Verslag vergadering Commissie voor Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Blijkbaar wil de VRT een nieuw lineair kanaal de ether insturen: Ketnet Junior. Ik vind dat een beetje een vreemd initiatief op een ogenblik dat besparingen doorgevoerd worden en personeel moet afvloeien.
Enige tijd geleden deed de VRT al eens een proef voor dezelfde doelgroep: Ketnet+. Het initiatief werd afgevoerd toen men de ontkoppeling tussen Ketnet en Canvas had verkregen. Toen luidde het argument dat het beter was met bijvoorbeeld internet te werken. Men noemde dat de ‘360-gradenaanpak’. De argumenten toen luidden: “Ketnet blijft zorgen voor een gepast aanbod voor alle kinderen tot twaalf jaar. Dit doet Ketnet door zijn aanbod in een 360°-model uit te werken waarbij het aanbod zo veel mogelijk beschikbaar zal zijn op alle platformen waar kinderen aanwezig zijn. Zo kunnen kinderen op elk moment van de dag of via televisie of via internet (Ketnet.be) hun favoriete programma’s bekijken. Het ‘wegvallen van Ketnet+’ wordt gecompenseerd door de 360°-benadering en een aangepast uitzendschema met vaste afspraken voor alle leeftijdsgroepen.”
Nu wil men alles blijkbaar van voren af aan herbeginnen. Dat verbaast me. Men kan ook de vraag stellen of het verstandig is dat de openbare omroep een nieuw initiatief start terwijl er op de private markt al programma’s zijn voor deze doelgroep , zoals Nick Jr en Disney Jr. Al moeten we erkennen – en ik ben de eerste om dat te doen – dat het een pluspunt is dat de openbare omroep reclamevrij werkt en de eigen Vlaamse producties stimuleert.
De VRT moet wel beseffen dat extra lineaire kanalen gevoelig liggen bij de politiek. Herinner u het OP12-verhaal. Toen kwam er scherpe kritiek, met name van onze toenmalige Open Vld-collega Bart Tommelein, die toen lid was van de commissie Media van het Vlaams Parlement: een onvolprezen collega, die vandaag tot hogere ambten is geroepen, maar hij blijft sympathiek. Negen maanden na de ondertekening van de nieuwe beheersovereenkomst komt de VRT met de vraag voor een nieuw kanaal voor Ketnet. Dat lijkt me vreemd. In de beheersovereenkomst werd hierover met geen woord gerept omdat iedereen ervan uitging dat de ervaringen met het ter ziele gegane derde net OP12 overtuigend waren.
Het dossier gaat nu naar de Vlaamse Regulator voor de Media, die hierover moet adviseren.
Minister, heeft de VRT met u vooraf van gedachten gewisseld alvorens de plannen voor Ketnet Junior in de openbaarheid te brengen? Hoe reageert u op de plannen? Vindt u het niet vreemd dat er bij het voorbereiden van de beheersovereenkomst voor zover ik weet met geen woord werd gerept over dit initiatief? Wat zal de kostprijs zijn van Ketnet Junior?
Minister Gatz heeft het woord.
Dank u wel voor uw terechte vragen. U hebt inderdaad kunnen vernemen dat de openbare omroep een nieuw lineair televisiekanaal, namelijk Ketnet Junior in haar aanbod wil brengen.
– Joris Poschet treedt als voorzitter op.
Ik begin mijn antwoord met te verwijzen naar de decretaal voorziene procedure, alsook de bepaling die hierover in de beheersovereenkomst is opgenomen. Het Mediadecreet, artikel 18, stelt het volgende: “De VRT kan nieuwe diensten of activiteiten die niet door de beheersovereenkomst zijn gedekt, pas uitoefenen na uitdrukkelijke toestemming van de Vlaamse Regering. De Vlaamse Regering vraagt daarover het advies van de Vlaamse Regulator voor de Media. In zijn advies houdt de Vlaamse Regulator voor de Media rekening met de observaties van derden. Het advies van de Vlaamse Regulator voor de Media wordt gepubliceerd op zijn website. Het advies van de Vlaamse Regulator voor de Media houdt rekening met de belangrijke evoluties in de mediamarkt en in de technologie, met het evoluerende medialandschap en met de rol van de VRT daarin. De Vlaamse Regulator voor de Media evalueert de mediamarkt op basis van de wijzigingen in de bedrijfseconomische situatie in het Vlaamse medialandschap, het algemeen media-aanbod in de Vlaamse markt, de technologische evoluties, de internationale tendensen, de bescherming en promotie van de Vlaamse cultuur en identiteit, en de verwachtingen en behoeften van de mediagebruiker.”
Artikel 18 van het Mediadecreet stelt dus dat de VRT nieuwe diensten of activiteiten die niet door de beheersovereenkomst gedekt zijn, pas kan uitoefenen na uitdrukkelijke toestemming van de Vlaamse Regering. Wat nieuwe diensten zijn, is gedefinieerd in de beheersovereenkomst 2016-2020. Die maakt een onderscheid tussen bestaande diensten, diensten waarvan het niet duidelijk is of ze al dan niet nieuw zijn, en nieuwe diensten.
De creatie van een bijkomend aanbodmerk zal in ieder geval als een nieuwe dienst beschouwd worden en derhalve onderworpen worden aan een voorafgaande toetsing door de Vlaamse Regulator voor de Media, zo staat op pagina 52 in de beheersovereenkomst.
Op basis van het advies van de regulator, dat maximaal zes maanden na indiening van het rapport door de VRT over de nieuwe dienst afgeleverd wordt, verleent de Vlaamse Regering de VRT al dan niet de toestemming. Indien de Vlaamse Regering geen toestemming verleent, dan zal ze de VRT inlichten over de motieven waarop ze zich baseert om de toestemming te weigeren. Indien de Vlaamse Regering wel de toestemming verleent voor de nieuwe dienst of activiteit, zal deze toestemming worden geformaliseerd in een document dat als addendum bij de beheersovereenkomst zal worden gevoegd.
Wat is de stand van zaken? Het dossier Ketnet Junior werd begin deze week bezorgd, ik zal dit in de komende dagen aan de regulator voor advies overmaken. De Vlaamse Regering zal uiteindelijk beslissen of Ketnet ontdubbeld kan worden in een Ketnetkanaal dat zich richt op 6- tot 12-jarigen, en een Ketnet Jr.-kanaal, dat zich richt op de allerjongste groep, de kinderen tot 6 jaar.
Dat brengt me meteen tot het dossier zelf, waar ik me in dit antwoord beperk tot de hoofdlijnen. Ik ga geen appreciatie uitspreken. Het dossier wordt eerst voor advies voorgelegd aan de regulator, pas daarna buigt de Vlaamse Regering zich erover.
Wat is Ketnet vandaag? De beheersovereenkomst 2016-2020 omschrijft Ketnet als volgt: “Ketnet staat centraal in het leven van en de omgang met kinderen tot 12 jaar. Ketnet wil een dialoog ontwikkelen met kinderen, maar ook met ouders, leraren en jeugdwerkers, door in te spelen op hun interesses en hun deelname ernstig te nemen. Ketnet is zowel lijfelijk aanwezig in de leefwereld van kinderen als over de verschillende schermen heen. Kinderen zien zichzelf gespiegeld in Ketnet, dat investeert in titels, nieuwe helden en een soepele benadering van nieuws, cultuur en sport.” De kenmerken voor het Ketnet-aanbod zijn: oog voor de ontwikkeling van het kind, Vlaamse producties, een reclamevrije omgeving.
Ketnet Jr. is een bestaand submerk van Ketnet. Het clustert verschillende types aanbod voor kinderen tot en met 5 jaar. Ketnet Jr. biedt momenteel een kinderaanbod op verschillende platformen. Op de televisiezender Ketnet zendt het programma’s uit voor de jongste kinderen. Onder de noemer Ketnet Jr. biedt het lineaire Ketnet-televisiekanaal uitzendblokken aan voor de allerkleinste kijkers van Ketnet, bijvoorbeeld: op weekdagen twee blokken in de voormiddag en één blok in de namiddag. Op Ketnet.be is er een eigen Ketnet Jr.-zone voor de allerkleinsten. Deze zone bevat audiovisueel aanbod voor baby’s, peuters en kleuters. De Ketnet Jr.-app is een specifieke gratis app voor de allerkleinsten. Deze bevat audiovisueel aanbod voor baby’s, peuters en kleuters, alsook ander aanbod dat specifiek voor deze aparte subdoelgroepen bedoeld is. De app biedt spelletjes aan die inspelen op de diverse ontwikkelingsdomeinen. Er is bovendien een gratis aanbod-op-aanvraag van Ketnet Jr. voor digitale kijkers, elke dag opvraagbaar via de rode knop.
Dat brengt me meteen tot het dossier zelf. Ik beperk me in dit antwoord tot de hoofdlijnen ervan. Ik zal geen appreciatie uitspreken. Het dossier wordt immers eerst voor advies voorgelegd aan de regulator. Pas daarna buigt de Vlaamse Regering zich erover.
De beheersovereenkomst 2016-2020 omschrijft Ketnet als volgt: “Ketnet staat centraal in het leven van en de omgang met kinderen tot 12 jaar. Ketnet wil een dialoog ontwikkelen met kinderen, maar ook met ouders, leraren en jeugdwerkers, door in te spelen op hun interesses en hun deelname ernstig te nemen. Ketnet is zowel lijfelijk aanwezig in de leefwereld van kinderen als over de verschillende schermen heen. Kinderen zien zichzelf gespiegeld in Ketnet, dat investeert in titels, nieuwe helden en een soepele benadering van nieuws, cultuur en sport.” De kenmerken voor het Ketnet-aanbod zijn: oog voor de ontwikkeling van het kind, Vlaamse producties en een reclamevrije omgeving.
Ketnet Jr. is een bestaand submerk van Ketnet. Het clustert verschillende types aanbod voor kinderen tot en met 5 jaar. Ketnet Jr. biedt momenteel al een kinderaanbod op verschillende platformen. Ten eerste: op de televisiezender Ketnet, met programma’s voor de jongste kinderen. Ten tweede: onder de noemer Ketnet Jr. biedt het lineaire Ketnet-televisiekanaal uitzendblokken aan voor de allerkleinste kijkers van Ketnet. Op weekdagen zijn dat bijvoorbeeld twee blokken in de voormiddag en één blok in de namiddag. Ten derde: Ketnet.be, met een eigen Ketnet Jr.-zone voor de allerkleinsten. Die zone bevat audiovisueel aanbod voor baby’s, peuters en kleuters.
Ten vierde: de Ketnet Jr.-app, een specifieke gratis app voor de allerkleinsten. Die bevat audiovisueel aanbod voor baby’s, peuters en kleuters, alsook ander aanbod dat specifiek voor deze aparte subdoelgroepen bedoeld is. De app biedt spelletjes aan die inspelen op de diverse ontwikkelingsdomeinen. En tot slot is er het gratis aanbod-op-aanvraag van Ketnet Jr. voor digitale kijkers, elke dag opvraagbaar via de rode knop. Een deel van het ochtendblok Ketnet Jr. wordt dagelijks als gratis inhoud in lus achter de rode knop aangeboden. Het aanbod wordt dagelijks vernieuwd na de lineaire uitzending ervan.
Waarom wil de VRT nu een nieuw lineair tv-kanaal Ketnet Jr.? Ik formuleer enkele punten die de VRT aanhaalt ter motivering van haar aanvraag. Op het huidige tv-kanaal krijgen de allerjongsten tot 6 jaar een paar uitzendmomenten. Met een eigen kanaal wil de VRT dat Ketnet die doelgroep kan bedienen met veel Vlaamse producties en coproducties in een reclamevrije omgeving. Een tweede motivering is dat Ketnet met het huidige Ketnet Jr.-aanbod niet alle gezinnen en niet alle kinderen bereikt. Televisie voor de allerjongste kinderen blijft een populair medium en is nog altijd een belangrijke startplaats voor veel kinderen. Een significante groep kinderen kan bovendien enkel via dit medium bereikt worden.
Een derde element van motivering is dat de VRT kinderen een aanbod wil bieden dat met hen meegroeit. Ook voor de allerjongsten, peuters en kleuters onder de 6 jaar. Een vierde motivering is dat een continu lineair televisiekanaal Ketnet Jr., als onderdeel van het multimediale Ketnet Jr.-portfolio, een aanzienlijke meerwaarde heeft en zich onderscheidt van het bestaande aanbod van internationale mediabedrijven, aldus de VRT.
De VRT wil ook meer tegemoetkomen aan de verwachtingen van ouders. Ze baseert zich op een onderzoek in het voorjaar van 2016, waarin ouders van kleine kinderen zich niet optimaal bediend voelden door de publieke omroep. Ouders van 6- tot 12-jarigen zijn positiever over het onderscheidende karakter van het VRT-aanbod dan ouders van de allerkleinste kinderen, en dat vooral omdat Ketnet Jr. niet doorlopend beschikbaar is. De VRT wijst ook op enkele beperkingen bij het aanbod van Ketnet voor kinderen tot en met 5 jaar. Een voorbeeld daarvan is het gebruiksgemak van de rode knop en de beschikbaarheid van een tablet in elk gezin.
Dan kom ik nu tot uw specifieke vragen, mijnheer Vandaele. Het bestaan van de plannen rond Ketnet Jr. werd inderdaad gemeld in het kader van de reguliere overlegmomenten die ik heb met de VRT. De melding dateert van na het zomerreces. Zoals ik daarnet aangaf, spreek ik me op dit ogenblik niet uit over het dossier. Er is de procedure die doorlopen moet worden. Ik heb dat ook zo aangegeven tijdens dat reguliere overleg met de VRT.
U vroeg of ik het niet vreemd vind dat er bij het voorbereiden van de beheersovereenkomst met geen woord werd gerept over dit initiatief. Het idee van een procedure voor een nieuwe dienst is in het Mediadecreet in 2009 opgenomen, juist om diensten die de VRT tijdens de duurtijd van een lopende beheersovereenkomst wil lanceren, eerst aan een voorafgaande test te onderwerpen en te bekijken op welke manier ze de markt al dan niet positief of negatief impacteren. De Europese Commissie drong daar trouwens destijds bij de Vlaamse Regering op aan. In de huidige beheersovereenkomst 2016-2020 is die ex-anteprocedure ingeschreven, om dit soort van dossiers op een transparante manier te kunnen bekijken. Dat is wat er nu aan het gebeuren is, trouwens mede onder impuls van dit openbare debat.
De VRT geeft aan dat het op basis van recente inzichten van de VRT-studiedienst is, zoals de studie in de eerste maanden van dit jaar over de verwachtingen van ouders, dat ze tot deze aanvraag zijn overgegaan.
De VRT maakt voor de kostenraming een onderscheid tussen de kosten op het vlak van aanbod en de operationele kosten. Ketnet beschikt nu al over een brede catalogus aan programma’s. De investeringen in programma’s die sowieso gebeuren, renderen met andere woorden meer door een optimalere dienstverlening voor de mediagebruikers. Er zijn een aantal eenmalige kosten, installatiekosten en eventuele communicatiekosten, en recurrente kosten. Als een extra lineair televisiekanaal voor de allerkleinsten gerealiseerd zou mogen worden, zal de VRT die uiteraard dragen binnen haar eigen budgetten.
Ik ga er momenteel niet dieper op in. Dit is wel een pertinente vraag, zeker voor in een latere fase van de procedure, wanneer de Vlaamse Regering aan zet zal zijn.
De heer Vandaele heeft het woord.
Bedankt voor uw antwoord, minister. U schetst wat er allemaal bestaat, ook voor de allerkleinsten: apps, aanwezigheid op internet enzovoort. Maar u zegt ook dat de VRT toch een extra lineair net wil.
U kijkt naar het advies van de VRM. Dat is terecht. De spelregels zijn nu eenmaal zo. Uiteindelijk moet u als regering dan toch beslissen.
U zegt dat het normaal is dat als men nieuwe initiatieven neemt, het via die procedure loopt, zoals het in de beheersovereenkomst staat. Maar ik blijf het vreemd vinden dat op een moment dat de inkt van de beheersovereenkomst bij wijze van spreken nog niet droog is, men plots het licht ziet en de fantastische inval krijgt dat men toch nog een extra lineair Ketnet-kanaal zou moeten hebben. Ik vind dat vreemd.
Wat ik ook altijd vreemd vind in dat soort verhalen, is dat men niet al van bij het begin een kostprijsberekening maakt. U zegt dat men het wel eens goed zal bekijken op het moment dat de regering beslist is of het al dan niet kan. Ik denk dat elke normale mens en elk normaal bedrijf dat een initiatief voor ogen heeft, eerst zal kijken wat dat wel of niet zal kosten.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Collega Vandaele, wij kennen u, als de rood-groene van uw partij, als een groot verdediger van de openbare omroep – en terecht. U doet dat vanuit het belang van de openbare omroep voor de Vlaamse cultuur en de Vlaamse taal. In dat opzicht verwondert het mij dat u zegt dat we al Disney en Nick Jr. hebben en dat dat misschien wel al volstaat om de kleintjes te bedienen. Neen, wijzelf en de VRT stellen vast dat dat niet volstaat. Vandaag slaagt de VRT niet in haar belangrijkste opdracht, namelijk relevant zijn voor alle Vlamingen. Als ze vaststellen dat ze die jongste groep niet bereiken, dan behoort het ook tot hun opdracht om daar iets aan te doen en ervoor te zorgen dat ze die jonge kinderen opnieuw kunnen bereiken.
Er is ook het belang van een lokaal geproduceerd aanbod voor jonge kinderen. Daar kunnen we alleen maar voor zijn. Ik merk bijvoorbeeld bij mijn jongste, die net 12 jaar geworden is, dat zij Nederlands spreekt met een Nederlands accent. Ze is namelijk een zware Disney-fan. Als dit extra kanaal ervoor kan zorgen dat we voldoende lokaal geproduceerde kwalitatieve content hebben om de jongsten te bedienen en ook de oudere kinderen vast te houden, die nu vanaf 9 of 10 jaar vinden dat Ketnet te kinderachtig wordt, doordat die doelgroep zo groot is, en ook massaal naar Disney gaan, dan moeten wij dat toejuichen.
Ik zie nog een derde reden waarom ik met optimisme naar die plannen kijk: het is met name de VRT die een veilige en reclamevrije haven moet kunnen bieden voor kinderen. Er moet op zijn minst nog één plek zijn waar kinderen reclamevrij naar televisie kunnen kijken.
Een vierde zaak is dat het gewoon is voorzien in de procedure dat de VRT dit moet kunnen doen. De ex ante-procedure bestaat al sedert 2001 en werd trouwens door Mediaminister Bourgeois ontwikkeld omdat op dat moment de Europese Commissie vond dat Vlaanderen meer moest kunnen aansluiten bij de Europese staatssteunregels. De geest ervan is dat de VRT of een openbare omroep sneller moet kunnen inspelen op het steeds sneller evoluerende medialandschap. Een beheersovereenkomst duurt vijf jaar.
De ex ante-procedure is gebaseerd op de Britse ‘public value’-test. De Vlaamse Regering zal haar toestemming moeten geven nadat de regulator zich heeft uitgesproken maar ook nadat de derde partijen gehoord zijn. Ik ga er dus van uit dat er een ruime consultatie komt en dat dan de Vlaamse Regering een goede beslissing zal nemen op basis van het advies van de regulator.
Mijn fractie ziet deze plannen van de VRT positief tegemoet en hoopt dat de VRT er op die manier opnieuw in zal kunnen slagen om alle Vlamingen, van jong tot oud, te kunnen bedienen.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ik was ook wat verwonderd door de reactie van de heer Vandaele. Ik ben blij, minister, dat u hebt aangegeven waar dit nu plots vandaan komt en waarop dit gebaseerd is. U hebt gesproken over de onderzoeksresultaten van een bevraging die pas medio 2016 zijn bekendgemaakt. Op dat moment was de beheersovereenkomst al van kracht. Men kon dat toen nog niet voor 100 procent juist weten. Het zal wel een aanvoelen zijn geweest dat er voor de allerkleinsten iets te weinig werd geprogrammeerd. Dat is een van de redenen.
We weten allemaal dat de mediasector snel evolueert. Dit is ook een internationale trend. De BBC heeft ook CBeebies. Bij VTM heb je VTMKZOOM. Er zijn zenders zoals Nick Jr., waar je je soms aan kunt ergeren, hoewel er ook goede dingen aan zijn. Maar vooral het gedub van een aantal van die zenders is ergerlijk, waardoor onze jongeren inderdaad ‘polietsie’ zeggen in plaats van ‘poliesie’. Dat stoort toch een beetje.
De VRT moet de juiste berekeningen maken. Ze moeten nadien niet afkomen dat ze extra geld nodig hebben omdat ze dat hebben gedaan: dat zou natuurlijk een beetje moeilijk liggen. Wij hebben meteen gezegd dat het binnen de dotatie moet gebeuren. Het is niet alleen een sympathiek voorstel, het is ook educatief interessant omdat je de allerjongsten, die superbeïnvloedbaar zijn, in een reclamevrije omgeving kwaliteitsvolle, Vlaamse producties kunt geven. En het is ook voor kindjes die thuis geen tablet hebben. Niet iedereen kijkt al digitaal, laat staan dat er in elk huishouden al tablets beschikbaar zijn voor de allerkleinsten. Ik denk wel dat er lineair een extra aanbod mag komen.
We hebben zelfs gelezen in de pers dat ondertussen ook al een psychiater, Emmanuël Nelis, dit steunt. Hij heeft het over een geselecteerde tv-zender waar kinderen niet in contact zullen komen met ongepaste beelden en reclame. Hij kan dat alleen maar toejuichen.
Ik heb de indruk dat dit dossier zijn weg moet gaan. Ik weet niet wat de VRM zal zeggen. Misschien geven zij mijzelf en mevrouw Segers totaal ongelijk. Het is afwachten wat de VRM daarover te zeggen heeft. Dan hoop ik dat de Vlaamse Regering een goede beslissing neemt. Het zou jammer zijn dat we dit niet laten gebeuren.
De vergelijking met OP12 voor de tieners gaat niet op. Dat is een heel andere categorie. Tieners kijken anders. De meesten hebben misschien een eigen gsm waarmee ze vanalles kunnen doen. Je kunt tieners niet vergelijken met de allerkleinsten.
We wachten verder af. Ik hoop dat niet iedereen zegt: ‘Dit is mijn standpunt en zo zal het blijven.’ Ik hoop dat dit met de nodige objectiviteit zal worden bekeken. Daarom zal het advies van de VRM belangrijk zijn.
De heer Vandaele heeft het woord.
Mevrouw Brouwers, u zegt dat er ook al een psychiater voor pleit. Ja, dan maak ik mij pas helemaal zorgen.
Mevrouw Segers, we zijn het in deze commissie vaak eens over het mediabeleid. Hier hebben we blijkbaar andere inzichten. Er was ook Ketnet+. Men is daarmee gestopt, met het argument dat het toch een beetje voorbijgestreefd was. Nu gaat dat argument blijkbaar niet meer op, het moet blijkbaar opnieuw lineair.
En wat mij daar ook een beetje in stoort, is het volgende. Ofwel klopt het dat de besparingen echt in het vlees snijden van de openbare omroep, wat sommigen hier beweren, en dan zou je kunnen denken dat ze consolideren en dat ze eerst bekijken hoe het kan zoals het loopt met de taken die er vandaag zijn, zonder die te beschadigen, en dat men dan prioriteiten legt voor wat men nog wil doen. Dat zou mijn houding zijn als het klopt dat er in het vlees gesneden wordt. Ofwel wordt er niet in het vlees gesneden, en dan kan men inderdaad nog nieuwe dingen op poten zetten zonder dat men daar op voorhand zelfs de kostprijs van berekent.
De vraag om uitleg is afgehandeld.