Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de overname van het geschrapte avond- en nachtaanbod van De Lijn door private partners
Actuele vraag over de regionale verschillen inzake laatavond- en nachtvervoer bij De Lijn
Verslag
De heer Watteeuw heeft het woord.
Minister, dit is een zeer actuele vraag, want binnen enkele uren rijden in Gent de laatste nachtbussen uit. Gent, de grootste studentenstad van Vlaanderen, heeft dan nog openbaar vervoer tot 23 uur. Het gaat me om meer dan Gent, hoor. Ik wil Gent gewoon gebruiken als illustratie van een ondoordacht besparingsbeleid dat niet zoekt naar alternatieven. Minister, u hebt zelf in Gent gestudeerd. U kent het: het is een bruisende stad.
Maar wat zullen de gevolgen zijn van deze maatregel? Wie naar de laatavondfilm gaat met het openbaar vervoer, zal moeten kiezen tussen de plot van de film of te voet naar huis gaan. Wie naar de opera gaat met het openbaar vervoer, zal de slotaria moeten missen. Wie op restaurant gaat met het openbaar vervoer, zal het dessert moeten meenemen en opeten op de bus. Dat is toch geen doen, minister?
Het is dan ook logisch dat nogal wat gebruikers daartegen protesteren. Ook de stad Gent protesteert. Reizigersvereniging TreinTramBus protesteert en vraagt alternatieven. Dat is het minste wat men kan doen in een stad als Gent. Ik vergelijk even met drie willekeurige buitenlandse steden. Montpellier heeft 255.000 inwoners, dat is vergelijkbaar met Gent. Daar is nachtvervoer tot 24 uur in de week en tot 2 uur in het weekend. Almere in Nederland met minder dan 200.000 inwoners heeft openbaar vervoer tot 2 uur in de week en tot bijna 5 uur in het weekend. Aken in Duitsland heeft nachtvervoer tot 2 uur in de week en tot 4 uur in het weekend.
Minister, iedereen vraagt alternatieven voor deze besparing en voor de afschaffing van de nachtbussen. Komt er een alternatief en zo ja, wanneer?
De heer Yüksel heeft het woord.
Glaasje op, neem de bus. Dat is de slogan waarmee brouwerij Duvel Moortgat in Antwerpen mee voor een oplossing heeft gezorgd voor de negen nachtbussen die daar verdwijnen. Opvallend is dat die vraag om mee te sponsoren en een nachtaanbod mogelijk te maken, van De Lijn zelf kwam. In Gent verdwijnen vanaf morgen een aantal nachtbussen. Ook het laatavondaanbod wordt aangepast.
De stad Gent en De Lijn hebben de voorbije weken samengezeten om een oplossing te zoeken. Volgens de woordvoerster van De Lijn zou er een oplossing in de maak zijn. De piste van sponsoring zoals in Antwerpen wordt niet uitgesloten.
Ik ben uiteraard heel benieuwd naar uw antwoord. Voor mij gaat het echter over het precedent. Vlaanderen heeft een heel goed uitgebouwd openbaarvervoersaanbod met De Lijn. Met de situatie in Antwerpen creëren we echter een precedent waarbij we private bedrijven betrekken bij een overheidsopdracht.
Op het eerste gezicht is daar niets vreemds aan en is dat een goede zaak voor alle betrokken partners, voor De Lijn, voor de bedrijven en voor de reizigers, en daar gaat het toch over. De reactie van de reizigersorganisatie TreinTramBus is duidelijk. Zij zijn tevreden met het aanbod en vinden het goed om de reizigers op die manier een volwaardig aanbod te garanderen. Toch moeten we de vraag durven te stellen hoever De Lijn mag gaan in het betrekken van private partners bij een belangrijke overheidsopdracht. De vraag is ook of daar voorwaarden aan gekoppeld moeten worden.
Minister, welke afspraken zijn er gemaakt tussen de Vlaamse overheid en De Lijn over de samenwerking met private partners om de nachtbussen te laten rijden?
De heer Roegiers heeft het woord.
Minister, er komen nogal wat besparingen op ons af. Het is opvallend dat er grote provinciale verschillen zijn, zeker wat het nachtnet betreft. Zo hebben we in West-Vlaanderen, in de stad Oostende, een behoud van het nachtnet. Dat is ook het geval voor Vlaams-Brabant, in de stad Leuven en in de provincie Antwerpen, stad Antwerpen. Alleen De Lijn Oost-Vlaanderen heeft beslist om in Gent het nachtnet af te schaffen.
Minister, ik heb u daar de voorbije weken en maanden ongelofelijk veel vragen over gesteld, bijna op het stalken af. Ik word in het pleidooi voor het behoud van het nachtnet gevolgd door burgemeester Daniël Termont en Mobiliteitschepen Martine De Regge. Zij doen heel wat inspanningen om het nachtnet alsnog te redden. Vreemd is dat ondanks alle tumult daarrond, De Lijn al die tijd de deur op een kier heeft gehouden door te zeggen dat ze bezig was met een oplossing. Mijn hoop begint te groeien want ik heb vernomen dat er ook nog geen folders zijn gedrukt voor De Lijn in Oost-Vlaanderen en Gent. Dat betekent dat er misschien een oplossing in de pijplijn zit. De Lijn houdt ons daar al een tijdje over in het ongewisse.
Morgen is 17 mei, Rerum Novarum of Onze-Lieve-Heer-Hemelvaart. De vraag is nu of er inderdaad een soort van deus ex machina komt en of dat er een tijdelijke dan wel definitieve redding komt van het nachtnet in Gent. Of zullen we de verantwoordelijkheid krijgen om het bruisende cultuurleven, nachtleven en uitgaansleven in Gent definitief te amputeren?
Minister Crevits heeft het woord.
Mijn antwoord is kort: ja en ja. Er komt een oplossing voor het nachtnet in Gent. Er is inderdaad een verschillende behandeling tussen de verschillende steden. Er wordt ook in Gent aan een oplossing gewerkt. Niet langer dan een uur geleden, collegas, heb ik de bevestiging gekregen dat er een samenwerking komt tussen de stad Gent, De Lijn en een private partner.
Minister, het ging al een tijdje rond dat er inderdaad een oplossing zou komen en dat De Lijn dat zou bekendmaken op de dag dat de laatste nachtbussen rijden. Dat wordt nu bevestigd. Ik zou graag van u wat meer details vernemen. U zegt dat er een oplossing komt in de vorm van een samenwerking, maar ik zou graag weten wat die oplossing inhoudt.
De Lijn moest het inderdaad over een andere boeg gooien. Dat is duidelijk. We hebben het al voldoende over de kostendekkingsgraad gehad. De Lijn moet kijken waar het grootste potentieel aan reizigers is. Dan is het vreemd dat een stad als Gent zo getroffen werd. Men heeft die oefening daar dus niet gemaakt. Ik vind dat een foute bedrijfsvoering.
Minister, ik ben zeer blij dat er een oplossing is voor de nachtbussen in Gent. Ik kan begrijpen dat u daar op dit moment nog geen details over kunt vrijgeven. Rome is ook niet in één dag gebouwd. Wij moeten het gezond verstand gebruiken en de tering naar de nering zetten. We moeten bekijken wat voor de dienstverlening noodzakelijk is en wat de middelen zijn. Uiteraard moet er ook bij De Lijn bespaard worden. De andere provincies delen ook in de klappen. Er moet uiteraard met alle elementen en alle afwegingen rekening worden gehouden. Ik hoop dat de provincie Oost-Vlaanderen en de stad Gent daar op een eerlijke manier worden behandeld, maar we twijfelen daar niet aan.
Minister, bedankt voor het antwoord en de primeur die we hier officieel hebben mogen krijgen. Als het goed is, zijn we daar ook blij om. Ik ben blij dat parlementaire ijver ook soms beloond wordt. We zijn daar met een aantal mensen blijven voor ijveren en dat mag ook wel onderstreept worden. (Gelach. Applaus)
Tegelijk wil ik toch ook wat uitleg krijgen over wat die samenwerking met een private partner inhoudt. Is dat met een bierhandelaar, of is het met de taxisector? In het tweede geval ben ik daar in elk geval veel minder gelukkig mee dan ik nu zou laten blijken, want dat zou mijns inziens geen goede zaak zijn.
De heer Deckmyn heeft het woord.
Ik stel vast dat de partijen die volgend jaar graag samen Gent zouden willen besturen, hier erg bezorgd zijn over het feit dat de nachtlijnen in Gent er niet meer zouden zijn. We worden hier geconfronteerd met een primeur, dat is juist, maar ik vraag mij af hoe het komt dat het zo lang heeft kunnen duren. De heer Roegiers stelt dat dit nu te danken is aan de parlementaire ijver, maar ik kan alleen vaststellen dat socialisten, zowel in de Federale Regering, de Vlaamse Regering als in de Gentse meerderheid al decennialang aan de macht zijn, en vooralsnog niet hebben kunnen tegenhouden dat het zover is kunnen komen. Ook de stad Gent weegt dus duidelijk weinig op de besluitvorming.
Na heel veel trekken en sleuren komen we uiteindelijk tot de vaststelling dat er een oplossing is. Ik ben benieuwd wat die oplossing is, en of het inderdaad niet de oplossing van een taxibedrijf is, die al lang circuleert.
De heer van Rouveroij heeft het woord.
Voorzitter, ik wil mij zeer nadrukkelijk aansluiten bij de vraagstelling van mijn drie goede Gentse collegas en ook hun irritatie delen.
Het is goed, minister, dat u nu een oplossing hebt en dat u volmondig ja kunt zeggen op het feit dat het laatavond- en nachtvervoer niet zal verdwijnen. Maar het is spijtig dat het brandje is ontstaan. We hadden het kunnen vermijden. Ik verklaar mij nader.
Open Vld dringt al lang aan op het heroriënteren van het beleid van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd. Daar bent u het mee eens, minister, want dat hebt u al vaak bevestigd in de commissie. Als je naar een vraaggestuurd beleid gaat, geldt dat niet enkel voor het toewijzen van kredieten, maar ook voor het wegnemen. Als je moet besparen, moet je het minst besparen waar de vraag het grootst is. En waar is de vraag het grootst? Onder andere in een stad als Gent, natuurlijk, zeker als het gaat over laatavond- en nachtvervoer.
Minister, u laat De Lijn maatwerk toe bij het besparen, door de provinciale entiteiten dat te laten invullen, maar het gevolg daarvan is dat er een groot gevoel van onrechtvaardigheid ontstaat, omdat andere entiteiten hun steden wel hebben ontzien. Dat is niet gebeurd in Gent. Dat betekent andermaal, voorzitter, minister, dat de entiteit Oost-Vlaanderen zeer weinig respect heeft voor haar eigen hoofdplaats.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Met enige schroom als niet-Gentenaar wil ik toch iets opmerken, omdat ik het op een hoger niveau wil brengen. Minister, we hebben grondige discussies gehad over de besparingen bij De Lijn. Voor 2012 moest er 60 miljoen euro worden bespaard. Bij de voorstelling van de besparingsplannen in de commissie is al gebleken dat er nog een put van 10 tot 11 miljoen euro moest worden gevuld. De beslissing om de nachtbussen in Gent te laten bestaan, kan ik begrijpen, als dat inderdaad vraaggericht is en er dus voldoende vraag is naar die nachtbussen. Ik wil wel de kritische kanttekening maken dat we met dat verlies zitten bij De Lijn en dat we erop rekenen dat die put eind dit jaar gevuld zal zijn.
De heer Bouckaert heeft het woord.
Mobiliteit is mijn domein niet, maar ik heb kinderen die graag uitgaan in Gent en die heel blij zullen zijn met het nieuws. Ik wil toch van de gelegenheid gebruikmaken om de hypocrisie van links en extreemlinks in dit dossier aan te klagen. Het publieke vervoer, wat iets anders is dan door de staat gesubsidieerd of openbaar vervoer, is eenzijdig afhankelijk gemaakt van overheidsmonopolie De Lijn. Daardoor maak je het publieke vervoer eenzijdig afhankelijk van de budgettaire situatie van de Vlaamse overheid. Daardoor hebben we het ook afgeleerd om te denken aan private alternatieven, een echte markt voor publiek vervoer naast De Lijn. Gelukkig blijkt er in Gent nu een opening te zijn. Ik verwijs naar het model in Turkije, waar je een heel flexibel collectief vervoer hebt, dat door de privésector wordt georganiseerd, met de dolmuş.
Collegas, enkele weken geleden was er een vrij uitvoerige discussie in de Commissie voor Mobiliteit en Openbare Werken van het Vlaams Parlement. Roger Kesteloot, de grote baas van De Lijn, is toelichting komen geven bij het besparingsplan, dat niet is opgelegd door de Vlaamse Regering, maar ontstaan is door fouten in de bedrijfsvoering, die ontdekt zijn door het bedrijf zelf. Ik wil dat daar op orde op zaken wordt gesteld. Daarover is iedereen het eens. Twee of drie jaar geleden hoorde ik enkel opmerkingen, zeker van Open Vld, over de bussen die allemaal leeg rondrijden. Dat moest efficiënter. Maar op het moment dat we beginnen te werken en hier en daar knippen, is het hek van de dam en staat iedereen met de armen omhoog te roepen dat we niets mogen doen.
Het nachtnet in Gent, collegas, zoals de heer Kesteloot zeer mooi heeft gezegd in de commissie, heeft voor het gebruikscijfer een dalend verloop. De heer Roegiers heeft daarop gezegd dat de cijfers dalen omdat er enkele jaren geleden een reorganisatie is gebeurd die niet succesvol was. Dat heb ik besproken met de heer Kesteloot. Ik weet niet of dat juist is. Ik heb gestudeerd in Gent, maar toen deed ik nog alles met de fiets of te voet. Ik ben nooit Enfin, ik geef geen details. Het was voor 2007. (Gelach)
Als je zoekt naar een manier om het nachtnet rendabel te laten bestaan, moet het misschien op een of andere manier wat worden bijgestuurd. Men zegt dat het in Antwerpen wel lukt. Ik wil er wel op wijzen dat het in Antwerpen lukt dankzij een bijdrage van de stad. De stad, de private partner en de Vlaamse overheid zorgen daarvoor. Als je wil dat het nachtnet blijft bestaan, moet je samen met de stad zoeken naar iets dat haalbaar is. Die oefening was niet zo evident. Ik ben er persoonlijk niet bij betrokken. De Lijn is verzelfstandigd en moet het zelf doen.
Het is vers van de pers, maar men heeft mij vanmiddag bevestigd dat er een akkoord is tussen de stad Gent en De Lijn over de manier waarop het nachtnet kan blijven bestaan. Die overeenkomst met die private partner moet worden getekend. Als u mij vandaag vraagt wat er in die overeenkomst staat, wanneer die bus gaat rijden, of de bus blauwe, gele of groene bolletjes heeft, dan mag en kan ik dat niet zeggen. De Lijn en de stad Gent hebben aan die oplossing gewerkt en het is ook aan hen om daarover te communiceren.
Er is een actuele vraag aanvaard. Ik zal dus ook niet zeggen dat ik van niets weet. De communicatie van De Lijn is niet zo schitterend in dit dossier. Tot op vanmorgen stond er op de website van De Lijn dat het nachtnet afgeschaft wordt. Mijn haren stonden zeer hoog. Het is absoluut fout. Het is krakkemikkige communicatie en niet alleen in dit dossier; ik kan er nog een paar andere noemen.
Als u mij vraagt of er een oplossing is uitgewerkt, dan kan ik zeggen dat men mij dat bevestigd heeft. Ze zal zeer spoedig in detail gecommuniceerd worden. Er zal zelfs rekening worden gehouden met de opmerkingen die een paar weken geleden in de commissie Mobiliteit en Openbare Werken zijn gemaakt.
De heer Yüksel vraagt naar de grenzen. Ik heb geen nieuwe richtlijnen moeten geven aan De Lijn. Het is een perfect juridisch correcte samenwerking waarbij je boven op de basismobiliteit investeert met een derdebetalersysteem en reclame. Het gaat om productgebonden reclame op bussen die op een bepaald tijdstip zullen rijden. Dat kan perfect.
De communicatie zou dus zeer binnenkort gebeuren. Ik zeg ook dat er tot op heden niet goed is gecommuniceerd. Ik ben niet de woordvoerder van De Lijn. Ik heb mijn ongenoegen uitvoerig kenbaar gemaakt. Hebben ze een kans om het recht te zetten en er goed over te communiceren? Ja en dat zal moeten gebeuren door De Lijn en door de stad Gent, die trouwens zeer actief mee heeft gezocht naar een oplossing.
Ik herhaal het: als het nachtnet blijft bestaan, zal het ook rendabel moeten zijn en dus moeten die bussen ook rijden volgens een stramien zodat ze veel volk mee hebben om de dalende trend die er was, om te buigen.
Ik hoop dat ik een beetje mist heb laten optrekken, maar ik kan de mist niet meer laten verdwijnen. Het is aan De Lijn en de stad om samen de details kenbaar te maken op het ogenblik dat alle handtekeningen gezet zijn.
Minister, ook De Lijn moet orde op zaken stellen. Dat is duidelijk. Als ze dat doen, moeten ze dat doen voor de bedrijfsvoering, voor de timing van wat ze doen en voor de communicatie. Voor wat dat betreft, is het bij De Lijn wel abominabel. Dit is slechte communicatie, dit is slechte bedrijfsvoering omdat er nachtbussen worden afgeschaft waar er het meeste potentieel is. De Lijn Oost-Vlaanderen moet dringend orde op zaken stellen.
Minister, ik ben blij dat er een alternatief komt. Dat is goed nieuws. Maar ik hoop dat er in de toekomst bij De Lijn wel een en ander verandert.
Minister, uit Het Belang van Limburg van vandaag blijkt dat er aan de communicatie van De Lijn iets schort en dat er zeker werk van moet gemaakt worden.
Wat het mobiliteitsaanbod betreft dat Vlaanderen creëert, moet er worden gewerkt op basis van cijfers over vraag en aanbod. Besparingen moeten uiteraard rechtvaardig en evenredig zijn. De nachtbussen in Gent moeten uiteraard behouden blijven, uiteraard ook in functie van de vraag. Mijnheer Bouckaert, ik zal ook uw suggestie in overweging nemen om in Gent dolmuşvervoer in te richten. Ik zal vragen dat de burgemeester dat doet. (Gelach)
Minister, ik dank u voor uw antwoord. Ik denk dat de mist deels is opgetrokken. Ook dat is goed. Ik sluit me graag aan bij de kritiek die de heren van Rouveroij en Watteeuw al hebben gegeven op De Lijn Oost-Vlaanderen. Daar loopt echt wel een en ander fout. Er moet orde op zaken worden gesteld.
Mijnheer Deckmyn, ja, er zijn socialisten in het stadsbestuur, in de Vlaamse Regering en de Federale Regering. Dankzij hen is het nachtnet gered, en met uw betoog hebt u alleszins uw overbodigheid bewezen.
De actuele vragen zijn afgehandeld.