Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Een aantal sprekers nemen mogelijk deel via videoconferentie.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, mijn vraag is intussen al drie weken geleden ingediend, maar achterhaald is ze natuurlijk niet door de langzame bochten die een aantal Vivaldipartijen, om niet te zeggen alle, hebben ingezet voor het misschien openhouden van – ocharme – twee kerncentrales.
Ik heb deze vraag ingediend naar aanleiding van het onderzoek naar de impact van de kernuitstap door Kevin Milis, Johan Braet en Johan Springael van de UAntwerpen. Uit de studie blijkt – moet er nog zand zijn? – dat ons land na een kernuitstap veel meer zal moeten steunen op gascentrales. Ik heb het er daarnet ook over gehad hoe hypocriet dit is als nieuwbouw intussen van het gas af moet.
En natuurlijk, de huidige gascrisis was er ook al voor de oorlog Rusland-Oekraïne en die gascrisis zal helaas ook geen tijdelijk fenomeen zijn. De elektriciteitsprijs zal door de kernuitstap nog meer beïnvloed worden dan de gasprijzen. De bevoorradingszekerheid van gas is ook niet gegarandeerd en de CO2-uitstoot – voor wie daarom geeft – zal aanzienlijk toenemen. Eerder onderzoek wees al uit dat de kernuitstap ons zou katapulteren tot de tweede meest vervuilende stroomproducent van Europa. De onderzoekers van de UAntwerpen wijzen er ook op dat hernieuwbare energiebronnen belangrijke investeringen zullen vergen in de netinfrastructuur – denk aan het capaciteitstarief dat daaruit voortkomt –, in opslagcapaciteit enzovoort. Ook die investeringen zullen doorgerekend worden aan de consument.
We zullen volgens de studie voor onze energiebevoorrading ook zwaar afhankelijk worden van het buitenland. Jaarlijks zal ongeveer een derde van de benodigde elektriciteit moeten worden ingevoerd. We hebben het daarnet gehad over onafhankelijkheid van het buitenland. Wie de kernuitstap wil doorvoeren, wie niet meer wil investeren in kernenergie, zal afhankelijk worden van het buitenland, is het niet van gas dan is het wel van grondstoffen, aardmetalen, zware metalen, edelmetalen die nodig zijn voor al die zonnepanelen. We zullen dus alleen maar afhankelijker worden door de kernuitstap, niet onafhankelijker.
Nog in de studie wordt erop gewezen dat dit gebaseerd is op de historische elektriciteitsvraag. Er wordt dus nog niet eens rekening gehouden met de verwachte enorme stijging van de vraag naar elektriciteit door de elektrificatie van het wagenpark en de warmtepompen, die straks verplicht worden.
De conclusie van het onderzoek waarschuwt duidelijk voor het in het gedrang komen van de bevoorradingszekerheid en laat zien dat de kernuitstap naast een ecologische ramp ook een ramp betekent voor de Vlaamse economie. De Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG), de energiewaakhond, heeft er in een recent rapport op gewezen dat de harde werkelijkheid leert dat België de aardgasafhankelijkheid voor elektriciteitsproductie niet kan uitbreiden. Vrij vertaald betekent dit dat alle kerncentrales sluiten en al dan niet tijdelijk vervangen door gascentrales een slecht idee is. Dat zegt de CREG, die overigens ook heeft gecorrigeerd dat wij slechts voor 4 procent afhankelijk zouden zijn van Russisch aardgas. Dat blijkt met de markt die speelt, veel dichter bij 40 procent te liggen dan 4 procent.
Minister, hebt u ondertussen uw federale collega's aangesproken over deze studie? Wat kan de Vlaamse Regering nog ondernemen om druk te zetten op de Federale Regering om dit catastrofale scenario geen werkelijkheid te laten worden?
Plant u nog maatregelen op Vlaams niveau om onze samenleving en economie te wapenen tegen de kernuitstap? Zo ja, welke?
Zal de Vlaamse Regering – voor wie daar interesse in heeft – de klimaatdoelstellingen nog kunnen halen, indien in 2025 de kernuitstap doorgevoerd wordt?
Minister Demir heeft het woord.
Mijn kabinet en administratie hebben kennisgenomen van deze studie. We volgen alle studies die over deze materie gaan, op. Dat is ook logisch. We hebben ook de reactie gevolgd van de verschillende energie-experten.
Er wordt hier verwezen naar de oorlog in Oekraïne, maar ik heb twee jaar geleden al gepleit voor een energiemix, en daar blijf ik bij. Dat is altijd mijn standpunt geweest. Omdat ik zag welke uitdaging de energie- en klimaatomslag vormt en omdat er allerlei rapporten waren, internationaal en van de Europese Commissie, over de kerncentrales, heb ik nog voor de komst van de Federale Regering gepleit om de kalmte te bewaren en rationeel te bekijken welke opties we in Vlaanderen hebben.
Het is niet het moment om nu te zeggen dat we de kerncentrales sowieso sluiten. Ik ben daar heel duidelijk over. Ik denk dat de federale collega's ook heel goed weten wat mijn standpunt daarover is, maar het is natuurlijk wel een beslissing die zij moeten nemen. Zij zijn ook bevoegd voor het garanderen van de bevoorradingszekerheid. Dat is een exclusieve bevoegdheid van de federale overheid. Ik kan natuurlijk zoveel mogelijk wijzen op de gevaren en studies enzovoort, maar het is aan hen om die beslissing te nemen, en die had liefst twee jaar geleden al genomen moeten worden om nu niet misschien voor nog grotere kosten komen te staan.
Mochten de kerncentrales sluiten en ze vervangen worden door gascentrales, dan zijn er natuurlijk bijkomende CO2-emissies. Belangrijk is wel om te weten dat die emissies onder het Europees emissiehandelssysteem vallen en niet onder ons Vlaams Energie- en Klimaatplan. In die zin is er geen rechtstreekse impact, maar elke extra CO2-uitstoot moeten we vermijden. Ik denk niet dat grijpen naar fossiele brandstoffen de juiste manier is.
U hebt in de vorige discussie gezien dat we in Vlaanderen de stap zetten – u bent er niet zo gelukkig mee, mijnheer Van Rooy –, ook in residentiële gebouwen, om weg te gaan van gas, zeker in nieuwbouw, maar ook bij renovatie enzovoort. Ik probeer daar een consequent verhaal neer te zetten, zowel wat energiebevoorrading betreft als de omslag die we moeten maken.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Alles is natuurlijk ‘too little, too late’. Ik hoor u graag zeggen dat u in het begin hebt gepleit voor een energiemix, maar het openhouden van die twee kernreactoren is natuurlijk maar een druppel op een hete plaat. Ze hadden alle zeven opengehouden moeten worden. Minstens twintig jaar geleden had beslist moeten worden om te investeren in nieuwe kerncentrales, in nieuwe kernreactoren, maar dat is allemaal niet gebeurd. Dat is een van de grote oorzaken waarom we nu in de miserie zitten, in de shit met zowel de energiebevoorrading, als de energieprijzen, als de energieonafhankelijkheid.
Iedereen is nu blijkbaar plots voorstander van energieonafhankelijkheid, mede door de oorlog Rusland-Oekraïne, maar als er iets is wat ons onafhankelijker kan maken, dan is het ook kernenergie, omdat je dat uranium uit veel meer verschillende landen kunt halen. Dan ben je niet afhankelijk van een aantal specifieke landen. Het is op meerdere plekken in de wereld te vinden. Bovendien heb je daar ook veel minder van nodig. Om evenveel energie op te wekken, heb je er veel minder van nodig.
Het blijft wat ons betreft de heilige graal, ook de toekomstige centrales die dan op thorium zullen werken. Thorium is nog veel meer aanwezig in de aardkorst, veroorzaakt veel minder kernafval en is veel veiliger.
Er wordt ook gesproken over kernfusie. In de tweede helft van deze eeuw zouden er – en ik heb er alle vertrouwen in – wellicht werkende kernfusiereactoren kunnen komen. Wie nu amechtig, krampachtig blijft vasthouden aan die zogenaamde hernieuwbare energie, vecht in feite een … (onverstaanbaar) … strijd uit en blijft eigenlijk steken in een vrij achterlijke maar vooral inefficiënte manier van energieopwekking, namelijk iets waar je heel veel grondstoffen en energie voor nodig hebt, windmolens en zonnepanelen, om er uiteindelijk weinig energie uit te halen.
Ik hoop dat de trage bocht die nu een beetje wordt ingezet, zelfs door de traditionele partijen, inzake het openhouden van die twee kernreactoren, verdergezet zal worden naar de nieuwste technologie, naar de nieuwste kernreactoren, naar de toekomst, want alleen dat zal ons onafhankelijk maken en zal de energieprijzen ook structureel laten dalen.
De heer Gryffroy heeft het woord.
Ik wil alleen toevoegen dat dit eigenlijk een federaal debat is. Ik zie niet in wat daar de toegevoegde waarde van kan zijn in het Vlaams Parlement. Het is een puur federaal debat. U begint over kernfusie en kerncentrales. Ik wil daar wel een boompje over opzetten, maar ik zie het nut er niet van in.
De heer Aerts heeft het woord.
Ik ben het eens met de heer Gryffroy dat dit een federaal debat is, een debat dat dus aan de andere kant van de straat thuishoort.
Mijnheer Van Rooy, u begon met te zeggen dat u denkt dat deze vraag nog niet achterhaald is. Ik denk in alle eerlijkheid van wel. Waarom? De studie zelf was al achterhaald tegen de avond. Die studie is neergesabeld door alle energie-experten. De UAntwerpen zelf heeft er afstand van genomen. De professor Ingenieurswetenschappen heeft zelfs gezegd dat er geen contact was geweest. Het zijn een aantal mensen verbonden aan de universiteit die een studie hebben opgemaakt die de avond zelf, en zeker de dagen nadien, helemaal de grond is ingeboord. Om dit nu in het Vlaams Parlement te gebruiken om een discussie over kernenergie, dat een federale bevoegdheid is, te voeren, vind ik gek.
Als u dan ook nog zegt dat de heilige graal kernenergie is, dan gaat u voorbij aan het nog altijd onopgeloste probleem van het kernafval, wat ook gigantisch veel geld kost. Daarenboven is er nog altijd kans op gevaar. Wat als daar een ongeval mee gebeurt? We hebben dat in Fukushima gezien. Het kost enorm veel om er opnieuw in te investeren, om het up-to-date te houden. Ik ben het er uiteraard helemaal mee oneens om dit de heilige graal te noemen.
Ik geloof absoluut wel in hernieuwbare energie. Wind en zon zijn echte bronnen die we in ons land, in Vlaanderen, in België hebben. Dat is waarop we absoluut nog veel meer moeten inzetten. Dat betekent dat we ook meer zullen moeten doen om van dat gas af te gaan. Als de helft van onze woningen vandaag verwarmd wordt met gas, dan is daar een gigantisch grote marktkans om ons onafhankelijker te maken van Poetin. Hernieuwbare energie in combinatie met meer energie-efficiëntie zijn daar de sleutels toe. Daar moeten we in dit Vlaams Parlement nog veel meer werk van maken.
De heer Van Rooy heeft het woord.
Dit is weer zeer leerrijk, voorzitter. Dit is een puur federaal debat? U herinnert zich, mijnheer Gryffroy, dat uw voorzitter, Bart De Wever, heel stoer in de media kwam zeggen dat energie, kernenergie volledig geregionaliseerd moet worden. Wij als Vlaams Belang waren onmiddellijk zeer blij en hebben onmiddellijk de daad bij het woord gevoegd en een voorstel van resolutie ingediend in het Vlaams Parlement. U weet dat want u zat erbij. Wat doet de N-VA dan? Die stemt tegen een voorstel van resolutie dat eindelijk wil doen wat de N-VA wil, wat De Wever stoer komt verkondigen in de media, namelijk onze energievoorziening in eigen handen nemen in Vlaanderen omdat je absoluut geen vertrouwen meer kunt hebben in de knoeiers van Vivaldi.
We zitten daar met minister Van der Straeten die nog niet eens kan rekenen, letterlijk. We zitten hier met een vertegenwoordiger van haar, Staf Aerts, die niets kent van kernfysica en fysica, want anders zou hij weten dat fysici zeggen dat de milieu-impact van kernenergie de laagste is en dat alle andere energievoorzieningen, van gas over zonnepanelen tot windturbines en biomassa, een hogere milieu-impact hebben dan kernenergie en dan zou hij er ook overtuigd van zijn dat dat kernafval een probleem is dat de komende decennia wel wordt opgelost. Heb een beetje vertrouwen in de technologie, in onze fysici en ingenieurs, mijnheer Aerts.
Ik moet er wel mee lachen. Ik zal dit communiceren naar de mensen die het moeten weten, want het bewijst opnieuw de hypocrisie van de partijen hier aanwezig wat betreft de energievoorziening, wat betreft het Vlaams-nationalisme.
De vraag om uitleg is afgehandeld.