Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Minister, het gebruik van pesticiden in privétuinen is een onderschat probleem. En aangezien u onlangs de Green Deal Natuurlijke tuinen hebt afgesloten met de groenaannemers, dacht ik eraan om eens te polsen of er cijfers ter beschikking zijn over de grootte van het probleem en wat u daar eventueel aan wilt doen.
Privétuinen vormen uiteindelijk bijna 10 procent van het Vlaamse landschap. Als we iets zeggen over omgeving, milieu en klimaat, is dat een oppervlakte die vaak uit het oog wordt verloren. We mogen het belang daarvan zeker niet onderschatten. In die zin is het positief dat u die Green Deal afgesloten hebt. We moeten er ook alles aan doen om die privéruimte maximaal in te schakelen voor de natuur en de biodiversiteit. En laten we eerlijk zijn: daar schort het nogal vaak aan.
U wilt de Green Deal die u afgesloten hebt, bereiken door een meer natuurlijk beheer van de tuinen met meer inheemse planten, een groter aanbod van ecologisch tuinmateriaal en kennisopbouw rond het onderwerp, met de bedoeling om de tuinen groener en biodiverser te maken.
Uit mijn vorige functie herinner ik me echter dat het gebruik van pesticiden in privétuinen toch nog altijd een groot probleem vormt. Dat is hoe dan ook een probleem voor de doelstellingen die u met deze Green Deal voor ogen hebt.
Minister, vandaar mijn vragen. Zijn er in die Green Deal, die in november van vorig jaar is afgesloten, denk ik, ook afspraken gemaakt in verband met het gebruik van pesticiden door private ondernemers op het gebied van tuinaanleg en tuinonderhoud? Zijn ter zake bepaalde doelstellingen vooropgesteld? Beschikt u over actuele cijfers over het pesticidegebruik in privétuinen? Is er in dezen een onderscheid te maken tussen de Vlaamse provincies? Ik herinner me dat er een paar jaar geleden provincies waren die zulke cijfers hadden, en andere niet. Het benieuwt me eigenlijk wel hoever het daarmee staat.
Voorziet u eveneens in preventieve en sensibiliserende acties gericht op eigenaars die zelf hun tuin onderhouden? Uit wat bestaan die, of hoe zien die eruit? Het is immers goed dat u zo’n Green Deal sluit als onderdeel van een pakket Green Deals met de private ondernemers die met tuinen bezig zijn, natuurlijk, maar er zijn natuurlijk ook heel wat mensen die geen beroep doen op ondernemers, en die vallen in dit geval natuurlijk uit de boot inzake sensibilisering en preventie.
Plant u initiatieven ten overstaan van uw federale collega’s om de verkoop van sommige pesticiden, zoals glyfosaat, te verbieden voor private personen? Ik weet het wel, dat is federaal, Europees, noem maar op. Ik ken dat probleem, maar zolang de verkoop niet aan banden wordt gelegd, en daar kunt u niks aan doen, dan zal dat probleem onopgelost blijven. Soms spreek ik mensen daarop aan die ik persoonlijk ken. Ik zie hen bezig in de tuin en zeg dan dat dat niet gezond is. Ze geven dat ook toe, maar toch doen ze gewoon verder. Voorziet u dus in het ondernemen van bepaalde stappen ter zake in de contacten die u hebt met federale collega’s?
Minister Demir heeft het woord.
Collega Vandenhove, dank u. Er werden inderdaad afspraken gemaakt met betrekking tot het gebruik van pesticiden. De ondertekening van de overeenkomst houdt immers ook een engagement in om bij te dragen tot een duurzamer en natuurlijker tuinenlandschap, door in te zetten op het natuurlijker ontwerpen, omvormen, inrichten en ook beheren, door het gebruik van pesticiden en schadelijke praktijken uit te sluiten. Die doelstelling is dus heel expliciet mee opgenomen.
De overeenkomst inzake de Green Deal Natuurlijke tuinen werd al door 145 partijen ondertekend, en wekelijks lopen er nog nieuwe aanvragen binnen. Dat is dus heel goed. Om de engagementen van de deelnemers concreter te maken, polsten wij naar de huidige en toekomstige manier van werken. 20 van de 24 tuinonderhouders geven aan al in te zetten op tuinbeheer gericht op de preventie van ziekten en plagen en op een gezond bodemleven. 38 van de 72 tuinontwerpers geven aan vervuilende gereedschappen en technieken versneld te zullen vervangen door milieuvriendelijke alternatieven. 24 zeggen dat ze dat al doen. Slechts 10 gaven hierop geen antwoord. Tussentijds zal worden nagegaan in welke mate de deelnemers erin slagen hun engagementen waar te maken en hoe deze Green Deal daarbij kan helpen.
Ik kom tot uw vraag of ik beschik over actuele cijfers over het pesticidegebruik in privétuinen. In 2016 liet de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) een bevraging uitvoeren bij burgers. In 2017 werd het resultaat van die bevraging verwerkt in het rapport ‘De Vlaamse tuin met of zonder pesticiden’. Uit onderzoek blijkt dat 21 procent van de Vlamingen al is overgeschakeld op de alternatieven en dat 32 procent helemaal geen bestrijdingsmiddelen gebruikt. Van de 47 procent die wel nog pesticiden gebruikt, is de helft bereid om over te stappen op alternatieven. Een opdeling per provincies is niet in het rapport meegenomen. Ook op de website van Milieurapport is er info opgenomen: het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen door particulieren is duidelijk gedaald, maar aangezien we ondertussen vijf jaar verder zijn, zal ik mijn administratie vragen om opnieuw een bevraging te doen hierover.
Ik kom tot uw derde vraag. De Green Deal Natuurlijke tuinen is het communicatie- en sensibiliserend instrument om vooral ook particulieren te overtuigen om van hun tuin een duurzaam stukje groen te maken. We hebben immers heel veel tuinen in Vlaanderen, dus als we die mee kunnen inzetten voor het groener, natuurlijker en meer biodivers maken van Vlaanderen, dan is dat geniaal. Dat is ook de bedoeling van die Green Deal.
Zoals al eerder aangehaald, komt er ook een aanpassing van het besluit inzake het duurzaam gebruik van pesticiden. De aanpassing zal ook met de nodige communicatie gepaard gaan.
De Vlaamse wetgeving verbiedt het gebruik van producten met glyfosaat door particulieren al sinds 19 juli 2017. Mijn federale collega verbood de verkoop en het gebruik van producten met glyfosaat door particulieren vanaf 6 oktober 2018. Vanaf 1 januari 2020 is ook de verkoop en het gebruik van alle andere synthetische herbiciden aan particulieren verboden. Herbiciden met bijvoorbeeld de werkzame stof azijnzuur, een niet-synthetische stof, mogen wel nog worden verkocht en gebruikt.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Minister, dank u wel voor uw antwoord. Ik heb nog een paar bijkomende bemerkingen of vragen. Wat betreft de aantallen qua ondernemers waarover u sprak, in welke mate zijn die representatief voor de aannemers in Vlaanderen? Dat is eigenlijk geen vraag, maar een bemerking. Dat weet u ook. Ik heb het dan niet over de organisatie, maar over de aantallen.
Ik denk dat het heel goed is dat u de cijfers van 2016 laat actualiseren. Ik herinner mij dat Limburg daar niet zo goed uitkwam. Ik hoop dat we er nu beter uitkomen.
U zei dat de aanpassing van het besluit inzake het duurzaam gebruik van pesticiden eraan komt. Dat is al een paar keer gezegd. Naar aanleiding van vorige vragen had u gezegd dat dat begin dit jaar of alleszins in de loop van dit jaar zou zijn. Wat is de concrete timing ter zake?
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Minister, ik denk dat het goed is dat de verkoop van synthetische herbiciden aan particulieren verboden is. Het is natuurlijk heel belangrijk dat mensen dan wel weten op welke manier ze goed aan tuinonderhoud kunnen doen. Dat gaat vaak met kleine dingen. Op de website www.gezonduiteigengrond.be vind je een aantal dergelijke elementen. Ik leerde er persoonlijk uit dat je naast tomaten perfect prei, wortelen, aardbeien of veldsla kunt zetten, maar bijvoorbeeld geen kropsla. Dat is overigens wat ik mijn man zal vertellen over wat misliep bij ons in de moestuin. Met dat soort kennis heb je natuurlijk meer kans op succes, ga je er minder snel over denken om bijvoorbeeld pesticiden in te zetten. Ik denk dus dat het heel belangrijk is om de promotie van dat soort dingen op te drijven, omdat dat heel nuttig is. Ik hoor dat er al heel veel, namelijk al 145, tuinonderhouders en tuinontwerpers overtuigd zijn van de Green Deal Natuurlijke tuinen en die overeenkomst hebben ondertekend. Ik vroeg me af op welke manier degenen die nog geen engagement toonden, toch nog zouden kunnen worden aangesproken of gesensibiliseerd. Zijn daar plannen voor?
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Collega, dank u wel voor de interessante vraag. Tuinen zijn natuurlijk een heel belangrijk onderdeel dat kan meespelen in het stimuleren van meer biodiversiteit, maar ook inzake de waterproblematiek. Heel recent heeft De Standaard een heel grootschalige campagne gelanceerd, namelijk CurieuzeNeuzen in de Tuin. Daarmee wil men actie voeren omtrent waterinfiltratie en -berging in tuinen. Minister, in welke mate bent u op de hoogte van dat project en erbij betrokken? Bent u van plan om de resultaten die uit dat project komen, mee te integreren in een beleid omtrent tuinen en eventueel in een Green Deal inzake tuinen?
Minister Demir heeft het woord.
Dank u wel. Het is natuurlijk heel recent dat we die deal hebben afgesloten. Het aantal tuinaannemers die dat in Vlaanderen ook actief gebruiken moet ik navragen. Dat weet ik niet. Het aantal dat nu al deelneemt aan de Green Deal, lijkt me echter sowieso al mooi. Dat engagement is er.
We zullen natuurlijk nog verder inzetten op sensibilisering. Ik hoor toch ook wel van mensen die met tuinaanleg bezig zijn, dat ze heel aangenaam worden verrast door de natuurlijkere ontwerpen, door de biodiversiteit die ook mee wordt gesuggereerd in alle ontwerpen. Ik denk dat we verder moeten blijven sensibiliseren en daarop inzetten, waarbij we ook de mooie zaken al tonen. Als we dat doen, dan zit dat goed, denk ik. Ik zie ook dat heel wat lokale besturen daarop inzetten. Dat is ook heel goed. Die zijn daar al goed mee bezig. Dat is de weg die we verder willen inslaan met die privétuinen.
Zoals u weet, de VMM steunt CurieuzeNeuzen in de Tuin met 135.000 euro, en er is ook de ondersteuning in manuren vanuit de administratie. Ik heb immers ook al meermaals meegegeven dat we alles wat met water te maken heeft, belangrijk vinden. We moeten de mensen daar ook bewust van maken. Vandaar dat initiatief.
Belangrijk is ook, zoals jullie natuurlijk weten, dat tuinen zonder pesticiden ook goed zijn als klimaatadaptatie: meer kruiden, meer bomen, meer bloemen. Dat houdt ook meer water vast en werkt afkoelend. Dat lijkt me de weg te zijn die we verder moeten inslaan. De deal is nog niet zo oud, die is nog maar pas afgesloten, maar we zullen daarop blijven inzetten.
De heer Vandenhove heeft het woord.
Minister, wat was de timing in verband met de aanpassing van het besluit?
Dat is voor het voorjaar.
Het voorjaar van dit jaar. Dank u wel.
De vraag om uitleg is afgehandeld.