Verslag vergadering Commissie voor Landbouw, Visserij en Plattelandsbeleid
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
De achteruitgang van de bijenpopulatie is al meerdere jaren aan de gang en we strijden daar ook tegen. Helaas krijg ik nog steeds berichten uit de sector dat ze een groot deel van hun bijenvolken verliest ten gevolge van de varroamijt. Dat zorgt ervoor dat ze niet alleen heel wat bijen verliezen, maar het betekent eveneens een financiële aderlating voor de imkers die ze op niemand kunnen verhalen. Ik weet dat er nog heel wat andere bedreigingen zijn, zoals pesticiden, neonicotinoïdes en tekort aan voedsel voor de bijen, maar deze vraag spitst zich toe op de varroamijt.
Vlaanderen erkent deze problematiek en heeft bijengezondheid tot een van de speerpunten gemaakt van het driejarig programma voor de bijenteeltsector 2020-2022. Het andere speerpunt is de opleiding van imkers, met bijzondere focus op startende imkers.
Europa erkent eveneens de urgentie om onze bijen te beschermen en heeft daarom voor de drie werkjaren jaarlijks een budget van 40 miljoen euro voorzien om te verdelen over de verschillende nationale bijenteeltprogramma’s van alle lidstaten. Vanaf 2021 werd er zelfs een aanzienlijke Europese budgetstijging doorgevoerd tot 60 miljoen euro. Dit betekent een stijging van het Belgische budget van 160.000 euro naar 423.000 euro, jaarlijks te besteden aan activiteiten die kaderen binnen het Vlaamse bijenteeltprogramma.
De uitvoering van het bijenteeltprogramma ligt in handen van een onafhankelijk orgaan dat onder controle staat van beide subsidiërende overheden, dus Vlaanderen en Europa. De imkerfederaties behouden als spreekbuis van de georganiseerde imkerij hun belangrijke adviserende rol binnen het Toezichtscomité van het Vlaams Bijenteeltprogramma.
Minister, zijn er indicaties dat de bijensterfte dit jaar in stijgende lijn gaat, meer bepaald ten gevolge van de varroamijt? Wat zijn de financiële gevolgen voor de imkers?
Welke acties inzake het bestrijden van de varroamijt werden in het kader van het Vlaamse bijenteeltprogramma inmiddels uitgerold? Hebben deze acties al resultaten opgeleverd?
Het Vlaams bijenteeltprogramma is aan zijn laatste werkingsjaar toe. Worden er voorbereidingen getroffen voor een evaluatie? Dat lijkt me altijd handig wanneer een programma en acties worden vooropgesteld. Komt er een vervolg op het programma dat nu nog loopt?
Het was een tijdje geleden dat de minister nog haar educatief materiaal bovenhaalde in de categorie ‘vieze beestjes’, maar daarnet toonde ze toch even de varroamijt.
Minister Crevits heeft het woord.
Voor wie daarnet niet naar het scherm zat te kijken, toon ik de afbeelding van de varroamijt opnieuw. (De minister toont een afbeelding.)
Het ziet er bijzonder uit, vind ik, maar het is een hevig beestje.
De sterftecijfers van de bijenkolonies lijkt te fluctueren. Gemiddeld lag die de voorbije vier winters op zo’n 15 procent met een uitschieter van 20 procent in 2019-2020. De financiële consequentie daarvan wordt ingeschat op zo’n 100 euro per volk.
Het Vlaams bijenteeltprogramma heeft een algemene bewustwording bij de imkerij teweeggebracht dat de varroamijt doelgericht moet worden aangepakt. Men erkent wel dat de complexiteit groot is. Een blijvend aandachtspunt is de selectie van bijen en het in stand houden of verbeteren van genetische variatie. Binnen het Vlaams bijenteeltprogramma zetten we in op diversiteit en een verbreding van de selectie met focus op resistentie voor varroa en virussen.
Binnen het Toezichtscomité is resoluut de keuze gemaakt om in te zetten op een Vlaamse veerkrachtige bij, los van de reeds beschikbare bijenrassen. We zullen hier de komende jaren ook fors op inzetten. Er is ook een mentale switch nodig van de individuele imker om hierin te volgen. Het zal energie, transparantie en communicatie vragen omdat de Vlaamse imker bijzonder gehecht is aan zijn bijenras, terwijl we de komende jaren zwaar willen inzetten op de opzet van lokale bevruchtingsstations. Dat zijn koninginnen met superkwaliteiten die laagdrempelig ter beschikking staan van elke imker in de buurt om de gewenste genen in zijn bijenpopulaties te kunnen inkruisen. Maar het vraagt een mentale switch om dat te doen.
Er is een evaluatieronde gepland van het huidige programma. De resultaten van deze evaluatie worden in rekening gebracht bij de opmaak van het komende programma dat in 2023 van start gaat. Dit nieuwe programma zal volledig ingebed zijn binnen het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid dat ook in 2023 van start gaat.
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister, ik dank u voor de cijfers en voor de inzet om dit beestje aan te pakken. U toonde de foto en ik had het zelf nog niet gezien. Het lijkt wat op de huisstofmijt, maar het ziet er wel beter uit, om het zo te zeggen.
Het gaat wild tekeer in de bijensector en we moeten daarmee aan de slag. Het gaat ook niet alleen over de varroamijt, maar om tal van andere bedreigingen zoals pesticiden, 'neonics', maar ook over het feit dat de imkerpopulatie veroudert. We moeten inzetten op het aantrekken van jonge imkers.
Dit sluit ook aan bij stadslandbouw. Als we over bijen spreken, denken we vaak aan het platteland, velden en boomgaarden, maar ook binnen het kader van de vergroening van de steden en de stadslandbouw kunnen zij een rol spelen, want voor de bestuiving zijn bijen nodig. In welke mate wordt dat meegenomen in het beleid?
Als we spreken over bijen, bedoelen we meestal de honingbijen maar er zijn natuurlijk ook de wilde bijen. Daar is Vlaanderen volledig voor verantwoordelijk. Voor zover ik weet, maken zij geen deel uit van het Vlaamse bijenteeltprogramma. Worden er voor de wilde bijen ook acties ondernomen?
Mevrouw Grosemans heeft het woord.
Minister, ik dank u voor de toelichting en uiteraard ook voor de afbeelding. Het doet mij uitkijken naar de fysieke commissievergaderingen waar we regelmatig afbeeldingen van beestjes doorgaven.
Het is een heel ernstige parasiet en een van de grootste oorzaken van bijensterfte. Ik heb enkele vragen genoteerd met alvast mijn excuses mocht er al iets beantwoord zijn, maar het is hier redelijk luidruchtig op onze verdieping.
Een van de speerpunten in het huidige bijenteeltprogramma is de opleiding van de imkers. Komt de sensibilisering in het kader van de varroamijt hierin aan bod? Hebben die opleidingen plaatsgevonden tijdens de voorbije twee jaar met de coronapandemie? Of moeten we opnieuw van start gaan met het oproepen tot het volgen van bijkomende opleidingen?
Het Vlaams bijenteeltprogramma staat in voor een referentiekader, zowel wat betreft de ontwikkeling van het bijenvolk als de populatiedynamiek van varroamijt. Kunt u daar een stand van zaken geven?
Verder hopen wij vanuit onze fractie dat het Vlaams bijenteeltprogramma verder zijn werk zal leveren want bijen zijn onmisbaar in onze biodiversiteit.
Minister Crevits heeft het woord.
Mevrouw Talpe, u hebt terecht verwezen naar de verouderde imkerpopulatie. Daarom werken we in het bijenteeltprogramma met een duidelijke focus op nieuwe of jonge imkers.
Het programma is gericht op productieve bijen, al hebben veel van de maatregelen ook nut voor de wilde bestuivers. Ik kan ook verwijzen naar alles wat betreft niet-productieve investeringen, zoals bijvoorbeeld bloemenstroken. Dat is goed voor onze honingbijen, maar ook supergoed voor onze wilde bestuivers.
Mevrouw Grosemans, ik had in mijn antwoord inderdaad gezegd dat de evaluatie op dit moment afgewerkt wordt en gebruikt zal worden in het nieuwe programma. Heel wat elementen die u aanhaalt, maken daar deel van uit. U zult nog een klein beetje moeten wachten, maar het voordeel is dat u dan nog een vraag kunt stellen en dat is goed voor de statistieken.
De vraag om uitleg is afgehandeld.