Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Robeyns heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega’s, zoals u weet, zijn er vandaag vier gemeenten onbestuurbaar die correct de procedure hebben gevolgd die is bepaald in het Gemeentedecreet. Ze zitten al maanden of jaren in een impasse, want het artikel in het Gemeentedecreet werkt eigenlijk niet.
Uw administratie heeft dat in een evaluatie zelf vastgesteld. Er staat niet omschreven wat onbestuurbaarheid is, dus vernietigt de Raad van State de beslissingen. De gemeenten willen absoluut aantonen dat ze onbestuurbaar zijn, dus laten ze de zaak helemaal in de soep draaien en nemen ze geen enkele beslissing meer.
Iedereen, minister, is het erover eens dat het artikel niet werkt en dat er snel een oplossing moet komen. In de commissie is gebleken dat niet alle partijen in de meerderheid het eens zijn over wat die oplossing moet zijn. Open Vld en de N-VA zitten op de lijn van de administratie: een constructieve motie van wantrouwen. CD&V pleit eerder voor een terugkeer naar de oude situatie of voor tussentijdse verkiezingen. De discussie in het parlement lijkt ook overgeslagen te zijn op de regering. Afgelopen vrijdag lag er een voorontwerp van decreet op tafel en ook toen is er geen beslissing genomen.
Minister, geen beslissing nemen in dezen is onverantwoord. De tijd dringt. De situatie op het terrein escaleert en de verhalen die we horen van de gemeenten, zijn werkelijk hallucinant. Jammer genoeg zijn ze wel de realiteit. Schoolboeken worden niet meer besteld. Putten in het wegdek worden niet meer gedicht. En – nog straffer – de kinderopvang gaat niet meer open omdat een beerput niet kan worden leeggemaakt. Je kunt het je niet voorstellen, maar het gebeurt.
Er is dus dringend een oplossing nodig. De mensen staan in de kou wegens politiek gekibbel in hun gemeente op basis van een artikel in het Gemeentedecreet dat niet werkt. Nu dreigen ze in de kou te blijven staan wegens politiek gekibbel in uw meerderheid, in de Vlaamse Regering. U bent de verantwoordelijke minister. U kunt hen helpen. Laat hen niet in de kou staan.
Wat gaat u doen? Komt er een aanpassing van het Gemeentedecreet? En zo ja, welke?
Minister Homans heeft het woord.
Voorzitter, mevrouw Robeyns, ik begin met een klein detail, het is niet zo relevant: afgelopen vrijdag stond dit niet op de agenda van de Vlaamse Regering, want ik was in Oslo.
Ik ben het volledig met u eens. Dat zal u ook niet verbazen, want u hebt ook het debat bijgewoond in de commissie Binnenlands Beleid toen we de adviesnota, die werd opgemaakt door de administratie, heel uitvoerig hebben besproken.
Ik ben het volledig met u eens dat wat er momenteel in een aantal gemeenten gebeurt, totaal onmenselijk is. We hebben Borgloon, Tienen, Denderleeuw en Putte. En we hadden Turnhout. Turnhout is opgelost. We hebben in de commissie al uitvoerig besproken waarom Turnhout opgelost is. Dat komt doordat men daar niet naar de Raad van State is getrokken. Ik meen dat we het er allemaal over eens zijn dat het artikel nu niet goed omschreven is. Dat heeft grotendeels te maken met het feit dat de Raad van State een heel ruime interpretatie geeft aan de term ‘onbestuurbaarheid’ en dat is niet goed.
Ongeveer twee weken geleden hebben we de adviesnota van het Agentschap voor Binnenlands Bestuur (ABB) besproken. Ik druk hiervoor nogmaals mijn dank uit ten aanzien van Guido Decoster, die de nota op heel korte termijn heeft opgeleverd. De nota is heel wetenschappelijk en neutraal onderbouwd. Hij heeft de hulp ingeroepen van allerlei academici om tot een objectieve nota te komen. En daarmee heeft hij een oplossing op tafel gelegd.
Ik meen dat we het er allemaal over eens waren dat er snel een oplossing moet komen. Als Vlaamse Regering volgen we dit op de voet. U weet dat het niet mijn gewoonte is, dat heb ik ook in de commissie niet gedaan, om uit de biecht te klappen over wat er in de schoot van de Vlaamse Regering al dan niet over een bepaald dossier wordt gezegd.
Ik vind dit absoluut schrijnende toestanden waarvoor snel een oplossing moet worden gevonden. Ik vind het echter ook gepast om aan dit Vlaams Parlement mee te delen dat hier ook verantwoordelijkheid kan worden genomen om te vermijden dat die impasse zou blijven duren.
Minister, u hebt zelf gezegd dat er een probleem en een duidelijke analyse is. Wat houdt u dan tegen om actie te ondernemen? Het is uw verantwoordelijkheid. Als u ons uitnodigt om initiatief te nemen en op zoek te gaan naar een wisselmeerderheid, dan zullen wij dat doen. Hoe krijgt de oppositie anders iets goedgekeurd? Wij zullen onze verantwoordelijkheid nemen en zelf een voorstel doen, dan kunnen we misschien ook aantonen dat deze Vlaamse Regering ook niet zo bestuurbaar is.
De heer Van den Heuvel heeft het woord.
Het is heel duidelijk dat de toestand in een aantal gemeenten niet lang meer kan blijven duren. Daar zijn wij het helemaal mee eens, maar ik wil wel opmerken dat het over een beperkt aantal gemeenten gaat, een 3-tal gemeenten van de 308.
Wij willen meezoeken naar een oplossing. Wij zijn oplossingsgericht ingesteld maar wij willen ook benadrukken dat de remedie niet erger mag zijn dan de kwaal. Dat betekent dat we niet holderdebolder een oplossing moeten bedenken voor die drie gemeenten terwijl tegelijk de instabiliteit in vele andere gemeenten zou worden georganiseerd. Dat is onze grote bezorgdheid: het moet een uitzonderlijke remedie zijn voor een uitzonderlijke situatie.
De lokale besturen scoren in enquêtes bij de Vlamingen zeer hoog. Zij hebben een grote geloofwaardigheid en genieten het vertrouwen van de mensen. Dat heeft wellicht te maken met hun stabiliteit. De stabiliteit van de lokale besturen blijft voor ons een prioriteit. Uitzonderlijke situaties vergen uitzonderlijke oplossingen. Wij stellen dan ook voor terug te keren naar de oude situatie ofwel tussentijdse verkiezingen te organiseren. De kiezer moet kunnen spreken wanneer de politici er niet uit geraken.
De heer Somers heeft het woord.
De waarheid heeft haar rechten. Artikel 47bis van het Gemeentedecreet is tijdens de vorige legislatuur ingevoerd. Wij hebben toen vanop de oppositiebanken gezegd dat het begrip structurele onbestuurbaarheid te vaag was. De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten trad ons daarin bij. Men heeft dat toch willen doorvoeren, maar vandaag is het begrip uitgehold door de rechtspraak van de Raad van State.
Een voor de hand liggende oplossing en een weg die men zou kunnen bewandelen, zou erin kunnen bestaan het begrip structurele onbestuurbaarheid beter te definiëren. Dat is een van de vele mogelijke oplossingen. Er moet in elk geval een oplossing komen. De fout uit de vorige bestuursperiode moet worden rechtgezet, want deze situatie kan op termijn niet worden volgehouden. Mijn fractie wil zich heel constructief opstellen om een goede oplossing te vinden op korte termijn. Ik heb er een gesuggereerd die het meest voor de hand ligt omdat ze aansluit bij de filosofie die in de wet ingeschreven is, maar misschien zijn er nog andere en betere. Wij kijken daar met een open geest naar, maar we vragen wel, minister, om relatief snel tot een oplossing te komen.
De heer Van Grieken heeft het woord.
Minister van Binnenlands Bestuur zijn en 308 gemeenten onder uw bevoegdheid hebben is niet echt heel dankbaar, want men focust natuurlijk op de gemeenten waar het misloopt.
Maar daar waar het misloopt, loopt het heel ernstig mis. Afgelopen weekend begon de politieke lokale malaise bijvoorbeeld in Denderleeuw letterlijk te stinken toen een uitpuilende beerput de gemeentelijke kinderopvang lamlegde.
Ik wil u nog een bijkomende vraag stellen, meer bepaald voor Denderleeuw. U zegt dat u niet ad hoc of snel uit de pols concrete dossiers wilt beantwoorden, maar ik dring daar in dit geval toch op aan. Vanavond vindt daar immers een gemeenteraad plaats waar onder meer de scouts komen protesteren voor een beetje geld om op kamp te kunnen gaan. Het lokale niveau is het niveau dat het dichtst bij de mensen staat. Het is vaak het belangrijkste niveau, maar juist daar is de politieke infantiliteit ook torenhoog.
Mevrouw Pira heeft het woord.
Minister, het is voor u een goede dag, want dit is al het tweede agendapunt waarbij u door Groen wordt ondersteund. Ik zei al in de commissie dat ook wij de structurele onbestuurbaarheid willen vervangen door de constructieve motie van wantrouwen. Hier begrijp ik CD&V niet. Ofwel wil zij terug naar de vorige situatie. Waarschijnlijk is CD&V bang om hier en daar uit de boot te vallen. Ofwel wil zij nieuwe verkiezingen. Voor CD&V kan het dat het vastloopt in het college en dat de gemeenteraad naar huis wordt gestuurd. De democratische logica daarvan ontgaat mij volledig, mijnheer Van den Heuvel.
Minister, u zit inderdaad met een probleem want het voorstel staat nu vrijdag op de agenda van de regering, dacht ik toch. Jullie zijn met 43 N-VA-parlementsleden en er zijn er 19 van Open Vld. Dat is samen 62, en dus net geen meerderheid in dit parlement. Wij doen, zoals sp.a al heeft gedaan, een aanbod. Wij zijn met 10. Dan kunnen we zo snel mogelijk die gemeenten die nu volledig vastzitten, uit de soep helpen. Dit verdraagt geen uitstel. (Applaus bij Groen en sp.a)
De heer Maertens heeft het woord.
Collega’s, het is duidelijk voor iedereen dat de oplossing die de decreetgever in de vorige periode heeft uitgewerkt, ontoereikend is, en zelfs een averechts effect heeft. (Opmerkingen)
We zien dat de blokkering in onder meer Denderleeuw en Tienen totaal is. De grootste slachtoffers daarvan zijn de inwoners. Daar moeten wij aandacht voor hebben. Wij lezen de verhalen over de kinderopvang die moet gesloten blijven, of over een afscheidsfeest voor zesdeklassers dat niet kan plaatsvinden enzovoort. Daarom moeten wij een snelle en een goede oplossing hebben, die bovendien perfect democratisch kan zijn. De door het Agentschap voor Binnenlands Bestuur voorgestelde constructieve motie van wantrouwen is perfect democratisch en behoudt een meerderheid. Die bestaat hier in het Vlaams Parlement, maar ze bestaat ook in Wallonië. Sommigen zullen het misschien vreemd vinden van een N-VA’er, maar als het daar goed is, moeten we dat ook zeggen en moeten we niet te beroerd zijn om dergelijke dingen over te nemen. In elk geval: niets doen of terugkeren naar de vroegere situatie waarbij een schepen wiens bevoegdheden werden ontnomen, betaald blijft worden en daar zit als een plant, daar kiezen wij niet voor, dat is voor ons geen optie. (Applaus bij de N-VA, sp.a en Groen)
Misschien voor de duidelijkheid van het debat: ik ben het wel niet, als minister bevoegd voor het binnenlands bestuur, die beslist dat een gemeente onbestuurbaar is. De gemeenteraad zelf, de lokale politici zelf nemen die verantwoordelijkheid. Vanuit mijn bevoegdheid kan ik, in samenspraak met gouverneurs, die dan gaan bemiddelen, de procedure begeleiden. Voor de duidelijkheid is het wel goed dit hier te herhalen.
Ik hoor hier sommige collega’s zeggen dat het over een beperkt aantal gemeenten gaat. We hebben er vijf. Eentje is opgelost, dat zijn er nog vier. Er zitten er jammer genoeg nog een aantal in de pijplijn. Is het dan wel de moeite om een hele regelgeving aan te passen voor een aantal gemeenten? Persoonlijk ben ik van de toestanden die we daar nu meemaken – de heer Van Grieken verwees al naar de gemeenteraadszitting van vanavond in Denderleeuw –, zoals met de brandweer die mensen moet wegspuiten omdat ze daar met stoelen staan te gooien en dergelijke meer, niet echt een voorstander. Ik ben daar niet echt een voorstander van. Ik kan mij niet voorstellen dat er collega’s hier aanwezig zijn die daar wel een voorstander van zijn.
Mijnheer Somers, uw fractie is zeer bereid om constructief mee te werken. Wil dat dan zeggen dat het overhaast is? Neen. We hebben vanuit de administratie een heel duidelijke, wetenschappelijk onderbouwde, objectieve en neutrale nota die een oplossing voorstelt. We moeten snel handelen en dat in alle discretie in de schoot van de Vlaamse Regering bespreken. Ik herhaal mijn oproep: tegelijkertijd moet er de mogelijkheid zijn om in dit Vlaams Parlement de verantwoordelijkheid te nemen.
Voorzitter, ik sluit af. We weten allemaal hoe dat artikel 47bis in een vorige legislatuur tot stand is gekomen. Het staat nog in ons collectief geheugen gegrift. Was dat iets waar mijn partij volledig achter stond? Neen. Maar het was een compromis dat toen gesloten is. Voor alle duidelijkheid: dat hoort zo in een meerderheid. Maar ons hier dan nu indirect verwijten dat het onze volledige verantwoordelijkheid is, vind ik toch een brug te ver. (Applaus bij de N-VA)
Minister, ik denk dat u de waarheid een beetje geweld aandoet. In de vorige legislatuur was het uw minister, minister Bourgeois van de N-VA, die absoluut dat artikel in het Gemeentedecreet wilde invoeren. (Applaus bij CD&V en sp.a)
Zowel CD&V als sp.a hadden daar bedenkingen bij, maar hebben dat collegiaal mee goedgekeurd. (Opmerkingen)
Het blijkt nu dat het niet werkt. Iedereen is het erover eens: hét slachtoffer zijn de inwoners. De inwoners van die gemeente zijn die impasse kotsbeu en verdienen een oplossing. Het probleem zit bij het decreet. De oplossing van een decreet kan ofwel vanuit het parlement komen ofwel vanuit de regering. U hebt ons uitgenodigd om een voorstel te doen. We zullen dat nog vóór de zomer doen. (Applaus bij sp.a en Groen)
De actuele vraag is afgehandeld.