Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Brusselmans heeft het woord.
Voorzitter, collega’s, minister-president, de afgelopen dagen en weken stonden traditioneel in het teken van Sinterklaas en uiteraard Zwarte Piet. Helaas zijn de goedheilig man en zijn trouwe helper de laatste jaren in het oog van een wokegeïnspireerde politiek correcte storm beland. Een storm die intussen zelfs in de nieuwsbrief auteurslezingen van Literatuur Vlaanderen is beginnen te waaien.
Ik geef een klein citaat: “Zorgt jouw bibliotheek voor inclusieve sintboeken? Naar aanloop van de sintperiode delen we graag een oproep van de vrijwilligersorganisatie ‘Het is een kinderfeest’ om alle kinderboeken die een stereotype Zwarte Piet hebben, te vervangen door inclusief materiaal. Op de website vind je een beschrijving van de boeken en een kleine bevraging om de maatschappelijke veranderingen rond het sintfeest in kaart te brengen.”
De webstek van FARO, nota bene het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, bakt het nog bruiner – als ik die term in deze context nog mag gebruiken. Ik geef opnieuw een citaat: “Binnenkort vieren we weer sinterklaas. Al enkele jaren staat het sinterklaasfeest ter discussie, en meer bepaald de figuur van zwarte piet. (…) De website ‘Het is een kinderfeest‘ geeft, naast argumenten om het gesprek over de traditie te voeren, ook praktische tips mee voor een inclusief feest. U vindt er een checklist met waar u allemaal aan moet denken, want ook het snoepgoed kan een valkuil zijn, kleurplaten en zelfs een playlist met liedjes waar geen stereotypering aan te pas komt, en zo veel meer.” Minister, het zal u niet verbazen dat het mij niet alleen pijn doet, maar ook choqueert dat dit op de website van FARO te lezen staat.
Bent u van oordeel dat het tot de taakomschrijving van instellingen zoals Literatuur Vlaanderen behoort om een lans te breken voor wat in feite censuur is? Want hoe moet ik het pleidooi voor van verderfelijke boeken gezuiverde bibliotheken en het gebruiken van politiekcorrecte leeslijsten anders interpreteren dan een oproep tot censuur, zelfs tot boekverbranding?
Idem dito wat betreft FARO. De sinterklaastraditie, naar mijn aanvoelen een onlosmakelijk deel van ons cultureel erfgoed – uw voorzitter toert trouwens met diezelfde woorden het land rond en hij gebruikt zelfs de Zwarte Pietentraditie als cultureel erfgoed –, komt op de schop van uitgerekend het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed. Hoe schat u dat in?
Welke initiatieven neemt u ter zake?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Collega’s, in deze tijd van het jaar geven bibliotheken, die vaak auteurs uitnodigen voor een lezing, veel aandacht aan boeken over de Sint. De uitsmijter over sintboeken in de nieuwsbrief van Literatuur Vlaanderen diende om bibliotheken te stimuleren ook te denken aan minder klassieke boeken over het sinterklaasfeest. Literatuur Vlaanderen riep daarbij op om alle kinderboeken die een stereotype Zwarte Piet bevatten, te vervangen door inclusief materiaal. Dat was, zo geeft Literatuur Vlaanderen ook zelf aan, een hoogst ongelukkige woordkeuze. Het kan en mag niet de bedoeling zijn boeken te vervangen. Beter zou zijn geweest om aandacht te vragen voor alternatieve interpretaties van het sinterklaasverhaal. Historisch gezien is het sinterklaasfeest ook al tientallen keren geïnterpreteerd, van de middeleeuwen tot vandaag. Aandacht vragen voor dergelijke alternatieve interpretaties is legitiem. Deze interpretaties de klassieke traditie laten vervangen is niet de taak van Literatuur Vlaanderen. Het is aan de erfgoedgemeenschap zelf om te oordelen wat de sinterklaastraditie is. En dat zijn in dezen de Vlamingen.
FARO verwijst in haar post van 2021 naar de website ‘Het is een kinderfeest’, die mogelijkheden suggereert om van het sinterklaasfeest een feest voor alle kinderen te maken. De website biedt materiaal aan die stereotype beeldvorming rond Zwarte Piet vermijdt. U zal het met mij eens zijn dat erover mag worden nagedacht om alle kinderen te laten genieten van het sinterklaasfeest en dat het niet de bedoeling kan zijn dat er kinderen gekwetst worden, niet in de ene en niet in de andere richting. Alle kinderen moeten zich welkom voelen bij Sinterklaas en als volwassenen moeten we daar ook op toezien. Dat men op alternatieven wijst, daar kan ik nog enigszins in komen, maar dat men zegt dat iets ter vervanging moet komen van het oude, komt niet aan die organisaties toe. Het zijn de Vlamingen zelf die dat moeten bepalen.
Het is niet aan de politiek om in te grijpen op tradities. Het is aan de erfgoedgemeenschap zelf om haar tradities te eren en in leven te houden op de wijze die zij daarvoor het best acht. En Sinterklaas moet een feest zijn voor iedereen. Het zijn die beide boodschappen die ik zal blijven benadrukken en waar ik ook op zal drukken bij de communicaties van de betrokken organisaties. In die zin heb ik al gereageerd op beide organisaties.
De heer Brusselmans heeft het woord.
Bedankt voor uw antwoord, minister, en om te reageren naar de organisaties. Ik ben blij dat Literatuur Vlaanderen aangeeft dat het een foutieve woordkeuze was. Dat is een teken dat het nut heeft en dat we moeten blijven doen waarmee we bezig zijn: blijven hameren op dezelfde nagel, telkens als er zoiets wordt gepubliceerd. Ik hoop dat ik volgend jaar niet dezelfde vragen moet stellen, maar indien er weer zoiets gepubliceerd zou worden, zal ik zeker niet aarzelen.
Ik heb nog een bijkomende vraag. We hebben het over Sinterklaas, het zwartepietengebeuren hoort daarbij. Uw partijvoorzitter trekt op dit moment het land rond met de ‘woketour’ of ‘BDW-tour tegen woke’. Ik heb het mezelf aangedaan om te gaan luisteren. Hij breekt daar een lans voor de traditie van Zwarte Piet zoals we die de afgelopen 50 jaar onveranderd hebben gezien in dit land, zoals we die kennen. Dat is een beetje vreemd, natuurlijk, aangezien in de stad Antwerpen zelf geen Zwarte Pieten meer zijn.
Maar goed, die discussie is hier niet aan de orde. Wat ik wel wil vragen is het volgende. Het is, zoals u zelf zegt, niet aan de minister van Cultuur om in te grijpen in tradities, maar wel om tradities te promoten. Dat lijkt me een taak van de minister van Cultuur. Mijn vraag is: wat doet u concreet om de traditie van Zwarte Piet, zoals we die kennen, te promoten? Mijn partij heeft bijvoorbeeld een boek uitgebracht, zowel een kinderboek als een volwassenboek, dat heel die traditie uitlegt en aantoont dat daar niets racistisch aan is. Mijn vraag is: wat doet u, als minister van Cultuur, om die traditie te promoten en te beschermen?
De heer Van de Wauwer heeft het woord.
U zegt het heel juist, minister-president: het sinterklaasfeest moet een feest zijn voor alle kinderen. Ik vind het in dat opzicht een goede zaak dat er wordt nagedacht over hoe materiaal meer inclusief kan worden gemaakt, zodat elk kind in Vlaanderen, ongeacht afkomst of achtergrond, mee kan vieren met het feest. Ik ben het ermee eens dat het een wat ongelukkige woordkeuze was. Verder hebt u volledig gelijk dat elk kind moeten kunnen meegenieten van dat feest.
Minister-president Jambon heeft het woord.
De heer Van de Wauwer heeft niet echt een vraag.
Het is eerder een statement.
Mijnheer Brusselmans, er is een groot verschil tussen een woketour en een BDW-tour. Bij BDW staat de ‘W’ niet voor ‘woke’, denk ik. (Opmerkingen. Gelach)
Ik heb daarstraks gezegd dat het niet aan de politiek is om hier dingen mee te doen. We moeten er wel over waken dat de zaak in evenwicht wordt gebracht. Ik ben in die zin niet van plan om veel promotie te voeren, maar ik ga wel zorgen dat onze organisaties, steunpunten en fondsen het evenwicht mooi bewaren. Het is aan de gemeenschappen en aan de erfgoedgemeenschappen om tradities te promoten, en veel minder aan de regering als dusdanig.
De vraag om uitleg is afgehandeld.