Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de verklaringen van de minister betreffende de aangekondigde stijging van de distributienettarieven en het uitblijven van de decretale hervorming van het systeem van groenestroomcertificaten
Verslag
De heer Reekmans heeft het woord.
Minister, ik was drie jaar bezig met het dossier van de distributietarieven en de intercommunales. Enkele maanden geleden hebt u mijn pleidooi ingewilligd en hebt u eindelijk in die mandaten gesnoeid. Dat was terecht, ik heb u daar ook voor gefeliciteerd.
Op 1 mei hoor ik opeens uzelf en federaal vicepremier Vande Lanotte vertellen dat de dividenden voor de gemeenten veel te hoog zijn. Ik had die cijfers twee dagen eerder via De Ochtend op de VRT naar buiten gebracht. Dat is misschien toeval. Ik heb van 2007 tot 2011 alle cijfers in kaart gebracht met betrekking tot de dividenden die al jaren worden versluisd. Je moet heel dat kluwen uitrafelen. Je moet al die entiteiten apart bekijken: Iverlek, de Provinciale Brabantse Energiemaatschappij (PBE), de Intercommunale Vereniging voor de Energiedistributie in de Kempen en het Antwerpse (Iveka), enzovoort. Dat moet allemaal apart worden uitgerafeld. Mijn conclusie was dat Eandis haar dividend voor de gemeentebesturen in 2010 en 2011 heeft verzesvoudigd. Infrax heeft ze verdubbeld. In 2010 gaat het om 125 miljoen euro en in 2011 140 miljoen euro. Dat wordt via de energiefactuur betaald door de consument en komt rechtstreeks in de gemeentekassen terecht.
Dan komt ineens de voorzitter van Eandis vrijdag zeggen dat de prijzen bevroren zijn en dat in 2015 opnieuw aan de consument een opslag zal moeten worden gevraagd op de energiefactuur. Minister, opslag vragen op een moment dat je de dividenden verzesvoudigt: dat vind ik heel grof. U hebt daar terecht op gereageerd. Maar de ondervoorzitter van Eandis, mevrouw Plasmans, werkt ook op het kabinet van vicepremier Vande Lanotte. Jullie wisten dus al veel langer dat dit bezig was. Ik hoop dat dit vandaag meer is dan een 1 mei-boodschap en dat we iets zullen doen aan de factuur van de consument. Minister, gaat u ermee akkoord dat we de dividenden voor de gemeenten de komende jaren zullen bevriezen vanuit Eandis en Infrax, zodat de factuur van de consument kan zakken?
De heer Penris heeft het woord.
Voorzitter, de vorige spreker heeft terecht opgemerkt dat op 1 mei veel partijen, niet alleen die van de minister, maar ook de mijne, hun bekommernis hebben geuit over het feit dat de energiefactuur de pan uit rijst. Sommige van die energieprijsstijgingen hebben we jammer genoeg nog altijd niet in de hand, omdat er sprake is van federale elementen. We zijn geen energieproducerende entiteit. We hebben ook geen zicht op de btw.
Wat de distributie betreft, zouden we echter wél kunnen ingrijpen. Minister, daarover hebben we u stoere verklaringen horen afleggen. U hebt gezegd ervoor te zullen zorgen dat in 2015 minstens het distributieaspect in de kostprijs van de energie niet zal stijgen. U kunt dat. U weet dat u dat kunt. Dan hebben we het niet alleen over dividenden en overheadkosten, maar ook en zeker over de kosten die de groene factuur ons oplegt, zoals de commentator van De Tijd dat vandaag stelt. Er zijn immers nog altijd zonne-energiefacturen die worden doorgerekend in het geheel van de distributie. Ter zake hebt u wél een verantwoordelijkheid.
Anderhalf jaar geleden hebt u gesteld ervoor te zullen zorgen dat die kosten niet meer zouden worden doorgerekend. Samen met de commentator van De Tijd en met vele consumenten vragen wij u: wat is de stand van zaken in dezen?
Minister Van den Bossche heeft het woord.
Voorzitter, het klopt dat mijn collega, minister Vande Lanotte, het heeft gehad over de vergoeding van de gemeenten. Zelf heb ik het vooral gehad over het gegeven dat Eandis bij monde van zijn voorzitter heeft gezegd zijn best te zullen doen opdat de eigen veroorzaakte kosten niet meer zouden toenemen dan de inflatie. Dat vond hij een heel mooie geste. Nochtans geeft Eandis vandaag nog altijd een luxueus magazine uit en voert het advertentiecampagnes. U moet zich dat voorstellen: het gaat over een monopolist want als consument kun je niet kiezen wie je neemt die een advertentiecampagne voert. Dat is allemaal heel leuk. Er zijn de voetballoges. Er is de sponsoring van Waregem Koerse. Dat alles zit in het distributienettarief. Ik heb me vooral daarover druk gemaakt.
Datgene waarover minister Vande Lanotte zich druk heeft gemaakt, is natuurlijk ook iets waarover ik eerder heb gesproken. Het klopt dat er een vergoeding is voor de gemeenten, die inderdaad ook een bijdrage hebben geleverd. Dat is zeer duidelijk. Dat daar een vergoeding tegenover mag staan, is niet onlogisch. De vraag is echter of die vergoeding zo hoog moet zijn voor een compleet risicoloze investering. Daarover moeten we kunnen nadenken, dunkt me.
Er is nog een andere vraag. Als Eandis bespaart op die kosten, dus efficiënter wordt in het algemeen, qua personeelskosten bijvoorbeeld, moet die volledige winst dan naar de aandeelhouders gaan, in de vorm van een bonus, wat vandaag gebeurt, of zou het logischer zijn dat die terugvloeit naar de consument? Het tweede, lijkt me. Ik zal dus elke poging van de federale overheid steunen om dat terug te brengen tot wat redelijk is. Tot 2014 is immers alleen de federale overheid bevoegd daarvoor. Het gaat niet over een afschaffing, maar het moet wel redelijk zijn.
We moeten ook doorgaan met datgene waarop wij vat hebben. Ik moet immers natuurlijk niet doen alsof we zelf geen enkele vat hebben op dat distributienettarief. Een derde van dat tarief, en dat tarief op zich bedraagt meer dan een derde van de eindfactuur, kan momenteel worden beïnvloed door de Vlaamse overheid. Dan gaat het onder meer om het groenestroombeleid en ook om energiebesparende maatregelen.
Er is een groot maatschappelijk verschil tussen dat beleid en geld uitgeven aan advertentiecampagnes terwijl niemand voor u kan kiezen, omdat er nu eenmaal een monopolie is. Bij het eerste is er eenvoudigweg wél een maatschappelijk nut: des te meer wind er is, des te lager de energieprijs vandaag al is. Des te meer premies we kunnen geven voor energiebesparing, des te minder energie we hoeven op te wekken. Het probleem ter zake is dat er nog altijd te vaak sprake is van oversubsidiëring, ook na het wegsnoeien van de oversubsidiëring van de zonnepanelen. Dat is inherent aan het heel statische systeem.
Ik heb een dynamischer systeem uitgewerkt, samen met de administratie en de regulator. Ik heb daarover ook al overlegd met de collegas van de meerderheid. We hebben nog geen consensus gevonden over het definitieve systeem, maar ik blijf erbij dat dit nieuwe systeem in 2013 zou moeten kunnen ingaan. Ik ga er nog altijd van uit dat dit mogelijk moet zijn.
Ik wil afronden met de toevoeging dat ik de aankondiging van de voorzitter van Eandis wat ongelukkig heb gevonden. Ik denk dat daar wat bangmakerij mee gepaard is gegaan. Uit diezelfde cijfers en tabellen die hij heeft gebruikt om te stellen dat de elektriciteitsprijs wel eens zou kunnen stijgen in 2015, blijkt immers ook dat de gasprijs met 6 procent zou dalen.
Dat zegt hij dan niet en daarom was ik toch een beetje argwanend over de wijze van communiceren. Het is niet de eerste keer dat op een nogal weinig correcte manier over dat thema wordt gecommuniceerd.
Of de slimme meters nog in dat tarief terecht zullen komen, zullen we volgende week in de commissie bespreken. Iemand zal mij toch eerst moeten aantonen dat de baten voor de consument groter zullen zijn dan de kosten.
Minister, u hebt veel gezegd, maar u hebt niet geantwoord op mijn vraag.
Bent u het eens om de dividenden aan de lokale besturen verborgen gemeentebelastingen te bevriezen? Dat is mijn concrete vraag. U verwijst naar de federale overheid, maar Vlaanderen is bevoegd. De Vlaamse Regering heeft het toezicht op de intercommunales. Minister Bourgeois heeft het toezicht op de gemeentelijke samenwerking. U kunt de prijzen bevriezen. (Opmerkingen van de heer Kris Van Dijck)
Met toezicht kun je ingrijpen. Je kunt je bevoegdheden gebruiken en je moet ze soms ook gebruiken.
Vandaag laten we de consument bloeden. De consument bloedt iedere keer als hij zijn energiefactuur in zijn bus krijgt en de gemeentebesturen ontvangen steeds meer. Collegas, is het anno 2012 nog een taak van de gemeenten om aan energiedistributie te doen? We richten een Vlaams Energiebedrijf op, maar we zouden veel beter een Vlaams nutsbedrijf oprichten zodat iedereen één prijs betaalt voor transport en distributie.
Minister, ik heb een paar dingen gehoord. Ik heb gehoord dat u zich hebt geërgerd aan de uitgave van de dure Eandis-boekjes. Ik erger mij daar ook aan. Ik herinner de mensen hier aan het feit dat ook de Gemeentelijke Holding in het Dexiaverhaal dure boekjes uitgaf. Maar noch Dexia, noch de Gemeentelijke Holding zijn failliet gegaan door het uitgeven van te dure boekjes: ze zijn failliet gegaan omdat er structurele problemen waren.
In de distributiesector zijn er op dit moment structurele problemen. Minister, dat moet u durven toe te geven. Het groenestroomcertificatenbeleid is een structureel probleem. Minister, wat gaat u daaraan doen? Daar heeft de consument alle belang bij. Het is gemakkelijk om op 1 mei te zeggen dat u dit en dat gaat tegenhouden en dat u ervoor gaat zorgen dat de energieprijs niet stijgt. Maar zolang u niet doet wat u kunt doen, bent u ongeloofwaardig. Minister, geen woorden maar daden! (Applaus bij het Vlaams Belang)
De heer Bothuyne heeft het woord.
Mijnheer Reekmans, ik denk dat een minimum aan dossierkennis toch noodzakelijk is om een debat te kunnen voeren.
De gemeenten verschaffen inderdaad miljarden euro aan kapitaal om een zeer performante dienstverlening te organiseren als het gaat over de energiedistributie. Ze krijgen daar een rendement op van ongeveer 6 procent. Die dividenden van Eandis zijn al ongeveer vijf jaar constant en het zijn noodzakelijke werkingsmiddelen voor de gemeenten. U kunt erover discussiëren of het rendement 5 of 6 procent moet zijn, maar dat is niet de essentie van het debat dat in elk gezin wordt gevoerd. Het moet inderdaad gaan over een sociaal en groen energiebeleid en de manier waarop het doorgerekend wordt. Het weegt drie keer meer dan wat de gemeenten krijgen.
Minister, wij worden over twee jaar bevoegd voor de distributienettarieven. Bent u klaar voor deze nieuwe tarifaire bevoegdheid?
De heer van Rouveroij heeft het woord.
Voorzitter, minister, collegas, ik wil toch even de verdediging van de steden en gemeenten opnemen. Ze worden hier een beetje afgeschilderd als potverteerders. Dat zijn ze natuurlijk niet. Het geld dat hier wordt betaald, verdwijnt niet in private zakken, maar in stedelijke en gemeentelijke kassen en de steden en gemeenten voeren er meestal een zeer zinnig beleid mee, zoals het bestrijden van energiearmoede.
Het is een kapitaalsintensieve sector. Kapitaal moet vergoed worden. Ik heb van de voorzitter van Eandis begrepen dat het vergoed wordt aan 6 procent. Ik ben er niet van overtuigd dat men op de private markt aan deze voorwaarden kapitaal zou kunnen krijgen.
Het zou ook heel merkwaardig zijn, minister. We hebben jaren geleden beslist om Electrabel uit de distributie weg te halen. Dat is ondertussen zo goed als gelukt, denk ik. De distributiemaatschappijen zijn nu voor het grootste gedeelte in handen van de openbare sector. En nu zou je via een achterdeur opnieuw die kapitaalsbehoefte laten opnemen door private partijen, waardoor je in feite weer een vermenging krijgt van openbaar en privaat belang.
De heer Martens heeft het woord.
We moeten er alles aan doen om ervoor te zorgen dat die distributienettarieven na 2015 niet stijgen. Dat kan op twee manieren. Een, door de hervorming van ons ondersteuningsbeleid op het vlak van groene stroom. De minister is daar volop mee bezig. Dat moet ervoor zorgen dat er geen nieuwe kostenoploop is ten gevolge van ons hernieuwbare-energiebeleid.
Twee, ik vind dat de extra inspanningen die Eandis nog zal moeten leveren om de beheersbare kosten verder te drukken, ten goede moeten komen van de consumenten. Vandaag is het zo: als Eandis bonussen opstrijkt omdat er beter is gepresteerd dan het verbeteringstraject dat de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas (CREG) heeft opgesteld, worden die extra bonussen uitgekeerd aan de aandeelhouders. Ik wil er samen met de andere mandatarissen van onze partij binnen Eandis voor zorgen dat die bonussen in de toekomst de consument ten goede komen.
Als we die twee maatregelen nemen, kunnen we vermijden dat vanaf 2015 de kosten stijgen, zonder de dividenden te zeer te moeten inkrimpen. Want als we dat doen en daarin geef ik de heer van Rouveroij gelijk is dat een directe weg naar de privatisering van ons netbeheer. Ik denk dat geen enkele private partner genoegen zal nemen met een rendement van 6 procent op het geïnvesteerde eigen vermogen. Dan gaat de consument veel slechter af zijn.
Mijnheer Reekmans, over of er moet worden bevroren of herberekend, kan ik me niet uitspreken. Maar ben ik het met u eens dat de energieprijs nooit mag stijgen omwille van een grote vergoeding aan de aandeelhouders? Ja, zeer zeker. Vind ik dat de federale overheid dat alvast eens van dichterbij zou moeten bekijken en moet kijken wat een faire vergoeding is? Ja.
Mijnheer van Rouveroij, ik vind steden zeer zeker geen profiteurs. Ik heb een groot hart voor de steden en voor wat zij doen met de opbrengsten van die billijke vergoeding. Maar de vraag is hoe billijk die vergoeding echt is en of ze niet een beetje aan de hoge kant ligt, omdat het toch gaat om heel risicoloze investeringen. De vraag is ook of die bonus die erbovenop komt, simpelweg voor het organiseren van efficiëntie, niet ten goede van de consument zou moeten komen.
Ik vind daarom niet dat steden en gemeenten het met minder moeten doen. Ik weet dat de noden groot zijn. Er moet ernstig worden nagedacht over de financiën. De weerstand van de lokale overheden is zo groot, volgens mij niet omdat ze niet inzien dat de vergoeding misschien ook anders billijk zou kunnen worden georganiseerd, maar omdat het voor hen heel moeilijk is om die gemeentelijke begrotingen rond te krijgen. Daar ligt een taak zowel voor de overheden zelf, die moeten kijken naar een correcte manier om hun financiën op orde te krijgen, als voor Vlaanderen, dat een belangrijke financier is voor de steden en gemeenten. Ik vind het alleszins een zeer goed idee om de bonussen voor efficiëntie niet meer uit te keren aan de aandeelhouders, maar rechtstreeks naar de consument te laten gaan.
Ik wil niemand verhelen niet u, mijnheer Penris, niet u, mijnheer Bothuyne dat die groenestroomcertificaten zorgen voor een kost op de energieprijs, natuurlijk wel. Investeringen in elke vorm van energieopwekking zult u terugvinden in de prijs, via de distributie, de leverancier, op wat voor manier ook. De belangrijkste vraag die we ons moeten stellen is: is die prijs fair? Kan er wat af? Ja, er kan nog wat af bij die groenestroomcertificaten als het systeem van statisch naar dynamisch gaat. In absolute cijfers lijken vandaag sommige dingen redelijk die over tien jaar niet meer redelijk zijn, maar we beloven mensen wel iets gedurende twintig jaar. Dat is een eigenaardige manier van redeneren. Je moet een return on equity beloven aan bedrijven, een terugverdientijd aan consumenten, geen absoluut bedrag.
Daar werk ik heel hard aan. Inderdaad, mijnheer Penris, daarover is nog geen volledige consensus in de regering, maar we zijn toch al zeer dicht bij elkaar gekomen, dus ik hoop dat het nu niet meer lang hoeft te duren. Op andere domeinen hebben we wel al wat successen geboekt. Er wordt steeds meer uit algemene middelen gehaald, om ons beleid te financieren. Die mandaten worden verminderd.
Mijnheer van Rouveroij, het allerlaatste dat ik zou willen is dat er private partners in de distributie zouden komen. Het net moet absoluut in publieke handen blijven. Wat mij betreft, zit het prima in handen van steden en gemeenten.
Als wij het hadden kunnen uittekenen, dan had het één groot Vlaams net kunnen zijn. Dat zou slim zijn geweest. Als Vlaanderen op een dag het kapitaal zou bezitten waarmee dat net zou kunnen worden overgenomen, dan zou ik dat verwelkomen. Maar vandaag is dat geld er niet, en daarom moeten wij correct handelen tegenover diegenen die het kapitaal wel hebben en in de toekomst ervoor zullen moeten zorgen dat wanneer Electrabel volledig uittreedt en dat zit eraan te komen het distributienet volledig in publieke handen blijft.
Wat hebben wij vandaag geleerd? Een: op 1 mei trekken wij een rood kleed of een rode das aan en leggen wij stoere verklaringen af, maar de dag nadien, in het parlement, wordt dat allemaal heel vaag. Twee: wij moeten de gemeenten grote dividenden geven, zodat de OCMWs de energiearmoede kunnen bestrijden. Nogal wiedes: men jaagt de facturen de hoogte in, waardoor men mensen arm maakt, en die armoede moet men dan bestrijden. Het is een perverse logica. Drie: mijnheer Bothuyne, als u geen argumenten meer hebt, dan schiet u maar op de persoon. Ten slotte: de wereldvreemdheid van Eandis en Infrax gaat ver. Vorige woensdag ging in Mol een groot feest van Iveka door. Driehonderd mensen waren er aan het schranzen. Men deed er het licht uit toen het dessertbuffet met vuurwerk werd binnengebracht. Zo gaan energiecommunales om met mensen die niet langer in staat zijn om hun energiefactuur te betalen. Op 1 mei maken de socialisten veel lawaai, maar in het Vlaams Parlement doen jullie er niets aan. (Applaus bij LLD en het Vlaams Belang)
Ik zal de woorden van de vorige spreker niet herhalen. Wat hebben wij vandaag geleerd? Een: wij willen ten minste toch het bonussenbeleid in vraag stellen. Twee: wij zullen het dividendenbeleid in vraag stellen. Drie: wij zullen het groenestroomcertificatenbeleid in vraag stellen. Dat heb ik uit uw antwoord onthouden. Misschien heb ik u vandaag een voorzet gegeven; schopt u dan de bal maar in doel. (Applaus bij het Vlaams Belang)
De actuele vragen zijn afgehandeld.