Verslag vergadering Commissie voor Buitenlands Beleid, Europese Aangelegenheden, Internationale Samenwerking en Toerisme
Verslag
– Wegens de coronamaatregelen werd deze vraag om uitleg via videoconferentie behandeld.
De heer Slagmulder heeft het woord.
De legitieme en democratisch verkozen minister-president van Catalonië, Quim Torra, werd vorig jaar veroordeeld wegens ongehoorzaamheid.
Zijn zogenaamde daad van ongehoorzaamheid tegen de Spaanse staat bestond uit het plaatsen van een geel lint aan de Catalaanse overheidsgebouwen in 2019. Het gele lint staat symbool voor de politieke Catalaanse gevangenen die veroordeeld werden door Spanje wegens hun rol in het organiseren van het onafhankelijkheidsreferendum uit 2017.
Het Spaanse Hooggerechtshof schaarde zich op 28 september achter de veroordeling van de Catalaanse minister-president. Dat betekent dat Quim Torra uit zijn ambt ontzet wordt en minstens anderhalf jaar geen enkel openbaar ambt mag bekleden. Daarbovenop krijgt hij ook nog een boete van 30.000 euro.
Het gaat hier om de zoveelste vorm van politieke vervolging van Catalaanse politici door de Spaanse overheid. Het is al de derde minister-president die veroordeeld wordt in Catalonië. Ook de vorige, Carles Puigdemont, verblijft nog steeds in België, uit vrees om anders ook in de gevangenis te belanden.
Het onderdrukken van legitieme politieke meningen en het streven van Catalonië naar meer autonomie is dan ook een flagrante inbreuk van het recht op vrije meningsuiting en de Europese waarden.
Hebt u ondertussen reeds een gesprek gehad met de Spaanse ambassadeur over de veroordeling van Quim Torra? Indien ja, wat werd er besproken, welke bezorgdheden hebt u daar geuit en wat was de reactie van de Spaanse ambassadeur? Indien niet, plant u dan nog een dergelijk gesprek?
Zult u de Catalaanse kwestie en het ongehoorde optreden van de Spaanse autoriteiten rechtstreeks aankaarten bij de Europese Commissie, het Europees Comité van de Regio’s en eventueel bij de Raad van Europa? Indien niet, waarom niet?
Zult u ook bij uw federale collega’s aandringen op het veroordelen van deze gebeurtenissen op het Europese niveau?
Minister-president Jambon heeft het woord.
Mijnheer Slagmulder, laat me eerst en vooral zeggen dat ik waarschijnlijk even verontwaardigd ben met die situatie als u. Als regeringsleider komt het mij natuurlijk niet toe om mij in te mengen in de uitspraak van een gerechtshof van een ander land.
Er zijn natuurlijk wel mogelijkheden om zijn recht te halen bij het Europees Hof van Justitie in Luxemburg of het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. Recente uitspraken van die hoven zijn wat mij betreft gezaghebbender en leerrijker dan wat ik hierover zou verklaren. Recent nog moest het Spaanse Hooggerechtshof de veroordeling van de Baskische leider Arnaldo Otegi ongedaan maken. Die zat meer dan zes jaar onterecht opgesloten. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg oordeelde dat Otegi geen eerlijk proces had gekregen. Sinds 2004 liep Spanje elf keer een veroordeling op wegens mishandelingen van arrestanten of het niet willen onderzoeken ervan. Op 19 december 2019 verklaarde het Europees Hof in Luxemburg dat de Spaanse verkozenen in het Europees Parlement parlementaire onschendbaarheid genoten vanop de dag van hun verkiezing en stelde daarmee de Spaanse justitie in het ongelijk. Wat ik vind over dat Hooggerechtshof, is natuurlijk ongelooflijk belangrijk, maar wat hogere rechtsorganen daarover vinden, is meer gezaghebbend en steunt het aanvoelen dat u en ik daarover hebben.
Ik wil noch kan de ambassadeur van Spanje in Brussel interpelleren over uitspraken van het Hooggerechtshof van haar land. Dat behoort logischerwijze tot de spelregels in en tussen landen die de scheiding der machten hoog in het vaandel voeren. Ik heb daarover met andere woorden nog geen gesprek gehad met de ambassadeur van Spanje. En ik zal daartoe ook zelf geen initiatief nemen, want het antwoord van die dame daarop is eenvoudig: ‘Daar heb ik niets mee te maken, dat is de scheiding der machten, dat zit bij de rechterlijke macht.’ Dat heeft dus niet veel zin.
Mijn voorgangers en ikzelf hebben al meerdere demarches gedaan bij de Europese instellingen, zelfs bij de Verenigde Naties – mondeling en schriftelijk – om dit probleem onder de aandacht te brengen en om hun initiatief of bemiddeling te vragen. Wij kunnen dergelijke demarches niet bij elke nieuwe stap in de juridische procedures hernemen. Dat zou onze geloofwaardigheid aantasten en mogelijk contraproductief worden.
Ik verzeker u dat de Vlaamse Regering alle mogelijkheden op het nationale en internationale vlak zal benutten om problemen en knelpunten in verband met het functioneren van de rechtstaat aan de kaak te stellen, ook in Europa, en zonder discriminatie, of het nu gaat om Polen of Hongarije, of om Spanje.
Wij doen echt alles wat in onze mogelijkheden ligt. Spanje roept hier trouwens ook de scheiding der machten in, al hebben wij daar ons eigen gedacht over.
De heer Slagmulder heeft het woord.
(Slechte geluidskwaliteit)
Minister-president, ik weet dat de Catalaanse strijd u net zoals bij ons na aan het hart ligt. U hebt dat hier al meermaals gezegd, inderdaad.
Ik blijf de houding van de EU in dezen hypocriet vinden. De EU blijft doen alsof er inzake de Catalaanse kwestie – de politieke vervolgingen, gevangenen – weinig aan de hand is en alsof het een interne Spaanse aangelegenheid is, maar niets is minder waar.
Minister-president, op woensdag 30 september verscheen het allereerste ‘Rule of Law’-rapport, dat vorig jaar werd aangekondigd door Europees commissaris Didier Reynders en een inkijk geeft op het respect voor de rechtstaat en de mensenrechten in de EU-lidstaten. In dit rapport kreeg de Spaanse rechterlijke macht van de Europese Commissie toch wel enige kritiek, maar van specifieke gevallen rond de Catalaanse politieke gevangenen werd in dat rapport bij mijn weten met geen woord gerept. Dat geeft blijk van de dubbele maatstaven die de EU gebruikt: enerzijds inzake Spanje en anderzijds inzake Polen en Hongarije. Minister-president, hebt u dat rapport ook gelezen en hebt u daar een mening over?
Enkele maanden geleden liet u hier in de commissie weten dat u een brief gericht had aan uw vrienden van weleer, zijnde Charles Michel en Didier Reynders, die nu op andere posities zitten, met de vraag om in dit conflict op te treden, zowel wat de problematiek van de gevangenen betreft als om een politieke dialoog op te starten tussen Barcelona en Madrid. Hebt u daar ondertussen al een antwoord op gekregen? Wat was dat antwoord? Welke stappen gaat u desgevallend ondernemen?
De heer Nachtergaele heeft het woord.
(Slechte geluidskwaliteit)
Minister-president, bedankt voor uw antwoord. We kennen inderdaad uw gehechtheid aan de Catalaanse zaak. Ik dank u voor die blijvende aandacht. Vanuit de N-VA-fractie hebben we met grote bezorgdheid gekeken naar recente ontwikkelingen in Catalonië. De politieke veroordeling – want dat is het – is een aanfluiting van het zelfbeschikkingsrecht dat elk volk heeft om de toekomst van het eigen land te kunnen uitstippelen en gaat ook in tegen het recht op vrijheid van meningsuiting. Quim Torra wordt hier uit zijn ambt ontzet omdat hij een lintje aan een balkon heeft gehangen. Het is ongelooflijk dat dit in de EU kan.
Wat nog ongelooflijker of ongeloofwaardiger is, is de reactie en de hypocrisie van de EU in dezen. Ze hult zich in stilzwijgen en ik vind dat ronduit schandalig. Ik reken op uw engagement om dit in alle internationale en Europese fora te blijven aankaarten. Alvast bedankt voor uw engagement.
Minister-president Jambon heeft het woord.
Wij hebben inderdaad het rapport van de heer Reynders geanalyseerd met het departement, maar dat is het rapport van de heer Reynders, hé. Ik zit niet in het Europees Parlement en kan de Europese commissarissen niet ter verantwoording roepen of hun vragen waarom het ene wel en het andere niet in het rapport staat. Ik denk dat elk niveau daar zijn opdracht in heeft.
Op de brief aan de heren Michel en Reynders heb ik nog geen antwoord ontvangen, maar ik heb u daarnet gezegd dat we een ontmoeting met mevrouw von der Leyen proberen te regelen. Dan breng ik deze kwestie zeker ter sprake. Neem het van mij aan: dit raakt mij even hard als jullie, zeker omdat ik met Quim Torra al een redelijk goede band had opgebouwd, als collega’s in een vergelijkbare positie. Het is gewoon onbegrijpelijk wat die man overkomen is. Ik zal niet nalaten om dit in elk forum waar dat gepast is, aan te klagen.
De heer Slagmulder heeft het woord.
(Slechte geluidskwaliteit)
Minister-president, bedankt voor uw antwoord. Ik wil u blijven oproepen om deze kwestie zowel op federaal als op Europees vlak te blijven aankaarten. De vrije meningsuiting mag niet aan banden worden gelegd, ook niet als het gaat over kwesties, zoals de onafhankelijkheid, die zouden ingaan tegen de belangen van het establishment.
De vraag om uitleg is afgehandeld.