Verslag vergadering Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting
Verslag
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, ik heb een vraag om uitleg die hangende is van voor het reces en die ik ondertussen wat heb bijgewerkt omdat we al een stuk voorbij de zomervakantie zijn.
Ik moet niet in herinnering brengen dat we in deze commissie stevig hebben gediscussieerd over de hervorming van de schenkbelasting voor onroerende goederen. Ik kom daar deels op terug. We zijn ondertussen twee maanden verder. De nieuwe regeling is op 1 juli 2015 in werking getreden. Voor deze ‘verlaging van de belasting op vermogen’ – zo omschrijft de Inspectie van Financiën (IF) het – heeft de Vlaamse Regering zich ook laten inspireren door contacten op het terrein. U hebt dat meermaals in de commissie naar voren geschoven bij verschillende vragen.
U legde naar eigen zeggen uw oor te luisteren bij notarissen en bankiers. Dat waren de doelgroepen waar u toen informatie heb gehaald om te zeggen dat dit wel eens een succes zou kunnen worden.
Mogelijk hebben de vertegenwoordigers van deze twee beroepsgroepen, die bij uitstek een belang hebben bij het optimaliseren van vermogens, u ook wijzer gemaakt over mechanismen om de nieuwe schenkbelasting voor onroerende goederen te ontwijken. Ik verwijs zeer expliciet naar de memorie van toelichting bij het decreet houdende bepalingen tot begeleiding van de aanpassing van de begroting 2015 dat is goedgekeurd door het parlement in de plenaire vergadering van 30 juni 2015. Daarin wordt aangekondigd dat, tegelijk met een vereenvoudiging en vergroening van de schenkbelasting voor onroerende goederen, de Vlaamse Regering werk maakt van een stappenplan om de ontwijkingsmechanismen aan te pakken.
Minister, heeft de aanpassing van de hogergenoemde schenkbelasting meteen een effect in de praktijk gehad? Dat was toch wat werd verwacht. Zijn er cijfers over het aantal schenkingen van onroerende goederen sinds 1 juli 2015, over de aard en omvang van de schenkingen en over de belastingopbrengsten ter zake?
Kunt u een overzicht geven van de mogelijke ontwijkingsmechanismen bij de aangepaste schenkbelasting voor onroerende goederen? Over welke mechanismen gaat het? Hoe werken ze? Welke effecten hebben ze op een correcte inning van de schenkbelasting en eventueel ook van de erfbelasting?
Kunt u het aangekondigde stappenplan om dergelijke ontwijkingsmechanismen aan te pakken, toelichten? Dat zou normaal gezien tegelijk met de nieuwe regeling van kracht moeten zijn of toch ter beschikking moeten staan. Welke initiatieven ter zake zitten er op korte, middellange en langere termijn in de pijplijn en met welke beoogde resultaten?
Is dat stappenplan tegelijk met de aanpassing van de schenkbelasting voor onroerende goederen op 1 juli 2015 in werking gesteld? Als dat niet het geval is, wat is daarvoor de reden en wanneer zal dat stappenplan dan wel geconcretiseerd en geïmplementeerd worden?
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Ik wil even aankondigen dat ik het zeer eigenaardig vind om op dit ogenblik al de cijfers sinds 1 juli 2015 op te vragen. Ik denk dat we dan heel snel zijn. Ik heb ook zo de indruk dat de vraag van de heer Rzoska een klein beetje verkeerd kan worden begrepen. Ik meen niet dat we hier al kunnen verkondigen wat een ontwijkingsmechanisme is. Verder heeft een ontwijkingsmechanisme niets te maken met een correcte inning van de schenkbelasting. Het is geen ontduiking van belastingen wat hier voorligt. Een ontwijkingsmechanisme is een correcte toepassing van de wet. Dat kan niets te maken hebben met een correcte inning van de schenkbelasting.
Voor de rest wacht ik het antwoord van de minister af.
Minister Turtelboom heeft het woord.
Het is op dit moment voor de Vlaamse Belastingdienst (VLABEL) nog iets te voorbarig om al cijfermatig te rapporteren over het effect in de praktijk van de nieuwe schenkbelasting voor onroerende goederen. Dat is begrijpelijk.
Ik geef nog even het tijdsverloop van het invorderingsproces. De notariële akte van de schenking wordt nog steeds door de federale administratie onderworpen aan de formaliteit van de registratie. Daarna wordt de akte door het registratiekantoor aan VLABEL bezorgd die de juiste belasting berekent en de belastingplichtige een aanslagbiljet toezendt. Aangezien de FOD Financiën de akten gemiddeld na 22 dagen vanaf de registratiedatum doorstuurt via de zogenaamde DER-applicatie, heeft VLABEL nog geen kennis van alle geregistreerde akten voor juli en augustus. Het gros van de in augustus binnengekomen akten zal pas in de loop van de maand september verwerkt worden.
Wat we wel merken – dat is geen hard cijfer – is dat er veel vragen toekomen bij VLABEL over de hervorming. Notarissen hebben onlangs gecommuniceerd. Volgens de laatste informatie van het notariaat zijn er meer vragen dan die 14 procent. Het zou om een hoger percentage gaan.
Maar dat is natuurlijk informatie van het notariaat, voor mij is het belangrijk te zien wat er effectief binnenkomt bij VLABEL. Er is wel veel meer interesse, zowel bij VLABEL als bij de stakeholders op het terrein over de voorwaarden en modaliteiten van de nieuwe tarieven. Bovendien heb ik gehoord dat men eerst zekerheid wil over de datum van inwerkingtreding voor men dossiers begint voor te bereiden.
Het notariaat heeft in zijn berichtgeving van 3 augustus gezegd dat er meer schenkingen geregistreerd zijn. Voor ons is vooral het effect bij VLABEL van belang.
U hebt het over de achterpoortjes. In de memorie van toelichting bij het decreet dat de nieuwe tarieven voor de schenkbelasting heeft ingevoerd, wordt inderdaad een stappenplan voor het dichten van achterpoortjes in het vooruitzicht gesteld. De hervorming van de schenkbelasting is in werking getreden op 1 juli 2015. We zullen uiteraard het verloop van het aantal schenkingen, zowel onroerend als andere, opvolgen. Ook de inhoud van de akten en de aard van de verrichtingen worden geanalyseerd. We gaan dus veel meer data bijhouden op het vlak van de schenkingen. Tot nu toe hadden we vrij ruwe, geglobaliseerde data maar nu zijn we van plan om veel meer detaildata bij te houden.
Mijnheer Lantmeeters, ik ben het met u eens dat het niet gaat over het ontwijken van de schenkbelasting, maar bij een nieuw systeem moet worden nagegaan of er geen onvoorziene ontwijkingsmechanismen opduiken. Ik denk dat u dat bedoelt in uw vraag. Bij een hervorming moet men altijd evalueren of er niet corrigerend moet worden opgetreden. Ik houd daarvoor nauw contact met het notariaat.
VLABEL bekijkt naast de onroerende schenkingen ook andere verrichtingen die zich op het terrein voordoen en evalueert of daartegen regelgevend moet worden opgetreden en wat daarvoor dan de beste remedie is. Het is vandaag 15 september, het is dus nog vrij vroeg om nu al te zien of er bepaalde systemen ontstaan die onbedoelde effecten zijn van de hervorming die is doorgevoerd.
Voor de sterfhuisclausule hebben we onlangs een passende en sluitende decretale remedie voorgelegd. Daarmee is een eerste belangrijke stap van het stappenplan uitgevoerd. Binnenkort wordt binnen de Vlaamse Regering bekeken wat de volgende stap moet zijn om onbedoelde constructies een halt toe te roepen. Wanneer men een hervorming doorvoert met een vereenvoudiging, vergroening en verlaging van tarieven, moet men ook zorgen voor een correcte inning. Zodra een beslissing wordt genomen over de tweede stap in het stappenplan, wordt dat meegedeeld aan het Vlaams Parlement. Ik verwacht die over een maand of anderhalve maand.
De heer Rzoska heeft het woord.
Minister, ik dank u voor uw antwoord. U licht toch al een tipje van de sluier. De cijfers die u naar voren schuift, geven in eerste instantie aan dat er mogelijks een effect is, maar dat zullen we op langere termijn moeten bekijken.
Wat het stappenplan betreft inzake de ontwijkingsmechanismes, lees ik enkel wat in de memorie van toelichting staat. Daar staat heel duidelijk in dat tegelijk met de invoering een stappenplan zou worden ontwikkeld om ontwijkingsmechanismen aan te pakken. Mijnheer Lantmeeters, dat staat zo in de memorie van toelichting.
Minister, wanneer u een hervorming doorvoert met de drie accenten die u daarnet hebt gelegd, moet u er alles aan doen om die ontwijkingsmechanismen aan te pakken.
Ik krijg nu deels een antwoord. Men is ermee bezig, binnen anderhalve maand komt de tweede stap. Ik vind het dan wel merkwaardig dat aanvankelijk in de memorie van toelichting stond dat die twee instrumenten tegelijk in werking zouden treden. Het leek me niet de bedoeling af te wachten welke ontwijkingsmechanismes zouden worden opgebouwd en pas dan een stappenplan te maken.
De heer Lantmeeters heeft het woord.
Het werd tijd dat fiscaliteit wordt gebruikt om een beleid te voeren. Die vergroening en vereenvoudiging zorgen ervoor dat er een beleid kan worden gevoerd. Vroeger was fiscaliteit, en dan vooral de schenkbelasting, vooral gericht op het innen van gelden.
Onze partij staat achter een verlaging zolang die goed is voor de burger. Het feit dat er een verlaging is, mijnheer Rzoska, is al een oplossing voor het opduiken van ontwijkingsmechanismen. Wanneer de fiscus op een bepaald moment tot 80 procent op het geld van mensen zou inhouden, dan zou men ofwel ontwijkingsmechanismen doorvoeren, ofwel niets doen. Door de verlaging en vereenvoudiging van de tarieven worden mensen momenteel uitgenodigd om toch iets te doen, terwijl de fiscus toch gelden int. Zoals destijds tijdens de bespreking van de wijziging van de schenkbelasting herhaaldelijk werd gezegd, zal er een verhoging komen om de eenvoudige reden dat er vroeger geen schenkingen plaatsvonden. Waar vroeger de schenkrechten hoger waren dan de successierechten, wachtte men beter tot men overleden was om roerende of onroerende goederen te laten overgaan. Momenteel is het voordeliger om nog bij leven goederen te schenken. De schenkingsrechten liggen immers lager dan de successierechten. Door het invoeren van dit nieuwe systeem is het grootste ontwijkingsmechanisme al vermeden.
Ik wil ook benadrukken, mijnheer Rzoska, dat eventuele ontwijkingsmechanismes zoals u die noemt, daarom nog niet negatief zijn. Een ontwijkingsmechanisme kan eventueel een handgift zijn. We moeten het systeem niet op dusdanige manier voorstellen dat alles verdacht lijkt. Laat het systeem het systeem zijn, het is een goed systeem waar wij achter staan, en maak het niet verdachter dan het is. Laat eventuele mechanismen die momenteel tot het gemeengoed van de praktijk behoren, bestaan, tenzij er gegronde redenen zijn om dat niet te doen. Een ontwijkingsmechanisme is geen fout of crimineel gegeven, het is een juridisch correcte zaak die in het Burgerlijk Wetboek staat. De minister kan dat niet veranderen, noch het parlement. Door de verlaging is het ernstigste ontwijkingsmechanisme vermeden.
De heer Rzoska heeft het woord.
Mijnheer Lantmeeters, ik heb die memorie van toelichting niet geschreven, dat hebben de meerderheid en de Vlaamse Regering gedaan. Als in die memorie van toelichting staat dat er op 1 juli 2015, samen met de aanpassing een stappenplan komt “om de ontwijkingsmechanismes aan te pakken”, dan denk ik dat het logisch is dat het parlement het stappenplan wil zien op basis waarvan die ontwijkingsmechanismes kunnen worden aangepakt.
Dat staat daar zo in. Het lijkt me dat ik daar een terechte vraag over heb gesteld. Collega Lantmeeters, ik stel voor dat u even contact opneemt met de betrokken kabinetten, om dan eventueel de memorie van toelichting in het vervolg zuiverder te houden. U kunt me niet verwijten dat ik tracht een regering te controleren aan de hand van wat ze zegt en neerschrijft.
Mijnheer Rzoska, ik verwijt u die vraag helemaal niet. Ik geef u zelfs gelijk als u die vraag stelt. Ik heb even mijn standpunt of die van onze partij hieromtrent verduidelijkt.
Uw vraag is terecht. De minister heeft erop geantwoord. Ze stelt op dit ogenblik alles wat er gebeurt te monitoren, om te bekijken of er eventuele ontwijkingsmechanismen zijn. Ik antwoord u gewoon dat volgens mij het ergste leed al is voorkomen door een verlaging van de schenkingsrechten. Ik wil hier vandaag doodgewoon het volgende zeggen: uw vraag is correct, en ons antwoord is dat we blij zijn dat er een verlaging is, en dat we van oordeel zijn dat de ontwijkingsmechanismen op dit ogenblik worden vermeden.
We hebben de toezegging van de minister dat er een tweede stap op komst is binnen de zes à acht weken.
We hebben een eerste stap gezet. Er komt een tweede stap. Ik heb echter ook gezegd dat we dit zullen monitoren, en bekijken of de verlaging die we hebben doorgevoerd vanaf 1 juli op een bepaald moment onbedoelde effecten heeft gehad. Ook daar moeten we dan bijsturen. Ik vind dat eigenlijk wel heel belangrijk. Het gaat er niet alleen om een hervorming te doen. Ik ben het grotendeels eens met de heer Lantmeeters: door het feit dat men dit heeft verlaagd, heeft men al heel wat mechanismen vermeden die eventueel konden worden gebruikt. Toch moeten we ook blijven bekijken of dat onbedoelde effecten heeft. Dan zal ik de eerste zijn om niet alleen te pleiten voor een verlaging en een vergroening, maar ook om te pleiten voor een daadwerkelijk bijsturen van die aspecten. Daarom heb ik ook expliciet gevraagd aan het notariaat om me die dingen ook gewoon te melden, niet als het eenmalig is, maar als er sprake is van een systeem. Dat vind ik eigenlijk wel heel belangrijk.
De vraag om uitleg is afgehandeld.