Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de verklaring van de minister betreffende het dragen van een hoofddoek door VRT-journaalankers en de richtlijnen inzake neutraliteit bij de openbare omroep
Actuele vraag over de verklaring van de minister betreffende het dragen van een hoofddoek door VRT-journaalankers en de richtlijnen inzake neutraliteit bij de openbare omroep
Actuele vraag over de verklaring van de minister betreffende het dragen van een hoofddoek door VRT-journaalankers en de richtlijnen inzake neutraliteit bij de openbare omroep
Verslag
Het antwoord wordt gegeven door minister Van den Bossche.
De heer Verstrepen heeft het woord.
Minister, als het van uw minister van Media afhangt, krijgen we binnenkort het Journaal gepresenteerd door Fouad Belkacem, zal Joods Actueel de duiding geven bij Terzake, zal de kardinaal misschien nog een weerpraatje brengen en zullen we tussen de decors van de VRT-nieuwsredactie misschien wat religieuze symbolen zien voor het opsmukken van de studio. Ik maak er een zwart-witkarikatuur van, maar ik kan niet anders. Ik stond te kijken van de uitspraken van de minister van Media, die keer op keer uitschuift en zichzelf te pletter gooit op de grond.
Ik heb geprobeerd haar te begrijpen. Zij zegt dat ze binnenkort of misschien binnen deze legislatuur nieuwslezers in hoofddoek verwacht. Het vreemde van dat verhaal is dat het eigenlijk niet kan en mag. Er is het redactiestatuut, er is de journalistieke deontologische code, en je hebt zelfs de mediadecreten.
Onpartijdigheid wordt duidelijk gemaakt in artikel 5 van het redactiestatuut, dat verwijst naar het Mediadecreet. Artikel 29 van het decreet betreffende de radio-omroep en de televisie van 27 maart 2009 zegt specifiek voor de VRT: De programmas van de nieuwsdienst beantwoorden aan de normen inzake journalistieke deontologie, zoals vastgelegd in een deontologische code, en waarborgen de gangbare redactionele onafhankelijkheid, zoals vastgelegd in een redactiestatuut. Artikel 39 van hetzelfde decreet zegt: De informatieprogrammas, de mededelingen en de programma's met een algemeen informatieve inslag, en alle informatieve programmaonderdelen worden in een geest van politieke en ideologische onpartijdigheid verzorgd.
Voorzitter, ik zal mijn vraag stellen. Ik moet mijn vraag een beetje aanpassen omdat u hier staat en niet mijn lieveling Lieten. Staat u achter de uitspraken van de minister van Media, staat de Vlaamse Regering achter die uitspraken?
De heer Tommelein heeft het woord.
Voorzitter, het is niet mijn gewoonte dat ik een tekst bij heb, maar ik wil even citeren uit het interview met minister Lieten. Ze begint met te zeggen: Ik zoek de polemiek niet. Het overkomt me en ik voel me daar niet goed bij, maar ik blijf wel uitkomen voor mijn mening.
Minister, het is toch wel zeer eigenaardig dat een minister in functie, verantwoordelijk voor de media, met haar persoonlijke mening regelrecht ingaat tegen het redactiestatuut van de VRT. Laat me duidelijk zijn en ik heb het hier al een paar keer gezegd : wij zijn voor diversiteit. Een aantal mensen kunnen fysieke eigenschappen hebben die ze nu eenmaal hebben: je kunt een beperking hebben, je kunt allochtoon zijn, je kunt holebi zijn, maar daar kies je niet voor. Op dat vlak denk ik dat we heel duidelijk inzetten op diversiteit. Minister Lieten vergelijkt deze voorbeelden met het dragen van een hoofddoek. Minister, wij zijn het daar grondig mee oneens. Het dragen van een hoofddoek is een welbewuste keuze. Ik zal niet zeggen dat mensen geen hoofddoek mogen dragen. Als liberalen willen wij dat. Ze mogen dat kiezen. Ze mogen dat doen. Als het gaat over een nieuwsanker op de openbare omroep, dan is dat voor ons onaanvaardbaar. Een nieuwsanker moet neutraal zijn, onpartijdig zijn, zeker en vast op die openbare omroep die betaald wordt met belastinggeld en waarvan men verwacht dat er geen partijdigheid zal zijn.
Minister, ik wil natuurlijk weten of u het eens bent met uw partijgenoot. Ik wil ook weten of de regering erachter staat. Het kan misschien wel een persoonlijke mening van de minister zijn, maar die persoonlijke mening van een minister in haar vakgebied, doet niet ter zake. Ze weet dat ze minister van Media is en dat haar persoonlijke mening wordt uitvergroot. Als dit het eerste incident zou zijn, dan zou ik zeggen dat iedereen een vergissing kan maken, maar het is het zoveelste incident op rij. Minister, bent u het eens en zou u ook die uitspraak doen?
De heer Wienen heeft het woord.
Voorzitter, ik wil mijn bewondering uitdrukken voor mijn collegas Tommelein en Vandaele, die nog de energie vinden om hun vraag te stellen op deze tribune nadat ze daarnet buiten het debatje al hebben gevoerd voor Villa Politica. De twee strafsten in dat verhaal zijn dan de goede collega Van Malderen, die niet aanwezig is en de goede collega Caluwé, die niet aanwezig is, maar die wel buiten voor 5 eurocent hun mening willen gaan verkondigen en het niet de moeite vinden om dit debat bij te wonen. Dat zegt veel over de manier waarop deze beide heren over de parlementaire democratie denken. Ik kan daar enkel akte van nemen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister, laat ons daar niet verder over uitweiden, maar naar de kern van de zaak gaan. Minister, ik betreur het een beetje dat het net mevrouw Lieten is die een uitspraak doet over het feit dat een gesluierde vrouw het nieuws mag komen brengen op de VRT. Waarom zeg ik dat? Omdat mevrouw Lieten nu net een vrouw is. Ik ben blij dat u de vraag beantwoordt, omdat u ook weet wat het is om vrouw te zijn. Laat nu die hoofddoek in de islam toch het symbool bij uitstek zijn voor de ongelijkheid tussen man en vrouw. Laat die hoofddoek toch enigszins het symbool zijn van de minderwaardigheid van de vrouw in de islam. Ik sta niet alleen met dat standpunt. Ik citeer de Iraanse schrijfster en antropologe Chahdortt Djavan, die in een interview met de Gazet van Antwerpen zegt: De sluier is niet het symbool van het geloof maar van de vernedering van de vrouw. Je kunt de sluier vergelijken met de Jodenster. Die rechtvaardigde ook elke vorm van geweld. Dames en heren, ik kan deze dame niet méér gelijk geven.
Minister, in hoever wordt het standpunt van minister Lieten, ondanks het redactiestatuut en het Mediadecreet, gedeeld?
Wordt dit standpunt gedeeld door de voltallige Vlaamse Regering?
De heer Vandaele heeft het woord.
Wie ben ik om de heer Wienen vestimentair advies te geven? Ik hoor hem sluier, hoofddoek en boerka waarschijnlijk ook allemaal door elkaar halen. Er lijkt me toch nog een verschil te bestaan. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
Minister Lieten had het inderdaad over diversiteit. Ik denk dat we daar allemaal achter staan, achter diversiteit op de openbare omroep. Op een bepaald moment vond ze dat de nieuwsankers een hoofddoek mogen dragen. Ze werd onmiddellijk teruggefloten door de woordvoerder van de VRT. Hij zei dat zoiets niet kan omdat de interne richtlijnen alle religieuze symbolen verbieden. Nieuwsankers mogen geen standpunt innemen op politiek, religieus of welk ander vlak ook. Religieuze symbolen of het nu een hoofddoek of een kruisje is kunnen niet. Die richtlijn geldt voor alle VRT-schermgezichten.
Minister Lieten pleit voor diversiteit. Akkoord. Dat staat ook in de beheersovereenkomst in een uitvoerige passage. De VRT moet elk jaar een actieplan voorleggen. Er zijn streefcijfers voor de aanwezigheid van vrouwen en van nieuwe Vlamingen. De VRT hecht ook en wij vinden dat zeer terecht groot belang aan de neutraliteit van haar schermgezichten. We moeten dat respecteren.
Als de voogdijminister van die openbare omroep echter uitspraken doet die indruisen tegen de richtlijnen van de omroep zelf, dan is dat merkwaardig. Dan is er een probleem. Het komt bijna over alsof de minister de openbare omroep corrigeert.
Minister, in de sfeer van het debat van vorige week u hebt ongetwijfeld contact gehad met uw collega : staat minister Lieten vandaag nog achter die uitspraak? Of staat zij daar niet meer achter nu ze weet ze wist dat misschien niet dat de VRT daar zelf richtlijnen over heeft?
Minister Van den Bossche heeft het woord.
Ik zal minister Lieten eerst correct citeren. Ik wil gerust het debat aangaan, maar op basis van de feiten. Ze heeft gezegd: Ikzelf zou persoonlijk geen aanstoot nemen aan iemand die het nieuws brengt met een hoofddoek aan.
Op geen enkel moment, niet in dit interview, niet in de drie jaar dat ze in de regering zit, niet naar aanleiding van de recente wijziging van het Mediadecreet, heeft ze gepleit om dat decreet aan te passen zodat het redactiestatuut van de VRT dient aangepast. Ze heeft daar niet voor gepleit. Ze ijvert daar niet voor. Het is haar recht geen aanstoot te nemen aan een nieuwslezer met hoofddoek. Ik neem aan dat verschillende van de vraagstellers daar wel aanstoot aan zouden nemen. Dat is uw recht. Ik betwist niet dat u dat mag vinden. Op geen enkel moment heeft zij of een ander lid van deze regering gevraagd om het redactiestatuut dat gebaseerd is op het Mediadecreet, in vraag te stellen. Ik vind uw vragen dan ook zonder voorwerp. (Rumoer)
Minister, meent u dat nu? U kent het citaat van de minister. Zij pleit voor een nieuwsanker met hoofddoek om de diversiteit te onderstrepen. Ik weet niet hoe u leest of hoe de collegas lezen, maar dat is één tegen allen voorlopig. Er staat iets helemaal anders in het interview.
Ik heb geen probleem met hoofddoeken, want u probeert het dan in die richting te duwen. Als ik naar het journaal kijk van de openbare omroep, die gefinancierd wordt met het geld van alle Vlamingen, dan heb ik geen boodschap aan een kruis in beeld, aan een keppeltje, een hoofddoek of zelfs een nikab. De minister van Media heeft gezegd dat het voor haar wel moet kunnen. Dat gaat in tegen decreten, redactiestatuten, journalistieke deontologische code, en u komt vertellen dat u dat niet zo hebt gelezen, dat ze dat niet zo heeft bedoeld. Ze mag zeggen wat ze wil. Dat is zelfs geen verweer. U komt gewoon zon klein citaat uit Uitlaat van Humo voorlezen.
Ik heb het interview bij, minister. Wat u zegt, is niet juist. Minister Lieten zegt: Dat is diversiteit, personen met een handicap of een hoofddoek. Persoonlijk geen enkel bezwaar. Wat me het meest stoort, is dat ze die hoofddoek vergelijkt met een handicap. Het woord aanstoot staat er niet in.
Minister, ik heb u de vraag gesteld of u een dergelijke uitspraak ook zelf zou doen. Mevrouw Lieten doet nu al verschillende keren uitspraken waarvan ze weet dat ze compromitterend zijn. Ze zegt trouwens zelf in haar interview dat ze de polemiek niet zoekt, maar dat het haar overkomt. Ik herhaal dat wij wel inzetten op meer diversiteit, maar het redactiestatuut van de VRT is duidelijk: een nieuwsanker op de VRT kan geen hoofddoek dragen, omdat het een uiterlijk teken is, een zelfbewuste, eigen keuze, om te tonen dat je een bepaalde overtuiging of religie hebt. De minister van Media speelt het hier klaar om te zeggen dat ze het daarmee niet eens is. Bent u het daarmee eens en zou u hetzelfde zeggen, minister?
Ik wens de heren Caluwé en Van Malderen welkom te heten bij dit boeiende debat. Ik hoop dat u uw mening van 5 eurocent, die u daarstraks aan Villa Politica hebt gegeven, ook met deze assemblee wilt delen. Dat zou behoorlijk tof zijn. Uw mening was trouwens behoorlijk interessant, mijnheer Caluwé.
Het probleem is dat mevrouw Lieten niet aan haar proefstuk toe is met dergelijke uitspraken. Neutraliteit hoort op de VRT. Dat moet zo blijven. Niemand heeft er behoefte aan om te weten dat een nieuwslezer protestant, jood, moslim of christen is. Daar gaat het niet om, dus de religieuze symbolen moeten weg blijven. Dat is essentieel voor de neutraliteit van het VRT-nieuws. Zo volgen ze de decreten en bepalingen en dat moet zo blijven. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Minister, u hebt mijn vraag niet beantwoord. Ik ga ermee akkoord dat minister Lieten niet heeft gepleit voor een nieuwslezeres met een hoofddoek. Ze heeft gezegd dat ze er geen aanstoot aan zou nemen. Ik neem toch aan dat zij het diversiteitsbeleid van de VRT niet op de helling zet en dat ze nog achter de beheersovereenkomst staat. Het lijkt me nogal vroeg om die nu al te moeten herschrijven. Staat minister Lieten vandaag nog achter de uitspraak dat ze geen probleem heeft met hoofddoeken voor nieuwslezers, terwijl ze weet dat de interne afspraken binnen de VRT, waarvoor zij voogdijminister is, anders zijn?
De heer Yüksel heeft het woord.
Het is jammer dat we opnieuw een debat voeren naar aanleiding van een uitspraak van minister Lieten, die weer leidt tot controverse. Het gaat niet om een beleidsdaad of een standpunt van de Vlaamse Regering, laat ons de zaak niet opblazen. Ik zou graag een debat voeren over een beleidsdaad van minister Lieten, en niet over haar uitspraken in de media. Ik roep de minister op om zich in de toekomst te hoeden voor dergelijke controversiële, niet-gefundeerde en niet door de VRT gedragen uitspraken. Zij leest ook het redactiestatuut en de deontologische code.
De heer Caron heeft het woord.
Minister, onze fractie zou er geen aanstoot aan nemen, mocht een vrouw met een hoofddoek het journaal presenteren, maar dat is natuurlijk een uitspraak voor de vitrine. De kern van de zaak is: hoe sterk zet de VRT effectief in op haar diversiteitsbeleid? (Applaus van mevrouw Khadija Zamouri)
De VRT heeft een diversiteitsmonitor, die in beeld brengt wat ze doet op dat vlak. We moeten bekennen dat er tussen 2007 en vandaag op dat vlak bijzonder weinig inspanningen zijn gebeurd, of misschien wel wat inspanningen, maar met zeer weinig resultaat.
En als wij vinden dat onze openbare omroep een afspiegeling moet zijn van onze samenleving dat hoop ik toch van u allemaal zullen we toch een tandje moeten bijsteken om niet alleen de hoofddoek op het journaal, maar ook bij medewerkers achter de schermen, acteurs in fictie, documentaire themas, kortom om Vlaanderen in al zijn diversiteit op een goede manier in beeld te brengen.
Ik denk dat velen onder u het alvast eens zijn met twee grote principes. Het eerste is het aanmoedigen van de diversiteit, ook op de openbare omroep. Daarvoor is inderdaad een goede beheersovereenkomst afgesloten. Of dat tot resultaat leidt, zullen we in 2013 weten, wanneer de Vlaamse mediaregulator zal meten. Het eerste principe is dus: er is diversiteit in de samenleving, waarom dan ook niet in de media?
Het tweede principe minstens zo belangrijk is neutraliteit. Die neutraliteit is zeer duidelijk opgenomen in het Mediadecreet. Dat Mediadecreet kreeg vorm met onze steun en zal met onze steun binnenkort worden aangepast. We ondersteunen dat Mediadecreet dus voluit. U mag mij en deze regering niet verkeerd begrijpen. We zijn voorstander van het Mediadecreet, dat duidelijk maakt dat in informatieve programmas de neutraliteit moet worden gewaarborgd. Die neutraliteit wordt bijvoorbeeld in het redactiestatuut van de VRT zodanig gedefinieerd dat uiterlijke kentekenen van religieuze, politieke of andere aard niet kunnen. Dus ook de hoofddoek niet.
Met andere woorden, wat mij en de regering betreft, hoeft dit debat niet te leiden tot al die controverse. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
Die hoofddoek in de nieuwsuitzending kan niet, die hoofddoek komt er niet. Het redactiestatuut is duidelijk en gebaseerd op een decreet dat met een grote meerderheid werd goedgekeurd in het parlement. Dat neemt niet weg dat, indien minister Lieten geen aanstoot zou nemen aan iemand met een hoofddoek, zij in deze maatschappij alle recht heeft om niet per se aanstoot te hoeven nemen aan iemand met een hoofddoek. Alstublieft. Het moet ook niet helemaal de omgekeerde richting uitgaan. (Applaus bij sp.a en Groen)
Minister, ik zat erop te wachten. U hebt geantwoord dat de regering staat achter neutraliteit, onafhankelijkheid en geen religieuze symbolen binnen de nieuwsdienst en de redactie. U zegt dat de regering alles onderschrijft: het Mediadecreet, deontologie en redactiestatuten.
Dan hebt u volgens mij toch weer een probleem. Het is een links-rechtsverhaal bij jullie. U staat erachter, maar uw minister van Media, speerpunt van de Vlaamse Regering, zegt iets anders. Zij zegt namelijk dat vrouwen met een hoofddoek wat haar betreft moeten kunnen. Ik zal haar binnenkort dan ook vragen of keppeltjes en kruisjes ook moeten kunnen. Dan zit u toch met een probleem.
Langs de ene kant zegt u dat de regering datgene onderschrijft wat tot stand is gekomen. Langs de andere kant laat u minister Lieten vanuit Limburg los op de rest van de media. Zij zegt dan dat een hoofddoek wel kan voor een nieuwslezer. Dan heeft de regering toch een probleem.
Ik denk dat minister Lieten, naast E-mail for dummies, nog wat andere coaching nodig heeft.
Minister, de CD&V-fractieleider vindt het onverstandig. De N-VA vindt het een probleem. U steunt minister Lieten als het gaat over een standpunt van de regering dat zij vertolkt heeft.
Het is duidelijk. Voor ons moet er inderdaad meer diversiteit zijn. Er moeten meer personen met een lichamelijke beperking op televisie. Er moeten meer mensen met een allochtone afkomst op televisie. Er moeten meer vrouwen op televisie. Dat moet allemaal van ons, dat staat ook in het charter en is de opdracht van de VRT. Wat voor ons echter niet kan, is wat minister Lieten hier heeft verklaard. Minister-president, het is geen bagatel. Het gaat hier over de viceminister-president van de Vlaamse Regering. Opnieuw is het uw viceminister-president die uit de bocht gaat.
Zij moet leren dat ze haar strikt persoonlijke mening het best voor zich houdt in zaken die de regering in moeilijkheden brengen en die u, minister Van den Bossche, in moeilijkheden brengen. Want u mag dit hier weer komen uitleggen, terwijl minister Lieten in Japan zit. (Applaus bij het Vlaams Belang en Open Vld)
Tja, het was alweer een behoorlijke en leerrijke twintig minuten. Zo heb ik van de CD&V-fractie geleerd dat voor de camera de grote mensen mogen spelen en in de plenaire vergadering de kindjes aan het woord mogen komen. (Opmerkingen bij het Vlaams Belang)
Minister-president, ik ben blij dat u er nog bent.
Ik ben hier nu drie jaar. Ik heb minister Lieten drie jaar geleden leren kennen als een charmante en zeer vriendelijke, aangename dame, maar zij heeft een soort latent masochisme ontwikkeld tot een manifest masochisme. Minister-president, u als regeringsleider moet haar beschermen tegen zichzelf en misschien op therapie sturen om dergelijke zaken achterwege te laten. Dat straalt natuurlijk niet alleen af op het imago van minister Lieten, maar ook op het imago van de hele Vlaamse Regering. U weet zeer goed dat een ketting maar zo sterk is als zijn zwakste schakel.
Tot slot heb ik het over de inhoud. Ik ben geschokt dat de Vlaamse Regering, en zeker minister Lieten, een soort diversiteit wil inroepen als alibi voor de onderdrukking van de vrouw door het dragen van een hoofddoek. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Het N-VA-standpunt is in deze zaak vrij duidelijk en komt perfect overeen met dat van de VRT. We vinden dat mensen in overheidsdienst, die direct in aanraking komen met de klanten, met de bevolking, geen uiterlijke tekenen mogen dragen die hun religieuze of politieke voorkeur verraden.
Een nieuwsanker hoort voor ons zeker in deze categorie thuis. Iets anders is natuurlijk een werkgever in een privébedrijf: die bepaalt uiteraard zelf wat zijn medewerkers wel of niet dragen. Maar een openbare omroep is iets anders. (Applaus bij de N-VA)
De actuele vragen zijn afgehandeld.