Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw De Waele heeft het woord.
Minister, u hebt een record gebroken. De wachtlijsten van kandidaten voor sociale huur blijven maar aangroeien, vandaag staan ze op een recordhoogte. Spijtig genoeg moeten we zeggen dat u er zelf schuld aan hebt. Recent hebt u de inkomensvoorwaarden opgetrokken, waardoor meer mensen op een wachtlijst kunnen komen, maar dat betekent ook dat mensen in acute woonnood meer en meer in de verdrukking komen. Het aantal bij te bouwen sociale woningen kan ook niet aan de vraag voldoen.
Vorig jaar hebt u een instrument ontwikkeld, namelijk de huurpremie. Dat is op zich een goed instrument, omdat u op die manier probeert om de zwakkeren, die het financieel moeilijk hebben, wat meer financiële ademruimte te geven. U schatte dat u op die manier tussen vijf- en zevenduizend rechthebbenden zou kunnen bedienen.
Nochtans blijkt uit de cijfers dat u maximaal 3000 rechthebbenden kunt bedienen. We kunnen ons dus vragen stellen bij de huurpremie. Minister, waarom bent u er niet in geslaagd om door middel van de huurpremie wat meer mensen die in acute woonnood zitten, uit het slop te helpen?
Minister Van den Bossche heeft het woord.
Mevrouw De Waele, een wachtlijst is een weerspiegeling van de vraag, de nood. Als overheid heb je weinig impact op de vraag. Het klopt dat wij de inkomensgrenzen wat hebben aangepast aan de realiteit van de vraag. Wij vinden dat iemand met een zeer laag inkomen uit arbeid ook in aanmerking moet kunnen komen voor sociaal wonen. We hebben de inkomensgrenzen aangepast aan die realiteit. Zo kan een straatveger, dat is het typische voorbeeld, ook in aanmerking komen voor een sociale woning. Dat was helaas niet meer zo doordat de inkomensgrenzen in de loop der jaren niet werden geïndexeerd.
De overheid heeft vooral vat op het aanbod. Ik denk dat u op dat vlak niet te klagen hebt. U bent daar altijd correct in. Tussen 2009 en 2012 is het aantal bouwdossiers gestegen van minder dan 2000 per jaar naar 4500. U weet dat in deze moeilijke tijden het investeringsvolume is gestegen van 350 miljoen euro naar 640 miljoen euro. We investeren en het aanbod groeit. Maar u hebt een punt: de vraag is groter dan het aanbod. Dat zal nog een hele tijd zo zijn. Vandaar de huurpremie, waarin wij voorzien voor mensen die lange tijd wachten op een sociale woning.
Samen met u maak ik de observatie dat we vandaag met de huurpremie, wanneer we die samennemen met de huursubsidie, bijvoorbeeld voor mensen die verhuizen uit een krotwoning of een ongeschikte woning, 13.292 mensen bereiken. Als we enkel de mensen tellen die al vijf jaar wachten op een sociale woning, dan gaat het om meer dan 3500 mensen. Net als u vind ik dat er ruimte is om meer mensen het recht op een huurpremie toe te kennen. Daar is nog budget voor. Ik onderhandel op dit ogenblik met mijn partners in de meerderheid om te zien hoe wij het aantal rechthebbenden kunnen uitbreiden. Het is mijn ambitie om zo veel mogelijk mensen die aangeven een nood te hebben, te kunnen helpen als overheid, met een sociale woning of met een huurpremie waarmee men op de private markt terechtkan.
Minister, ik heb u twee jaar geleden al voorspeld dat u met het instrument van de huurpremie, zoals u het vandaag hanteert, weinig mensen zult kunnen bereiken. Dat is uitgekomen. Nochtans steekt u daar veel geld en tijd in. U hebt er veel budget voor vrijgemaakt en u schrijft tienduizenden potentieel rechthebbenden aan. Maar er komen er maximaal drieduizend uit. Dat is een zeer laag percentage. Ik heb berekend dat de groep die recht heeft op een huurpremie, maar 3 procent is van al wie wacht op een huurwoning. Dat is wat mij betreft een heel mager resultaat.
Minister, uit uw antwoorden op schriftelijke vragen blijkt dat u begin 2014 de zaken zult herevalueren. Dat is binnen twee maanden. Hebt u een plan B op zak? Bent u bereid om de nu heel stringente criteria voor een huurpremie bij te schaven?
Mevrouw Hostekint heeft het woord.
Mevrouw De Waele, u gooit in uw vraag alles op een hoopje. Ik hoor u zeggen dat die wachtlijsten maar blijven groeien en dat dit de schuld is van de minister omdat zij de inkomensgrenzen heeft opgetrokken. De beste manier om geen wachtlijsten te hebben, is de doelgroep zo klein mogelijk maken en ervoor zorgen dat zo weinig mogelijk mensen in aanmerking komen voor een sociale woning. Maar gaan we daarmee een weerspiegeling hebben van wie in aanmerking zou moeten komen, van al diegenen voor wie het gerechtvaardigd is dat de overheid hen helpt om op de woonmarkt een woning te vinden? Neen. Als we vandaag de inkomensgrenzen optrekken, bereiken wij niet de mensen die rijk zijn maar wel mensen met een laag inkomen, al dan niet uit arbeid. Wij bereiken mensen van wie we vinden dat ook zij recht hebben op een beetje steun van de overheid, van wie wij vinden dat ook zij het recht hebben om op de woonmarkt te worden geholpen en in een sociale woning terecht te kunnen komen.
Volgens mij is uw verwijt op dat vlak onrechtvaardig.
De heer Hendrickx heeft het woord.
Voorzitter, ik kan mevrouw Hostekint bijtreden. Mevrouw De Waele gooit alles op een hoopje en gaat kort door de bocht. Het was nota bene een vraag van LDD om die inkomensgrenzen te verhogen. Wij zijn op die vraag ingegaan. (Opmerkingen van mevrouw Patricia De Waele)
Er zijn 140.000 sociale huurwoningen. Er zijn 70.000 wachtenden. Gelukkig zijn zij niet allemaal slecht gehuisvest. Mevrouw De Waele vergeet echter dat jaarlijks 100 miljoen euro meer aan renovaties wordt besteed. Ze vergeet ook dat het besluit betreffende de sociale verhuurkantoren is vernieuwd. Dit zal de sector een impuls geven.
Minister, u hebt net gesteld dat er nog een budget is en dat u met de partners zult spreken. Hoe zult u dat budget eventueel aanwenden? Wat mogen we tijdens het laatste jaar van deze meerderheid nog verwachten?
De heer de Kort heeft het woord.
Voorzitter, de minister weet dat ze in mijn fractie eigenlijk een supporter heeft. De minister zet bijkomende middelen voor sociale huisvesting en voor sociale huurwoningen in. Dat is een goede zaak. Bovendien heeft ze ook voor bijkomende middelen voor renovaties gezorgd. Hierdoor is er minder leegstand en groeit het aanbod van sociale huurwoningen.
Ik heb echter de indruk dat met betrekking tot de doorlooptijd voor de realisatie van sociale huurwoningen op het terrein nog een tandje kan worden bijgestoken. Het gaat dan onder meer om de goedkeuring van de plannen door de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW) en om de werken zelf, zeker indien deze met omgevingswerken gepaard gaan of indien hiervoor een beroep op subsidies wordt gedaan.
Minister, plant u eigenlijk een evaluatie van de doorlooptijd voor de realisatie van sociale huurwoningen?
De heer Penris heeft het woord.
Voorzitter, ik ben het voor een keer niet eens met mevrouw De Waele. De wachtlijsten worden niet langer omdat de inkomensgrenzen zijn opgetrokken, de wachtlijsten in de sociale woningsector worden langer omdat er steeds meer mensen instromen die volgens onze rechtsregels recht op een sociale woning hebben en die daar eigenlijk niet thuishoren. Ik vind dat we het probleem daar moeten aanpakken.
Ik verwijt minister Van den Bossche niets. Ik verwijt haar partij in het federale parlement wel iets. De kraan moet worden toegedraaid, zodat de toestroom aan kandidaat-sociale huurders zou opdrogen en onze mensen die recht op hebben eindelijk zouden krijgen waar ze recht op hebben.
Dat heeft niets met inkomsten te maken. Dat heeft te maken met de verdringing van onze mensen door anderen die op deze markt in feite niet thuishoren. Ik had LDD dat aspect graag horen aankaarten. Ik betreur dat mevrouw De Waele dat niet kan of niet durft. De minister zal dat alleszins wel doen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Van Volcem heeft het woord.
Voorzitter, CD&V supportert voor de minister. Ik moet haar ontgoochelen. Ik ben absoluut allesbehalve een supporter van haar woonbeleid. Dat beleid faalt in feite totaal. De minister zet middelen op een inefficiënte wijze in. Ik betreur dit. Volgens ons moet een sociale woning bedoeld zijn voor de mensen die het echt nodig hebben. We lezen echter dagelijks in de kranten hoe het met die 140.000 sociale woningen zit. Er staat overal schimmel. Er loopt water langs de lampen. De daken vallen in. Het patrimonium is totaal niet onderhouden en 50 procent van alle woningen moet grondig worden gerenoveerd. Dat zijn de woningen voor de allerzwaksten. De wachtlijsten zijn nog nooit zo lang geweest.
Minister, de enige reden waarom u de inkomensgrenzen hebt opgetrokken, is dat de sociale huisvestingsmaatschappijen (SHM’s) op die manier meer middelen zouden krijgen.
Mevrouw Van Volcem, ik heb er nooit een probleem mee met u van mening te verschillen. Ik heb er wel een probleem mee dat u zo graag intentieprocessen voert. U laat uitschijnen dat het mijn grote droom zou zijn zo veel mogelijk geld naar de huisvestingsmaatschappijen te sturen. Daar gaat het hier niet om.
Voor mij gaat het erom zo veel mogelijk mensen te helpen. Daar gaat het voor u ook om, maar we hebben hier andere gedachten over. Voor mij gaat het om mensen die het momenteel niet gemakkelijk hebben een degelijke en betaalbare woning te vinden. Wat mij betreft, heeft de overheid op dat vlak een bredere taak dan mevrouw Van Volcem vindt.
Ik vind dat we mensen, ook mensen met een laagbetaalde job, een kans op een sociale woning moeten bieden. Als ze te lang op die woning moeten wachten, moeten we hen met een huurpremie helpen. Dat geldt dan voor de groep met het allerlaagste inkomen. We weten dat die mensen anders op de private huurmarkt in de miserie terechtkomen. Ook zij moeten een degelijke woning kunnen kopen.
Dat is mijn visie. U mag altijd verschillen van visie met mij. U bent liberaal, ik ben socialist. Het zal wel dat dat af en toe een keer botst, maar ik wil u toch nog een keer vragen om geen intentieprocessen te maken. Mijn enige intentie is zo veel mogelijk mensen een betaalbare en goede woning te verschaffen.
U haalt terecht aan dat er nog veel woningen zijn waar van alles aan moet worden gerenoveerd. Dat is ook de reden waarom tijdens deze legislatuur er een inventaris is gemaakt van de noden. Die bestond niet zoals u weet. Er is een prioriteitenlijst opgesteld waarbij de grootste noden eerst aan de beurt komen, waardoor we met de versnelling, de verdubbeling van de middelen, 100 miljoen euro per jaar extra in een tijd waar veel bespaard moet worden, toch vrij veel kunnen doen. Alles is niet gedaan op een dag, ik weet dat. Het is een meerjarenplan. Daarom wordt gedurende vijf jaar lang in die extra middelen voorzien.
Mevrouw De Waele, u zegt dat die 3500 er veel te weinig zijn, naast die 10.000 die al recht hadden op een dergelijke huursubsidie in een ander stelsel. Ik vind dat ook. Ik vind dat dat er meer zouden kunnen zijn. We zijn voorzichtig gestart met dat hele stelsel. We hebben in een budget voorzien. Het was ook niet exact voorspelbaar hoeveel rechthebbenden er precies zouden zijn. Men kan dat simuleren, maar vanzelfsprekend moeten wij ergens een budgettaire inschatting maken. Bij de Vlaamse overheid is die meestal aan de voorzichtige kant. Dat betekent dat we nog een marge hebben om die groep te verruimen. Dat betekent dat men kan denken aan een verruiming naar inkomen, maar het is misschien meer opportuun te gaan naar een verruiming in het kader van de wachttijd. Misschien moet men wat minder lang wachten alvorens dat recht te openen. Dat zijn maar een aantal pistes. Ik wil graag binnen dit en een aantal weken knopen doorhakken.
U vraagt of die evaluatie er is. Ja. We hebben intussen de cijfers. Zowel budgettair als wat betreft maatschappelijke impact weten we dat er nog wat meer kan. Ik beloof u dat er ook meer zal gebeuren.
U vraagt me dan: is het dat dan? Neen, ik zal altijd strijden voor meer. Ik geloof zeer sterk dat de overheid nog een veel grotere rol op de private huurmarkt te vervullen heeft en dat de belangen van huurder en verhuurder perfect verzoenbaar zijn als het gaat om degelijk en betaalbaar wonen. De verhuurder wil gewoon dat hij elke maand zijn geld krijgt en de huurder wil een degelijke en betaalbare woning. Als de overheid een stuk kan tegemoetkomen met een huurpremie, vind ik dat een goed systeem. Alleen moeten we ervoor zorgen dat er een zekere selectiviteit is in de toekenning van die premie want als je dat niet selectief doet, zal dat heel veel kosten aan de overheid en zal dat op macroniveau de prijzen opdrijven. We zoeken naar een systeem. De stappen die ik kan zetten, zal ik alvast zetten.
U hebt af en toe kritiek, en elk heeft zijn gedacht, maar op dat vlak zullen we elkaar allicht kunnen vinden, naast het feit dat, zoals de heer de Kort zegt, wij in de eerste plaats gaan voor een zo ruim mogelijk aanbod aan sociale en bescheiden woningen, iets waar uw fractie ook hard aan heeft gewerkt.
Wat de doorlooptijden betreft, mijnheer de Kort, is het nieuwe procedurebesluit zo goed als klaar. Over een aantal weken zal een heel nieuwe manier van werken van kracht zijn. Een dergelijk bouwproces moet natuurlijk verschillende stappen doorlopen, maar de stappen die aan Vlaamse kant worden gezet, zullen daardoor gevoelig verkort worden. Wellicht kunnen we dan ook eens kijken wat er eventueel op het niveau van steden en gemeenten of bij andere overheden kan gebeuren, maar u zult op korte termijn het resultaat zien van het nieuwe procedurebesluit.
Minister, ik dank u voor het antwoord. Ik wil eerst een repliek geven op de heer Hendrickx. Het is een kwakkel van formaat dat LDD voorstander is van het optrekken van inkomensvoorwaarden in de sociale huisvestingssector. U moet dat maar eens goed nakijken in de verslagen en u zult wel zien dat dat absoluut geen standpunt van ons is.
Minister, ik heb gehoord dat u bereid bent om de criteria voor de huurpremie te evalueren en te herbekijken. Naar ik begrepen heb, zult u daar binnenkort heel hard aan werken. Dat vinden wij goed. Ik sta hier niet te pleiten om mensen die net iets meer verdienen, niet aan een woning te helpen. Ik sta hier wel te pleiten om de beperkte budgetten die we hebben, te gebruiken om maximaal de mensen met een acute woonnood te helpen. Dat is altijd mijn prioriteit geweest in de sociale huisvesting. U weet dat. U hebt mijn betogen daarover al meerdere keren gehoord.
Ik pleit ervoor dat de mensen met de grootste woonnood eerst worden geholpen. En aan u vraag ik, minister, dat u wat kritischer zou zijn in uw beleid en dat u wat meer logica aan de dag zou leggen.
De actuele vraag is afgehandeld.