Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collega's, de vraag is vorige week weggevallen door tijdsgebrek, maar ze is nu actueler dan vorige week.
Op 18 januari keerde de Russische oppositieleider Aleksej Navalny terug naar zijn thuisland. Navalny bevond zich maandenlang in een Duits ziekenhuis om te herstellen van een vergiftiging met novitsjok, een zenuwgif dat ontwikkeld werd in de Sovjet-Unie. De heer Navalny was met spoed naar Duitsland gebracht omdat men in Rusland weigerde te erkennen dat hij vergiftigd was. Zijn verblijf in Duitsland was dan ook een goede zaak om zijn leven te kunnen redden.
Bij aankomst op de luchthaven Sjeremetjevo werd Navalny onmiddellijk gearresteerd, officieel vanwege inbreuken op de voorwaarden die hij in een vroegere strafprocedure opgelegd kreeg. Rusland stelt immers dat Navalny met zijn verblijf in Berlijn – waar hij dus herstelde van de vergiftiging met zenuwgif – de voorwaarden geschonden heeft van een voorwaardelijke celstraf. Een rechter in Chimki, bij Moskou, heeft bepaald dat Navalny voorlopig dertig dagen blijft vastzitten. Hij zit nog altijd vast. Later deze maand zou een zitting gewijd worden aan de vraag of Navalny alsnog drie jaar en een half of langer de gevangenis in moet.
Onder andere de Verenigde Naties en Europa – bij monde van Charles Michel, de Europese parlementsvoorzitter en de Duitse kanselier Angela Merkel – hebben al opgeroepen tot zijn onmiddellijke vrijlating. EU-lidstaten Estland, Letland en Litouwen hebben gevraagd dat de EU sancties zou nemen.
Ik heb dan ook de volgende vragen voor u, minister-president.
Ten eerste: veroordeelt u de aanhouding en veroordeling van Aleksej Navalny?
Ten tweede: bent u het eens dat het hier om een politieke afrekening gaat?
Ten derde: welke stappen zult u ondernemen om het standpunt van Vlaanderen duidelijk te maken aan de Russische overheid?
Ten vierde: hoe staat u tegenover mogelijk bijkomende sancties ten aanzien van Rusland?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mevrouw Lambrecht, of we de aanhouding veroordelen? Ja, de Vlaamse Regering veroordeelt de aanhouding en veroordeling van de heer Navalny ten strengste. Het is ongehoord en ontoelaatbaar hoe het Russische regime omgaat met zijn binnenlandse oppositie. Het feit dat de heer Navalny opnieuw opgesloten werd, baart mij dan ook grote zorgen.
Denkt u dat het om een politieke afrekening gaat? Josep Borrell, Hoge Vertegenwoordiger van de Europese Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid, heeft op 19 januari een verklaring afgelegd met de duidelijke boodschap dat de EU de arrestatie van de heer Navalny veroordeelt en solidair is met hem. Ook de voorzitter van de Raad van de Europese Unie en de voorzitter van de Europese Commissie hebben in die zin een verklaring afgelegd.
De heer Borrell stelt ook nog dat de rechten van de heer Navalny volledig en onvoorwaardelijk moeten worden gerespecteerd en gehandhaafd. Politisering van de rechterlijke macht is onaanvaardbaar.
De EU roept de Russische autoriteiten dan ook op om de heer Navalny vrij te laten, evenals alle journalisten en activisten die zijn vastgehouden in verband met zijn terugkeer.
Vlaanderen kan zich daarin volledig vinden. Zoals blijkt uit die verklaring, is er wel degelijk sprake van politisering van de rechterlijke macht, iets wat totaal onaanvaardbaar is.
Dan de stappen die we zullen ondernemen. Vlaanderen steunt de stappen die de EU zet in deze zaak. Ik zal zelf voorlopig dan ook geen initiatieven nemen richting Rusland. Ik denk dat de echte tegenmacht tegen Rusland op het Europese niveau ligt.
Hoe staat u tegenover bijkomende sancties? Zoals u weet, heeft de Europese Unie in oktober vorig jaar beperkende maatregelen opgelegd aan zes personen en één entiteit die betrokken waren bij de vergiftiging van de heer Navalny. Het gaat om hooggeplaatste functionarissen in Rusland, waaronder de directeur van de Federale Veiligheidsdienst van de Russische Federatie, de FSB.
Elke verdere beslissing over mogelijke bijkomende sancties wordt genomen door de Europese Raad. Verschillende lidstaten en leden van het Europees Parlement dringen aan op nieuwe sancties tegen Moskou. Op maandag 25 januari hebben de ministers van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie daarover virtueel vergaderd. Op de Europese Top van maart zal normaal gezien een groot debat worden gehouden over de strategische verhoudingen met Rusland.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Dank u wel, minister-president. Uw antwoord stemt me gunstig en blij. Ik vind het toch altijd een beetje jammer dat we bij dergelijke zaken iedere keer zeggen dat we de EU volgen. Het is nogal normaal dat we die volgen. We volgen de EU, maar als Vlaanderen gaan we niets meer doen. Ik denk dat u als Vlaanderen een duidelijk standpunt kunt innemen, misschien nog iets duidelijker dan nu. Maar ik blijf bij mijn eerste zin. Ik ben uiteraard verheugd met de veroordelingen die u nu toch ook mondeling uit bij de antwoorden op deze vraag.
De heer Nachtergaele heeft het woord.
Dank u wel, minister-president, voor uw antwoord. Uiteraard wil ik ook namens onze fractie onze afschuw uitspreken voor de huidige situatie in Rusland. Maar misschien een kleine bijkomende vraag omdat het Europees Parlement een resolutie heeft goedgekeurd die de link legt met de Nord Stream 2 gasleiding die nu voor 90 procent is aangelegd. Dat is een debat dat ook in Duitsland sterk leeft. Moeten we dat gebruiken als drukkingsmiddel? Ja of nee? Daar zit ook een onrechtstreekse link met Fluxys want die gasleiding stroomt uit in een gasleiding in Duitsland waarin onrechtstreeks onze gemeenten participeren. Mag ik informeren naar het standpunt van de Vlaamse Regering daarover?
Mevrouw Talpe heeft het woord.
Minister-president, ik wil kort even aansluiten om ook onze afschuw ten aanzien van die aanhouding te uiten. We zagen dat er weer heel wat mensen op straat komen en dat de politie de mogelijkheid niet schuwt om hardhandig op te treden. Dat is absoluut not done. Het is heel goed dat er van Europa maar ook van de nieuwe Amerikaanse president een duidelijk signaal komt en dat ze hun bezorgdheid al hebben geuit. Ik hoor dat Josep Borell ook zelf naar Moskou gaat om de kwestie te bespreken.
Ik wou nog even verwijzen naar de nieuwe sanctiewet, de Magnitsky-wet, die werd goedgekeurd. Er gaan stemmen op om die sancties ook werkelijk te gaan opleggen. De woordvoerder van de Europese Commissie sluit dat ook niet uit. Ik weet niet of u daar meer over weet en of u die activering daarvan ondersteunt namens Vlaanderen. Dank u wel.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Wat betreft die pijpleiding is het hier een beetje hetzelfde als met China: er zijn de economische omstandigheden, de politieke omstandigheden en de omstandigheden van de mensenrechten. Ik denk dat die pijpleiding en de participatie van Fluxys erin noodzakelijk zijn en dat dat ons in de positie zet van handelsrelaties te hebben met Rusland en dus ook een omgeving te hebben om ook over andere thema’s dan de economische te kunnen praten, dus over mensenrechten en in dit specifieke geval Navalny. Ik denk dat we in principe gewoon doorgaan met die pijpleiding, maar langs de andere kant onze druk op Rusland wat het mensenrechtenverhaal betreft, blijven handhaven.
Mevrouw Lambrecht heeft het woord.
Ik kan hier alleen maar oproepen om ook vanuit Vlaanderen verder heel goed en streng die zware schendingen van mensenrechten te blijven veroordelen, of het nu in Rusland is, in China, in Hongarije, zowel vanuit de EU, zowel federaal, maar zeker ook vanuit het Vlaamse niveau. Dank u.
De vraag om uitleg is afgehandeld.