Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Diependaele heeft het woord.
Minister-president, bedankt om daarnet niet al het antwoord te geven want dan zou ik hier met mijn mond vol tanden staan. Mijn vraag gaat over het bankenplan, waarvan ongeveer midden september een eerste keer sprake was. De signalen vanuit de ondernemerswereld dat heel wat ondernemingen problemen hadden met het verkrijgen van financiering door de banken vormden toen de aanleiding. Volgens de Unie van Zelfstandige Ondernemers (UNIZO) zou het gaan om 25 procent. Ik moet daar meteen aan toevoegen dat de Belgische Federatie van de Financiële sector (Febelfin) die cijfers nuanceert en eigenlijk ontkent. Maar we hebben in elk geval toen wel gevoeld dat er met de banken rond de tafel moest worden gezeten. U hebt dat gedaan.
Een tweede beweging kwam er bij de sluiting van Ford Genk. Toen was er het ongetwijfeld goedbedoelde charmeoffensief van de banken. Zij kondigden toen aan dat ze voor de ontslagen werknemers, of de werknemers die zullen worden ontslagen, inspanningen zullen doen. Dat werd nadien uitgebreid.
Mijn concrete vraag gaat over wat gisteren in de media stond. U had aangekondigd dat u tegen 13 november een plan zou voorleggen. Wij hebben ons ondertussen in de commissie Financiën en Begroting voorgenomen om op 11 december een hoorzitting te houden over dat plan, om er eventueel vanuit het parlement iets aan toe te voegen. Deze ochtend lazen we dat bepaalde engagementen werden aangegaan. Ze werden nog niet goedgekeurd door de Vlaamse Regering.
Het gaat over drie zaken. Eerst en vooral zouden de banken toezeggingen hebben gedaan om aan de ontslagen werknemers toegevingen te doen met betrekking tot rentetarieven. Zij zouden eventueel de termijnen aanpassen. Een tweede punt is dat er een highlevelgroep komt om dat op te volgen. Maar mijn concrete vraag gaat over het derde: de banken zouden in 1 miljard euro steun voorzien. Maar daar zou een garantie van de Vlaamse overheid tegenover staan. Die garantie is voor mij onduidelijk. Hoever gaat dat engagement precies? Waarin is dat opgenomen? Ik weet dat er bij Gigarant voor nog 1 miljard euro marge is zonder dat u daarvoor naar het parlement zou moeten komen. Wat is precies dat engagement?
Minister-president Peeters heeft het woord.
Voorzitter, we zijn inderdaad gisteren opnieuw bij elkaar gekomen met langs de ene kant Febelfin en alle banken van enige envergure, en langs de andere kant de werkgeversorganisaties, de topmensen en de Vlaamse Regering. We zijn samengekomen om dat aangekondigde bankenplan in een verdere fase te brengen. Ik heb mij geëngageerd om daarover in de commissie tekst en uitleg te komen geven. Maakt u zich geen zorgen: er zijn langs onze kant geen engagementen genomen die wat voorbarig zouden zijn omdat daarover in de Vlaamse Regering en zeker ook in dit parlement kan worden gesproken. Hoewel u gelijk hebt: voor Gigarant is de maximumgrens van 1,5 miljard euro door dit parlement decretaal goedgekeurd.
Ik heb vooraf aan de banken laten weten dat wij waarborgen kunnen geven en dat wij een aantal instrumenten hebben, maar dat het toch goed zou zijn dat de banken nu zelf eens zeggen tot wat zij bereid zijn. Dan zullen wij bekijken hoe wij met onze waarborgen zullen omgaan. Gisteren hebben de banken dat goed begrepen en zij hebben een eerste stap gezet.
Die stap bestaat uit twee delen. Wat Ford Genk betreft, hebben zij gezegd dat zij voor alle bedrijven die sluiten, een regeling zullen uitwerken voor de werknemers. De banken zullen een zorgtraject aanbieden.
Ze hebben gezegd dat ze tegen het einde van deze maand een volledige kwantitatieve benadering zullen hebben van het aantal werknemers en het aantal leningen. Over het zorgtraject, het uitstellen van aflossingen en de vermindering van de intresten, hebben ze gezegd dat ze, als ze de omvang van het probleem kennen, verdere concrete informatie zullen geven.
Een tweede element betreft de problematiek van de toeleveranciers en van bedrijven die in moeilijkheden komen naar aanleiding van sluitingen. Het gaat over de toeleveranciers van Ford Genk, maar ook over die op andere plaatsen. Ze hebben gezegd dat ze alles in kaart zullen brengen en een case by case-benadering zullen doen, dat ze maatwerk zullen aanbieden met een aantal mogelijkheden.
Dat is het eerste. Wij hebben gezegd: oké, dat is een engagement van de banken. De banken hebben gezegd dat ze er, eenmaal ze een volledig beeld hebben, verder met ons over willen spreken. Op zich is dat geen probleem, maar het is in eerste instantie een stap van de banken in de richting van wat sommigen een charmeoffensief noemen. Ik heb er op zich geen probleem mee, maar ze zullen wel, nu de verwachtingen in de markt zijn gezet, een aantal zaken concreet moeten verduidelijken, zo niet zullen hun cliënten wellicht ook duidelijke taal spreken.
Dan is er het tweede deel, de krachtlijnen van het bankenplan. We hebben er in de commissie al over kunnen spreken. Ook hier was mijn vraag: banken, zeg nu eens waartoe u bereid bent. Want iedereen weet intussen dat we bijkomende garanties kunnen geven en dat er over die garanties vragen worden gesteld in dit parlement en in de commissie. Ze houden risicos in, we moeten opletten voor de schuldgraad en onze rating. Dit zijn trouwens terechte opmerkingen. De banken hebben ook daarover gisteren voor de eerste keer duidelijk gemaakt waartoe zij bereid zijn.
Er is een akkoord dat om de zes maanden de highlevelgroep bij elkaar komt ik meen dat dit niet echt het probleem is. Het gaat om topbankiers en topmensen van de werkgeversorganisaties met de Vlaamse Regering. Een aantal knelpunten voor de kmo-financiering worden verder aangepakt, dat heeft te maken met wederbeleggingsvergoedingen, de kaskredieten en het kredietdossier.
Mijnheer Watteeuw, we hebben gisteren ook verder gesproken over de financiering van de groene economie, over de groene waarborg die we hebben ingesteld op vraag van de bedrijfswereld, maar waar tot nu toe nul dossiers van gerealiseerd zijn. De vraag is daar welke aanpassingen er komen. Moet de premie, die 0,25 bedraagt, verlaagd worden? Moet de lijst van technologieën uitgebreid worden?
Dan is er het vierde en laatste punt, namelijk de problematiek van de langetermijnfinanciering na Basel 3. Wij hebben in het verleden gezegd dat we met Gigarant tot 1,5 miljard euro kunnen gaan, dat we nu rond de 500 miljoen euro zitten en dus nog 1 miljard euro hebben, maar dat we die waarborg niet geven als er niet ook iets heel duidelijk op tafel wordt gelegd door de banken. Dat is gisteren gebeurd. De banken hebben gezegd dat ze voor de kmo-fondsen 1 miljard euro op tafel willen leggen. Enfin, het is iets genuanceerder: buiten de 1 miljard euro, zeggen ze dat ze 150 miljoen euro kapitaal willen waarvan 75 miljoen euro door de banken zelf en de rest gewaarborgd.
Wij vonden dit een duidelijke communicatie van de banken. Dat miljard euro ligt nu op tafel. Wij, onze experts, zullen nu bekijken in welke mate wij onze waarborgen daaraan verbinden. Gisteren werd afgesproken dat de experts van Gigarant, de heer Fiers en anderen, dit nu technisch zullen voorbereiden, daarna zal er opnieuw met de banken worden samen gezeten. Het gaat ook naar de Vlaamse Regering en het kan ook hier worden toegelicht.
Dit is de stand van zaken. Het is een niet onbelangrijke stap: 1 miljard euro dat de banken in een kmo-fonds willen samenbrengen om langetermijnfinanciering, van zes tot vijftien jaar, mogelijk te maken. Het is de eerste keer dat de banken zich hier uitdrukkelijk over hebben uitgesproken. Ik vind dat een goede zaak. Nu wordt dit verder geconcretiseerd.
Minister-president, ik heb begrepen dat er nog geen concrete engagementen zijn aangegaan door de Vlaamse Regering, zeker niet in verband met de waarborgen en dergelijke meer. We zullen hier zeker nog over spreken in de commissie, dit komt zeker nog terug.
In mijn ogen, als ik kijk naar wat er op papier stond in de nota die u ons midden september heeft bezorgd, was wat het bankenplan dan zou inhouden behoorlijk mager. We moeten daar eerlijk in zijn. Die nota was voornamelijk een opsomming van de bestaande instrumenten. Maar nu staan we duidelijk een hele stap verder. U hebt vooral gesproken over de inspanningen die de banken willen doen voor dat zorgtraject, voor mensen die tegenslag hebben door een ontslag of wat dan ook. Verder is er een engagement van de banken om geld vrij te maken voor de andere financiering van bepaalde kmos. We zitten op de goede weg. We volgen het verder op, om de details beter te kennen.
De heer Vereeck heeft het woord.
Minister-president, de financiering van onze kmos is een terechte bezorgdheid. Over het voorstel om de waarborgen te verstrekken via Gigarant hebben we al een kritische opmerking gegeven, macro-economisch, in verband met de risicos die eraan verbonden zijn voor de openbare financiën van de Vlaamse Regering. U kent ons standpunt. Micro-economisch is er een gevaar van moral hazard, namelijk dat het gedrag van de verzekerde wijzigt door de verzekering of het gedrag van de beschermde wijzigt door de bescherming. Simpelweg gaan de banken natuurlijk meer risicos durven te nemen, de risicovolle te risicovolle dossiers zullen ze in Gigarant stoppen en de andere houden ze voor zichzelf. Welke extra voorwaarden hebt u gesteld of welke afspraken hebt u gemaakt zodat er geen probleem bestaat van moreel risico bij de banken?
De heer Watteeuw heeft het woord.
Minister-president, ik heb uit bepaalde hoeken een interessante invalshoek gehoord. Het bankenplan is natuurlijk vooral gericht op ondernemingen, en terecht: de financieringsproblemen zijn er. Maar de vraag is of we niet ook bezig moeten zijn met de moeilijkheden bij de financiering van projecten van lokale overheden. Als we over het bankenplan spreken, moeten we ook eens kijken naar de kleine spaarders, die hun geld zien wegsmelten door de inflatie. Het is een interessante focus. Bovendien moeten we de bestaande waarborgregeling eens kritisch evalueren, een beetje aansluitend op wat de heer Vereeck zegt. Is het niet logisch dat bij de zware waarborgen, via Gigarant, bijvoorbeeld ook tewerkstellingsgaranties worden gevraagd? Die evaluatie zou moeten gebeuren. Bent u daartoe bereid, minister-president?
De heer Tack heeft het woord.
Minister-president, wij juichen natuurlijk toe dat u al veel tijd hebt geïnvesteerd om te proberen onze bedrijven te ondersteunen die moeilijkheden ondervinden. Concreet over die 1 miljard euro: 150 miljoen euro zou rechtstreeks door de banken ter beschikking worden gesteld en volgens de krant u hebt dat niet gezegd zou 850 miljoen euro gebeuren via obligatieverstrekking door institutionele beleggers en vermogende klanten. Van die 150 miljoen euro nemen de banken maar 75 miljoen euro waarborg op zich en de rest kan eventueel worden doorgeschoven naar Gigarant. Ik vind het een beetje eigenaardig dat de banken maar 150 miljoen euro beschikbaar kunnen stellen, wetende dat er in België 230 miljard euro geparkeerd staat op spaarboekjes, waarvan het grootste deel dan nog in Vlaanderen.
Uitgerekend vandaag, terwijl u uw nek uitsteekt om de bedrijven te helpen, worden ons vanuit Wallonië stokken in de wielen gestoken. Ik raad u aan, als er nog eens over staatshervorming wordt gesproken, dat u niet naar de karavaan kijkt, maar de leiding van de karavaan neemt, om in Vlaanderen meer bevoegdheden te kunnen hebben.
De heer Van Mechelen heeft het woord.
Minister-president, de nv Gigarant, opgericht in 2009 midden in de bankencrisis, heeft haar nut bewezen om waarborgen tegenover kredietverschaffing te kunnen stellen. Dat was nodig.
Uw bankenplan heeft de verdienste de banken bij de les te houden. Ze hebben rechten, maar ze hebben vooral heel veel plichten ten opzichte van de samenleving, gelet op de ontiegelijk zware inspanningen die de Federale Regering en de Vlaamse Regering met belastinggeld hebben gedaan. Wat mij betreft, hebben ze veel meer plichten dan rechten.
Ik las in het artikel: In ruil voor dat financiële manna voor de economie engageert Kris Peeters zich om geen bijkomende lasten te leggen op de financiële sector. Daarin ben ik geïnteresseerd.
De heer Sannen heeft het woord.
Voorzitter, ik wil drie opmerkingen maken.
Ten eerste, het zorgtraject charmeert me. Misschien betreft het een charmeoffensief van de banksector. Ik vraag alleszins dit goed op te volgen. Dit kan misschien worden uitgebreid. De werknemers van Ford Genk en de toeleveringsbedrijven hebben nu natuurlijk problemen. Uiteindelijk gaat het om de dagdagelijkse problemen van mensen die worden ontslagen. Indien de banksector daarvoor een interessante methodologie zou ontwikkelen, zouden we misschien kunnen vragen dit uit te breiden. Dit zou niet enkel interessant kunnen zijn voor de werknemers die in de problemen zitten. Het kan eigenlijk ook voor de banksector zelf een voordeel inhouden. De banken moeten tenslotte op termijn het kapitaal recupereren dat ze hebben geleend.
Ten tweede, wat de langetermijnfinanciering, de kmo-fondsen, Gigarant en de waarborgregeling betreft, wil ik me aansluiten bij wat de heer Van Mechelen net heeft verklaard. De banken hebben ook plichten. Onze bijkomende waarborgregeling zal het de banken wat makkelijker maken kapitaal ter beschikking te stellen. De financiële sector heeft de verplichting kapitaal ter beschikking te stellen. Ik hoop dat onze waarborgregeling de banken niet zal toelaten de uitoefening van die plicht wat te verminderen. Het gaat om het evenwicht tussen de waarborgregeling en de verantwoordelijkheid van de banksector zelf. Dit lijkt me een moeilijke oefening. Hier moet op worden toegekeken.
Ten derde, ik wil nog even herhalen wat daarnet al over de beschikbaarheid van spaargeld is gezegd. Er kan heel wat spaargeld worden gemobiliseerd. Dit kan ook worden gebruikt om andere sectoren, namelijk de publieke sector en de non-profitsector, te financieren. Daar is ook een behoefte aan investeringen. Er zijn problemen om kapitaal te lenen. Misschien moeten we op dat vlak ook een initiatief nemen.
Wat Gigarant betreft, heeft het Vlaams Parlement me een decretale machtiging verstrekt om nog een tandje bij te steken. We zullen dat met veel zorg doen. We zullen rekening houden met eventueel afwijkend gedrag of misbruik.
De eerste vraag die hier is gesteld, had betrekking op het strategisch plan voor Limburg. Er is me gevraagd de economie te stimuleren. Er zijn een aantal instrumenten die ik hiervoor kan inzetten. Een van die instrumenten bestaat in het verstrekken van waarborgen. We hebben het hier in de commissie ook al over gehad. Voor elke euro aan waarborg wordt 2,3 euro geïnvesteerd.
De verstrekking van waarborgen houdt natuurlijk een risico in. Ik heb dat nooit ontkend. Wat de dossiers betreft waarvoor Gigarant een waarborg heeft verleend, moeten we hout vasthouden. Er is nog geen enkel groot dossier terug onze richting uitgekomen. Dat is evenwel niet uitgesloten.
Het Vlaams Parlement kan twee richtingen uit. Indien me een vrij offensieve benadering van de situatie in Limburg wordt gevraagd, zal ik Gigarant en andere instrumenten moeten inzetten om de economische activiteiten aan te moedigen. Het is het een of het ander. Ik kan niet alles maar laten begaan en ervan uitgaan dat de economie en de bedrijven het zelf wel zullen regelen en tegelijkertijd zwaar op dit punt inzetten.
Mijnheer Watteeuw, wat Gigarant betreft, kan de kennis ter zake nog wat worden verhoogd. Er is een tewerkstellingsvoorwaarde aan verbonden. Wij hoeven daar niet over te discussiëren. In verband met Volvo Cars hebben wij een waarborg verstrekt. Daar is een duidelijke werkgelegenheidsgarantie aan verbonden. Wat Gigarant betreft, is dat eigenlijk al opgelost.
Er zijn me ook vragen over de andere actoren gesteld. Aangezien actuele vragen kort moeten worden beantwoord, ben ik niet volledig kunnen zijn. De banken zijn ook bereid om voor pps-projecten instrumenten in het leven te roepen. Dit geldt niet enkel voor de Vlaamse, maar ook voor de lokale pps-constructies. De banken willen dit nader bekijken.
De particulieren zijn hier, met uitzondering van het zorgtraject voor Limburg, niet aan bod gekomen. De oorsprong van het debat is de credit crunch. Het is moeilijk kredieten te vinden. Voor kmos zijn de kredieten duur of zijn de voorwaarden zwaar. We moeten onze focus behouden. Anders verzeilen we in een discussie waarvan ik niet weet waar ze zal eindigen.
Mijnheer Tack, de banken hebben ons gisteren duidelijk gemaakt waartoe ze bereid zijn. We hebben daar akte van genomen. Nu volgen de onderhandelingen over welke waarborgen moeten worden gegeven, en of die hoger of lager zullen zijn dan wat is voorgesteld door de banken.
Mijnheer Van Mechelen, ik dank u voor de positieve, ondersteunende reactie. De banken hebben inderdaad ook plichten. Maar als ik de banken iets zou willen opleggen, moet ik daar natuurlijk de bevoegdheden voor hebben. En inzake toezicht en bankenreglementering heeft Vlaanderen niet echt veel bevoegdheden, om het zacht uit te drukken. Het zinnetje waar u naar verwijst, hebben we opgenomen omdat het voor de banken een niet onbelangrijke pledge betekent, namelijk een bedrag van 1 miljard euro. De banken weten dat men er op andere niveaus aan denkt om bankentaksen te verhogen of in te voeren. Ze willen dus een slag om de arm houden. Als de andere overheden hen zo zwaar zouden aanpakken dat ze dat zelf niet zien zitten, dan willen ze opnieuw met ons kunnen samenkomen. Ik heb in de media ook gezegd dat de banken enigszins bezorgd zijn dat overheden hun extra lasten zouden opleggen. Doordat ik niet over de bevoegdheid of regelgeving beschik om de banken iets op te leggen, heb ik gezegd dat ik niet van plan ben om dat te doen, omdat ik het ook niet kan maar dat laatste is niet toegevoegd aan het zinnetje waarnaar u verwijst. Dat is de context waarin die uitspraak moet worden geplaatst.
Mijnheer Sannen, wat betreft het zorgtraject: ook hier moeten we stap per stap de banken meenemen in een andere benadering, meer in hun maatschappelijke rol. Het gaat voorzichtig de goede richting uit, maar we moeten wel niet te wild enthousiast zijn. De banken moeten, in die rechten- en plichtenbenadering, in de realiteit misschien nog meer doen. De banken zijn natuurlijk onderlinge concurrenten. We moeten daarom nog verder bekijken of het over één kmo-fonds gaat of over verschillende fondsen van verschillende banken. Dat de banken ook plichten hebben, hebben ze nu ook ingezien. We moeten dat nu op een goede manier vormgeven. Ze hebben natuurlijk heel wat spaargelden, maar dat geld is wel van ons allemaal. Datzelfde geldt voor de waarborgen die wij aanbieden: dat zijn belastinggelden. Het evenwicht moet behouden blijven. Wij waarborgen de belastinggelden, zij bieden op een goede manier een extra ondersteuning aan de economie en aan de bedrijven. Het is de bedoeling van het bankenplan om dat te realiseren.
Het antwoord op de bijkomende vragen heeft aangetoond dat er nog heel wat onduidelijkheid is over het engagement, maar dat zullen we de volgende weken te weten komen. Vanuit het parlement en de commissie Financiën en Begroting kunnen we hopelijk nog op tijd een inbreng doen.
Het ABVV heeft intussen een persbericht verstuurd waarin zij erover klagen dat ze niet betrokken zijn bij de gesprekken. Dit heeft natuurlijk alles te maken met het feit dat dit begonnen is als een initiatief voor de financiering van bedrijven.
Ik ga volledig akkoord met de heer Van Mechelen. Dit bankenplan heeft alleen al die verdienste dat het gewezen heeft op de plichten van banken. In die zin sprak ik daarnet ook over hun charmeoffensief ten opzichte van Ford Genk. De banken zullen wel nooit de liefdadigheidsinstellingen worden waarop wij hopen, maar ze hebben wel ingezien dat ze bij de publieke opinie aan geloofwaardigheid hadden ingeboet. Met hun engagementen zullen zij proberen dit beeld terug te draaien, en dat zou een goede zaak zijn.
De actuele vraag is afgehandeld.