Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Gryffroy heeft het woord.
De hoge energieprijzen zorgen ervoor dat we bezorgd zijn over de vraag of mensen hun factuur kunnen betalen en dat we op alle niveaus gaan bekijken hoe we dat eventueel kunnen aanpakken. In Vlaanderen proberen we dat te doen door ondersteuning via Mijn VerbouwPremie, op het federale niveau via het verlagen van de btw en het sociaal tarief. Is dat allemaal perfect? Waarschijnlijk niet, en er zijn waarschijnlijk ook nog mogelijke verbeteringen.
Via Mijn VerbouwPremie kunnen eigenaars-bewoners uit bepaalde inkomenscategorieën een financiële ondersteuning krijgen voor een gascondensatieketel. De premie voor een gascondensatieketel bedraagt voor de laagste inkomenscategorie 1800 euro, met een maximum van 40 procent van het factuurbedrag exclusief btw. Bijkomend kan men een verhoogde premie aanvragen voor de vervanging van een oude verwarmingsinstallatie op stookolie. Eigenaars-bewoners uit de middelste inkomenscategorie konden voor deze vervanging van de stookolie-installatie ook tot eind 2022 een aanvraag indienen, mits de factuur van voor juli 2022 dateerde.
Collega Bothuyne heeft een schriftelijke vraag gesteld waaruit een aantal interessante gegevens bleken. Tussen 1 oktober 2022 en 1 november 2022 zijn er een kleine 20.000 Mijn VerbouwPremies aangevraagd, waaronder 2151 premies voor een gascondensatieketel. Dat valt niet te extrapoleren, want het gaat om een beperkte periode. Daarop kwamen verschillende reacties op sociale media en de pers, dat het niet goed is dat we nog gascondensatieketels gaan ondersteunen, omdat we mensen daarmee langdurig afhankelijk maken van een fossiele brandstof, in de plaats van de mensen richting een warmtepomp te duwen.
Dat zou kunnen kloppen, maar je moet er wel rekening mee houden dat alles nog rendabel moet zijn, inclusief de premie. Als mensen ervoor kiezen om geen warmtepomp te plaatsen, dan heeft dat misschien een reden. Als je bijvoorbeeld een oude stookolie-installatie had met radiatoren, dan is een oplossing met warmtepomp, al dan niet hybride, een dure aangelegenheid. Dan kies je misschien eerder voor een gascondensatieketel, wat toch al beter is voor het klimaat dan stookolie.
Er is inderdaad een grote overlap tussen de beschermde afnemers die het sociaal tarief genieten en de doelgroep die een Mijn VerbouwPremie voor een gascondensatieketel kan aanvragen. Extra ondersteuning van de warmtepompen wordt bemoeilijkt door de samenstelling van het sociaal tarief. De lage gasprijs voor het sociaal tarief en de bijgevolg hoge verhouding tussen de elektriciteitsprijs en gasprijs – die kun je duidelijk zien als je kijkt naar de rapportering van de Vlaamse Regulator van de Elektriciteits- en Gasmarkt (VREG) voor december 2022: elektriciteit was toen 3,2 maal duurder dan aardgas voor een standaardcontract, maar 7,3 maal duurder als je van het sociaal tarief geniet – zorgen ervoor dat de verbruikskosten voor een warmtepomp steeds duurder zijn dan voor een gascondensatieketel, en dat is nog zonder rekening te houden met de installatiekosten. Waarom zouden die mensen dan gaan elektrificeren?
Het sociaal tarief is uitgebreid – en je kunt erover discussiëren of dat een goede maatregel was of niet –, maar bij een dergelijke samenstelling van het sociaal tarief en mogelijke ondersteuning van de hybride warmtepomp, levert de gasketel toch nog het grootste deel van de warmtevraag. Je zou dan kunnen zeggen dat Vlaanderen de subsidies moet optimaliseren, maar die subsidies zijn ook niet eindig – straks moet je meer subsidiëren dan wat de installatie kost om het interessant te maken voor de mensen.
Je zit daar dus met een contradictio in terminis: het sociaal tarief, dat ervoor moet zorgen dat mensen minder moeten betalen voor hun energie, zorgt er eigenlijk voor dat die mensen blijven steken in dat fossiele verhaal en niet kunnen elektrificeren, omdat de verhouding elektriciteit/aardgas te hoog ligt.
Deelt u deze bevindingen over de ondersteuning van gascondensatieketels via Mijn VerbouwPremie en de samenstelling van het sociaal tarief?
Welke mogelijke pistes ziet u om de casus van hybride warmtepompen verder te ondersteunen voor de laagste inkomenscategorieën, uiteraard gekoppeld aan het sociaal tarief? Welke initiatieven zult u hiervoor nemen?
Minister Demir heeft het woord.
Het sociaal tarief is natuurlijk een belangrijke maatregel om voor een groep kwetsbare verbruikers de energiefactuur betaalbaar te houden. Ik heb begrepen dat de Federale Regering nadenkt over een eventuele bijsturing van het bestaande systeem. Wij volgen dat mee op.
Ik deel uw bevinding dat door de relatief lage gasprijzen bij het sociaal tarief de kosten van de warmtepomp sowieso hoger uitkomen dan bij gasketels. Een gezin met het sociaal tarief kan dus beter geen warmtepomp installeren, omdat anders de maandelijkse energiefactuur zou stijgen in plaats van dalen.
De bewoners met de laagste inkomens wonen ook nog vaak in de slechtste woningen op het vlak van woningkwaliteit. Dat is, denk ik, het grootste probleem. Het betekent dat we deze mensen zeer aanklampend zullen moeten begeleiden. Slechte woningen met oude gasketels hebben vaak te maken met een verhoogd risico op CO-vergiftiging.
We moeten vermijden dat oude gasketels niet worden vervangen door een gebrek aan een betaalbaar alternatief. Om die reden is de premie expliciet niet meer ingeschreven in het Energiebesluit, maar enkel in het besluit Vlaamse Codex Wonen, en dan enkel voor de laagste inkomensgroep.
Mijn VerbouwPremie voor de plaatsing van een nieuwe gascondensatieketel is daarom enkel voor de laagste inkomensgroep van eigenaars-bewoners en SVK-verhuurders (sociaal verhuurkantoor). Dit is dus vooral een sociale maatregel om een woning op een veilige en goedkopere wijze te verwarmen.
De belastingen op elektriciteit worden het best maximaal verminderd. Idealiter worden belastingen ook deels verschoven, ook bij het sociale tarief. Deze belastingen zijn echter een federale bevoegdheid. Ik ben hieromtrent ook in overleg met de federale collega’s, om aandacht te vragen rond de problematiek van het sociaal tarief. Mijn kabinet en administratie willen zeker meedenken welke oplossing tegelijk sociaal is en de energietransitie ondersteunt.
Een tweede piste om warmtepompen verder te ondersteunen is om de premie voor de hybride warmtepompen voor de laagste inkomenscategorie nog te verhogen, om de investeringskosten haalbaarder te maken voor deze doelgroep. Ik denk echter dat we voor deze doelgroep vooral moeten focussen op isoleren en renoveren. We hebben daar extra budgetten voor vrijgemaakt, zodat we hen via de energiehuizen zeer aanklampend kunnen begeleiden.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Bij mij thuis zegt men soms dat ik een nerd ben die te veel naar zijn gas- en elektriciteitsrekening kijkt. (Opmerkingen. Gelach)
U hebt waarschijnlijk medelijden met hen. (Opmerkingen)
Goed, dat klopt, maar ik heb er ook iets uit geleerd. Door een aantal maatregelen te nemen die zelfs geen investering vragen – thermostaat verlagen, ketelwatertemperatuur verlagen – kun je je gasverbruik al met een derde verlagen. Is het voor die tweederde die overblijft dan wel zinvol om daar een hybride warmtepomp bij te plaatsen, met de huidige investeringskosten? Zelfs bij een normaal commercieel tarief kun je dat niet terugverdienen, en mensen met een sociaal tarief zitten in een nog veel ergere situatie, want hun verhouding elektriciteit/aardgas is dubbel zo slecht als de verhouding bij een commercieel tarief. Wat toen in de media verscheen, vond ik daarom misplaatst. Die warmtepomp is een investering en het verbruik is duurder dan bij een gascondensatieketel. Niemand gaat daar dan ook voor. Kunt u wat dat betreft een brief sturen, minister, naar het federale niveau om dat onder de loep te nemen?
Het is een moeilijk verhaal. Sommige mensen die vroeger geen sociaal tarief hadden en nu in de uitbreiding zitten, betalen nu zelfs minder dan vroeger, waardoor ze al helemaal niet gestimuleerd worden om mee te werken aan de energietransitie en elektrificatie. U schrijft graag brieven, en normaal krijgt u dan kritiek dat u dat doet, maar in dezen vraagt het parlement of u een brief kunt sturen om dit aan te kaarten. Dit klopt in elk geval niet.
De heer Schiltz heeft het woord.
Geen gelegenheid wordt onbenut gelaten om hier in het Vlaams Parlement over het federale niveau te komen discussiëren. (Opmerkingen van Andries Gryffroy en minister Zuhal Demir)
Dringend offline te halen volgens de minister van Justitie. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
De prijsprikkel, lieve collega’s, ten nadele van de warmtepomp en ten voordele van gas was er al voor het sociaal tarief werd uitgebreid. Dat was al iets waar we mee worstelden. Collega Gryffroy en minister, ik ben blij te vernemen dat u voor een taxshift bent. Het is waar dat dat deels federaal ligt, maar u hebt ook begrepen dat er op het federale niveau een regeling ontworpen wordt om via accijnzen bij te sturen naar een meer ecologische component.
De vraag is echter wat we hier in Vlaanderen gaan doen. Er zijn nog een aantal openbaredienstverplichtingen (ODV’s) die enkel op elektriciteit liggen en niet op gas. We hebben dus ook tools in Vlaanderen om werk te maken van die shift.
Met een shift moet je ook opletten dat je de ene categorie niet heel blij maakt en de andere zwaar financieel afstraft. Zo’n transitie moet geleidelijk en met flankerende maatregelen verlopen.
U weet dat wij steeds een van de trekkers zijn die aan de overkant van de straat om een hervorming van het sociaal tarief vragen, omdat er een aantal perverse effecten dreigen te ontstaan, zoals collega Gryffroy daarnet heeft aangehaald. Ik heb daar wel een belangrijke opmerking bij. De uitbreiding van het sociaal tarief is een tijdelijke maatregel om mensen bij wie het water aan de lippen stond, financiële ademruimte te geven. Zodra de prijzen beginnen te dalen, moet je dat weer tegen het licht houden. En dan komt de klassieke discussie over de verhouding tussen gas en elektriciteit en op welke manier we ervoor kunnen zorgen dat mensen die zich met propere energie verwarmen, een zetje voor krijgen, en dat mensen die dat weigeren te doen, niet alleen aangemoedigd worden om daarvan weg te stappen, maar ook het zetje krijgen om daarvan weg te raken – dat heeft de minister ook gedaan met Mijn Verbouwpremie –, want het moet ook mogelijk zijn. Het is natuurlijk niet de bedoeling dat we het sociaal tarief ‘killen’ en allerlei belastingen in de gasfactuur rammen. Niet iedereen kan zomaar die overstap maken. Het begeleiden, het flankeren van zo’n transitie, zodat we geen verliezers tegenover winnaars zetten, dat is de primaire opdracht. En schuiven met de ODV’s binnen de energiecomponent biedt daar wel een mogelijkheid.
De heer Tobback heeft het woord.
Ik maak mij nog altijd enige zorgen, door de manier waarop collega Gryffroy zijn betoog eindigt. Zijn analyse is natuurlijk correct: qua prijsstructuur en terugverdientijd zijn warmtepompen op dit moment niet in het voordeel, zelfs niet voor iemand die een gewoon tarief betaalt. Dat is een probleem dat we moeten oplossen, fiscaal, parafiscaal, via ODV’s. Dat is een deel van de oplossing.
Maar eigenlijk hoor ik collega Gryffroy pleiten voor een afschaffing van het sociaal tarief, omdat een warmtepomp dan wel aantrekkelijk wordt. Dat is de logische conclusie van zijn betoog, maar dat gaat mij niet één maar twee stappen te ver op dit ogenblik, vooral als je weet dat voor mensen die niet over voldoende financiële middelen beschikken om te investeren, prijsprikkels eerder pesterij zijn. Prijsprikkels moet je maar hanteren als het eenvoudig en haalbaar is om je gedrag aan te passen en over te stappen, maar daar zijn we nog lang niet, collega Gryffroy. Als we daar zijn, kunnen we praten, maar tot dan is het voornaamste wat de Vlaamse en Federale Regering moeten doen, mensen in staat stellen, weliswaar op een verstandige manier, om zich te verwarmen en hun licht te laten branden. Vorig jaar zag het ernaar uit dat dat heel precair zou worden, en dat is het voor sommige mensen nog altijd, dus het is echt niet het moment om te gaan praten over het afschaffen of verminderen van het sociaal tarief, ook al heeft het een aantal neveneffecten die op termijn bekeken moeten worden. Die liggen echter niet alleen bij de klanten van het sociaal tarief, maar ook bij mensen zoals u en ik. Het sociaal tarief zou niet ons eerste target mogen zijn in dezen, toch niet wat mij betreft.
De heer Bothuyne heeft het woord.
Ik ben blij dat mijn schriftelijke vragen interessant zijn, of toch de antwoorden van de minister erop. (Opmerkingen van Bruno Tobback)
Ik ga verder geen oordeel vellen over u en uw persoon, collega Tobback, maar toch bedankt.
Ik begrijp ook dat de eerste ondervoorzitter van de Senaat graag over het federale niveau spreekt, dus misschien begin ik daarmee. Inderdaad, het sociaal tarief moet hervormd worden tot een getrapt systeem en het moet een incentive vormen om naar duurzame oplossingen te gaan. Het subsidiëren van energieverbruik is nooit een goed idee als dat energieverbruik vermeden of op een andere manier gecompenseerd kan worden – denk aan ons voorstel om zonnepanelen te plaatsen bij mensen die het sociaal tarief genieten.
De accijnshervorming van minister Van Peteghem biedt de mogelijkheid om te gaan schuiven en het elektriciteitsverbruik op die manier lager te gaan belasten en fossiele bronnen hoger te belasten. Het is een goed idee, minister, zoals u eerder al hebt aangegeven, om in overleg te gaan met de federale overheid om te bekijken hoe die verschuiving stapsgewijs samen kan gebeuren, zodat zowel Vlaanderen en de federale overheid lasten verschuiven weg van elektriciteit, zeker als die uit hernieuwbare bronnen komt. Graag overleg daarover, en dat mag meer zijn dan een brief sturen. (Opmerkingen van minister Zuhal Demir)
Ik zou de advocaten er in eerste instantie van tussen laten en andere experten raadplegen in dezen.
Ten gronde nog: neen, het is geen goed idee dat we mensen richting gasketels leiden terwijl we ze aan het verbieden zijn voor anderen. We zijn er op dit moment voor aan het zorgen dat nieuwe ontwikkelingen niet meer afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen. Ik begrijp de rekensom van collega Gryffroy: op dit moment is het voor een aantal gezinnen geen evident verhaal, maar misschien geloof ik anderzijds nog iets meer dan collega Gryffroy in het renovatie-instrumentarium van minister Demir, die met de renteloze leningen en de versterkte premies voor mensen met een lager inkomen, wel degelijk een totaalrenovatie mogelijk, haalbaar en betaalbaar maakt. Dat is inclusief hybride warmtepompen, die met een juist fiscale en parafiscale behandeling wel degelijk rendabel kunnen zijn. We moeten ons immers niet alleen over de energiefactuur van vandaag en morgen, maar ook over die van overmorgen en de dagen daarna bekommeren. Als iedereen hier kamerbreed zegt dat de lasten op gas omhoog moeten en op elektriciteit omlaag, dan duwen we mensen misschien wel naar een energiebron die op termijn hoger belast zal worden, en dat is misschien niet de keuze die die gezinnen op dit moment willen maken.
Het is dus goed dat we die premie eens tegen het licht houden en evalueren of we een andere ondersteuning kunnen bieden, zodat er niet meer voor gasketels wordt gekozen, maar bijvoorbeeld voor hybride warmtepompen of warmtepompen tout court.
De heer Aerts heeft het woord.
Het sociaal tarief is het afgelopen jaar heel belangrijk geweest. Het uitgebreide sociaal tarief heeft heel veel mensen beschermd tegen die hogere energiefacturen. Helaas niet iedereen, maar heel veel mensen hebben ervan kunnen genieten. Dat zie je ook bij de vertraging in de cijfers bij de onbetaalde energiefacturen en het aantal klanten dat gedropt werd; dat heeft veel te maken met het uitgebreide sociaal tarief. Dat is dus ongetwijfeld een zeer goede maatregel geweest in deze crisistijd.
Is het op dit moment dan aangewezen, door de manier waarop dat sociaal tarief ineenzit, om nog te blijven inzetten op gascondensatieketels? Neen, daar moeten we van afstappen. Ook voor mensen die het vandaag minder breed hebben, moeten we richting die warmtepomp gaan, en dan schrap ik met liefde het woord ‘hybride’, want ik denk dat we meteen naar een juiste oplossing moeten gaan: een gewone warmtepomp.
De eerste stap – en u hebt ernaar verwezen, minister – is natuurlijk wel cruciaal: isoleren en renoveren. Dat is de allereerste stap en de beste bescherming voor die hele doelgroep. Dat is niet evident, want zij zitten in een zeer moeilijke situatie. U weet dat ik mij dat heel hard aantrek en dat ik daar al heel veel vragen rond heb gesteld. Dat blijft dé crux om te zorgen voor een lagere energiefactuur. Pas daarna komen zonnepanelen en warmtepompen in het vizier. We moeten dus nog meer dan vandaag inzetten op het isoleren van woningen, zeker bij die mensen die het vandaag niet rond krijgen, zowel financieel als inhoudelijk. Ik denk dat we daar blijvend werk van moeten maken en dat we zelfs nog wat tandjes bij kunnen steken. Ik hoop dat we daar dit jaar nog een aantal nieuwe initiatieven rond zullen kunnen zien, zodat die versnelling wordt ingezet, zeker voor die doelgroep.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Gedrag aanpassen, prijsprikkels, “mensen moeten zus, mensen moeten zo”: ik sta telkens opnieuw versteld van de bemoeizucht, het paternalisme, de regelneverij van deze generatie politici en deze commissie. Vanaf 2026 wordt zo’n dure warmtepomp zelfs verplicht bij nieuwbouw. Ik vraag mij telkens opnieuw af wat er gebeurd is met de keuzevrijheid van de mensen. Ik ben hier in deze commissie eigenlijk de enige liberaal. (Opmerkingen van Willem-Frederik Schiltz)
Mensen moeten kunnen kiezen, moeten keuzevrijheid hebben: ze moeten kiezen hoe ze zich verwarmen, hoe ze wonen, hoe ze zich verplaatsen. U allen hier wilt die keuzevrijheid … (Opmerkingen van Willem-Frederik Schiltz)
Ik weet dat het pijn doet, mijnheer Schiltz, maar u kunt me misschien mijn betoog laten afwerken.
U wilt die keuzevrijheid steeds verder beperken, u wilt zich steeds meer bemoeien, u wilt steeds meer regelneverij. En we weten waarom. Niet vanwege de energiefactuur, niet omdat u zich bekommert om de mensen, maar omdat u het CO2-uitstootdogma ver boven alles hebt verheven. Niemand weet wat de prijzen voor gas en elektriciteit de komende jaren of komende decennia zullen doen, en dus moet men ervoor kunnen opteren om een gasketel te installeren. En ik zeg u ook nog dit. Als u ervoor zou opteren om de belastingen of taksen op gas te doen stijgen, dan is dat een mes in de rug van alle mensen die de afgelopen jaren een hoogrendementsketel hebben geplaatst.
Het is heel simpel: als iets rendabel is en goed voor de portemonnee, dan zullen de mensen er wel zelf voor kiezen. Laat de mensen dus met rust met uw bemoeizucht en regelneverij, laat de mensen vrij zijn in hun keuze.
Minister Demir heeft het woord.
Ik wil eerst en vooral meegeven dat het de taak is van de overheid om de mensen correct te informeren. Heel veel mensen staan nu op … (Rumoer)
Collega’s, houd jullie een beetje in.
Minister Demir heeft het woord.
Voorzitter, ik merk dat de commissieleden vandaag in een babbelmodus zitten. (Opmerkingen van de voorzitter)
De heren dan toch.
Ik wil eerst heel duidelijk meegeven dat ik wel vind dat we vanuit de overheid de mensen juist moeten informeren. Heel veel mensen zijn effectief aan het isoleren, dus dat is goed. Energiehuizen melden dat ze op dit moment veel te veel aanvragen hebben en dat er een tandje bij moet worden gestoken. Dat is goed: heel veel aanvragen voor premies en renteloze leningen.
Tegelijkertijd, als mensen hun woningen goed aan het isoleren zijn, stellen ze zich ook de vraag hoe het zit met die warmtepompen. Dan vind ik wel, in tegenstelling tot de heer Van Rooy, dat je als overheid juiste informatie moet geven.
Wat de energiefactuur betreft: we hebben de afgelopen jaren elke gelegenheid gebruikt om de elektriciteitsfactuur te verlagen. Dat doen we onder andere door het opkopen van certificaten. Ik ben van mening dat het wat meer mag zijn, maar het is zoeken naar evenwichten: gaan we de middelen nog meer in renovatie steken of kopen we nog meer certificaten op? Ik denk wel dat de weg die we afleggen, de juiste is.
Ik heb ook al aan collega Tinne Van der Straeten gevraagd om betrokken te worden als ze kijkt naar het sociaal tarief. Voor alle duidelijkheid: mijn voorstel is niet om helemaal geen bescherming meer te bieden of om het tarief af te bouwen. Maar als men het toch wil herbekijken, dan is het logisch dat wij vanuit Vlaanderen ook bekijken welke oplossingen wij kunnen geven, hoe we mensen binnen het sociaal tarief beter kunnen begeleiden naar een gepaste oplossing. Die brief is intussen verstuurd, en ik ben er mij ook van bewust dat we vanuit Vlaanderen gaan moeten bekijken hoe we dat samen kunnen doen. Sommigen hier vragen dat die mensen ook zonnepanelen krijgen, en ik ben het daar volledig mee eens, maar ik denk dat een aanklampend beleid cruciaal is. Daarom heb ik dus die brief verstuurd naar Tinne Van der Straeten, omdat we mee willen nadenken en het ook ruimer zien dan louter die tariefbenadering, om die mensen mee te krijgen in de energietransitie.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Collega’s, bedankt voor de vele reacties, maar ik wil toch nog een aantal zaken weerleggen.
Als ondervoorzitter van een gremium aan de overkant van de straat heb ik veel federale contacten en zie ik ook waar het soms fout of stroef loopt. Dat wil ik dan ook kunnen aanpakken.
De taxshift: we doen eigenlijk al een vorm van taxshift. Kan er nog meer? Ja, maar we halen wel al kosten weg uit de elektriciteitsfactuur en steken die niet in de gasfactuur. We halen die dus al weg. We hebben voor de gasfactuur ook al gezegd dat voor nieuwe aansluitingen de reële kosten betaald moeten worden, niet de fictieve kosten. Er zijn dus al wat zaken gebeurd. Kan er nog meer? Daar moet over overlegd worden, onder andere met het andere niveau. Dat wil ik nog duidelijk stellen.
Ik heb ook totaal niet gezegd dat ik het sociaal tarief wil afschaffen. Ik heb gezegd dat het sociaal tarief zeker goed was in de beginfase, toen de prijzen zo hoog waren. De vraag is – en dat zegt ook collega Schiltz – of dat in de toekomst verder houdbaar is.
De discussie voor mij ten gronde gaat erover of we nog gascondensatieketels moeten ondersteunen. Ik heb daar geen probleem mee. Waarom? We moeten bekijken voor wie ze bestemd zijn: mensen in de laagste inkomenscategorie, die ondanks investeren in isolatie en verwarming en ondanks het sociaal tarief, tot de constatatie komen dat ze meer zouden betalen dan voordien. Dan gaan die redeneren: “Dan doe ik het liever niet.” Wel, ik heb dan liever dat ze wel al de stap zetten naar een betere installatie – een performantere gascondensatieketel of een overstap van stookolie naar gas – en daar een ondersteuning voor krijgen, zodat ze op het eind van de rit minder moeten uitgeven dan voordien. Is dat de ideale wereld? Nee, maar het is wel de perfecte transitie naar de toekomst toe. Dat was wat ik duidelijk wilde maken.
De communicatie daarrond vond ik eigenlijk niet denderend, want ik vind dat gascondensatieketels wel ondersteund moeten kunnen worden. Ik heb helemaal niet gepleit voor het afschaffen van het sociaal tarief, integendeel, maar het sociaal tarief triggert geen besparing naar het einddoel toe.
De vraag om uitleg is afgehandeld.