Verslag vergadering Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Energie
Vraag om uitleg over het illegaal dumpen van Vlaams afval aan de Noord-Franse grens
Vraag om uitleg over het dumpen van Vlaams afval in Noord-Frankrijk
Verslag
De heer Tobback heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, een week geleden is er ophef ontstaan over ongeveer 200 ton afval, naar alle waarschijnlijkheid bedrijfsafval, aangetroffen in een bos langs de Franse grens, aan de Franse kant. Na onderzoek blijkt dat het afval via omwegen is gedumpt door transportbedrijf Jost uit Luxemburg in opdracht van een Antwerps bedrijf Mondial Services, dat het afval kocht van een ander Antwerps bedrijf, Snoeys Recyclage uit Brecht. Op zich is dat vrij gênant omdat Vlaanderen vaak naar zichzelf en naar Europa stoer doet – en vaak terecht – over onze grote prestaties inzake afval, sortering, verwerking, ophaling enzovoort. Incidenten als deze tonen toch aan dat er zelfs op grote schaal – 200 ton afval is niet niks – nogal wat door de mazen van het net glipt. Er spelen blijkbaar commerciële belangen mee, gebrek aan toezicht, bewuste fraude. Ik laat het even in het midden omdat ik het op dit moment niet weet, maar het lijkt me wel dat u en uw diensten het zouden moeten weten.
Minister, hoe verklaart u dat er honderden tonnen afval vanuit Vlaanderen zonder meer in een bos worden gedumpt?
Hoe komt het dat die betrokken bedrijven of de afvalstromen niet beter worden opgevolgd door de Openbare Vlaamse Afvalmaatschappij (OVAM)? Heeft een ingenieus fraudemechanisme het mogelijk maakt dat men door de mazen van het net is geglipt?
Hoe verloopt de opvolging van dat soort afval? Waar zijn de transfers? Welke zijn de documenten die moeten worden overhandigd? Wat is de controle die daarop wordt uitgeoefend?
Is er een zicht op de totale aantallen volumes die op deze manier tussen de mazen van het net verdwijnen?
Is het niet nodig om drastischer in te grijpen op het vlak van producentenverantwoordelijkheid met bijvoorbeeld systemen als een materialenpaspoort, een grondstoffenpaspoort die kunnen vermijden dat dit soort zeer betreurenswaardige incidenten kunnen gebeuren? Het heeft natuurlijk geen zin dat we onszelf op de borst kloppen dat het allemaal proper is, als blijkt dat de kuisploeg het de facto gewoon onder de mat van de buren heeft geveegd, want dat is wat hier toch blijkbaar is gebeurd.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, we stellen hier met drie parlementsleden een soortgelijke vraag. Het toont aan dat we de problematiek heel ernstig vinden. Ik ga de situatie niet opnieuw schetsen want dat heeft mijn collega al gedaan.
Het afval blijft intussen wel gewoon liggen. De bedrijven vanwaar het afval zou komen, geven aan dat zij niet de middelen hebben om het afval op te ruimen. De kostprijs bedraagt ettelijke duizenden euro's. Er zou ook chemisch afval bij zijn. De vraag is ook wat de impact is op het milieu.
Al in 2017 zijn er meldingen geweest van zulke voorvallen. Het feit dat het nu relatief snel in het vizier is gekomen, is natuurlijk omdat het zo frappant en zo zichtbaar is. Het illustreert wel heel duidelijk dat de handhaving op de afvaltransporten mank loopt. Het valt dan ook te vermoeden dat er naast dit soort duidelijke en manifeste inbreuken er ook nog een gemengde afvalstroom naar buitenlandse installaties gaat en daar wordt verwerkt zonder voorafgaande toestemming en zonder dat er een milieuheffing op wordt betaald. Wij denken dus dat het probleem veel groter is dan dit voorval dat zeer zichtbaar en zeer frappant is.
Minister, waarom maakt u geen werk van een structurele en systematische rapportage voor al het bedrijfsafval? U zou de OVAM of een andere onafhankelijke instelling de opdracht kunnen geven om hiervoor een transparant rapportagesysteem op te zetten. Bent u van plan om dat ook te doen en zo zicht te krijgen op de inzameling en verwerking van het bedrijfsafval?
De OVAM kan de registratie van een inzamelaar, handelaar of makelaar van afval schorsen bij misbruik of overtreding. Hoe zal de OVAM omgaan met deze situatie? Hoeveel bedrijven worden geschorst? Wat zijn de gevolgen voor deze bedrijven? Is er een mogelijkheid om hen verantwoordelijk te stellen voor de enorme schade die ze hebben aangericht in de vermelde dorpen? Want het gaat niet over één site, maar over een aantal dorpen waar die illegale sluikstort is vastgesteld, net over de grens met België.
Er is nauwelijks of onvoldoende toezicht op grensoverschrijdende transporten en gemengde afvalstromen. Welke concrete acties plant u op korte termijn om daar een duidelijk beeld over te krijgen, los van het hele rapportagesysteem?
Het is duidelijk dat de handhaving ondermaats is. Zult u meer capaciteit inzake handhaving voorzien om sluikstorters aan te pakken? Hoe zult u samenwerken met onze buurlanden inzake handhaving?
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
De collega’s hebben reeds uitgebreid verwezen naar de problematiek. Ik zal het iets korter houden.
Het klopt inderdaad dat de laatste maanden en jaren verschillende randgemeenten in Noord-Frankrijk te kampen hebben met een grote hoeveelheid illegaal gedumpt afval. We lezen in de media dat dat afval inderdaad vooral afkomstig is uit Vlaanderen, België, meer bepaald van een recyclagebedrijf in Brecht. Dat afval zou volgens de media dan worden opgekocht door een afvalverwerker uit het Brusselse en nadien worden vervoerd naar Noord-Frankrijk om het daar te dumpen. Ook andere Belgische transportfirma’s zouden daarbij betrokken zijn. Dat zijn zaken die totaal niet door de beugel kunnen.
Zowel de lokale autoriteiten als de eigenaar van het domein in Rédange, Noord-Frankrijk, waar de afvalberg zich bevindt, hebben ondertussen klacht ingediend. De gemeente beschikt inderdaad niet over voldoende middelen om het allemaal mooi te ruimen. De kosten zullen immers honderdduizenden euro’s bedragen en het dorpje heeft nog geen duizend inwoners. We begrijpen allen dat er daarvoor dus geen budget is. Bovendien gaat het momenteel al om een heel groot domein, aangezien het probleem al lange tijd aansleept. Ook het naburige Hayange kreeg te kampen met dezelfde problematiek, maar heeft de kosten voor het opruimen wel op zich genomen.
Minister, in welke mate zijn u en uw diensten op de hoogte gebracht van deze problematiek? En wanneer?
Kunt u bevestigen dat het afval inderdaad uit Vlaanderen komt? Dat lijkt mij de belangrijkste vraag, omdat uw diensten dan bepaalde verantwoordelijkheden of bevoegdheden hebben.
Wat kunt en zult u dan doen om dit op te lossen en dat illegaal dumpen in de toekomst zoveel mogelijk te vermijden?
Minister Demir heeft het woord.
Collega’s, ik dank jullie voor de vragen.
Ik zal het eerst hebben over het concrete geval, om dan dieper in te gaan op jullie meer algemene vragen rond handhaving.
Via welk kanaal heb ik het vernomen? Ik heb het gelezen in de krant. Toen ik het las, was ik, net zoals jullie, enorm geschokt. Ik heb toen meteen contact opgenomen met mijn diensten. De afdeling Handhaving is dan ook meteen een onderzoek gestart. Hieruit kwam ook een proces-verbaal tegen Snoeys bvba, dat aanleiding geeft tot een uitgebreider onderzoek door het parket. Het dossier zit nu ook bij het parket.
Ook de afdeling Handhaving zoekt de zaak zelf verder uit. Wij laten dit niet los. Op basis van de vaststellingen bij Snoeys zal de afdeling Handhaving formeel aan de OVAM verzoeken – ik heb dat zo gevraagd – om hun erkenning als afvalstoffeninzamelaar, -handelaar en -makelaar in te trekken. De voornaamste inbreuk die Snoeys maakte, is het feit dat er werd samengewerkt met een verwerker die niet over de nodige vergunningen beschikte, namelijk Mondial Services. Mondial Services is ook niet erkend door de OVAM. Wij kunnen het al dan niet erkennen ook niet schorsen want het bedrijf ligt in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Hier zal het vooral aan het parket zijn om stappen te ondernemen. Wij kunnen vanuit onze diensten enkel vaststellingen doen.
De afvalstoffen die Mondial Services transporteerde, moesten naar een verwerkingsbedrijf in West-Vlaanderen gaan. Uit een eerste controle van het register van het bedrijf is gebleken dat die afvalstoffen daar nooit zijn aangekomen. De OVAM nam ook contact op met de Franse autoriteiten en heeft aangegeven dat Frankrijk aan ons kan vragen om het gedumpte afval terug te halen en hier in Vlaanderen op een correcte manier te verwerken. Door een onderzoek dat momenteel door de Franse autoriteiten gevoerd wordt, kwam een dergelijk terugnameverzoek er vandaag nog niet. Dat is ook logisch, maar de OVAM bereidt zich hier wel op voor.
Een moeilijkheid hierbij is dat we wel nog moeten onderzoeken welk deel van het afval daar uit Vlaanderen komt want daar ligt een hele afvalberg. We hebben onmiddellijk een pv opgesteld en daar waar we de vergunningen konden intrekken, zoals bij Snoeys, hebben we dat gedaan. Dit concrete geval zit op dit moment bij het parket.
– Carina Van Cauter treedt als voorzitter op.
Ik kom tot de vraag van de heer Tobback over hoe de opvolging verloopt van afval dat verhandeld wordt tussen verschillende bedrijven in de keten van de verwerking. Afvalstoffen mogen enkel afgegeven worden aan een geregistreerde inzamelaar, handelaar, makelaar of aan een vergunde verwerker van afvalstoffen. Elke afgifte van afvalstoffen moet gebeuren tegen de ontvangst van een afgiftebewijs dat de gegevens bevat van de afgegeven afvalstoffen en de beoogde bestemming.
Daarnaast moeten de afvalstoffen bij de meeste afvaltransporten vergezeld gaan van een identificatieformulier. De Inventory of Hazardous Materials (IHM) is verantwoordelijk voor de regelingen in verband met de bestemming van het afval en ondertekent dit formulier. De verwerker ondertekent het formulier ter bevestiging van de ontvangst van de afvalstoffen. Alle partijen moeten deze formulieren gedurende vijf jaar bijhouden voor eventuele controle.
De OVAM heeft geen zicht op de illegale afvaltransporten en kan dus geen inschatting maken van de hoeveelheden die illegaal getransporteerd of verwerkt worden.
De OVAM werkt momenteel een visie uit over de data-inzameling met betrekking tot huishoudelijke en bedrijfsafvalstoffen. In dit kader is de OVAM gestart met de ontwikkeling van een instrument voor de tracering van afvalstoffen. In een eerste fase ligt de nadruk op de inzameling van huishoudelijke afvalstoffen en de verwerking van zowel huishoudelijke als bedrijfsafvalstoffen. De OVAM ontwikkelt dit instrument zodanig dat ook bedrijfsafvalstoffen kunnen worden opgevolgd met dit systeem. Dit instrument zal ons inzicht verschaffen in de inzameling en verwerking van de afvalstoffen en zal gebaseerd zijn op een transparante gegevensdoorstroming via de inzamelaars en verwerkers van afvalstoffen. In de validatie van de gerapporteerde gegevens zal rekening worden gehouden met de massabalansen van aan- en afgevoerde materiaalstromen bij de inzamelaars en verwerkers. Dit zal essentieel zijn om illegale praktijken zo veel mogelijk aan het licht te brengen.
U zult waarschijnlijk zeggen dat het te laat is, maar ik vind het belangrijk dat we het aanpakken. Wat daar gebeurt, is gewoon schandelijk. Het is goed dat we die illegale praktijken in de toekomst zoveel mogelijk aan het licht brengen en daar waar het kan, moet de vergunning worden ingetrokken. Er moet ook naar het parket gegaan worden. De inbreuken op de milieuwetgeving moeten worden onderzocht.
De volgende vraag is of incidenten als dit niet aantonen dat er dringend nood aan nieuwe instrumenten is. De regelgeving voorziet in instrumenten om dergelijke praktijken tegen te gaan. Bedrijven die afval produceren en de inzamelaars en verwerkers van afval moeten afvalstoffenregisters bijhouden. Door middel van een digitalisering kunnen we nog stappen vooruitzetten om de data die wettelijk moeten worden bijgehouden gemakkelijker voor de OVAM te ontsluiten. Op die manier kunnen we de traceerbaarheid van afvalstoffen verhogen en vlugger illegale bewegingen opsporen of de verantwoordelijken vatten.
Zoals ik al heb gesteld, werkt de OVAM momenteel aan een visie op de inzameling van data die zal aangeven welke data we in de toekomst nodig hebben en op welke manier we die data kunnen verzamelen. Op het vlak van de digitalisering moeten we nog verdere stappen zetten.
Mevrouw Schauvliege, u hebt gevraagd hoeveel bedrijven worden geschorst en wat de gevolgen voor die bedrijven zijn. De afdeling Handhaving heeft haar vaststellingen in een proces-verbaal aan het parket overgemaakt. Op basis van dit proces-verbaal zal de afdeling Handhaving de OVAM ook formeel verzoeken de registratie als inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of makelaar van Snoeys Recyclage in te trekken. Bovendien kan het parket het bedrijf op basis van dat proces-verbaal ook strafrechtelijk vervolgen. Indien het bedrijf niet wordt vervolgd, kan de afdeling Handhaving een administratieve geldboete opleggen. Ik vind het persoonlijk beter een proces-verbaal op te stellen, de vergunning in te trekken en het parket een strafrechtelijk onderzoek te laten voeren. Wat daarmee uit de bus kan komen, is veel krachtiger. Mocht het bedrijf niet worden vervolgd, kan de afdeling Handhaving nog altijd een administratieve geldboete opleggen.
Indien tijdens het onderzoek wordt vastgesteld dat nog andere bedrijven de voorwaarden hebben overtreden waaraan een inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of makelaar zich moet houden, kunnen later nog andere schorsingen worden uitgesproken. We onderzoeken dit breder. Sinds de invoering van het Vlaams reglement betreffende het duurzaam beheer van materiaalkringlopen en afvalstoffen (VLAREMA) in juni 2012 kunnen registraties worden geschorst. Tot nu toe heeft de OVAM al 227 bedrijven geschorst. In 2020 gaat het om 10 bedrijven. Indien een bedrijf wordt geschorst, mag het geen activiteiten meer uitvoeren als inzamelaar, afvalstoffenhandelaar of makelaar. Dit betekent dat het bedrijf ook geen regelingen voor het transport van afvalstoffen meer mag treffen.
Het is logisch dat de verantwoordelijke voor de illegale dumping ook voor de kosten moet opdraaien. Uit de verschillende onderzoeken zal moeten blijken wie verantwoordelijk is. De OVAM heeft contact opgenomen met de Franse autoriteiten. We hebben ons te allen tijde bereid verklaard om voor de gedumpte afvalstoffen een correcte bestemming te vinden. De Franse autoriteiten willen nog even afwachten omdat ginds ook een onderzoek aan de gang is.
Wat het grensoverschrijdend transport van afvalstoffen op de oranje en rode lijst betreft, moet, overeenkomstig de Europese verordening, een kennisgevingsdossier worden ingevuld. De betrokken autoriteiten moeten hun goedkeuring geven. Voor het Vlaamse Gewest is dat de OVAM. De gegevens over de individuele transporten worden bij de betrokken autoriteiten gemeld. Voor de afvalstoffen van de groene lijst is een andere procedure van toepassing, waarbij geen goedkeuring moet worden gegeven. De afvalstoffen moeten worden vergezeld van vooraf opgelegde informatie die door de houder wordt ondertekend. Illegale transporten worden uiteraard zo veel mogelijk buiten deze procedures gehouden.
De afdeling Handhaving voert controles uit op de transporten van afvalstoffen. Tijdens die controles worden de transportdocumenten opgevraagd en worden de ladingen gecontroleerd. Dit gebeurt in samenwerking met de wegpolitie en met de wegeninspectie van het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV). In 2019 zijn 35 transportcontroles uitgevoerd, waarbij een tweehonderdtal afvaltransporten zijn gecontroleerd. Voor 2020 zijn 22 transportcontroles opgenomen in het controleplan dat, conform de Europese verordening betreffende de overbrenging van afvalstoffen, moest worden opgesteld. Dit controleplan is integraal opgenomen in het omgevingshandhavingsplan 2020 van de afdeling Handhaving.
Controles op het terrein kunnen dit deels opvangen, maar het is helaas niet altijd mogelijk om altijd en overal te controleren omdat de beschikbare middelen beperkt zijn. Toch vind ik dat zulke inbreuken op de milieuwetgeving consequent naar het parket moeten gaan en dat daar strafrechtelijke vervolgingen van moeten komen. Dat is een heel krachtig signaal dat vanuit het beleid gegeven wordt aan alle anderen die dit zouden durven overwegen. Met een administratieve geldboete zal men er niet vanaf komen. We zullen consequent het parket inschakelen en proberen tot een strafrechtelijke veroordeling te komen. Dit zijn flagrante zaken. We vragen van alle mensen dat ze goed recycleren en dat ze niets zomaar weggooien. Zulke zaken kunnen dan ook gewoon niet. We zullen daar heel streng op toezien.
U vroeg of ik meer capaciteit inzake handhaving plan. Voor het sluikstorten van kleine hoeveelheden zijn lokale besturen bevoegd via de gemeentelijke administratieve sancties (GAS). Wanneer het, zoals in dit concreet geval, gaat over grote hoeveelheden wordt gehandhaafd aan de hand van het Materialendecreet. De milieutoezichthouder of de lokale politie kan een proces-verbaal opstellen. Het proces-verbaal gaat dan naar het parket.
De Europese verordening schept een duidelijk kader over hoe bij illegale overbrengingen van afvalstoffen de terugzending van deze afvalstoffen dient te gebeuren. De afdeling Handhaving neemt ook deel aan een internationaal samenwerkingsverband, meer bepaald het European Union Network for the Implementation and Enforcement of Environmental Law (IMPEL). Deze focussen op grensoverschrijdende overbrengingen van afvalstoffen, het uitwisselen van ervaringen en het promoten van internationale samenwerking tussen toezichthoudende overheden. We moeten de afdeling Handhaving voldoende ruimte geven om deel te kunnen nemen aan dit internationaal samenwerkingsverband.
Mevrouw De Vroe, uit documenten die zich tussen het afval bevonden en uit verklaringen van de chauffeurs blijkt dat minstens een deel van de afvalstoffen afkomstig is van een Vlaamse afvalverwerker. Verder onderzoek moet dit nog bevestigen. Op basis van de nu beschikbare informatie kunnen we bevestigen dat het afval illegaal gedumpt werd.
Er bestaat dus een wettelijk kader waarbinnen deze praktijken niet hadden mogen plaatsvinden. Er bestaan helaas bedrijven die het niet nauw nemen met de wettelijke bepalingen en zich bezondigen aan illegale praktijken. We doen al het mogelijke om deze illegale praktijken in te dijken, zoals transportcontroles. De OVAM werkt ook aan een visie met betrekking tot verbeterde data-inzameling. Dat is heel belangrijk.
Ik betreur dit voorval. Toen ik het in de krant las, heb ik onmiddellijk de bevoegde diensten gecontacteerd en het proces-verbaal aan het parket bezorgd. De afdeling Handhaving heeft aan de OVAM gevraagd om de erkenning van dat bedrijf in te trekken.
Daarnaast had de OVAM ook contact met de Franse autoriteiten om te bekijken hoe we het verder zullen aanpakken. Als het terugnameverzoek er komt, dan zullen we dat wel doen maar zullen we de kosten wel verhalen. Dat spreekt voor zich. Dit kan gewoon niet.
Ik wil hiermee het signaal geven dat we hier in de toekomst hard op zullen toezien en ervoor zullen zorgen dat men niet illegaal afval dumpt. Er is natuurlijk veel geld mee gemoeid, maar we zullen dit niet tolereren. Ik wacht het onderzoek af. Daar waar we meer moeten handhaven: graag, en eventueel meer controles. Ik wil dit samen met de diensten bekijken want dit is niet voor herhaling vatbaar.
De heer Tobback heeft het woord.
Minister, bedankt voor het antwoord. Zeker bij het slot van uw betoog kan ik mij volmondig aansluiten. Aan de andere kant blijkt uit uw antwoord ook dat er weliswaar een hele hoop systemen en registratienoden en -verplichtingen zijn – er moeten documenten ingevuld worden, er moeten erkenningen zijn en noem maar op – maar dat er toch een en ander schort aan het toezicht daarop en de naleving ervan, want anders zou je dit soort incidenten niet hebben.
Het is ook geen nieuws dat de afvalsector een fraudegevoelige sector is. Het is niet het eerste afvalschandaal. Dit is al bij al nog een kleintje, moeten we jammer genoeg zeggen. Er zijn wel vaker schandalen geweest rond afvaltransport, afvalverwerking en afvaldumping op grote schaal. Ik neem aan dat u vandaag niet alle cijfers bij de hand hebt, maar ik wil er toch even wat dieper op ingaan. Het afval had naar een West-Vlaams bedrijf moeten gaan voor verwerking, maar is daar nooit aangekomen. Hoe komt het dan dat er op zo’n moment niet gemeld wordt dat het afval nooit is aangekomen? 200 ton afval dat plotseling niet meer opduikt, ik neem aan dat dat toch een probleem is voor de bedrijfsvoering. Zijn er procedures om dat te melden aan de instanties, aan de inspectie, aan OVAM, of wie het ook moge wezen, dat er 200 ton afval is verdwenen?
Hoeveel preventief toezicht is er op al die documenten? Want je kunt wel een heel pak documenten laten invullen, maar als niemand er ooit naar kijkt, dan hebben die op den duur ook niet veel afschrikkingseffect meer. U zegt dat ze vijf jaar moeten worden bijgehouden voor controle. Misschien kunt u dat vandaag niet zomaar uit uw mouw schudden, maar ik had graag geweten hoeveel van die documenten daadwerkelijk gecontroleerd worden, en hoeveel van die transporten daadwerkelijk gecontroleerd worden. Alleen al de controle van de documenten zou in dit geval geholpen hebben, want dan zou gebleken zijn dat het afval niet aangekomen is waar het had moeten aankomen. Hoeveel van die documenten worden effectief gecontroleerd? Of worden ze alleen maar ingevuld om dan in de schuif te verdwijnen?
U zegt ook dat er pv’s worden opgesteld. Wordt er bijgehouden hoeveel van de pv’s die worden opgesteld, ook echt leiden tot vervolging en veroordeling? Want je kunt zoveel pv’s opmaken als je wilt, maar als die uiteindelijk allemaal in de schuif van het parket verdwijnen, dan hebben die op den duur ook niet veel afschrikwekkende waarde meer. Die cijfers had ik toch graag eens van u ontvangen, vandaag of een andere keer, want dit debat zal niet weggaan.
Wat is ten slotte de timing van het instrument voor de tracering van huishoudelijk en bedrijfsafval, dat de OVAM aan het ontwikkelen is? U hebt er in uw antwoord naar verwezen. Wanneer zal dat klaar zijn? Ik kan toch echt niet geloven dat, in tijden waarin er zoveel datamogelijkheden en opvolgingsmogelijkheden zijn, we het op deze manier door de mazen van het net laten glippen en het effectief onder het tapijt laten vegen door mensen die erkend worden om het correct op te lossen.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, hartelijk dank voor uw zeer uitgebreide antwoord. Het antwoord illustreert natuurlijk meteen ook het probleem. Er zijn heel veel documenten in te vullen. Het is heel ontransparant en er wordt nauwelijks controle op uitgevoerd. En we moeten dan aan de hand van kleine en grotere en zeer grote rampen vaststellen dat ons systeem zo lek is als een zeef.
Voor ons is het zeer duidelijk: het begint met een systematische en structurele rapportage van het bedrijfsafval, maar dat is er op dit moment nog altijd niet. Als we een heel goede boekhouding zouden hebben, dan konden we ook zien waar de problemen, de hiaten en de lekken zich bevinden. We hebben dat op dit moment nog altijd niet. We zijn blij dat u aankondigt dat u daar werk van zult maken, maar dat had er inderdaad al lang moeten zijn. U alludeerde daar zelf ook op. Wanneer zal dat systeem operationeel zijn?
U geeft aan dat we ons eerst gaan concentreren op de consumenten, op het huishoudelijk afval. Van het huishoudelijk afval weten we al heel veel. Bedrijfsafval is nog een hiaat. En dat gaat over heel veel tonnen afval. Het is opmerkelijk dat dat bedrijfsafval een hiaat is, terwijl het huishoudelijk afval zo netjes wordt bijgehouden. Ik zou de volgorde dus graag omgekeerd zien, want het is duidelijk dat we vooral op dat vlak zeer slecht bezig zijn. We moeten het doen met controles achteraf, met pv’s, met het doorsturen naar het parket. Eigenlijk is dat de problemen oplossen als ze zich voordoen. Ik denk dat we ons dat niet kunnen permitteren.
Dus mijn vraag is wel heel duidelijk: wat is precies de timing van het transparant maken van een duidelijk rapportagesysteem? Waarom kiest u er niet voor om eerst te focussen op het bedrijfsafval, omdat we daar toch wel het minste gegevens over hebben, en waarom kiest u ervoor om vooral te werken met het huishoudelijk afval?
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, bedankt voor uw reactie. U was ook gechoqueerd bij het lezen van deze problematiek in de media. Ik denk dat we dat met zijn allen waren, het feit dat we hier met zoveel vraagstellers zijn, getuigt daar natuurlijk van. U hebt uw diensten onmiddellijk in actie gezet. Dat is altijd het positieve: als er iets negatiefs gebeurt, wordt er onmiddellijk heel wat in gang gezet. Hopelijk kan dit in de toekomst zulke problematieken effectief vermijden. Fraude is natuurlijk iets dat altijd moeilijk is. Ik denk dat u juist gereageerd hebt in dezen. Er is heel wat werk aan de winkel, u hebt ook heel wat acties aangekondigd.
Wat de intrekking van de erkenning van het betrokken bedrijf betreft, vroeg ik me wel af op welke manier de bedrijfsvoering nu ter plaatse gecontroleerd wordt. Het is niet alleen een erkenning intrekken, het is natuurlijk ook belangrijk dat men daar ter plaatse nog de nodige vaststellingen gaat doen, dat het in de praktijk allemaal gebeurt zoals het de bedoeling is.
Het allerbelangrijkste in deze problematiek is de traceerbaarheid. Dat is echt cruciaal. U hebt daarnet aangekondigd dat u werkt aan een instrument, aan een digitalisering om zulke zaken in de toekomst te vermijden en beter op te sporen. Die traceerbaarheid is dus cruciaal. Er werd hier gezegd om eerst met het huishoudelijke van start te gaan. Ik vermoed dat dat al de uitrol is van al wat we gisteren en de voorgaande dagen besproken hebben op vlak van het verhogen van de recyclagegraad voor wat dat betreft. Dat is een goede zaak, denk ik. Langs de andere kant is dit ook heel belangrijk. Het is wel goed om echt snel te zorgen dat het instrument er is en dat het zo snel mogelijk effectief kan worden ingezet bij deze bedrijfsproblematieken. Dat is dus mijn vraag.
Mevrouw Perdaens heeft het woord.
Collega De Vroe haalde het al aan: frauduleuze praktijken en criminele feiten zijn heel erg moeilijk vanwege een heel specifieke reden. Vanaf het moment dat je een maatregel vindt die werkt, zal een crimineel een manier vinden om daar toch een uitweg voor te vinden. Dat betekent natuurlijk niet dat we niet moeten blijven proberen om hier een oplossing voor te vinden.
Het feit dat iedereen hier zoveel over te zeggen heeft, met zoveel vragen zit, dat iedereen gechoqueerd was door de feiten die we konden lezen, duidt erop hoe belangrijk dit is. Ik stelde een paar weken terug nog een vraag om uitleg in deze commissie rond het kunststofafval dat in Maleisië terechtkwam. De minister gaf toen aan dat in het toekomstig uitvoeringsplan Kunststoffen een expliciete actie opgenomen is om een beter en vollediger zicht te krijgen op de verwerking van kunststofafval, zowel in Vlaanderen als in het buitenland, en dat Valipac recent een systeem uitgewerkt had met overeenkomsten om de traceerbaarheid van bedrijfsmatig verpakkingsafval te verbeteren. Dat zou er al voor zorgen dat in het voorjaar 80 procent van de export met traders verloopt die een overeenkomst tekenen.
Op vrijdag 21 februari kwam het uitvoeringsplan Kunststoffen op de ministerraad. Hoe zit dat dan met de termijn? Wanneer kunnen we overgaan tot actie om beter en vollediger zicht te krijgen op de verwerking van het kunststofafval? Wanneer kunnen we dit uitrollen om ervoor te zorgen dat dit soort feiten niet meer kunnen voorkomen en dat we dit heel kordaat kunnen opvolgen en in de gaten houden?
De OVAM gaf in een reactie aan de krant aan dat export van illegaal afval geen dagelijkse kost meer is. U gaf daarnet aan dat men eigenlijk bij de OVAM niet beschikt over de concrete cijfers, maar dat men wel de tracering van het afval verder in kaart wil brengen. Naast dat in kaart brengen, dat ongelooflijk belangrijk is, worden er ook nog specifieke maatregelen gepland om de hoeveelheid illegaal afval in te dijken? Waar staan we daar ongeveer mee?
Minister Demir heeft het woord.
Ik zal een aantal zaken nog moeten opvragen: hoeveel pv’s zijn er opgesteld, hoeveel zaken gaan naar het parket, hoeveel worden er geseponeerd, hoeveel documenten worden er inderdaad gecontroleerd? Ik denk dat dat een goede oefening is. Ik ben het wel eens met de commissie, en ik heb dit de afgelopen maanden ook zo ervaren, dat dit nooit een prioriteit is geweest. Laten we daar eerlijk over zijn, laten we daar geen verstoppertje spelen, want dit is in Vlaanderen nooit een prioriteit geweest.
De OVAM werkt aan een nieuwe visie over die data-inzameling. Vanaf 2022 moet de inzameling van gemengde stedelijke afvalstoffen beginnen. De OVAM stelt eigenlijk voor om dat pas tegen 2025 te doen. Dat is ‘no pasarán’, daar wil ik heel duidelijk over zijn en dat zal ik ook zo communiceren. Dit toont gewoon aan dat dat in Vlaanderen nooit een prioriteit is geweest. Ik denk echt wel dat we eens goed in kaart moeten brengen hoe en waar bedrijfsafvalstoffen worden gedumpt en hoe die stromen werken. Er is voor mij geen sprake van dat we dit pas later zullen doen. We moeten bij die bedrijfsafvalstoffen beginnen. Met de OVAM is eerstdaags, ik denk zelfs vandaag nog, een vergadering gepland om hier echt een prioriteit van te maken in Vlaanderen.
De heer Tobback heeft het woord.
Opnieuw bedankt voor het duidelijke antwoord, minister. Ik kan me daar alleen maar bij aansluiten. Ik ben zeer benieuwd naar de cijfers, maar het is natuurlijk aberrant om stoer te doen over hoe goed we met ons afval omgaan en dat we dan vaststellen dat we bij een van de grootste stromen – het bedrijfsafval – wel een hoop documenten laten invullen, maar nooit controleren of ze ook effectief worden nageleefd terwijl we weten dat het een fraudegevoelige sector is, waar bijzonder veel geld in omgaat. Dat is totaal aberrant. Het is in deze tijd inderdaad totaal onaanvaardbaar om tot 2025 te blijven wachten tot we een sluitend systeem van toezicht en controle hebben.
Ik kijk uit naar de concrete cijfers die u ons zult bezorgen, naar de vooruitgang en ook naar de druk op de OVAM en de Vlaamse Regering om hier echt werk van te maken. Incidenten als deze bewijzen dat we, ondanks wat we overal verkondingen, niet echt op de juiste piste zitten, behalve dan misschien voor de ‘galerie’, maar afval voor de ‘galerie’ heeft niet veel nut.
Mevrouw Schauvliege heeft het woord.
Minister, op mijn beurt ook dank voor uw antwoord. We zijn blij om dat te horen. We hebben allemaal al heel veel reportages op tv gezien, we hebben nu deze case, het is een beetje schrijnend dat het zolang heeft geduurd voor onze frank valt en voor we bereid zijn om ook in de sector van de bedrijven werk te maken van de registratie van de afvalstromen en om te zorgen voor een heel transparant systeem dat ons alarmeert als er iets fout gaat.
Dat er nooit iets fout loopt, kan niet, maar nu hebben we echt geen deftig systeem om dat heel goed op te volgen. Het lijkt me essentieel om daar heel snel werk van te maken, want we kennen allemaal de boodschap ‘Verbeter de wereld, begin bij uzelf’, maar het is schrijnend dat we dat vooral op de kap van de huishoudens doen, maar dat we de bedrijven daar een beetje buiten houden. U zegt zelf dat dat misschien wel een bewuste keuze is geweest, maar het is goed dat we daar nu aan beginnen en ik hoop dat we het systeem dat we gisteren al moesten hebben, eerder vandaag dan overmorgen zullen hebben. Ik kijk uit naar de concrete timing en we zullen dat heel nauwgezet opvolgen zoals u dat van ons gewend bent, want dit is toch wel een heel groot probleem.
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Dank u voor uw reactie, minister. Het is goed dat u een prioriteit maakt van deze problematiek en dat u die wilt oplossen. Het verwerken en dumpen is één zaak, maar op het vlak van de huishoudelijke afvalstromen zijn we koploper. Bij de bedrijven zijn we dat niet, dus die recyclagegraad bij de bedrijven moet ook naar omhoog. Ik hoop dat u dat ook meeneemt zodat dat gerealiseerd wordt.
We mogen niet op een negatieve manier naar de bedrijven kijken. Er zijn heel veel bedrijven die zich echt in de markt zetten als koploper en daarmee uitpakken. We moeten dat op een positieve manier bekijken. De bedrijven die het wél goed doen, moeten we in de kijker zetten. En andere bedrijven moeten we hopelijk dat voorbeeld laten volgen. Dat zou ik graag willen meegeven. Want er wordt nu misschien op een nogal negatieve manier gekeken naar de bedrijvigheid, maar het zijn natuurlijk de fraudeurs die hier worden belicht. Gelukkig zijn er heel wat goede trendsetters. We mogen die echt eens een dikke pluim geven.
Minister, ik noteer dat u, in het verslag of op een later moment, cijfers zult meegeven over het aantal pv’s, het gevolg dat daaraan wordt gegeven – seponering dan wel vervolging – en het eventuele burgerrechtelijke gevolg, namelijk de herstelvordering.
De vragen om uitleg zijn afgehandeld.