Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de totstandkoming, inhoud en gevolgen van de dading tussen BAM en Noriant
Verslag
Mevrouw De Ridder heeft het woord.
Voorzitter, ik begin met een aantal citaten: “Molensteen rond de nek van Oosterweel verdwenen”, “Nieuwe deadline vermijdt verdere vertraging Oosterweel” en “Dreigend conflict en verder uitgestel afgewend”. Dit zijn maar enkele van de titels die gisteren en vandaag op diverse websites en in diverse media zijn verschenen.
Het gaat over het akkoord dat zou gesloten zijn tussen bouwconsortium Noriant en BAM. Door de beslissing van de Vlaamse Regering van enkele jaren geleden om de Oosterweelbrug op Rechteroever onder de grond te brengen en daar een tunnel van te maken, was niet meer echt duidelijk of Noriant de werken op Linkeroever nog zou kunnen uitvoeren. Dat leidde tot heel wat onzekerheid over mogelijke schadeclaims. Er circuleerden bedragen van tot maar liefst 323 miljoen euro indien Europa geen duidelijkheid zou verschaffen.
Met het akkoord dat nu zou zijn gesloten, minister, is daar eindelijk duidelijkheid rond gekomen. Heel nadrukkelijk wordt gezegd: als Europa niet ten laatste 15 december echt uitdrukkelijk groen licht geeft, zal er een dading in werking treden die in een verzekeringsvergoeding voorziet van 37,19 miljoen euro, alsook 5,1 miljoen euro voor het gebruiksrecht van het ontwerp van Noriant. Het is nooit prettig om zulke bedragen te horen, maar dit is wel de enige manier om het dossier opnieuw op volle kracht vooruit te laten gaan. Er komt een einde aan maandenlang gespeculeer en onzekerheid over de haalbaarheid en moeilijke uitvoerbaarheid van een belangrijk deel van Oosterweel.
Minister, u zult de komende maanden ongetwijfeld ook contact hebben met het Rekenhof om een en ander uit te klaren. In de voortgangsrapportage zult u technische details geven. Ik zal mijn vraag aan u beperken tot de politieke vraag. Kunt u het verkregen akkoord toelichten? Wat zijn de gevolgen voor het dossier Oosterweel?
Mevrouw Kherbache heeft het woord.
Voorzitter, minister, dames en heren, op het moment dat deze regering beslist om de gezinnen te belasten door extra facturen te sturen voor onderwijs, voor openbaar vervoer, voor kinderopvang, komt plots het bericht dat ze 40 miljoen euro heeft gevonden om een deal te sluiten met Noriant. Dat is ongeveer het bedrag dat men bij de studenten gaat ophalen door het inschrijvingsgeld te verhogen. (Opmerkingen van de meerderheid)
Het is dus niet onbegrijpelijk, beste collega’s, dat een akkoord met zo’n groot bedrag vragen oproept. Het lijkt me niet onredelijk, minister, om het stuk voor te leggen aan dit parlement. Tenminste, ik neem aan dat zo’n dading zorgvuldig op papier wordt gezet, zeker als het om zo’n groot bedrag gaat. Dan kunnen we met kennis van zaken discussiëren over de inhoud van de dading. Er worden bedragen genoemd, in de krant lezen we van alles. Maar we zouden dat in de commissie grondig willen bespreken. Waar komt die 40 miljoen euro vandaan?
Meer nog willen we debatteren over de gevolgen van deze dading. Ik heb gelezen dat u wilt voortdoen met de Oosterweelplannen. Zoals iedereen weet, mijnheer Somers: die plannen hangen juridisch en budgettair met ogen en haken aan elkaar. Het is dus het moment om ook op dat vlak de feiten eens onder ogen te zien. Minister, waarom neemt u de gelegenheid niet te baat om andere plannen die sneller en beter zijn en die u geen geld gaan kosten maar opleveren, te bekijken?
Minister Weyts heeft het woord.
Ik neem er even de voorgeschiedenis bij. De aanduiding van Noriant als voorkeurbieder en het akkoord gebeurde door de vorige Vlaamse Regeringen en u maakte daar deel van uit. Er werd een deelakkoord Design Sign-Off (DSO) overeengekomen met Noriant. Vervolgens werd er een referendum gehouden en werd beslist om geen brug aan te leggen maar andere sporen te volgen.
De vorige Vlaamse Regering heeft de hele zaak voorgelegd aan de Europese Commissie met een eenvoudige vraag: gelet op deze omstandigheid, kan Noriant nog altijd een deel van het tracé gegund worden, namelijk Linkeroever en de Scheldetunnel, kan dat losgeknipt worden?
Dat heeft gezorgd voor een periode van totale rechtsonzekerheid. Er passeerden verschillende schadeclaims, tot 500 miljoen euro. Dat bedrag werd ook hier in dit parlement vernoemd. Er was ook juridische onzekerheid. Wat konden we nu doen? Dat heeft zelfs geleid tot opeenvolgende ‘stand still’-clausules, waarbij beide partijen afspraken elkaar juridisch niet te bekampen in die periode. Die clausules werden maar liefst negen keer verlengd. Om daar een eind aan te kunnen maken en vooruit te kunnen gaan, heeft de Vlaamse Regering gevraagd of men kan komen tot een dading tussen BAM en Noriant. Het resultaat is gekend: een bedrag van 37 miljoen euro en 5 miljoen euro voor de betaling van het ontwerp. Dat is de marktwaarde van het ontwerp, zoals het nu bestaat voor het tracé Scheldetunnel en Linkeroever. Dat kan worden hergebruikt. Volgens mij is dat een prima deal. De juridische onzekerheid, de molensteen rond de nek van Oosterweel, is weg. Hier werd ook gezegd dat Oosterweel er nooit zou komen vanwege die procedure met Noriant. Wel, die molensteen is weg, we kunnen die bladzijde omdraaien. De schadeclaims zijn weg.
We kunnen vooruit, want op 15 december ligt de deadline. De deal is eenvoudig: we gaan over tot een dading tenzij Europa groen licht geeft voor de gunning aan Noriant. De deadline ligt op 15 december. Als tegen dan Europa groen licht heeft gegeven, dan kent u het scenario: dan zal dat deel aan Noriant gegund worden en de rest opnieuw in gunning worden geplaatst. Als Europa negatief of niet antwoordt, is er de dading en gaan we naar een nieuwe gunning. We gaan hiermee dus vooruit. De schadeclaims vervallen en er is juridische zekerheid. We gaan dus vooruit in het ontwarren van de mobiliteitsknoop voor heel Vlaanderen. We gaan vooruit in het verhogen van de leefbaarheid voor Antwerpen. Want dit is de derde stap die we zetten. We hebben beslist tot het verlengen van de tunnel onder het Albertkanaal om de leefbaarheid in Merksem te verbeteren. We hebben beslist dat het ontwerp in die zin moet worden aangepast dat ook een overkapping mogelijk wordt. En nu is er de bijkomende stap die we nu zetten.
Als u nu vraagt in welke richting we gaan met het Oosterweelproject, wel, we gaan vooruit. (Applaus bij de meerderheid)
Dan is er de concrete vraag naar inzage. Deze deal is vanzelfsprekend ook gevat, er zitten daar bedrijfsgeheimen in. Dat lijkt me nogal evident. Ik heb desondanks niet gewacht om ter zake de nodige stappen te zetten. Vandaag werden de deal en het advies van de revisor van PricewaterhouseCoopers (PWC) al bezorgd aan het Rekenhof voor inzage en controle. Zij volgen dat op. Ik zal dat ook bezorgen aan de voorzitter van het Vlaams Parlement, om de specifieke procedures die hier bestaan en de geldende problematiek van de bedrijfsgeheimen te respecteren. Zo kan dat inzagerecht vanuit het Vlaams Parlement worden geregeld.
Ik roep eerst en vooral de oppositie en vooral sp.a op om de maskers te laten vallen. Laat gewoon de maskers vallen. Het zal nooit goed zijn. Wat er ook gebeurt, u wilt gewoon geen oplossing voor de fileproblematiek. (Applaus bij de N-VA)
Het is geen oplossing. De A102 ligt in plan-MER-onderzoek. Je kunt dat niet naar voren trekken. Stop toch met de bevolking daarover blaasjes wijs te maken.
Minister, dank u voor uw antwoord. Als Antwerpenaar kan ik u zeggen dat u als niet-Antwerpenaar die passeert op het departement Mobiliteit daar een verfrissende blik brengt. Er zijn al voor alle dingen stappen gezet: de overkapbaarheid wordt onderzocht en zal mee opgenomen worden, de verlenging van de tunnel onder het Albertkanaal, nu het oplossen van deze molensteen die rond het dossier hing. Wij zijn daar allemaal zeer verheugd om. Wij hebben maar één devies: ga zo verder en u zult de steun vinden van de spionkop in Antwerpen.
Dank voor uw antwoord, minister. U geeft gehoor aan Noriant. Ik zou u willen vragen ook gehoor te geven aan de mensen die in de file staan en snelle oplossingen vragen. Ik hoor u zeggen dat er geen alternatieven zijn. Ik leg nu een alternatief op tafel, dat kunnen we dan bespreken op het moment dat we die dading gaan bespreken.
U kunt nu meteen beslissen om het doorgaand verkeer van de ring te halen. Dat zijn achtduizend vrachtwagens minder per dag. Meer nog, het levert u per jaar 40 miljoen euro op. In plaats van te kiezen voor oplossingen die meteen een antwoord bieden op files, op problemen van verkeersveiligheid en op de budgettaire moeilijkheden die we sowieso hebben, zegt u dat u vooruitgaat. Maar dat is een heel ander verhaal. Ik wil de mensen die in de file staan vooruithelpen, de ongerustheid in Antwerpen wegnemen en een antwoord bieden aan de Antwerpenaar die ongerust is door de ongezondheid die dit project met zich meebrengt. (Applaus bij de sp.a)
De heer de Kort heeft het woord.
Voorzitter, we hebben al veel besprekingen gevoerd over dit dossier, zowel in de commissie Openbare Werken als in de plenaire vergadering. Elke politieke partij, elke vertegenwoordiger moet in dit dossier met de nodige schroom naar voren komen, omdat dit nu niet meteen het mooie voorbeeld is dat we het in Vlaanderen veel beter doen. We moeten de nodige schroom aan de dag leggen, omdat het traject dat we in dit dossier hebben gevolgd, niet het beste was.
De kostprijs van bepaalde politieke bochten die zijn genomen in dit dossier is aanzienlijk. Als nu die politieke partijen, die in het verleden de bochten hebben gemaakt in het dossier, die ervoor hebben gezorgd dat het dossier met tien jaar is achteruitgeslagen, hier komen zeggen dat het schandalig is dat deze kostprijs moet worden gedragen door de bevolking, breekt mijn klomp. (Applaus)
Het zijn zij die ervoor hebben gezorgd dat het dossier is achteruitgeschoven en dat we nog altijd in de file staan in Antwerpen. Het enige dat goed is, als de oplossing van de derde Oosterweelverbinding daadwerkelijk zal worden gerealiseerd, is dat de leefbaarheid voor Antwerpen zal verbeteren.
Minister, we hebben ook al vaak gediscussieerd over de rol van Europa. Volgens de nieuwsberichten zullen er stappen worden genomen naar Europa. Wie gaat dat doen, wanneer en bij welke Europese instantie?
De heer Somers heeft het woord.
Minister, het bericht dat we gisteren mochten ontvangen en vandaag in de kranten hebben gelezen, namelijk dat er een dading is gesloten met Noriant, is evident een heel belangrijk element in het dossier. Iedereen, van welke partij ook, over meerderheid en oppositie heen, wenst een oplossing voor het mobiliteitsprobleem in Antwerpen. De meningen daarover lopen al eens uiteen, maar alleszins willen we dat er vooruitgang wordt geboekt. Wat ook de mening ten gronde kan zijn in het dossier, het is alleszins een goede zaak dat deze hypotheek is gelicht en dat er daardoor ruimte – misschien zelfs mentale ruimte – ontstaat om met een frisse en open blik te kijken hoe we de mobiliteit in Antwerpen oplossen.
Minister, ik heb een heel concrete vraag. Het is belangrijk dat we als parlement zo snel mogelijk kennis kunnen nemen van de inhoud van de dading, waarbij de vertrouwelijkheid moet worden gerespecteerd, om daarover een mening te vormen en om een goede kijk te hebben op wat er is afgesproken en wat de engagementen zijn. Dit is alleszins een belangrijke stap vooruit voor iedereen die bezig is met de mobiliteit in Antwerpen.
De heer Vanbesien heeft het woord.
Het gaat over een pak geld. Het gaat over 37 plus 5 miljoen euro, dus 42 miljoen euro. In tijden van besparingen op onderwijs, van desinvestering in het zorgaanbod. (Opmerkingen)
Deze Vlaamse Regering is blij, verheugd, eindelijk. Het Antwerps stadbestuur ook. Ik vind dat totaal ongepast. Ik vind de toon van de heer de Kort veel meer hoe het zou moeten zijn, namelijk schroomvol. U moest zich schamen. Dit is een schuldbekentenis voor vijf jaar knoeibeleid, zowel van de regering Peeters-I als Peeters-II. Het gaat zowel over N-VA als CD&V, Open Vld en sp.a. Ik vind dat moet worden uitgespit wie verantwoordelijk is voor 42 miljoen euro die naar een bouwbedrijf moet gaan. Ik zal daarover vragen stellen in de commissie, want ik heb hier nu de tijd niet voor.
Ik heb een andere vraag aan de minister. In 2010 is hier onder meer door het Rekenhof, onder meer door de BAM, onder meer door minister Crevits, die hier nu niet is maar die toen verantwoordelijk was, gezegd dat Noriant maximaal kon rekenen op 1,3 miljoen euro. Dat is hier gezegd in dit parlement. Dus is mijn vraag: is er toen gelogen? Van waar komt nu plots het bedrag van 37 miljoen euro plus 5 miljoen euro? Wat is de argumentering voor dit bedrag?
Mevrouw Van dermeersch heeft het woord.
Voorzitter, ik wil erkennen dat de dading die hier wordt besproken, een keerpunt is. Ja, dat is het. Maar het is geen fundamentele uitweg, om in mobiliteitstermen te blijven. Ik vind dat de vrijheid die we gekocht hebben van Noriant, heel duur wordt betaald, en dat in tijden van besparingen, zoals al is gezegd.
Ik hoop nu dat deze regering het knoeiwerk van de vorige regering achter zich laat en dat ze met open vizier de alternatieven zal bestuderen. Er zijn er heel wat. Er is veel werk. Dat zal lang duren. Misschien is een nieuwe aanbestedingsprocedure nodig, een bouwaanvraag, een MER-rapport enzovoort.
Minister, ik heb een vraag aan u. Het is eigenlijk meer een noodkreet. Wij gaan niet vooruit in Antwerpen. Wij staan nog altijd in de file en wij zullen nog jaren in de file staan. Ik wil u graag vragen om nu werk te maken van robuuste maatregelen zodat wij kunnen rijden, bijvoorbeeld het tolvrij maken van de Liefkenshoektunnel. In Antwerpen stelt onze partij ook het opnieuw opstellen van noodbruggen op de Singel voor, want er is een mobiliteitsnood in Antwerpen. Minister, er zijn ingrepen mogelijk waardoor wij nu reeds vooruit kunnen gaan. Ik hoop dat wij vooruit gaan, maar helaas is dat niet zo, en de komende jaren helaas ook niet.
Ik noteerde de concrete vraag over de procedure in Europa. Wij hebben daartoe een Vlaamse vertegenwoordiger aangeduid. Er is al een afspraak gemaakt om tegen 9 november een nota te bezorgen aan Europa, waarna men dan desgevallend wordt uitgenodigd om met het directoraat-generaal Interne markt en diensten (MARKT) een gesprek te hebben, dan wel om schriftelijke communicatie te voeren. Alleszins is voor ons 15 december de deadline. Krijgen we geen antwoord, dan gaan we naar een dading. Krijgen we groen licht van Europa, dan zal er een gunning zijn ten voordele van Noriant.
De inhoud van de dading heb ik enerzijds al overgemaakt aan het Rekenhof. Anderzijds zal ik het stuk ook overmaken aan de voorzitter van het Vlaams Parlement die het ter inzage kan leggen, rekening houdende met de problematiek van het bedrijfsgeheim.
Een pak geld, mijnheer Vanbesien. Twee weken geleden zei u hier nog tegen minister-president Bourgeois: dat gaat u honderden miljoenen kosten, honderden miljoenen! (Applaus bij de N-VA)
U kunt de citaten erop nalezen in het verslag van de plenaire zitting! Hier leggen wij een deal voor van 37 miljoen euro. Wel, ik denk eerlijk gezegd dat men dan niet slecht onderhandeld heeft. (Applaus bij de N-VA en CD&V)
Wat de andere opmerkingen betreft, zowel van sp.a als van Groen: de eerste contacten met Noriant zijn getekend in 2007, met betrokkenheid van verschillende mensen die hier nu staan te klagen en zeggen dat het bedrag te hoog is. Wel, ze zijn mee verantwoordelijk voor die factuur! Wij hebben die factuur klein gehouden! (Applaus van de N-VA en CD&V)
Wat betreft de andere uiteenzettingen: men kan hier een zuivelfabriek beginnen, want de boter druipt hier op de grond.
Ik heb al een uitvoerig verslag gegeven over de 33 quickwins die we momenteel aan het uitvoeren zijn. Ik heb alle voorstellen in detail meegedeeld. Eind november in de commissie zullen we de voortgangsrapportage en andere aspecten en techniciteiten bespreken.
Minister, ik sluit me volledig aan bij uw antwoord. Het is hallucinant hoe sommigen hier blijven pleiten voor alternatieven en voor nieuw onderzoek. Er is al twintig jaar onderzoek gepleegd. Gedurende twintig jaar zijn alle alternatieven onderzocht. Uit de plan-MER, uit alle MER-onderzoeken, uit de veiligheidsrapportage en studies komt dit plan als het beste op alle vlakken naar voren. Laat dus de maskers vallen en zeg eerlijk aan de bevolking dat u geen oplossing wilt voor de fileproblematiek. Ik vind dat een verpletterende verantwoordelijkheid. Minister, u krijgt onze volledige steun voor deze verfrissende aanpak. Er wordt werk gemaakt van de overkapbaarheid, er wordt werk gemaakt van de ondertunneling van het Albertkanaal. Nu is er een molensteen die wegvalt. (Opmerkingen van de heer Wouter Vanbesien).
Nogmaals, een verfrissende aanpak, mijnheer Vanbesien. Doe zo verder, minister, en wij zullen samen met u dit probleem blijven volgen en oplossingen blijven bevechten om eindelijk te komen tot een oplossing voor de Antwerpse fileproblematiek. (Applaus bij N-VA)
Minister, tijdens de afgelopen weken heb ik driemaal hetzelfde voorstel gedaan maar ik heb daar tot nu toe nog geen antwoord op gekregen toen het ging over de quickwins. Mijn vraag was waarom u die beslissing niet nam, waarop u antwoordde dat het niet mag van Europa. Dat is fout. Het is een advies van BAM, dat is geen onafhankelijk advies. Als het in Oostenrijk, Duitsland en Frankrijk kan, dan zou het toch ook in Vlaanderen mogelijk moeten zijn om het doorgaand verkeer van de ring te halen. U haalt daarmee achtduizend vrachtwagens van de ring en u kunt dat meteen beslissen. Dat is een oplossing voor de files en voor de leefbaarheid waar u bovendien nog inkomsten uit haalt. Ik begrijp dan ook niet dat u nu durft te verwijzen naar die 33 quickwins terwijl de 34e quickwin die wij hier voorstellen, meer zou opleveren dan die 33 samen. Ik hoop dat als we daar opnieuw in de commissie over zullen discussiëren, er een ernstig debat kan worden gevoerd. (Applaus bij sp.a)
De actuele vragen zijn afgehandeld.