Verslag vergadering Commissie voor Welzijn, Volksgezondheid, Gezin en Armoedebestrijding
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, huidkanker is de meest voorkomende kanker in België. De triestige ranking qua diagnoses is volgens de recente cijfers van Stichting tegen Kanker de volgende: huidkanker 40 procent, borstkanker 10 procent, prostaatkanker 9 procent, longkanker 8 procent en, tot slot, darmkanker 7 procent. Vaak wordt huidkanker per toeval ontdekt bij een controle bij de huidarts, maar de meeste mensen laten dit niet frequent genoeg controleren, waardoor het bij de vaststelling dan ook vaak te laat is. Stichting tegen Kanker trekt nu aan de alarmbel. Het aantal huidkankerdiagnoses stijgt dan ook alarmerend. Volgens de stichting zijn de huidige initiatieven voor preventie op korte termijn onvoldoende om het aantal diagnoses te doen dalen. Daarom vraagt ze een nationaal plan van aanpak.
Minister, ik heb de volgende vragen. Hebt u oren naar een nationaal plan van aanpak wat huidkanker betreft, zoals Stichting tegen Kanker vraagt? Op welke manieren wordt er momenteel ingezet op die preventie en screening en kan daar, naar aanleiding van de alarmerende signalen, ook verder op worden ingezet?
Minister Beke heeft het woord.
Collega’s, het klopt dat huidkanker een van de kankers is met de snelst toenemende incidentie wereldwijd. Uit de meest recente cijfers van de Stichting Kankerregister blijkt dat de incidentie van maligne melanoom in 2018 dubbel zo groot was als de incidentie in 2004. We zien zowel voor mannen als voor vrouwen een toename in incidentie met hogere leeftijd. De meeste maligne melanomen worden gediagnosticeerd in een vroeg stadium. In 2018 werd bij de mannen 71,7 procent van deze melanomen vastgesteld in stadium 1. Bij vrouwen was dit 78,6 procent.
De mortaliteitscijfers die hieraan zijn gekoppeld, zijn eerder laag en niet significant toegenomen in de periode 2004-2018. Daaruit kunnen we afleiden dat de huidige systemen voor diagnose en behandeling van maligne melanomen voldoende zijn om een stijgende mortaliteit te voorkomen. Veel burgers zijn zich bewust van vlekjes op de huid die zouden kunnen wijzen op huidkanker en het belang van snel een arts te consulteren voor een nazicht. ‘Awareness’ werkt.
Daarnaast weten we ook dat huidkanker zich vaak pas lange tijd na risicogedrag manifesteert. De wetenschappelijke argumentatie om bevolkingsonderzoek naar huidkanker te organiseren is op dit moment nog onduidelijk. Binnen mijn bevoegdheden op het vlak van kankerpreventie investeer ik de middelen voor preventieve gezondheidszorg daarom prioritair in het opzetten van kwalitatieve bevolkingsonderzoeken naar borst-, baarmoederhals- en dikkedarmkanker, en in het bevorderen van een gezonde leefstijl.
Dat wil niet zeggen dat we evidentie inzake huidkankerscreening niet opvolgen. Een recent voorbeeld daarvan is de aanvraag voor bevolkingsonderzoek naar huidkanker die werd ingediend door de stad Aalst. Het betreft de campagne ‘Skin for Life’, waarbij burgers van de stad Aalst gratis de mogelijkheid krijgen om hun huid te laten screenen op huidkanker. De werkgroep Bevolkingsonderzoek gaf, onder voorbehoud van enkele voorwaarden, een gunstig advies over deze vraag.
Inzetten op gezondheidsbevordering en sensibilisering met betrekking tot gezond omgaan met uv-straling ter preventie van huidkanker en verder blijven inzetten op awareness, ook bij kinderen en jongeren, is op dit moment beleidsmatig de meest aangewezen aanpak om de stijgende incidentiecijfers tegen te gaan. De Vlaamse overheid organiseert al meerdere jaren de campagne Warme Dagen. De grootste focus van deze campagne ligt op het sensibiliseren omtrent jezelf beschermen tegen de zon en op de component hitte/warmte. Er wordt bij Warme Dagen ook verwezen naar de site van Stichting tegen kanker. Hier kan de burger de Europese aanbevelingen terugvinden met betrekking tot zijn uv-bescherming. Er wordt op dit moment bekeken hoe een jaarlijkse campagne Warme Dagen en een campagne specifiek omtrent veilig omgaan met uv-straling kunnen samengaan of elkaar kunnen aanvullen.
Een belangrijke actor in de preventie van huidkanker is Stichting tegen Kanker. De stichting lanceerde onder andere in 2019 mee de #smeerem campagne, in samenwerking met Sport Vlaanderen. In 2019 werd een campagne opgestart om elkaar een schouderklopje voor een goede bescherming te geven. Deze campagne duidde daarbij op drie schouderklopjes, namelijk schaduw, shirt en smeren, met het verlagen van de drempel om iemand te wijzen op een betere zonbescherming als doel. ZonneSlimme Scholen, tot slot, is een campagne ter attentie van kinderen en jongeren met aandacht voor een ‘zonneslim’ beleid, structurele maatregelen en educatie op school. Scholen spelen een belangrijke rol om het risicogedrag met betrekking tot huidkanker zo laag mogelijk te houden.
Mevrouw De Rudder heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw uitgebreid antwoord. Ik ben er ook wel van overtuigd dat er op het terrein ook al heel wat initiatieven worden genomen, en dat er heel goed wordt ingezet op die preventie, wat heel belangrijk is, en op nudging, wat ook belangrijk is. Men confronteert mensen met wat er gebeurt als je dertig minuten in de zon zit, met het effect dat dat kan hebben op je lichaam. Ook dat lijkt me een van de belangrijke zaken.
Ik lees vandaag in de krant dat bijvoorbeeld de stad Deinze het initiatief neemt om slimme distributiepalen voor zonnecrème, ‘SMOTspots’ genoemd, in de stad te zetten. Dat is een project van Sundo. Op die manier is er ook een project met Partena en Sport Vlaanderen. U verwees ook naar de initiatieven die werden genomen door Sport Vlaanderen. Gemeentebesturen kunnen ook zonnecrèmedispensers aanvragen. Er zijn dus al heel wat goede initiatieven, maar ik denk dat we de creatieve initiatieven die lokale besturen van steden en gemeenten nemen, misschien ook eens moeten bundelen en good practices moeten delen. Sensibiliseringscampagnes zijn heel belangrijk, maar die vernieuwing is toch ook belangrijk. Het lijkt me dus ook zeker nodig om te blijven inzetten op die creativiteit en innovatie van campagnes, om op die manier ook die stimulatie ten dienste van de volksgezondheid te kunnen garanderen.
De heer Daniëls heeft het woord.
Minister, collega Sleurs heeft u hierover in het verleden ook al bevraagd. Er zijn natuurlijk twee luiken in deze kwestie. Aan de ene kant is er de kankerscreening, met de zogenaamde ABCDE-regel die wordt toegepast: de asymmetrie, de boorden en kleur van dergelijke huidvlekjes. Dat is een belangrijk gegeven.
Daar heb ik toch een bijkomende vraag over. Er zijn ook andere huidaandoeningen, zoals basocellulair carcinoom. Is het de bedoeling om die ook mee op te sporen in de screeningsonderzoeken die u wilt doen? Dermatologen van de Stichting tegen Kanker spreken ook over SMOTspots. Is daar een evaluatie van? In welke mate kan dat worden meegenomen?
De Europese Commissie heeft geld vrijgemaakt voor een kankerbestrijdingsplan. Wordt huidkanker daar ook mee in opgenomen?
Er is ondertussen ook een app, namelijk SkinVision. Een aantal ziekenfondsen ondersteunen die omdat die wetenschappelijk gevalideerd zou zijn. Dan zitten we natuurlijk al in de plaats van de opsporing van verdachte vlekjes. Zijn daar wetenschappelijke mogelijkheden, uiteraard naast uit de zon blijven, smeren en aandacht hebben voor UV?
Mevrouw Saeys heeft het woord.
In de vorige legislatuur heb ik daar een aantal vragen over gesteld omdat het toen al duidelijk was dat het aantal huidkankers onrustwekkend steeg. Dat is nu nog altijd het geval. Blijkbaar zijn het vooral mannelijke 75-plussers die een risico hebben op agressieve huidtumoren omdat ze vroeger veel in de zon hebben gezeten – toen was het nog niet de norm om je in te smeren – en ook jonge vrouwen die houden van zonnen.
De campagnes die er al zijn geweest, hebben blijkbaar toch een effect. Uit onderzoek blijkt dat 90 procent van de ouders hun kinderen insmeren tegen de zon en dat de aandacht voor zonnecrèmes de laatste jaren is gestegen.
Ik heb er toen ook voor gepleit om de ABCDE-regel uit te leggen omdat Kom op tegen Kanker dat ook op tafel had gelegd. Nu zegt men: heb je een verdacht vlekje, ga naar je huisarts. De ABCDE-regel is heel simpel om aan de mensen duidelijk te maken wanneer een vlekje er verdacht uitziet. Daar ligt een mogelijkheid om mensen meer bewust te maken dat ze met een bepaald vlekje naar de huisarts moeten gaan.
Minister Beke heeft het woord.
Ik heb daar niets meer aan toe te voegen.
Mevrouw De Rudder heeft het woord
In deze periode hebben we nog niet veel zon gezien. Ik denk dat het dus wel meevalt met de zonnecrèmes. Laten we hopen dat we deze zomer wel wat meer zon hebben, maar ik denk dat iedereen wel beseft dat het totale plan van preventie van kankers, en vooral van huidkanker, belangrijk is. Ik hoop dat we dat verder kunnen opvolgen en dat we blijven inzetten op sensibilisering en op nudging.
De vraag om uitleg is afgehandeld.