Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over het VRT-initiatief Sambal
Verslag
De heer Vandaele heeft het woord.
Minister, de VRT test al enige tijd de nieuwe website www.sambal.be. Het hoeft niet altijd bhaalu te zijn. Op die site worden grappige filmpjes geplaatst, en er wordt doorverwezen naar grappige en – vind ik – ook minder grappige websites. Men experimenteert er al enige tijd mee. Het is blijkbaar niet de bedoeling om dit meteen ruim te gebruiken en uit te rollen voor een groter publiek. De VRT zegt dat het niet zeker is dat het ooit zal worden gelanceerd. Men wil met dit experiment de jeugd bereiken, de YouTube-generatie.
Sommigen zeggen dat als de VRT dit ooit echt uitrolt, dat daarvoor in elk geval de toestemming van de Vlaamse Regering nodig is. Anderen, bijvoorbeeld de heer Caspar van Rhijn, directeur innovatie van Mediahuis, vragen zich af of dit wel binnen de opdracht van de VRT valt. Jaak Smeets, directeur-uitgever van De Persgroep, stelt dat je zoiets eigenlijk niet met belastinggeld moet financieren.
Mijn vraag is niet nieuw. Ze komt af en toe wel eens boven. Minister, wij kennen de gevoeligheden van de commerciële sector en van de commerciële mediabedrijven met betrekking tot de online-activiteiten van de openbare omroep. Valt het initiatief Sambal volgens u binnen de opdracht van de openbare omroep?
De heer Yüksel heeft het woord.
Minister, de VRT experimenteert al geruime tijd in alle stilte met Sambal.be, niet te verwarren met sambal oelek, de Indonesische saus. Sambal zet nu al kwaad bloed bij een aantal mediaspelers, met name De Persgroep en Mediahuis. Zij vinden dat de openbare omroep zich met dit platform ver buiten zijn decretale opdracht en ook de beheersovereenkomst begeeft. Het is ook geen geheim dat deze mediabedrijven zich al geruime tijd ergeren aan deredactie.be, de nieuwssite van de VRT. Zij spreken over concurrentievervalsing.
In artikel 2 van de resolutie die wij hier twee jaar geleden naar aanleiding van de beheersovereenkomst hebben aangenomen, hebben wij ervoor gepleit dat de VRT haar publieke opdracht op alle relevante platformen zou kunnen uitbouwen. Maar we stellen vast dat de VRT dat vandaag zeer ruim interpreteert. Momenteel is er geen strikte juridische afbakening voor de internetactiviteiten van de VRT. Eigenlijk is vandaag de stelregel dat alles wat niet uitdrukkelijk verboden is, toegelaten is. Daardoor komt de VRT vaak in conflict, vooral met private mediaspelers.
Daarom denken wij dat alle nieuwe onlineactiviteiten voorafgaandelijk zouden moeten worden beoordeeld op hun maatschappelijke, publieke meerwaarde en op het effect op de privémarkt en op andere spelers.
Minister, bent u het eens met dit uitgangspunt?
Minister Lieten heeft het woord.
Wat de VRT doet met sambal.be past in de beheersovereenkomst voor zover het gaat over een experiment, wat het ook is. De VRT heeft de expliciete opdracht om jongeren te bereiken met haar informatieopdracht, ervoor te zorgen dat jongeren nieuws krijgen op een voor hen aantrekkelijke en bevattelijke manier. Het past ook in de beheersovereenkomst dat de VRT duidelijk de opdracht heeft om te innoveren en nieuwe experimentele projecten uit te testen. In die zin past dit in de beheersovereenkomst. De VRT doet wat ze moet doen.
Mijnheer Yüksel, het verbaast me een beetje dat u deze actuele vraag stelt, want u weet ondertussen dat net ik in de beheersovereenkomst uitdrukkelijk in een passage heb voorzien over hoe om te gaan met nieuwe diensten. Juist in deze beheersovereenkomst zijn we afgestapt van de vroegere leuze dat alles wat niet verboden was, mocht. Nu staat in de beheersovereenkomst dat alles wat erin staat mag, en dat alles wat er niet in staat, je opnieuw moet aanvragen.
We hebben een hoofdstuk ‘Nieuwe diensten’ geschreven waarin duidelijk is bepaald wat nieuwe diensten zijn en wat ze niet zijn. Als men een nieuwe dienst, bijvoorbeeld een nieuwe thematische website, wil lanceren, dan moet men opnieuw de goedkeuring vragen aan de Vlaamse Regering. Er moet dan ook een bij-hoofdstukje worden geschreven in de beheersovereenkomst.
Bij het hoofdstuk ‘Nieuwe diensten’ staat uitdrukkelijk vermeld dat dat niet geldt voor experimenten. Die mogen maximaal achttien maanden duren. Dan moet men een beslissing nemen. Ofwel zet men het om in een nieuwe dienst, en dan moet men de goedkeuring vragen. Ofwel wordt het experiment als afgelopen beschouwd en doet men er niets mee.
Wat de geest betreft, hebben het management en de raad van bestuur van de VRT en ikzelf de voorbije jaren gewerkt om telkens opnieuw de hand te reiken aan en samenwerking te zoeken met de privépartners. Ik weet dat men dat ook in dit experiment zal doen. Ik zal hen daar verder in stimuleren om zeker daarin de samenwerking te zoeken.
Minister, u hebt gelijk. Artikel 18, paragraaf 1, over het opstarten van nieuwe diensten zegt uitdrukkelijk dat men dat aan de Vlaamse Regering moet vragen. Voor de rest zijn we het in de beheersovereenkomst eens dat er zeker een digitale taak is weggelegd voor de openbare omroep. Cobra, Sporza, deredactie.be, dat kan allemaal volgens de beheersovereenkomst, op voorwaarde dat de klemtoon wordt gelegd op audiovisueel materiaal. Daarover gaat de discussie niet.
Maar dit nieuwe sambal-initiatief is weer net iets anders. We zullen de hele moeilijke discussie – zeker voor een parlement – misschien weer moeten voeren over kwaliteit en inhoud. Dan kun je je afvragen of het de bedoeling is van een openbare omroep om met hoofdzakelijk gemeenschapsmiddelen mensen door te laten klikken naar leuke sites als je je verveelt, om acht BV’s te laten zingen op een manier die elke kat in de buurt vrijwillig naar het asiel doet rennen. Je kunt je dus afvragen of dit de opdracht is van de openbare omroep. Ik weet dat het een hele moeilijke discussie is, maar ik wil in elk geval vragen dat de openbare omroep oppast om de commerciële omroepen en de particuliere media niet meer te schofferen dan absoluut nodig.
Minister, er is natuurlijk een spanningsveld tussen wat privéspelers online aanbieden en de VRT. We stellen de aanwezigheid van de VRT op het onlineplatform niet in vraag. De vraag is hoe we dat doen en wat de meerwaarde is van de openbare omroep. Die bestaat erin om vooral nieuws, informatie, duiding en alle relevante zaken aan te bieden. Nu stellen we vast dat er een grijze zone is, waarbinnen de VRT opereert.
U bent minister van alle media, van alle mediabedrijven, dus ook van de private spelers. We moeten toch waken over een gezond evenwicht, een gezond ecosysteem waarbinnen ook de private mediaspelers voldoende ademruimte krijgen.
De heer Wienen heeft het woord.
Voorzitter, dergelijke vragen zijn ergerlijk. Gelukkig kan ik mijn ergernis hier nog uitspreken, dus laat deze plenaire vergadering voor mij een therapie zijn om mijn ergernissen kwijt te geraken. Ik begrijp de vraagstellers toch helemaal niet, hoor. Ik denk, zoals collega De Coene vorige week ook heeft gezegd, dat sommige leden van de meerderheid vaak vergeten wat ze hier eigenlijk goedkeuren en wat ze hier eigenlijk neerschrijven.
De minister weet zeer goed wat het standpunt van mijn fractie is. Wij zeggen van websites en dergelijke meer: blijf bij uw kerntaken. U weet dat ik zelfs vind dat deredactie.be eigenlijk de facto al marktverstorend werkt. Mijn toelichting moet ik daar niet over geven. Maar als de collega’s hier een resolutie en een beheersovereenkomst goedkeuren waarin staat dat de VRT op al die platformen aanwezig moet zijn en moet kunnen experimenteren, moeten ze nu niet komen klagen dat de VRT dat ook effectief doet, he. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer van Rouveroij heeft het woord.
Minister, dit experiment loopt al een tijdje en het is recentelijk omgedoopt tot Sambal. Uiteindelijk is het gelekt via een digitaal marketingbureau. Het was dus niet gewild dat het hier aan een debat zou worden onderworpen.
Ik kan me voorstellen dat als u wilt experimenteren, u ondertussen graag even onder de radar blijft. Maar ik vraag me toch af waarom u dan al niet in de experimentele fase dat gesprek met de private spelers bent aangegaan. U zegt nu: de VRT zal hen daartoe te gepasten tijde uitnodigen. Waarom niet vandaag? Is dat niet het gevolg van het feit dat u maar al te goed beseft dat de VRT hier in de grijze zone speelt en wel degelijk de vraag kan worden gesteld of dit wel goed besteed gemeenschapsgeld is voor opdrachten die ook door private spelers worden vervuld?
De heer Verstrepen heeft het woord.
Voorzitter, ik sta toch ook even te kijken naar de fijne collega’s uit de commissie. Ik begrijp het niet goed. Laten we serieus blijven: jullie hebben dit allemaal goedgekeurd. Jullie stonden hierachter. Jullie stonden achter de financiering van het derde net, van OP12. Jullie waren euforisch na het bezoek aan de productiecellen die jongeren content gingen leveren. Minister, u weet dat ook.
Ik moet de minister niet verdedigen, maar ik snap het niet goed. Zijn jullie oppositie of meerderheid? Jullie hebben dit allemaal goedgekeurd. Mijnheer Vandaele, een lolletje voor 12 plus mag niet, maar een lolletje voor min 12 mag wel, of moet Ketnet nu ook serieus worden en een andere content gaan krijgen? Ik begrijp het niet meer wat u allemaal aan het vertellen bent. Het verlengde van OP12 is Sambal, is Nina-nieuws. Waar ligt de kritiek nu? Eigenlijk op uw eigen beleid.
De heer Caron heeft het woord.
Voorzitter, het is een beetje lastig als je hier oppositie wilt voeren deze dagen. Je wordt gewoon zo van het veld gespeeld door een aantal leden van de meerderheid. Ik denk dat enige profileringsdrang ons allemaal niet vreemd is, zeker in de Mediacommissie, misschien met uitzondering van de heer De Coene, maar dit is er toch over.
Minister, ik zal u mijn mening geven. Ik vind het heel goed dat we als politici terughoudend zijn over de inhouden van de VRT, maar ik ga nu toch eens mijn rol te buiten: ik vind sambal.be prachtig gemaakt. Als we de jongeren willen bereiken met de openbare omroep en als we ze willen helpen bij de selectie van interessant beeldmateriaal en informatie, dan is dat een schitterend initiatief. En voor de commerciële zenders: de markt is open en vrij. Feel free.
Collega’s, ik heb er niet veel meer aan toe te voegen, behalve dat ik inga op wat collega van Rouveroij zei. Het is inderdaad een experiment. Wij hebben uitdrukkelijk de opdracht gegeven aan de VRT om te vernieuwen, om nieuwe dingen uit te proberen, om niet te verstarren zoals we de VRT kenden in de jaren 90. We hebben uitdrukkelijk die opdracht gegeven. Ze doet dat nu. Het was inderdaad bedoeld als een test om te kijken hoe jongeren daarop reageren.
Het is niet publiek bekendgemaakt met de bedoeling om het uit te dragen, het bleef onder de radar, net zoals ook een aantal applicaties rond Instagram en YouTube worden getest. Men test vooral of het een goede manier is om jongeren te bereiken.
In eerste instantie zal de functionele evaluatie moeten gebeuren door de VRT of men er iets uit kan leren en of men ermee verder wil gaan. Als men ermee verder wil gaan, dan is uitdrukkelijk vastgelegd in de beheersovereenkomst dat er een procedure is voor nieuwe diensten en dan moet men naar de Vlaamse Regering komen om toestemming te vragen en moet de Vlaamse Regering ook bekijken of het opportuniteitsgewijs veroorloofd is om de marge voor de VRT uit te breiden om ermee verder te gaan.
De VRT heeft me bevestigd hier uitdrukkelijk van bewust te zijn. Op het moment dat de VRT bepaalde leerervaringen zou willen omzetten in nieuwe diensten, stapt ze naar de Vlaamse Regering. Ik heb daar uitdrukkelijk aan toegevoegd dat ik vind dat deze VRT heel duidelijk permanent op zoek is om samen waarden te creëren met de private spelers, om in onze kleine cultuurgemeenschap, waar we elkaar niet als concurrenten moeten beschouwen, samen te bekijken hoe we de kijker beter kunnen bedienen met een eigen content en een eigen identiteit. Ik sta daar heel erg achter, en dat zal in dit debat zeker ook meespelen.
Het verbaast me dat de collega’s zo verbaasd zijn wanneer we vanuit de meerderheid een paar vragen stellen. We weten heel goed, mijnheer Wienen en mijnheer Verstrepen, wat we stemmen. We weten heel goed welke beheersovereenkomst gemaakt werd. (Rumoer)
We weten ook dat we hier te maken hebben met een heel snel evoluerend bedrijf, een snel evoluerende sector, namelijk de media. Het is volgens ons zeker de taak van dit parlement, meerderheid en oppositie, om de vinger aan de pols te houden en om constant te evalueren en af te toetsen of de grenzen worden bewaakt.
We weten dat dit een grens is die we voortdurend moeten bewaken, namelijk de grens tussen de opdracht van de openbare omroep, betaald met gemeenschapsmiddelen van de belastingbetaler, en wat de commerciële omroepen mogen doen. Wat we hier vandaag bespreken, zit volop op die grens, in de grijze zone. En het is de taak van het parlement om die te bewaken. (Rumoer)
Het antwoord van de minister is wat dat betreft volstrekt helder. We kennen de beheersovereenkomst en we kennen de contouren.
Voorzitter, er zijn geen zekerheden meer: de oppositie verwijt ons dat we het beleid ondersteunen, maar ook dat we kritisch naar dat beleid kijken. Kijk eens naar uzelf, collega’s, en naar hoe u het doet. (Rumoer)
We staan nog altijd achter wat we gestemd hebben. We nemen ook de bezorgdheid van private mediaspelers ter harte. Dat is ook uw bezorgdheid, minister, het is die van ons allemaal. In dit dossier moet de VRT, zeker indien dit project verder wordt uitgerold, gaan praten met die mediaspelers, want uiteindelijk hebben ze elkaar nodig in een gezond ecosysteem. Dat is, denk ik, de conclusie van dit debat: dat u vraagt aan de VRT om daar voldoende aandacht voor te hebben.
De actuele vragen zijn afgehandeld.