Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord.
Minister, nog niet zo lang geleden werd hier een nieuw decreet rond kinderopvang goedgekeurd. Het was de bedoeling dat dat decreet rust zou brengen in het kluwen dat het landschap van de kinderopvang toch was. Niets is echter minder waar, minister: de chaos in het landschap is nog nooit zo groot geweest.
Ten eerste is er het nieuwe onlinesysteem dat de ouderbijdrage moet berekenen, dat volledig in de soep draait. Ten tweede zijn er de zelfstandige kinderdagverblijven, die aan allerlei regeltjes moeten voldoen, maar daarvoor onvoldoende gesubsidieerd worden en nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden. Dan is er nog het enorme plaatstekort: 7000 plaatsen in Vlaanderen, 1800 in Antwerpen. Ook het statuut voor onthaalouders staat nog niet op punt.
Nu zegt de stad Antwerpen tegen u: minister, het is duidelijk dat het u niet lukt om aan uw taak als minister te voldoen, Vlaanderen slaagt er niet in om in voldoende kinderopvang te voorzien en de wachtlijsten op te lossen, en dus zullen wij het zelf doen.
Die ouders die op kinderopvang wachten, die met hun kinderen ergens terecht moeten, bij wie kunnen zij terecht? Kunnen zij nog bij u terecht, minister? Staat u nog in voor kinderopvang? Is het Vlaanderen nog dat de kinderopvang organiseert? Of zijn het voortaan de steden en gemeenten? Moeten de ouders daar terecht en gooit u de handdoek in de ring, minister? Wat mogen wij nog van u verwachten op het vlak van kinderopvang?
Wat is nu eigenlijk uw vraag, mevrouw Meuleman?
Mijn vraag is wat de minister nog zal doen, en of het nu de bedoeling is dat steden en gemeenten zelf kinderopvang uitbouwen, of dat zij toch nog bij Vlaanderen terechtkunnen voor de uitbouw van kinderopvang en het voorzien in voldoende plaatsen.
Mevrouw Van der Borght heeft het woord.
Minister, als er een rode draad loopt door de voorbije legislatuur inzake kinderopvang, dan is het wel de overlevingsstrijd die zelfstandige kinderdagverblijven moeten leveren. U hebt aangekondigd dat het decreet alle problemen zou oplossen. Niet waar dus, want wat is de realiteit vandaag? Ze gooien de handdoek in de ring, ze sluiten de deuren, ze hebben de moed en energie niet meer om nog eens te voldoen aan bijkomende regels en normen en waarden en al wat je daarbovenop legt.
Uw falend beleid, minister, werd het voorbije weekend pijnlijk aan de kaak gesteld door de stad Antwerpen. De stad Antwerpen nam een maatregel die u niet neemt, namelijk een financiële ondersteuning van 10 euro per dag voor de ouders die geen plaats hebben in de gesubsidieerde kinderopvang. Daardoor geven ze een flinke tik aan uw beleid, want u doet dat niet.
Het moet me van het hart: diezelfde N-VA van Antwerpen zit ook in de Vlaamse Regering, diezelfde N-VA van Antwerpen, die u een tik geeft, heeft dit decreet mee goedgekeurd. Toen waren er blijkbaar geen problemen bij de zelfstandigen, volgens de N-VA. Aan de vooravond van de verkiezingen zien ze plots het licht en zeggen ze: “Oei, er is een probleem.”
Minister, gelet op het feit dat de lokale besturen uw falend beleid mee moeten opvangen, gelet op het feit dat er een zware ongerustheid is in de sector, bent u bereid uw decreet on hold te zetten?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Dat laatste ben ik uiteraard niet van plan. Het is een unieke gelegenheid om eindelijk een stabiel en totaal kader te creëren voor alle vormen van kinderopvang. Er zijn op dit moment zes verschillende systemen. Bij de start van de legislatuur zijn er vragen gesteld over kwaliteit. Nu is het moment dat we die transitie moeten maken.
Ik heb nooit gezegd dat die transitie betekent dat iedereen zonder enig probleem zou instappen. Ik heb alleen gezegd dat dit kaderdecreet ons zou toelaten de toekomst van de Vlaamse kinderopvang op een goede manier te organiseren. Daar zitten groeipaden in, zowel in zaken die je verwacht – gelijke kwaliteitseisen –, als in de financiering en de financiële inspanningen die moeten gebeuren.
Als je de periode bekijkt van de begroting 2009 tot nu, dan heeft de Vlaamse Regering meer dan 100 miljoen euro extra geïnvesteerd in de Vlaamse kinderopvang, waarvan 70 miljoen euro is gebruikt om de niet-erkende en -gesubsidieerde, zeg maar de zelfstandige sector, alvast een aantal ondersteuningen te geven. Dat hebben we gedaan toen bleek dat men in het paritair comité van de gesubsidieerde sector was gestapt en men met arbeidsvoorwaarden werd geconfronteerd. Dat hebben we gedaan door de inkomensgerelateerde bedragen van toen te verhogen om de lonen van de aangepaste cao te kunnen betalen, door het basisondersteuningsforfait op te trekken van het aantal plaatsen waarvoor je dat krijgt voor de zelfstandige en niet-inkomensgerelateerde voorzieningen, door meer kansen te geven aan zelfstandigen om toch de stap naar het inkomensgerelateerde stelsel te zetten. Er zijn dus tal van initiatieven genomen.
Ik was een beetje verbaasd door de actuele vragen. In Vlaanderen zijn veel lokale besturen die de voorschoolse en buitenschoolse kinderopvang ondersteunen. Ze doen dat door artikel-60-mensen ter beschikking te stellen van initiatieven, door premies te geven, door ondersteuning te geven aan mensen die een beroep doen op het OCMW als ze niet-inkomensgerelateerde kinderopvang gebruiken, ze doen dat ook door investeringssubsidies te geven aan zelfstandige kinderopvang. Nu is er ook een stad die een bedrag geeft aan ouders die gebruikmaken van zelfstandige opvang die niet inkomensgerelateerd is.
We hebben heel goed overleg met de betrokken schepen. Ik begrijp het probleem dus niet. We hebben er zeer goed over gepraat. Ze hebben voor zichzelf een analyse gemaakt van de situatie in Antwerpen, en daar is inderdaad een belangrijke uitdaging. De nataliteit heeft daar sneller effect dan in de rest van Vlaanderen. Ondanks het feit dat we systematische voorrang hebben gegeven aan de stad Antwerpen – 1880 inkomensgerelateerde plaatsen bij in deze legislatuur – is er nog een achterstand in te halen. Ook in 2014 zullen we in de inkomensgerelateerde (IKG) en de gesubsidieerde sector voorrang geven – 266 van de 700 plaatsen gaan exclusief naar Antwerpen.
Ik begrijp dus helemaal niet dat uitgerekend een liberale partij en een stadsbestuur het een probleem vinden als wij iets willen doen voor de kinderopvang door de zelfstandigen te ondersteunen. Ik kan u daartoe niet verplichten. Maar dan zegt u ineens dat dat voor u een probleem is. Wij hebben dat niet gezien als een probleem. Wij hebben dat gezien als de vraag van een stad die daar zoals vele andere steden iets aan wil doen. We weten ook dat dit niet onze kernopdracht is. Vlaanderen weet best dat wij daarin nog jaren zullen moeten investeren. Maar wij willen daar nu ook een bijdrage leveren om die capaciteitsvraagstukken aan te vatten. Zij hebben daarvoor een formule gekozen die, wat mij betreft, prima is. Die formule houdt in dat men dat gaat doen door niet zelf nieuwe kinderopvanginitiatieven uit te bouwen of door de gesubsidieerde sector verder uit te bouwen, maar door de zelfstandige sector in de eigen stad een ondersteuning te bieden.
Minister, op dit moment zijn de wachtlijsten in de kinderopvang enorm lang. Het plaatsgebrek is zeer groot. Je moet tegenwoordig nog voor je zwanger bent je plaats in de crèche reserveren. Dat is vandaag in Vlaanderen de realiteit. Er is een tekort van 7000 plaatsen, een tekort van 1800 plaatsen in Antwerpen. Nu zegt u dat het ervan zal afhangen waar je woont of daar iets aan gedaan wordt en of je sneller de kans zult krijgen om in een crèche terecht te kunnen. Woon je in Antwerpen, dan zal de stad een tandje bijsteken en dan heb je misschien iets sneller kans op een plek. Woon je in een stad die of de middelen niet heeft of die er niet voor kiest om te investeren in kinderopvang, dan heb je pech als ouder. Is het dat waar we naartoe willen als het om kinderopvang gaat? Dat is en blijft toch een kerntaak van Vlaanderen, dacht ik. Dat hebt u ook met uw decreet willen doen. U hebt de bevoegdheden voor een klein deel naar Vlaanderen toegetrokken. U hebt de regie weggenomen van het lokale beleid. Nu moet u erkennen dat het u niet lukt, dat u faalt, dat u die plaatsen niet kunt creëren. En dan zegt u dat de lokale besturen het maar zelf moeten oplossen. Dat vind ik geen goede manier van besturen vanuit Vlaanderen. (Applaus bij Open Vld en Groen)
Minister, die 10 euro die de stad Antwerpen geeft, geeft de stad uiteraard niet alleen ter ondersteuning van de ouders maar voornamelijk ook ter ondersteuning van de zelfstandige kinderopvanginitiatieven, die anders dreigen met nog meer sluitingen te worden geconfronteerd. U zegt dat u het probleem niet ziet. Dat is nu net het probleem. U ziet het probleem nooit. U niet en uw hele Vlaamse Regering niet, die bestaat uit CD&V, uit sp.a en uit de N-VA. Jullie van de N-VA zitten daar ook in. Mochten jullie tijdig het probleem zien, het zou nooit zover gekomen zijn. (Applaus bij Open Vld)
Dat zijn de feiten. Uw regering draagt de volledige verantwoordelijkheid voor het falende beleid in de kinderopvang. (Opmerkingen van mevrouw Marijke Dillen)
Mevrouw Dillen, wij ondersteunen de zelfstandigen.
Mevrouw De Vits heeft het woord.
Voorzitter, de ouderpremie behoort tot de gemeentelijke autonomie, zoals de minister zegt. Er is niets nieuws onder de zon want dat is een idee dat in de bestuursperiode van Patrick Janssens al in de documenten stond, maar niet werd uitgevoerd omdat er ondertussen IKG-plaatsen waren.
Mevrouw Meuleman, als je nu in Antwerpen wordt geboren, is er wel een ander probleem. Dit bestuur zal tot 2019 de investeringen voor kinderopvangplaatsen verminderen. Dat is een probleem. De ouderpremie is, zoals er ook andere premies bestaan, zoals startpremies voor zelfstandigen, een idee dat al bestond. Er is dus niets nieuws onder de zon.
Jullie pleiten ervoor om het decreet on hold te zetten. Jullie willen dus stilstand. Dat is niets doen aan het aantal plaatsen, dat is niets doen aan de kwaliteitsverbetering, dat is niets doen aan de verbetering voor de ouders en de kinderen. (Opmerkingen van mevrouw Mieke Vogels. Applaus bij sp.a)
We hebben voldoende uitgelegd dat er daarvoor een budget werd uitgetrokken.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Als ouders met kinderen nu naar dit debat kijken, draaien ze zich om en vragen ze zich af waarmee we hier bezig zijn. Wat is hier belangrijk? Dat gezinnen met kinderen een opvang krijgen en dat aan die opvangbehoefte voldaan wordt. Mevrouw Van der Borght, deze Vlaamse Regering heeft zeer duidelijk die kerntaak op zich genomen. Er is een heel duidelijk kaderdecreet, er zijn enorm veel middelen vrijgemaakt, meer dan 100 miljoen euro op Vlaams niveau.
Als u er bezwaar tegen hebt dat Antwerpen en andere gemeenten gebruikmaken van hun lokale autonomie om mee te investeren in die gezinsopvang, dan vind ik dat heel ver gekomen. (Opmerkingen van mevrouw Vera Van der Borght)
Mevrouw De Vits, u zegt dat Antwerpen niets doet aan capaciteitsuitbreiding. Ik heb navraag gedaan bij mijn collega in Antwerpen. Daaruit blijkt dat Antwerpen de volgende vijf jaar meer dan 21 miljoen euro investeert in de uitbreiding van de capaciteit en in de ouderpremie. (Opmerkingen van mevrouw Mia De Vits)
Veel steden en gemeenten mogen daar eens naar gaan kijken en dat nadoen.
We zijn ons er allemaal van bewust dat de zelfstandige kinderopvang het niet gemakkelijk heeft. Ik wil dit niet minimaliseren. Maar de waarheid gebiedt te zeggen dat sommige problemen waarmee zij worden geconfronteerd, niet onder de bevoegdheid vallen van de Vlaamse overheid. Door omstandigheden vormen zij voor de kinderopvang wel een probleem. (Opmerkingen van mevrouw Mieke Vogels)
Gelukkig heeft federaal minister van Financiën, Koen Geens, een heel goede beslissing genomen door die omzendbrief waarover de sector heeft onderhandeld, aan te passen. Dat is een goede maatregel.
Als we willen dat iedereen aan dezelfde kwaliteitseisen voldoet, als we pleiten voor meer inkomensgerelateerde kinderopvang – en dat is toch de wens van het parlement – en als we willen evolueren naar een gelijke financiering gecombineerd met een uitbreidingsbeleid, dan staan we voor een belangrijke transitieperiode. We moeten daar zorgvuldig mee omgaan.
De stad Antwerpen kiest ervoor om maatregelen te nemen ten opzichte van de zelfstandige kinderopvang. Ook in Leuven en in andere steden wordt daarover gesproken. In Genk gaat het over een investeringssubsidie, maar die maatregel bewijst niet dat het ene of het andere beleid goed of slecht is. Het gaat over een lokaal bestuur dat autonoom gebruik maakt van het inzicht om daar zelf prioriteit aan te geven. Veel gemeenten hebben dat ook gedaan voor de gesubsidieerde voorschoolse en buitenschoolse kinderopvang. Dat was toen blijkbaar geen signaal dat het Vlaamse beleid zo problematisch zou zijn. Ik denk dat een gemeente daar in alle autonomie over moet beslissen. Ik bevestig voor wie daar nog aan twijfelt, dat de bevoegde schepen daarover met ons heeft overlegd en dit helemaal niet op eigen initiatief heeft gedaan zonder dit in te passen in de evolutie naar het nieuwe decreet.
Minister, wij pleiten inderdaad voor een uitstel van het decreet. Zonder middelen krijgt u met dit decreet een omgekeerd effect, namelijk dat er plaatsen verloren gaan in de kinderopvang in plaats van dat er bij komen. Vlaanderen kan zich dat niet permitteren en kan dit decreet niet invoeren zonder middelen. Het resultaat zal zijn dat we er slechter zullen voorstaan na de invoering van het decreet dan voordien. Dat zou geen goede zaak zijn. We moeten het over een andere boeg gooien.
Mevrouw De Vits, kent u het PGB-decreet (persoonsgebonden budget)? Dat is tien jaar on hold geplaatst.
Mevrouw Jans, wij hebben uiteraard geen probleem met de maatregelen van de stad Antwerpen op zich. Wij hebben wel een probleem met de N-VA die hier in de regering zit en er hier niet in slaagt om de zaken te keren. Maar in de pers gaat de N-VA wel verkondigen dat de zelfstandige kinderopvang het zoals bekend heel moeilijk heeft. Weet u wat het verschil is tussen een regering met Open Vld en een regering met de N-VA? Tijdens de vorige legislatuur heeft mevrouw Ceysens KidsInvest opgericht ter ondersteuning van de zelfstandige sector. De N-VA zit vandaag in de regering en wat heeft zij bereikt? Niets, nougatbollen. (Applaus bij Open Vld)
De actuele vragen zijn afgehandeld.