Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Eerlingen heeft het woord.
Minister, voorzitter, collegas, afgelopen weekend waren er in heel wat steden en gemeenten acties voor het opruimen van zwerfvuil. De Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), die daar het overzicht over hield, voelt aan dat er steeds meer zwerfvuil aan de kant van de weg ligt in steden en gemeenten.
De Vlaamse overheid ondernam al een aantal acties. Er zijn sensibiliseringscampagnes en het Netheidsnetwerk werd opgericht. Er zijn dus al een aantal acties, maar toch trekt de VVSG aan de alarmbel. Ze hebben het gevoel dat er meer zwerfvuil is en dat de gemeenten het eigenlijk niet meer aankunnen.
Minister, bevestigen de cijfers waarover u beschikt dat er inderdaad steeds meer zwerfvuil is? Wat kunt en zult u daaraan doen?
Minister Schauvliege heeft het woord.
Mevrouw Eerlingen, ik kan u die cijfers niet bevestigen, omdat er geen globale, Vlaamse cijfers zijn over zwerfvuil. Het is een gemeentelijke verantwoordelijkheid, waar elke gemeente op een andere manier mee omgaat. Ze worden niet globaal samengevoegd voor Vlaanderen.
Het geeft soms ook een vertekend beeld. Gemeenten die veel doen om zwerfvuil op te ruimen, hebben soms gigantische cijfers, terwijl gemeenten die niets doen, het zwerfvuil niet echt opruimen of bijhouden, dan zogezegd weinig zwerfvuil hebben. Het is dus niet evident om die cijfers globaal bij te houden.
Hoe lossen we dat op? U verwijst zelf naar het Netheidsnetwerk. De bedoeling daarvan is dat er experts ter beschikking staan van lokale besturen die een beroep kunnen doen op goede praktijken van de manier waarop gemeenten kunnen omgaan met dat zwerfvuil.
Er is verder ook een Netheidsbarometer waarop gemeenten kunnen aansluiten. Dat kan via de website van de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM). Daarop kunnen ze een volledig plan uitwerken, maar ook cijfers ingeven over op welke plaatsen we welk zwerfvuil vinden. Op die manier kunnen we beschikken over goede Vlaamse cijfers.
Er is ook een stuurgroep, die samenkomt met de lokale besturen en de VVSG, maar ook met de producenten van verpakkingen, sigaretten, kauwgom en dergelijke. Sigarettenpeuken maken de grootste hoeveelheid uit in het zwerfvuil. Dat is niet altijd even zichtbaar, maar heeft een grote impact op het milieu. In de stuurgroep wordt bekeken hoe er kan worden bijgestuurd, welke nieuwe acties moeten worden ondernomen op basis van wat er vorig weekend plaatsvond tijdens de grote opruimactie of lenteschoonmaak.
Er zal ook een evaluatie gebeuren, om te bekijken hoe hier en daar moet worden bijgestuurd. We werken op verschillende pijlers: sensibiliseren en bewustmaken afgelopen weekend was daar een goed voorbeeld van maar ook handhaven. We moeten zorgen dat er een pakkans is en dat er wordt opgetreden wanneer dat mogelijk is. Ook infrastructuur is belangrijk, zoals vuilnisbakken. Soms is dat voordelig, soms nadelig. Ook de inrichting van de openbare ruimte kan heel veel effect hebben op het zwerfvuil. Al die elementen worden in de stuurgroep besproken. Er zal bekeken worden of het beleid eventueel moet worden bijgestuurd.
De netheidsbarometer kan inderdaad een nuttig instrument zijn, maar in de laatste commissievergadering waar dat aan bod kwam, stelde u ook dat die nog te weinig gebruikt werd. Is daar intussen al verbetering in gekomen? Zijn er al meer gemeenten die zich daarop hebben ingeschreven?
Het is een zeer goed initiatief om ook naar de producentenverantwoordelijkheid te kijken. Uiteindelijk ligt ook daar een deel van de verantwoordelijkheid. Het zijn natuurlijk wel de mensen zelf die het weggooien. Iedereen moet heel duidelijk gemaakt worden dat dit niet kan, en de handhaving moet dan ook worden opgedreven.
Mevrouw Van den Eynde heeft het woord.
Minister, vorig jaar liep de campagne In de vuilbak. De bedoeling was om de burgers te betrekken en hun te vragen hun afval in de vuilnisbak te gooien.
Maar daar wringt het schoentje: er zijn veel gemeentebesturen die niet meer zo veel vuilnisbakjes willen plaatsen, omdat veel mensen hun huishoudelijk afval erin dumpen omdat de prijs van de huisvuilzakken te hoog wordt. Er is nog heel wat werk aan de winkel om de gemeenten er bewust van te maken dat ook zij verantwoordelijk zijn voor het zwerfvuil dat rondslingert doordat er te weinig vuilnisbakken in de straten staan.
Hoe gaat u daarmee om? Hoe zult u de gemeenten sensibiliseren om alsnog genoeg vuilnisbakken in de straten te plaatsen?
Mevrouw De Vroe heeft het woord.
Minister, iedereen ergert zich aan zwerfvuil. Ik heb twee weken geleden nog deelgenomen aan een zwerfvuilactie in mijn gemeente. Het is belangrijk dat u gemeenten en steden zo goed mogelijk ondersteunt. Zij worden al ondersteund door de provincie, ze krijgen subsidies van OVAM voor de organisatie van zwerfvuilacties enzovoort, maar het blijkt dat de hoeveelheid zwerfvuil niet afneemt. Daarom wil ik u vragen om de bestaande ondersteuningen waar gemeenten en steden van kunnen genieten, te evalueren en waar nodig bijkomende ondersteuning te geven aan steden en gemeenten in hun strijd tegen zwerfvuil.
De heer Sanctorum heeft het woord.
Minister, een belangrijk aandeel in het zwerfvuil wordt gevormd door blikjes. In een aantal Europese landen heeft men dat voor een groot deel aangepakt door statiegeld in te voeren voor blikjes. Hoe staat de Vlaamse Regering daar tegenover? (Opmerkingen van de heer Wim Wienen)
Statiegeld krijg je terug, mijnheer Wienen. Ik stel voor dat u uw drankflesjes terugbrengt. U moet die niet weggooien.
Mevrouw Claes heeft het woord.
Minister, voor mij is het geen aanvoelen meer dat het zwerfvuil toeneemt. Twee jaar geleden haalden de gemeentearbeiders in Heusden-Zolder 4200 zakken zwerfvuil op. Dit jaar gaat het om 6300 zakken. Dat is een toename van bijna 2000 op de wegen in onze gemeente.
Toen we die cijfers vernamen, heb ik beslist om sanctionerend op te treden, omdat de limiet van preventie en sensibilisering bereikt is. Misschien is het een suggestie om het sanctioneren verder uit te breiden en burgemeesters en gemeentebesturen op te roepen om samen sanctionerend op te treden, want volgens mij loopt het echt de spuigaten uit.
Mevrouw Van den Eynde, de bedoeling van de netheidsbarometer is net dat de gemeenten ook de vuilnisbakken en de nood aan bijkomende infrastructuur in beeld kunnen brengen. Soms werkt het ook omgekeerd. Soms trekt een vuilnisbak extra vuil aan. Dat hangt een beetje af van de plaats en van hoe vaak een vuilnisbak wordt leeggemaakt. De netheidsbarometer moet gemeentebesturen leren om daar op een slimme manier mee om te gaan.
We zien, mevrouw Eerlingen, dat steeds meer gemeenten daar ook gebruik van maken. Het feit dat het netheidsnetwerk er is en dat die medewerkers gemeenten wegwijs kunnen maken om daarmee aan de slag te gaan, toont dat het werkt.
Mevrouw De Vroe, de OVAM doet heel veel en doet veel aan sensibilisatie. Vorig jaar was er een actie tegen zwerfvuil. Iedereen is tegen zwerfvuil maar blijkbaar gooit iedereen toch ook wel vuil weg. We hebben geprobeerd om op die tegenspraak in te spelen door het verantwoordelijkheidsgevoel van mensen aan te wakkeren.
Mevrouw Claes, het is juist dat enkel sensibiliseringsacties niet voldoende zijn. Er moet ook hard worden opgetreden. Via een gemeentelijke administratieve sanctie (GAS) kan je ook mensen snel beboeten. Als je de kans hebt om mensen te pakken, kun je op die manier preventief werken. De gemeenten die hierop inzetten, boeken ook goede resultaten.
Mijnheer Sanctorum, de discussie over het statiegeld laait af en toe opnieuw op. Mijnheer Sanctorum is er niet meer, dus zo geïnteresseerd in mijn antwoord zal hij wel niet zijn. In Europees verband wordt er nagedacht over statiegeld. Wij zijn koploper in Europa voor het selectief inzamelen. Uit onderzoek blijkt dat in het zwerfvuil blikjes en metaal maar 1 procent uitmaken, wat bijzonder weinig is. Het ophalen via de pmd-zak werkt zeer goed. Men heeft een beetje schrik dat als de blikjes niet meer worden ingezameld, de rest van het pmd als zwerfvuil in de natuur terecht zal komen. Ons systeem zit dus goed in elkaar. We halen betere cijfers zonder statiegeld, in vergelijking met onze buurlanden, omdat we een goed selectief inzamelsysteem hebben. Dat is ons standpunt. Als er op Europees vlak een totaal nieuw beleid komt, moeten we het natuurlijk opnieuw onderzoeken, maar voorlopig komt er geen statiegeld op blikjes.
Mevrouw Eerlingen, ik ben bijzonder blij met uw vraag. In de stuurgroep zullen we ook verdere evaluaties maken en nagaan hoe we nog meer kunnen inzetten om het zwerfvuil te vermijden. Hoe meer acties er gevoerd worden, hoe meer het bewustzijn ook groeit. Op die manier kunnen we hopelijk de berg zwerfvuil in Vlaanderen verminderen.
Minister, het is zeker een taak van de gemeenten, maar u bent het best geplaatst om de gemeenten te begeleiden. Ik ben blij dat u een aantal concrete acties onderneemt in de strijd tegen het zwerfvuil. Het is goed dat er meer mensen gesensibiliseerd worden, maar die paar mensen die het nog altijd niet begrijpen, zullen via sanctionering moeten worden aangepakt.
De actuele vraag is afgehandeld.