Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Voorzitter, ik was even uit het oog verloren dat het Gedichtendag was, maar ik heb nog een gedicht gevonden dat sowieso in mijn persoonlijke gedichtencanon zou komen te staan. Het is een gedicht van Rutger Kopland.
Tijd
Tijd – het is vreemd, het is vreemd mooi ook
nooit te zullen weten wat het is
en toch, hoeveel van wat er in ons leeft is ouder
dan wij, hoeveel daarvan zal ons overleven
zoals een pasgeboren kind kijkt alsof het kijkt
naar iets in zichzelf, iets ziet daar
wat het meekreeg
zoals Rembrandt kijkt op de laatste portretten
van zichzelf alsof hij ziet waar hij heengaat
een verte voorbij onze ogen
het is vreemd maar ook vreemd mooi te bedenken
dat ooit niemand meer zal weten
dat we hebben geleefd
te bedenken hoe nu we leven, hoe hier
maar ook hoe niets ons leven zou zijn zonder
de echo’s van de onbekende diepten in ons hoofd
niet de tijd gaat voorbij, maar jij, en ik
buiten onze gedachte is geen tijd
we stonden deze zomer op de rand van een dal
om ons heen alleen wind
Minister, we lazen in De Standaard dat het niet zo goed gaat met de Oost-Vlaamse regionale zender Audio Video Studio of AVS. Ze zitten stevig in de schulden en er zijn achterstallige belastingen en sociale bijdragen. Er werd her en der verwezen naar de voormalige financiële directeur, maar ook naar de coronacrisis, gevolgd door de energiecrisis, waardoor veel kmo’s hun reclame-uitgaven schrapten, een belangrijke bron van inkomsten voor regionale zenders.
Gisteren heeft de rechtbank beslist dat AVS bescherming krijgt tegen zijn schuldeisers. AVS heeft daarover gecommuniceerd. Ze zeggen zelf ook dat ze op zich een rendabel bedrijf zijn, maar dat de moeilijkheden er gekomen zijn door de twee opeenvolgende crises. Ze zullen een transformatieplan opstellen.
Minister, hoe kijkt u aan tegen deze situatie en de mogelijke gevolgen voor het medialandschap? U hebt al langer een nota klaar. Er is ook al langer sprake van een fusie met TV Oost. Hoe kijkt u daar tegenaan? Hoe loopt het daarmee? Zult u dat binnenkort rond krijgen? Of zijn er toch een aantal moeilijkheden? Ziet u hier een extra reden om voor die fusie te pleiten? Zult u iets ondernemen om AVS te helpen om overeind te blijven? Of zult u net aansturen op de genoemde fusie?
Minister Dalle heeft het woord.
Dank u wel voor uw vraag over AVS, collega Meuleman. Ik wil het even wat breder trekken dan AVS alleen. U weet dat de regionale omroeporganisaties me zeer nauw aan het hart liggen. De nabijheid van zo’n zender die lokaal en regionaal nieuws brengt, is enorm belangrijk en relevant. Helaas is het in deze tijden van digitalisering niet voor alle omroepen eenvoudig om die omslag te maken, vandaar dat ik in het kader van het relanceplan ‘Vlaamse Veerkracht’ in totaal 2 miljoen euro had vrijgemaakt voor de digitale transformatie van de regionale tv-omroepen. De uitrol daarvan is vandaag ook volop bezig.
Maar zowel qua omzet als qua bereik staan de zenders onder druk. Het goede nieuws is dat ze nog steeds heel sterk worden gewaardeerd om hun kwaliteit in lokale berichtgeving. Het minder goede nieuws is dat hun bereik en hun omzet zwaar onder druk staan. Om u een idee te geven: de laatste tien jaar is hun omzet met ongeveer een derde gedaald. Dat is duidelijk een rood knipperlicht om te zeggen dat de situatie ernstig is.
Daarom ook heb ik net voor de zomervakantie een conceptnota voorgelegd aan de Vlaamse Regering. Die is dan ook goedgekeurd. We zijn die momenteel aan het uitvoeren. De situatie bij AVS toont de urgentie des te meer aan om van die regionale televisieomroepen echte regionale mediabedrijven te maken die niet alleen op televisie werken, maar die ook echt een crossmediaal model hebben.
Die conceptnota waar ik naar verwees, omvat de krachtlijnen van de toekomstgerichte omslag. Samenvattend komt het erop neer dat wij vooral kijken naar een echt cross-mediaal werkmodel, dat we wensen dat elk van die organisaties een businessplan heeft dat duurzaam is, wat bijvoorbeeld bij AVS op dit moment uiteraard zeer problematisch is. We kijken ook naar samenwerking en schaalvergroting waar dat mogelijk is, naast respect voor hun eigenheid en hun maatschappelijke meerwaarde die nog recent aangetoond is in het waarderingsonderzoek.
Ik verwees naar een van de vier elementen, namelijk schaalvergroting en samenwerking. Door schaalvergroting kan men efficiënter werken op vlak van kostenbeheersing en inkomstenvergaring en zal men ook beter kunnen inspelen op verwachtingen van de gebruiker. Ik wil daarom ook dat de regionale omroepen echt de overstap maken van tv-zenders naar mediabedrijven, waarbij ze echt crossmediaal verhalen bij de mensen kunnen brengen.
De situatie is specifiek in West-Vlaanderen en Oost-Vlaanderen. In West-Vlaanderen zijn Focus en WTV eigenlijk al geruime tijd geïntegreerd aan het werken in de praktijk van een redactie. We wensen dat zij dat ook echt verderzetten op organisatieniveau. Dat loopt daar eigenlijk zeer goed. Er is een grote bereidheid langs de twee kanten, zowel van Focus als van WTV, om echt naar een integratie te gaan. Ik denk dat in Oost-Vlaanderen de geesten aan het rijpen zijn omdat de situatie al geruime tijd suboptimaal is wat ten overvloede geïllustreerd wordt door de actualiteit en door het gerechtelijk akkoord van AVS.
Concreet, een fusie tussen beide omroepen, AVS en TV-Oost, lijkt mij een goede zaak maar de omroepen moeten ook zelf die keuze maken. Ik zal hen daarin vooral stimuleren en ook laten begeleiden als ze dat wensen. Ik wil hen daar zeker in ondersteunen. Een puur opgelegde fusie is iets wat meestal niet werkt maar ik denk dat men vandaag wel goed beseft dat het eigenlijk de enige duurzame oplossing is voor een sterke berichtgeving in Oost-Vlaanderen.
Ik wil daarbij ook aangeven dat een integratie op provinciaal niveau in Oost-Vlaanderen niet betekent dat de berichtgeving Oost-Vlaamse eenheidsworst zou worden. Integendeel, in een crossmediaal model kun je net meer op maat van elke regio, op maat van elke stad of gemeente werken. Vandaag is Oost-Vlaanderen een provincie die wordt ingedeeld in twee verzorgingsgebieden maar u kent de provincie zeker zo goed of beter dan ikzelf, en u weet dat er meer dan twee regio’s zijn in het gebied. Er zijn eigenlijk verschillende entiteiten en sowieso heeft elke stad en gemeente eigen zorgen en actualiteit. In zo’n crossmediaal model kun je beter daarop inspelen.
We blijven in nauw contact met AVS om hen in deze moeilijke situatie te ondersteunen. Ook met TV-Oost zijn de contacten trouwens uitstekend. Ik vind ook een sterkere samenwerking en netwerkvorming belangrijk, zowel tussen de verschillende omroepen individueel maar ook in het samenwerkingsverband van alle regionale zenders zijnde Niet-Openbare Televisie-verenigingen Vlaanderen (NORTV). Wij voorzien ook in extra middelen om NORTV verder te professionaliseren.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Dank u wel, minister. Het is inderdaad zo dat het waarderingsonderzoek aantoont dat die regionale omroepen toch wel op grote waardering kunnen rekenen en zeker gewaardeerd worden. Ik denk dat je ook merkt dat de interesse in lokaal nieuws stijgt. Het is toch wel belangrijk dat we die leefbaarheid van die regionale omroepen blijven bepleiten en daar blijven voor zorgen.
U zegt dat die gesprekken over een fusie tussen AVS en TV-Oost bezig zijn en dat u daar goede hoop hebt. Ik denk dat ik toch wel wat andere geluiden gehoord hebt en dat het erop lijkt dat het water toch nog zeer diep is. De vrees is inderdaad dat de zenders hun eigenheid zouden verliezen en dat ze gaan moeten inboeten op het lokale als ze zouden samensmelten. Ze argumenteren dat dit net hun troef is. Voor hen is het standpunt dat als er zo’n fusie komt, dan betekent dat ook dat er nood zal zijn aan een financiële injectie. Want anders gaan ze dat echt lokale nieuws niet meer kunnen brengen. Met dezelfde middelen gaan ze gewoon minder lokaal nieuws kunnen brengen. Voor hen moet dat ook een stukje gepaard gaan met toch wel een financiële injectie.
Overweegt u om zo’n samensmelting te stimuleren en kijkt u of er niets extra kan worden gedaan, net omdat de zenders het toch wel bijzonder moeilijk hebben gehad? We weten allemaal dat die reclame-inkomsten dalen. Ook de overheidscommunicatie zou afnemen, iets wat ook een bron van inkomsten was. Mijn vraag is daarbij concreet: bent u aan het overwegen om financieel iets extra te doen om een fusie aan te moedigen?
Ik heb nog een tweede vraag. We zien ook wel dat de VRT haar lokaal nieuws aan het hervormen is. De hele Radio2-historie is hier al uitvoerig aan bod gekomen. Men is daar ook aan het kijken om nog veel meer hyperlokaal te gaan werken. Men is lokale reporters aan het rekruteren. Zijn daar samenwerkingen mogelijk? Bent u dat ook aan het bekijken? Moedigt u dat aan? Is dat iets waarin u probeert ook te bemiddelen of gesprekken op te zetten om daar toch ook verdere samenwerking te gaan optimaliseren en ervoor te zorgen dat op die manier efficiëntiewinsten te boeken zijn?
Mevrouw Segers heeft het woord.
Dank u wel voor de vraag, collega Meuleman. Ik denk dat de discussie over die ene zender ons inderdaad terugbrengt bij het debat dat we al een tijdje voeren rond het belang van lokaal en regionaal nieuws, dat volop losgebarsten is naar aanleiding van de bekendmaking van de herschikking van het aanbod van Radio 2. We gaan nog moeten zien hoe dat uitdraait. Want hoe je het ook draait of keert, er zijn wel minder regionale nieuwsitems door het wegvallen van dat ochtendblok.
Mensen zijn enorm betrokken bij regionaal en lokaal nieuws en willen weten wat er rond de kerktoren gebeurt. Dat is iets wat inherent is aan ons allen. Als we dan naar schaalvergroting gaan, behalve dan wat bij Radio 2 gebeurt, zou dat haaks staan op die opdracht, namelijk de nabijheid van regionaal nieuws. Ik heb trouwens al een paar keer in deze commissie gezegd dat ik daar ook een democratisch deficit zie. Naarmate Vlaanderen meer en meer bevoegdheden doorschuift naar de lokale besturen, dringt zich meer en meer een goede democratische controle op. En regionale en lokale journalisten worden meestal niet genoeg betaald en kunnen dat misschien niet allemaal even goed opvolgen. Ik heb daar ook al vragen over gesteld. We hebben daar al over gedebatteerd.
Er wordt gezegd dat er een probleem is en dat de omzet daalt. Ik heb begrepen dat RTVB wat betreft solvabiliteit en liquiditeit eigenlijk nog heel goed zit. Niettemin begrijp ik de doelstelling in uw conceptnota, waarbij u zegt dat de regionale tv-zenders echt regionale mediabedrijven moeten worden: veel meer inzetten op digitaal, veel meer dat 360 gradenmodel. Maar u gaat hen daar toch bij moeten ondersteunen, minister. Ook dat heb ik al eens gezegd. Met de hele omslag naar ‘digital first’ die ook hen te wachten staat, gaan ze ook nog heel veel extra kosten hebben, al was het maar om de hele huisstijl en de logo's aan te passen, om maar iets heel stoms te zeggen. De meesten hebben wel ‘tv’ in hun naam. Dat betekent dat daar op een gegeven moment ook een rebranding gaat moeten gebeuren. Ik wil u dus opnieuw vragen, minister, of u bereid bent om hen daarin te ondersteunen.
Dan is er nog het element dat ook collega Meuleman aanbrengt: de VRT. Ik hoor toch vaak vanuit de regionale zenders dat de samenwerking met de VRT veel intensiever en veel beter zou kunnen. Het gaat dan over het uitwisselen van beeldmateriaal, over het crossmediale meetsysteem waar iedereen op wacht en dat ook belangrijk is voor de regionale zenders, zeker als ze volop digital first gaan. Hebt u daarover al met de VRT rond de tafel gezeten, om te kijken hoe de regionale zenders nog beter ondersteund kunnen worden, ook vanuit de VRT?
De heer Meremans heeft het woord.
Ik zal ook opnieuw starten met een gedicht. We blijven opnieuw, speciaal voor collega Coenegrachts, die uit de regio is, bij Hendrik van Veldeke, vertaald door Elvis Peeters. Vergeef mij mijn Middelnederlands met Maaslandse regionale klank. Het is niet zo gemakkelijk.
Diu minn betwanc Salomône,
Der was der alrewîseste man,
Der ie getruoc küniges krône.
Wie mohte ich mich erwern dan,
Si twunge ouch mich gewalteclîche,
Sît si sölhen man verwan,
Der sô wîse was und ouch sô rîche?
Den solt sol ich von ir ze lône hân.
Elvis Peeters vertaalt dat als volgt:
De liefde bedwong Salomon:
Hij was nochtans de meest wijze man
Die ooit droeg een koningskroon.
Hoe zal ik mij verweren dan,
Nu zij ook mij dwingt met geweld,
Als zij het van zo’n man won
Die wijs was en zo welgesteld?
Ik krijg van haar ook wel mijn loon.
Het is toch een schavuit, die Hendrik van Veldeke. Eigenlijk zegt hij: het is niet voor mij, het is niet voor Hendrik van Veldeke, het is voor zijn eenzaamheid. (Gelach)
Dank u wel, collega Meuleman, voor uw vraag over AVS. Het is ook de provincie waarin ik me bevind, wel meer in de regio van TV-Oost. Ik denk dat wat u aangehaald hebt, minister, ook juist is. Ik denk dat als je echt een performante zender wilt hebben in Oost-Vlaanderen, de meest logische vorm zou zijn dat beide zenders fuseren. We kunnen ze uiteraard niet dwingen. Maar het zou kunnen worden gezien als een opportuniteit. Ik geef eventjes mee dat ik ettelijke jaren geleden, toen ik nog schepen was, op een feest de aankondiging hoorde van de fusie tussen AVS en TV-Oost. Nadien is die toch niet doorgegaan.
Er wordt gezegd dat er extra geld moet worden voorzien. Ik denk juist dat een fusie ook een aantal kostenbesparende elementen met zich mee brengt, dat men een aantal zaken kan delen. Als ik zie dat de regionale zender TV-Oost toch zeer sterk inzet op die digitalisering, zie ik daar toch wat mogelijkheden. Ik weet niet hoe de samenwerking verder moet verlopen, ook met de openbare omroep, en er zijn ook nog andere spelers op het terrein met wie kan worden samengewerkt. In ieder geval is AVS een van onze pioniers op het gebied van regionale zenders. Ik hoop dat we dat DNA toch kunnen bewaren en dat we dan toch tot die fusie kunnen komen van een sterke zender die ook economisch leefbaar is, maar met een degelijke redactie voor de regionale spreidingen over de Denderstreek, het Waasland, Gent en omgeving en uiteraard de Vlaamse Ardennen.
Minister Dalle heeft het woord.
Ik zal misschien ook naar de provincie van collega Coenegrachts verwijzen om een punt te maken. TV Limburg is natuurlijk een regionale omroep die sinds jaar en dag op provinciaal niveau geïntegreerd is en daar een zekere schaalgrootte heeft. Ik denk niet dat iemand zal beweren dat door het feit dat er maar een en geen twee omroepen zijn in Limburg, er daarom minder lokaal nieuws is. Ik denk dat het een zoektocht is naar samenwerkingsverbanden en naar de juiste schaalgrootte. Wat er vandaag gebeurt in Oost-Vlaanderen toont net aan dat op dat vlak de situatie absoluut suboptimaal is. Ik moet in die zin de stelling van collega’s Meuleman en Segers tegenspreken dat een fusie zou leiden tot een nood aan extra middelen en tot minder lokaal nieuws. Ik denk, net zoals collega Meremans terecht aanhaalt, dat een groter gebied voor een geïntegreerd mediabedrijf kan leiden tot efficiëntiewinsten, tot een meer doelmatige inzet van middelen en tot meer middelen om te investeren, onder meer in digitalisering.
Dit gezegd zijnde, heb ik absoluut de bedoeling om verder te blijven investeren in de regionale omroepen, ook met extra middelen. Ter herinnering, ik heb dat tot nu toe al vrij fors gedaan. Ik denk dat iedereen zal erkennen dat er in geen enkele legislatuur hiervoor zo veel publieke middelen zijn gegaan naar de regionale omroepen. Om te beginnen hebben we dat relanceprogramma naar hen uitgebreid met 2 miljoen euro aan middelen die ook samen besteed zijn. Dat is ook grondig bekeken samen met NORTV en de tien omroepen. Mensen op het terrein hebben mij ook gezegd dat dat net is wat het goed maakt. Het is niet zo maar individueel te kiezen door de omroepen. Het is rond specifieke projecten, rond geïntegreerde redactie, rond digitale verslaggeving en we werken daar rond samen waardoor die 2 miljoen euro veel meer waard zijn dan 200.000 euro per omroep. Dat is een eerste punt.
Ten tweede, we hebben in coronatijden ook 3,8 miljoen euro toegekend aan die omroepen om de verliezen die ze toen hebben ondergaan, te dragen. Verschillende relanceprojecten, zoals het crossmediaal meetsysteem dat we gelanceerd hebben met verschillende partners, komen ook ten goede aan de regionale omroepen. We hebben dat in het verleden gedaan en we gaan dat ook blijven doen.
Binnenkort gaan we een addendum bij de beheersovereenkomsten voorleggen aan de Vlaamse Regering waar we, vooruitlopend op een aanpassing van de beheersovereenkomsten per 1 januari 2024, nog extra middelen zullen voorzien dit jaar en ook volgend jaar, uiteraard gekoppeld aan de uitvoering van de doelstellingen van de conceptnota. Dat betekent dat diegenen die fusioneren daarvoor ook extra middelen zullen krijgen. Diegenen die crossmediale samenwerkingsverbanden opzetten, zullen ook extra middelen kunnen krijgen. We gaan niet voor een blanco cheque waarbij iedereen sowieso hetzelfde krijgt maar we gaan wel voor een gerichte aanpak waarbij diegenen die doen wat moet gebeuren, daar ook extra voor ondersteund worden.
Samenwerking naast fusies in Oost- en West-Vlaanderen zal daarbij essentieel zijn, effectief ook met de VRT, de publieke omroep. Ik herinner u eraan dat in de beheersovereenkomst met de VRT voorzien is in de verplichting om extra samen te werken met de regionale omroepen. De gesprekken daarover zijn ook nog altijd gaande. Ik vind minstens even belangrijk dat elke regionale omroep een of meerdere crossmediale samenwerkingsverbanden opzet. Men kan daarvoor spreken met de VRT maar het lijkt me nog logischer om te spreken met die kranten, die redacties, die ook regionaal nieuws brengen, inzonderheid DPG Media, Mediahuis en ook Roularta op een aantal plaatsen. Het is geen exhaustieve lijst en het is niet aan de minister van Media om te bepalen met wie ze moeten samenwerken. Maar ik sta er wel op dat ze nadenken over crossmediale samenwerkingsverbanden.
Om heel concreet te zijn, de aanpak van het ontsluiten van AVS via digitale weg, uitsluitend via avs.be of de sociale mediakanalen van AVS, werkt niet meer. Je moet veel offensiever zijn op digitaal en crossmediaal vlak en dat kun je alleen maar doen als je crossmediale samenwerkingsverbanden aangaat. Samenwerken met de VRT kan en dat is ook voorzien maar men zal ook echt naar partners moeten zoeken om die omslag te maken van televisieomroepen naar echte mediabedrijven die op een moderne en eigentijdse manier de Vlamingen ook lokaal bereiken.
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Ik ben het in het grote lijnen met u eens, minister. Ik denk dat de regionale zenders inderdaad moeten durven te veranderen, crossmediaal zullen moeten denken, moeten gaan samenwerken, jongeren moeten bereiken en daarom zullen moeten digitaliseren. Maar waar ik het niet mee eens ben, is dat dat een besparing kan zijn en dat als je fuseert, dat geld zal opbrengen. We hebben dat bij de VRT ook gezien. De VRT heeft een enorm transformatieplan opgezet wat geld kost en het resultaat was dat ze dat moeten hebben compenseren met besparingen en een groot aantal ontslagen.
Dat vet zat al niet op de soep bij de VRT, dat zit zeker niet op de soep van die regionale omroepen en van AVS, integendeel. Ik denk dat als we willen dat ze die omslag maken en dat ze belangrijk zijn – ik denk dat er hier consensus over is dat dat regionaal, dat lokaal nieuws toch wel heel belangrijk is vanuit democratisch oogpunt en om allerlei redenen – dat ze daar toch bij zullen moeten worden geholpen en dat de nodige ondersteuning ook van u uit zal moeten worden voorzien om deze transformatie tot een goed einde te brengen.
De vraag om uitleg is afgehandeld.