen. Daarom heb ik ook het standpunt ingenomen tegen die koolstoftaks, dat spreekt voor zich. Maar je kunt ook op een andere manier klimaatbeleid voeren, denk maar aan de financiële ondersteuning die we ook verlenen.
Wat de Green Deal en Fit for 55 betreft, sta ik nog altijd achter onze standpunten. We hebben onze standpunten natuurlijk intra-Belgisch gebracht. We hebben deze dossiers ook steeds verdedigd. Mijn kabinet heeft deze standpunten ook rechtstreeks bij de Europese Commissie verdedigd. Een deel vonden we goed, een deel vonden we niet goed.
Maar ik stel vast dat er, ondanks onze inspanningen om het Vlaamse standpunt proactief uit te dragen, niet altijd rekening wordt gehouden met onze bezorgdheden. Een meerderheid van de lidstaten en ook een meerderheid in het Europees Parlement heeft deze voorstellen goedgekeurd. Dus dat is ook een realiteit, en vandaar zeg ik ook altijd dat men wel moet weten waar men voor stemt.
Wat uw derde punt betreft: ik ben niet tegen het voeren van een ambitieus klimaatbeleid, integendeel. Ik vind wel dat het voldoende sociaal moet zijn en dat daar voldoende draagvlak moet zijn, en dat je geen maatregelen moet nemen om het draagvlak te ondermijnen. Ik zal nieuwe dossiers inderdaad grondig laten onderzoeken. Ik doe dat altijd. We laten dat onderzoeken, we brengen ook de impact in kaart, en dan pas trek ik met die impactanalyse naar de Vlaamse Regering om een standpunt in te nemen.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Dank u, voorzitter.
Minister, ik maak mij zeer grote zorgen. Ik wil dat hier toch nog eens zeggen in deze commissie. Ik zal nogmaals herhalen wat u in uw opiniestuk hebt geschreven: “Wat zijn de juridische gevolgen van Fit For 55 en de Europese Green Deal? Wat zijn de gevolgen voor de kostprijs en de energiefactuur? Wat gaan rechters over tien jaar kunnen beslissen op basis van wat nu op tafel ligt? Te weinig politici stellen zich de vraag of we niet het zaadje planten voor stikstof bis.”
Dat zijn uw woorden minister. Ik sta daar volledig achter. Maar eigenlijk zegt u dat die fout is gebeurd en dat we er nu mee zitten. U hinkt op twee gedachten. Met Fit for 55 en de Europese Green Deal zegt u eigenlijk dat u niet weet wat de gevolgen voor de kostprijs en de energiefactuur zullen zijn, wat de rechters de komende tien jaar zullen kunnen doen, maar tegelijkertijd zegt u hier nu weer in uw antwoord tegen mij dat u eigenlijk wel achter Fit for 55 en de Green Deal blijft staan.
Ik vraag u wat het nu eigenlijk is. Als u in uw opiniestuk schrijft dat u zich zorgen maakt over de gevolgen en dat we die eigenlijk niet kennen – want dat zullen dan rechters zijn –, dan zou ik zeggen: verzet u tegen de Green Deal en Fit for 55. Want in de toekomst zou dat een probleem kunnen zijn voor wat u steeds opnieuw haalbaarheid en betaalbaarheid voor onze burgers noemt. Verzet u daar nu toch eens ook in de commissie tegen, en niet alleen in een opiniestuk of in een tweet. Ik vraag gewoon consequentie, minister.
De heer Aerts heeft het woord.
Ik wil kort tussenkomen met een heel andere teneur. Ik denk dat we als Vlaanderen ambitieuzer moeten kunnen zijn op het vlak van klimaat. We zitten nu in het staartgroepje van Europa. We staan stilaan bekend als degenen die met de voeten aan het slepen zijn. Ik denk dat er dus veel kansen zijn om daar grote stappen in te zetten.
Ik kijk met enige hoop uit naar het Vlaams Klimaatplan dat zal worden voorgelegd. Minister, u had gezegd dat u dat in april zou doen, maar die timing zijn we niet aan het halen. Ik hoop dat het er snel aankomt, maar ik hoop vooral dat het een ambitieus plan is, zodat we eindelijk bij de koplopers kunnen zitten in plaats van bij de degenen die met de voeten slepen in Europa.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Ik wil dat laatste graag tegenspreken. Mocht collega Aerts wat meer contact hebben met zijn Brusselse en Waalse collega’s, dan zou hij zien dat de energie- en klimaatplannen die door hen zijn opgesteld, bij lange na niet zo gedetailleerd zijn als het Vlaams Klimaatplan: er staan bij lange na niet zoveel acties in. Mocht hij contact hebben met bijvoorbeeld het Europees Comité van de Regio’s of met andere organisaties van regio’s uit andere landen, dan zou hij ook moeten vaststellen dat we als Vlaanderen eigenlijk best fier mogen zijn op wat we doen.
Minister Demir heeft het woord.
Collega Aerts, ik vind dat wij wel ambitieus zijn. Een emissiereductie van 40 procent tegen 2030 is zeer ambitieus. Ik weet dat andere landen wat meer gaan doen, maar het verschil is natuurlijk dat wij dat allemaal op een zeer korte tijd moeten inhalen. Nederland heeft in het verleden al heel wat van zijn CO2-emissies gereduceerd. In tegenstelling tot Vlaanderen moet Nederland dus niet vanaf nul beginnen. Ik denk dat wij nu aan een reductie van 10 procent zitten. Je kunt het dus niet zomaar vergelijken met anderen landen, maar niks doen is voor mij geen optie.
Mijnheer Van Rooy, misschien moet u mij eens zeggen wat ik dan wel moet doen. Ik laat experten analyses maken, en dan wordt daar een standpunt over ingenomen. Dat standpunt wordt binnen die intra-Belgische groepen verdedigd, en dan worden alle voorstellen in de Europese Commissie, de Europese Raad en in het Europees Parlement goedgekeurd. Daar is een meerderheid voor. Hebt u een suggestie hoe u het zou doen? Hoe verzet je je daartegen als er een meerderheid is in het Europees Parlement?
De heer Van Rooy heeft het woord.
Minister Demir, u zou misschien kunnen beginnen met ook eens op tafel te kloppen binnen uw eigen partij. De N-VA heeft de voorbije decennia de macht van de Europese Unie voortdurend gelegitimeerd, en doet dat nog steeds. Of de N-VA dat nu deed in het Europees Parlement door niet tegen te stemmen, door voor te stemmen of zich te onthouden, of wanneer de N-VA deelneemt aan het beleid – zoals u nu doet, of in het verleden in de Federale Regering – nooit heeft de N-VA er een fundamenteel punt van gemaakt om de legitimiteit van de macht van de EU, met name op het vlak van het klimaat- en energiebeleid, fundamenteel in vraag te stellen.
Kijk eens naar andere landen. Een land als Hongarije, met Viktor Orbán, gaat wel de strijd aan met de Europese Unie. De N-VA doet dat niet. Sterker nog, als Europese landen dat wel doen, dan geeft de N-VA soms kritiek op het feit dat die landen zich fundamenteel verzetten tegen de bemoeizucht en tirannie van die Europese Unie. Zet vanaf nu uw opiniestuk in de praktijk om, niet alleen binnen uw eigen partij, maar ook binnen de regering. Dat is mijn boodschap aan u, minister.
De vraag om uitleg is afgehandeld.