Verslag vergadering Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken
Verslag
De heer Annouri heeft het woord.
Mijn vraag zal gesteld worden door YOUCA-stagiair Kasper Franssens. Daardoor zal de kwaliteit van de vraagstelling nog iets beter zijn dan gewoonlijk. Ik geef met plezier het woord aan Kasper Franssens.
Op de luchthaven van Deurne wordt de start- en landingsbaan vernieuwd. Dat zorgt voor heel wat grondverzet en opwaaiend stof. Uit een onderzoek was eerder gebleken dat een deel van de luchthaven vervuild is met PFAS, en dan zeker de brandweeroefenlocatie, waar momenteel ook gegraven wordt. Omwonenden zijn ongerust over de situatie. Er zijn no-regretmaatregelen van kracht in de omgeving van de luchthaven. Dan is het maar al te hallucinant om beelden te zien van grote stofwolken die zich vanop de luchthaventerreinen verspreiden over de buurt. We bevinden ons in dichtbevolkte wijken waar zich ook kinderopvang, kleuter- en basisscholen, sportvelden bevinden.
Welke maatregelen worden genomen om het verspreiden van het stof te beperken?
Wie controleert of de voorschriften met betrekking tot opwaaiend stof worden nageleefd? Werden er de voorbije weken inbreuken vastgesteld hierop?
Worden er voor de werken gronden aangevoerd van elders? Zo ja, waarvandaan?
Worden er voor de werken gronden afgevoerd naar elders? Zo ja, waarnaartoe?
Werden voor deze grondwerken technische verslagen opgemaakt en wat was hiervan de conclusie?
Welke PFAS-metingen zijn er naar aanleiding van de werken aan de landingsbaan uitgevoerd?
Minister Peeters heeft het woord.
Dit is in elk geval een zeer technische vraag. Maar voor iedereen is gezondheid een heel belangrijk aspect, dat altijd alle aandacht vergt. Dat is zeker zo als er bij bepaalde werken sprake is van een vervuiling, bijvoorbeeld met PFAS. Ik ga uw vragen stuk voor stuk beantwoorden.
Welke maatregelen worden genomen om het verspreiden van het stof te beperken? In de zones waar de huidige werken plaatsvinden werd enkel in de toplaag een zeer beperkte overschrijding van PFOS aangetroffen. Ook de bijkomende staalnames op de uitgegraven grond bevestigen dat er op sommige plaatsen een zeer beperkte overschrijding is. Deze gronden worden opnieuw in dezelfde zone en op zelfde diepte gebruikt, verdicht en onmiddellijk ingezaaid. Dat is geheel in overeenstemming met het technisch verslag. Er worden stofbeperkende maatregelen, zoals waterbesproeiing, genomen om mogelijke verstuiving te voorkomen. Concreet betekent dit dat de luchthavenbrandweer voor extra waterbesproeiing zorgt elke 2 uur. Vanaf donderdag 6 oktober doet de aannemer dit ook zelf met eigen middelen.
Ik kan u ook melden dat de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) contact heeft genomen met Luchtvaartontwikkelingsmaatschappij (LOM) Antwerpen om na te gaan welke maatregelen er worden genomen om opwaaiend stof te vermijden. Voor alle duidelijkheid: deze gronden betreffen niet de gronden die zorgen voor verstuiving zoals zichtbaar is op sommige beelden. De gronden die wel tot opwaaiend stof kunnen leiden, betreffen deels aangevoerde gronden die onder de norm van vrij hergebruik vallen, code 211. Ook het werfverkeer kan opwaaiend stof veroorzaken, maar ook dat opwaaiend stof is niet afkomstig van de gronden waarin een zeer beperkte overschrijding van PFOS is aangetroffen.
Wie controleert een en ander? De LOM Vlaanderen is de aanbestedende overheid en controleert de correcte uitvoering van de werken. De aannemer heeft dezelfde plicht. Daarnaast vonden inspecties plaats door de gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur en de milieu-inspectie van de stad Antwerpen. De milieu-inspectie van de stad Antwerpen heeft bevestigd dat de maatregelen tot het vermijden van stofhinder goed worden opgevolgd.
Worden er gronden aangevoerd van elders? Er wordt inderdaad zand aangevoerd van het project Katwilgweg te Antwerpen. De aannemer beschikt hiervoor over een grondverzetstoelating van de Grondbank. De OVAM bevestigt ook dat de grondverzetsregeling in overeenstemming is met het Bodemdecreet en dat het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (VLAREBO) is nageleefd. Hiervoor heeft de OVAM contact opgenomen met de twee bodembeheersorganisaties aan wie de traceerbaarheidsprocedure is toevertrouwd.
Het klinkt misschien allemaal vrij technisch, maar ik denk dat mijnheer Annouri perfect weet waarover wij het hier hebben.
Voor bepaalde werkzaamheden wordt er grond met code 411 – vervuilde grond – afgevoerd naar de kleiputten van SVK te Sint-Niklaas. De aannemer beschikt hiervoor over een grondverzetstoelating van de Grondbank. Ook dit werd geverifieerd door de OVAM.
Er werd voor deze werken een technisch verslag afgeleverd. Ook dit werd geverifieerd door de OVAM. Er werden twee technische verslagen opgemaakt voor de grondwerken en ingediend bij de Grondbank.
Het technisch verslag van fase 1 heeft betrekking op een volume van 5740 kubieke meter voor de aanleg van een bufferbekken ten noorden van de landingsbaan, waarbij de maximale uitgravingsdiepte 4 meter onder het maaiveld zal bedragen.
Het technisch verslag van fase 2 heeft betrekking op 15 uitgravingszones op een groot deel van de luchthaven. De werken die voorzien zijn in het technisch verslag van fase 2 betreffen voornamelijk rioleringswerken, de aanleg van bufferbekkens en verhardingen en heeft betrekking op een volume van 125.337 kubieke meter, waarbij de maximale uitgravingsdiepte lokaal 6 meter onder maaiveld bedraagt.
Er werd gehandeld volgens de geldende regels voor het opstellen van een technisch verslag en de richtlijn PFAS-onderzoek van april 2022. Het correcte aantal PFAS-staalnames werd uitgevoerd en opgenomen in het technisch verslag. Alles is uitgevoerd conform de regels en onder supervisie van de inspectiediensten van de OVAM en van de stad Antwerpen.
De heer Annouri heeft het woord.
We hebben u inderdaad begrepen, minister. Dank u voor uw antwoord.
U hebt aangehaald dat er grond wordt aangevoerd vanuit de Katwilgweg op de grens van Zwijndrecht en Linkeroever, redelijk dichtbij 3M. Dat is lichtjes alarmerend inzake de kwaliteit van die grond. Alle gesprekken en discussies over PFAS wijzen erop dat hoe dichter men bij 3M komt, hoe meer vervuiling er is.
U geeft aan dat alles de testen heeft doorstaan, dat de OVAM alles heeft goedgekeurd. Ik blijf dat contradictorisch vinden. Kunt u wat toelichting geven bij de manier waarop dat zekerheid geeft aan de buurtbewoners dat de grond – ik woon in die buurt en ik frons de wenkbrauwen als ik hoor dat de grond van vlak bij de 3M-fabriek komt – in orde is?
Er zijn buurtbewoners die de verstuiving zelf hebben zien gebeuren. Ze hebben opwaaiend stof gezien tijdens de werken. Het is goed dat er nu controles zijn, ook vanuit de brandweer. Dat kan gebeurd zijn na de klachten. Misschien hebt u daar zicht op? Zijn die al vanaf dag één aan het controleren of was dat nadat er klachten binnenkwamen over eventuele verstuiving?
Hebt u zicht op de informatie die naar de buurtbewoners is gegaan over de werken die nu gaande zijn en over dat grondverzet? De vraag gaat over de ongerustheid van buurtbewoners. Dat is niet onlogisch na de afgelopen maanden. Op welke manier is er met de buurtbewoners gecommuniceerd? Zijn zij op de hoogte gebracht van alle stappen die gezet zijn? Waarom zou dat voor hen geen probleem zijn? Wat zou er gebeuren mocht er een probleem zijn?
Minister Peeters heeft het woord.
Mijnheer Annouri, we weten allemaal dat sinds het uitbreken van de hele PFAS-problematiek midden 2021, iedereen daar heel alert mee om moet gaan en dat het sowieso ook telkens bij de bevolking heel veel vragen oproept als men weet dat het over de omgeving van 3M gaat. Daar is veel grondverzet, daar is veel stof dat opwaait en dergelijke. Dan is het eens te meer alle hens aan dek om ervoor te zorgen dat dat in veilige omstandigheden kan gebeuren. Ik zei daarnet al in mijn inleiding: gezondheid is iets waar wij niet mee spelen. Dat moet altijd centraal staan en daar moeten wij altijd alle aandacht voor hebben, welke werken men ook gaat uitvoeren.
Dat is sowieso de baseline in heel het verhaal van eender welke werken. Zeker als het gaat over grondverzetwerken.
U vraagt hoe men, als er grond wordt aangevoerd, de garantie heeft dat het zuivere grond is, dat er geen enkele vervuiling, geen enkel risico of gevaar in zit. Het moeten duidelijk gronden zijn die vallen onder dat label van de code 211. Dat betekent: zuivere grond die gebruikt en hergebruikt kan worden. Dat wordt altijd sowieso gecontroleerd door de mensen van de Grondbank. Zij geven het finale groen licht of het finale fiat om gronden te kunnen hergebruiken. Ik ga er dan ook van uit dat men dat allemaal respecteert en dat men alleen gronden met dat label, gronden die kunnen worden hergebruikt, in deze sites gebruikt. De gronden met een vervuild label, om het dan maar zo eenvoudig uit te drukken, worden naar stortplaatsen gebracht. Zo zijn er een aantal gronden afgevoerd. De gronden met dat label code 411 worden naar die stortplaatsen afgevoerd.
U vraagt mij specifiek of een en ander is gebeurd voor of na de klachten. Ik neem aan dat er een aantal klachten zijn als men daar stof ziet opwaaien en dat men vreest dat er mogelijk PFAS in zit. Men heeft altijd alles te respecteren in het kader van de hele grondverzetregeling. Men kan maar overgaan tot grondverzet wanneer de technische verslagen zijn goedgekeurd. Er gebeurt ook controle op de grond die door de vrachtwagens wordt aan- en afgevoerd. Ik neem dus aan dat men telkens alle regels heeft gerespecteerd, dat men, als men ziet dat er stof opwaait, onmiddellijk zorgt voor de verstuivingsmaatregel.
Omdat het hier gaat over werken die zijn uitgevoerd door LOM Antwerpen – het is dus geen taak van onze administraties –, weet ik het niet precies. Ik neem aan dat de LOM alle nodige voorzorgsmaatregelen heeft genomen en ervoor heeft gezorgd dat er geen verstuiving kan zijn. Vandaar dat men in eerste instantie met de luchthavenbrandweerdiensten en de aannemer zelf de nodige voorzorgsmaatregelen heeft genomen.
Hoe de communicatie naar de omwonenden dan specifiek gebeurt, daarop moet ik vandaag even het antwoord schuldig blijven. Ik vermoed dat eenieder daar in de buurt te allen tijde bij LOM Antwerpen en/of bij de aannemer te rade kan gaan om te weten of alles safe is. Ik zal alleszins, naar aanleiding van uw vragen, ook nog aan LOM Antwerpen de opdracht geven om ervoor te zorgen dat er een vlotte communicatiedoorstroming is, zodat de mensen in de buurt gerust mogen zijn dat er zeker geen risico’s zijn voor de gezondheid als dusdanig.
De heer Annouri heeft het woord.
Minister, LOM Antwerpen valt voor een stuk ook wel onder de Vlaamse overheid. Als ik wil nagaan of alles daar correct verloopt en of er klachten zijn geweest, enzovoort, dan is het toch wel logisch dat ik die vraag aan u stel. U zegt nu dat u het antwoord niet kunt geven. Misschien kan dat schriftelijk worden nagestuurd. Dat zou ik wel appreciëren.
Het PFAS-schandaal was heel groot. Dat was een van de grootste milieuschandalen die wij in Vlaanderen hebben gekend. De mensen maken zich zorgen en dat is niet onterecht. De beste manier om zorgen weg te nemen is in alle transparantie duidelijk communiceren en aangeven wat er gebeurt. Als er niet wordt gecommuniceerd, en de buurtbewoners hebben de optie om de stap te zetten naar de LOM, dan vind ik dat eerder een passieve, afwachtende houding die niet op haar plaats is als het gaat over zo’n thema op zo’n moment. Ik zou daar eerder een proactieve houding verwachten en een betere communicatie naar de buurtbewoners.
U kent mijn mening over de luchthaven. Indien daar in de toekomst bepaalde activiteiten zouden plaatsvinden, dan moet er toch een proactieve communicatie met de buurtbewoners zijn, zodat de mensen op de hoogte zijn van wat er gebeurt en weten waar ze aan toe zijn. Dat ontbreekt vandaag heel hard wanneer er wordt gewerkt in de luchthaven. Dat is geen goede zaak.
Ik kijk alleszins uit naar het schriftelijke antwoord op mijn vraag. Bedankt alvast voor uw antwoorden.
De vraag om uitleg is afgehandeld.