Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Voorzitter, minister, u verraste ons met uw uitspraak dat u het digitale platform van de VRT in de toekomst eventueel voor een deel betalend zou maken. U hebt daar een aantal argumenten voor, zoals de marktverstoring, het binge-viewen dat betalend zou moeten worden enzovoort. Wat die marktverstoring betreft, zien we bijvoorbeeld wel dat op deredactie.be – maar dat is dan de website – steeds meer geschreven artikels worden toegevoegd aan de audiovisuele inhoud. Dat zou een zekere concurrentie betekenen voor onze kranten, die hun eigen websites hebben, en dat vaak wél tegen betaling. Daar zien we dat wel, maar u zegt dat u voor nieuws een uitzondering zult maken, dat nieuws te allen tijde gratis moet blijven. Daar zult u het dus al niet kunnen halen.
U gebruikte ook het argument van het binge-viewen. Iemand die achtereenvolgens een hele reeks wil bekijken, zou daar dan toch maar voor moeten betalen. Maar ja, dat gebeurt eigenlijk al, weliswaar voor de oudere series. Men kan die momenteel eigenlijk al bekijken via de digibox, tegen betaling. Dat brengt de VRT zelfs 1,5 miljoen euro per jaar op via ‘Ooit gemist’. Ook wat dat betreft, zien we dus niet meteen wat u bedoelt.
We dachten dat het dan misschien wel over Cobra.be of Sporza.be gaat, of zelfs over nieuwe fictiereeksen. Daar gaat u echter misschien toch een stapje te ver, en ik zou daarover zeker verder van gedachten willen wisselen. In dit parlement is tot op heden immers altijd gezegd dat, als nieuwe fictiereeksen of nieuwe programma’s met openbare middelen worden gemaakt, dus met het geld van de belastingbetaler, die belastingbetaler daar al eens voor heeft betaald. Die nog eens laten betalen om er dan voor een eerste maal naar te kunnen kijken, dat is misschien toch een brug te ver. We wilden eigenlijk zeker zijn dat u dat niet bedoelde.
Minister Gatz heeft het woord.
Mevrouw Brouwers, ik ben blij dat ik u in onze prille relatie nog steeds kan verrassen. Dat is een voordeel. (Gelach)
Ik geef even aan wat de huidige beheersovereenkomst stipuleert over betalend kijken. Als de VRT bepaalde programma’s, een bepaalde content ter beschikking stelt aan derden, distributeurs of anderen, om dit verder uit te zenden, dan kan ze daar een marktconforme prijs voor vragen. U alludeerde daar ook even op toen u het had over ‘Ooit gemist’, ‘Net gemist’ en dergelijke meer. Als ze anderzijds zelf, bijvoorbeeld via deredactie.be of haar gewone lineaire televisie, programma’s aanbiedt, dan moet dat gratis zijn. Dat is trouwens niet alleen de wil van de beheersovereenkomst. Dat hangt ook af van een aantal Europese regels. Dat is dus duidelijk, maar daarover ging uw vraag niet.
Mijn uitspraak over het mogelijk betalend maken van een deel van het digitale aanbod van de VRT betrof ook niet de huidige beheersovereenkomst, maar de toekomstige. Het voordeel is dus dat we nog tijd hebben om daarover te praten. We zullen dat doen met de beleidsnota. We zullen dat doen met de VRT en we zullen dat ook doen binnen de Vlaamse Regering. Met andere woorden, er is zeker nog veel tijd om te bekijken of we ter zake tot een draagvlak kunnen komen.
Mijn en uw bekommernis is dat de Vlaamse kijker verder goede programma’s wil bekijken. Ik heb het dan vooral over fictiereeksen. We zien dat de betaalbaarheid van die reeksen wat onder druk komt, want zonder het Mediafonds zou dat moeilijker zijn, en er is ook de lekkage van de advertentiemogelijkheden, die opschuiven van print naar gewoon televisiekijken naar digitaal. Je merkt dus dat dat model wat onder druk komt.
Een van de mogelijkheden kan zijn – het staat een minister vrij om nieuwe elementen in het debat te gooien – om te bekijken of het mogelijk is dat als de VRT meer digitale opdrachten krijgt, zij bepaalde programma’s wel ter betaling zou kunnen voorleggen. Het gaat dan voor alle duidelijkheid niet over nieuws en cultuur.
U hebt een goed punt gemaakt over hoeveel opiniërende stukken er in het nieuwsgedeelte van deredactie.be moeten komen. Dat is een discussie die we zeker moeten voeren in de commissie. Dat is ook een bekommernis van mij. Maar daar gaat het nu niet over.
Als men als kijker op de VRT bepaalde kwaliteitsvolle series kan zien, maar bepaalde kijkers willen een kwaliteitsserie al volledig zien voor de anderen, is dat voor mij bespreekbaar. In die zin wil ik met de VRT en met u en anderen bekijken wat daarvoor in aanmerking kan komen en wat niet.
Als we zover komen dat er in dat systeem bijkomende inkomsten gegenereerd worden, is het niet de bedoeling dat die teruggaan naar de VRT, zoals nu bij Ooit Gemist en Net Gemist, of dat die in onze algemene overheidspot terechtkomen, maar dat ze via het Mediafonds of andere kanalen geherinvesteerd kunnen worden in goede Vlaamse fictie. Ik zie u bedenkelijk kijken, ik ben benieuwd naar uw antwoord.
Ik denk dat het debat nu pas echt geopend is. CD&V denkt dat de kijker vandaag ook al veel betaalt. We betalen voor de kabel en voor onze digibox, en de internettoegang in Vlaanderen is duurder dan in veel omliggende Europese landen. Nu nog eens het aanbod van de VRT voor een deel betalend maken, daar moeten we toch voorzichtig in zijn. Wij staan open voor het debat, maar ik wil u toch tot enige voorzichtigheid aanmanen.
Tot op heden was het zo dat de producties die door de VRT samen met anderen werden gemaakt, waarbij die anderen substantieel bijdroegen omdat anders de productie helemaal niet had bestaan, ook in preview betalend via een of ander kanaal konden worden uitgezonden. Maar als je daar verder in gaat en programma’s die al bijna volledig met belastinggeld betaald zijn, nog eens betalend gaat maken, krijg je twee soorten kijkers: degenen die de kans hebben om het op voorhand tegen betaling te bekijken en degenen die die kans niet krijgen.
Ik vind dat een debat waard. Meer nog, we spreken hier over de essentie van de openbare omroep. Als we daar nu verder op ingaan, zijn we echt een debat aan het voeren, en dat is niet de bedoeling van een actuele vraag. Ik stel voor om daar naar aanleiding van de beleidsnota en van de nieuwe beheersovereenkomst grondig over te spreken in de commissie, want in uw beleidsnota stond dit ene element helemaal niet. Ik ben het gaan zoeken, vandaar ook mijn vraag. (Applaus bij sp.a)
De heer Vandaele heeft het woord.
Minister, we zijn er binnen de lopende beheersovereenkomst nooit voorstander van geweest om programma’s van de openbare omroep achter de betaalmuur te stoppen. Er komt een nieuwe beheersovereenkomst, dan kunnen we alles inderdaad weer tegen het licht houden, zolang, wat ons betreft, mensen geen twee keer moeten betalen voor hetzelfde, als het normale programmering betreft, namelijk een keer bij de algemene inning van de belastingen en een tweede keer als ze die programma’s ook echt willen bekijken.
Het is iets anders als er extra diensten worden verleend door de openbare omroep. Dan kan er misschien nog iets extra’s worden gevraagd. Ik denk bijvoorbeeld aan het opvragen van archiefmateriaal en dat soort dingen. Maar dan mogen we zeker niet over één nacht ijs gaan. Het debat wordt nu inderdaad op gang getrokken op een voor ons wat onverwacht moment. We hebben nog twee jaar de tijd voor de nieuwe beheersovereenkomst. We moeten rustig de tijd nemen om over dat soort dingen, die u nu op tafel brengt, grondig na te denken en met elkaar van gedachten te wisselen.
Mevrouw Segers heeft het woord.
Minister, ‘au fond’ gaat deze kwestie echt over wat we bedoelen met publieke dienstverlening. Wat is publieke dienstverlening? Het zal u niet verwonderen dat wij daar een andere visie op hebben en dat wij dan ook heel sterke bezwaren hebben tegen het voorstel om content betalend te maken.
De Vlaming betaalde vorig jaar voor de VRT 46 euro via zijn belastinggeld. Hij krijgt tot op vandaag heel veel waar voor zijn geld. Wij willen dat zo houden. Minister, uw breder voorstel is om de kernopdracht van de VRT te verengen. Betekent dit dat de kijker minder waar voor zijn geld gaat krijgen, en er ook nog eens twee keer voor zal moeten betalen? Ik vroeg mij af wat u precies bedoelde met het betalend maken van content. Als het uw bedoeling is om bijvoorbeeld de afleveringen van ‘Thuis’ in preview betalend te maken, dan kunnen wij daar alleen maar sterke bezwaren tegen hebben. De Vlaming heeft het recht om na een zware dagtaak thuis te komen, zich voor zijn buis te installeren en ‘Thuis’ te bekijken. Dat moet gelden voor alle Vlamingen. U creëert een maatschappij van twee snelheden waarin sommigen kunnen betalen om vooruit te kijken en anderen niet. (Applaus bij sp.a)
De heer Caron heeft het woord.
Het is alsof je in de gezondheidszorg een snellere behandeling geeft aan mensen die vooraf kunnen betalen en dus twee keer betalen. Ik geef mevrouw Brouwers in dezen gelijk. Het is een heel riskant verhaal. Dat betekent niet dat er geen andere mogelijkheden zijn om geld op te brengen, bijvoorbeeld het internationaal verkopen van fictieseries. Maar het is een dubieus verhaal.
Minister, iets wat u maar eventjes, in de rand, hebt aangehaald, verontrust mij nog meer. Vanuit krantengroepen wordt erg veel druk gezet op deredactie.be omdat die site zoveel content gratis geeft. Maar dat vind ik nu eens echt iets om voor te vechten. De informatie en cultuur die de VRT aan de burger biedt, moet maximaal toegankelijk blijven. Dat kunnen wij niet achter een betaalmuur steken. De klachten komen hiervan: als de VRT het gratis doet, kunnen de anderen het ook niet betalend maken. Het is een zeer principiële discussie over toegang tot cultuur en toegang tot nieuws. (Applaus bij Groen)
Ik ben een beetje verwonderd over de ideologische kramp waarin men ter linkerzijde terechtkomt. (Opmerkingen)
Ter linkerzijde van mij. Ik hoop dat jullie zichzelf nog altijd als de linkerzijde beschouwen.
Ik zal zeker rekening houden met woorden zoals ‘grondig debat’, ‘voorzichtigheid’ en dergelijke meer. Het is inderdaad niet de bedoeling om ‘overnight’ nieuw beleid te maken. Of om over één nacht ijs te gaan, om in onze standaardtaal te blijven. Maar creatieve ideeën zijn niet verboden. Daarvan gaat de maatschappij vooruit. Uiteraard moet de basis van de dienstverlening van de VRT openbaar en gratis blijven. Dat spreekt voor zich, anders bijt de slang in zijn eigen staart. Maar we moeten dit wel bekijken in functie van het instandhouden van het Vlaamse ecosysteem, dat zeer waardevol is. Ik heb het dan niet alleen over de VRT maar ook over de private spelers. Daarbij moet de kijker de winnaar zijn door naar kwalitatieve programma’s te kunnen kijken. Wij moeten bekijken hoe we bepaalde verbeteringen en vernieuwingen kunnen doorvoeren.
Het debat is open en ik ben in die zin zeer tevreden met uw vraag, mevrouw Brouwers, met uw bedenkelijke blikken ook. Dat is een goede aanzet om de volgende weken een goed debat te hebben. Mevrouw Brouwers, mochten we hierover een echt debat hebben gehad, dan zaten we al in de bespreking van de beleidsnota. Een actualiteitsvraag is net iets te snel en te oppervlakkig voor een grondig debat. Maar we zetten het voort.
Daarin geef ik u gelijk. Dit moet verder worden uitgesponnen in de commissie. Ik maakte mij nog net de bedenking waar de tijd is van het kijk- en luistergeld. Iedereen betaalde elk jaar zoveel en daarmee kon hij alles zien, en gedaan. We leven natuurlijk in andere tijden. U spreekt graag over het ecosysteem. (Opmerkingen en gelach)
Ik ben even niet aan het volgen wat er daar allemaal gebeurt.
Minister, u spreekt graag over het evenwicht in het ecosysteem binnen de media. Het is inderdaad heel wat anders dan pakweg tien of twintig jaar geleden. We zullen daar allemaal creatief, samen met u, naar oplossingen zoeken. Toch is voorzichtigheid geboden.
De actuele vraag is afgehandeld.