Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Reekmans heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, nu De Lijn drastisch moet besparen en haar kostendekkingsgraad moet verhogen, heeft de maatschappij de afgelopen dagen aangekondigd dat zij de pakkans wil verhogen door de controles in de media te gaan aankondigen. Dat zou 600.000 euro moeten opleveren: 200.000 euro uit boetes en pvs en 400.000 euro ten gevolge van de aankondiging van de acties in de media. Mijn hoofdvraag is: hoe zal dat in concreto in zijn werk gaan? Hoe zullen die acties worden aangekondigd?
In mijn repliek zal ik voorlezen uit een antwoord van 2011 op een schriftelijke vraag van 2010, toen ik u cijfers heb opgevraagd over het aantal zwartrijders en het aantal boetes. U hebt mij toen geantwoord dat De Lijn in 2010 sowieso 750.000 euro niet zou ontvangen van uitgeschreven boetes. Maar nu wilt De Lijn via een nieuwe actie 600.000 euro binnenhalen. Ik wil het positief houden: hoe zal men het aanpakken om dat geld wél binnen te halen?
Minister Crevits heeft het woord.
Voorzitter, collega's, ik kan kort zijn. De directeur van De Lijn heeft vorige week in het Vlaams Parlement zeer uitgebreid het besparingsplan toegelicht. Ik heb ook in de krant gelezen dat De Lijn de controles op zwartrijden wil aankondigen, en zo hoopt extra middelen te innen. De maatschappij haalt daarvoor de mosterd bij de MIVB en de NMBS, die dat al een tijdje doen. Het is niet de bedoeling om zo veel mogelijk boetes uit te schrijven, maar iedereen ertoe te bewegen een ticket te kopen. Als een aankondigingscampagne ertoe leidt dat iedereen een ticket koopt, dan is dat voor mij oké.
Ik wil ook verwijzen naar de beheersovereenkomst. Sommigen kennen die zeer goed. Daarin is aan De Lijn de opdracht gegeven om jaarlijks de controles met 5 procent op te drijven. Men kan uiteraard niet opleggen dat via de boetes de opbrengsten met een bepaald bedrag moeten toenemen, maar er zijn wel meer controles nodig. De Lijn moet daartoe een actieplan opmaken. Ik laat aan De Lijn de vrijheid om zelf te bepalen op welke wijze dat moet worden aangepakt. Ook inzake de communicatie is De Lijn vrij. Voor mij komt het erop aan de doelstellingen te halen. Er moet zeer efficiënt op zwartrijden worden gecontroleerd. Als het helpt om via aankondigingen van controles iedereen ertoe te bewegen een betalingsbewijs aan te schaffen, dan is dat voor mij een goede zaak en kunnen wij spreken van een geslaagde operatie.
Minister, zwartrijden aanpakken is uiteraard een goede zaak. Ik heb u gevraagd hoe dat concreet zal worden aangepakt. Blijkbaar ligt dat nog niet vast. Opnieuw wordt er in de media iets aangekondigd, maar als ik dan vraag hoe men het zal aanpakken, krijg ik geen antwoord.
Ik heb niets aangekondigd.
U bent wel de voogdijminister. Ik moet mijn vraag aan u stellen, want ik kan mij niet rechtstreeks tot De Lijn wenden. Het is dus logisch dat ik u deze vraag voorleg. En als een andere minister verantwoordelijk zou zijn, dan zou ik hem of haar de vraag ook stellen. In 2010 gaf u mij een duidelijk antwoord: op 551 miljoen reizigers werden er 1.000.550 reizigers gecontroleerd, of 0,002 procent van het totale aantal. 1 op 42 liepen tegen de lamp. Er werden 37.190 pvs opgesteld, voor een bedrag van 3.097.000 euro. Slechts 48 procent wordt daarvan geïnd. Mijn bijkomende vraag luidt dus zo. In 2010 kon men 775.000 euro niet innen. Ik weet niet hoe dat komt. Moet de Lijn daar geen werk van maken? Wij pakken zwartrijders en geven hun een boete, maar zij moeten niet betalen.
De heer Peeters heeft het woord.
Voorzitter, minister, collega's, ik ben niet de meest repressieve mens van aard, maar ik vind dat controles niet vooraf moeten worden aangekondigd en ook dat dit niet te veel geld moet kosten. Die controles moeten gewoon resultaten opleveren. Ik wil ook zeggen dat de vergelijking met de MIVB in Brussel, waar men heel veilige, afgesloten metrostations met loketten heeft, totaal verschilt van busstationsomgevingen waar tussen vier en vijf uur leerlingen rond overvolle bussen staan te dringen en er geen tijd voor controles is.
In de context van De Lijn is het helemaal niet vanzelfsprekend zich te spiegelen aan het resultaat van de MIVB.
Mevrouw Brouwers heeft het woord.
Ongeveer dagelijks krijg ik een tweet van de politie van Leuven, waarin die aankondigt in welke straat met een zone 30-regime die ochtend zal worden gecontroleerd. Ik moet zeggen: op den duur heeft men het gevoel dat men altijd en overal kan worden geflitst. Het psychologische effect van dat aankondigen is zeker niet slecht. Ik hoop dat ook De Lijn veelvuldig gebruik zal maken van de nieuwe media, die tenslotte gratis zijn, om die aankondigingen te doen, zodat dit op zich niet te veel geld kost. Voor de rest ga ik helemaal akkoord met die aanpak.
Mevrouw Van den Eynde heeft het woord.
Voorzitter, minister, vorige week werd in de commissie een discussie gehouden over de besparingen die De Lijn zou doen. Toen werd op geen enkel moment aangekondigd dat De Lijn meer op zwartrijden zou controleren. Sorry, maar ik heb het actieplan en het ruwe verslag van de gedachtewisseling erop nagelezen, en nergens staat het woord zwartrijders vermeld. Ik geef dat maar mee.
Minister, ik vind het echt onbegrijpelijk dat De Lijn aankondigt zwartrijders te willen pakken, maar dat wel op aangekondigde tijdstippen. De Lijn wil in de media meedelen waar en wanneer ze op zwartrijden zal controleren. Dat is onbegrijpelijk. Zo geeft men mensen die misschien nog geen ticketje hebben gekocht, de gelegenheid te beslissen die dag toch maar geen ticketje te kopen, omdat er die dag toch niet zal worden gecontroleerd. Dat is een totaal verkeerd signaal dat wordt gegeven aan de reizigers. Het is de verdomde plicht van De Lijn om de inkomsten waarop ze recht heeft, niet te derven.
De heer Keulen heeft het woord.
Voorzitter, minister, geachte leden, controles en handhaving horen bij elke overheidshandeling. Dat heeft te maken met de eigen geloofwaardigheid als dienstverlener. In dit geval wordt die dienstverlening georganiseerd door de overheid. Het gaat over een algemeen principe, dat ook steunt op een rechtvaardigheidsgevoel. Ik denk dat het aankondigen van die controles al preventief kan werken, en dus ook resultaat kan opleveren. Op termijn betalen die controles zichzelf ook terug, door de boetes.
Minister, ik heb ook zes jaar in de regering mogen zetelen. Laat de diensten dat zelf organiseren en zelf bepalen hoe ze dat praktisch aanpakken. Er moet vooral ook over worden gewaakt dat boetes niet alleen worden uitgeschreven, maar dat de inning ervan ook wordt gewaarborgd. Het mag dus niet blijven bij papieren boetes. Die boetes moet men voelen in de portemonnee. Voor dienstverlening waarvoor een prijs wordt geafficheerd, moet worden betaald: dat is gewoon een gezond principe.
De heer Roegiers heeft het woord.
Ik wil me grotendeels aansluiten bij wat een aantal leden al hebben gezegd. Mijnheer Reekmans, ik vind het belangrijk dat u hebt gesteld eens iets positiefs te willen zeggen over De Lijn. Het is lang geleden dat we dat hebben mogen meemaken.
Verleden week nog.
Ik heb me even het hoofd gebroken over de vraag of men op voorhand moet aankondigen dat men controles zal uitvoeren. Minister, het lijkt me dat u zelf eigenlijk hebt geantwoord op de vraag waarom het goed is dat op voorhand te doen. Als De Lijn zoveel geld misloopt doordat zoveel boetes niet worden geïnd, dan lijkt het me goed dat we dit op voorhand aankondigen. Mevrouw Van den Eynde, dat sluit uiteraard niet uit dat er ook op andere momenten kan worden gecontroleerd. Dat lijkt me nogal logisch. Minister, het is inderdaad aan De Lijn zelf om te bepalen hoe men dat precies zal moeten doen.
Last but not least, ik steun absoluut die strijd tegen het zwartrijden. U weet dat we grote voorstanders zijn van lage tarieven voor bus en tram. Als we dan al die lage tarieven aanbieden, dan moeten we streng optreden tegen diegenen die willen zwartrijden.
Mevrouw Jans heeft het woord.
Voorzitter, ik vind eigenlijk dat we daar geen zware ideologische discussies over moeten voeren. Ik denk dat iedereen het erover eens is dat zwartrijders moeten worden gepakt, en dat de kans dat men wordt gepakt, zo groot mogelijk moet zijn. In de beheersovereenkomst is een duidelijke doelstelling vastgesteld, namelijk een stijging met 5 procent. Dat is één element. Het andere element is dat van de communicatie over controles die zullen worden uitgevoerd.
Ik heb daar enigszins een dubbel gevoel bij. Die communicatie moet heel duidelijk zijn. Als men stelt dat men ergens zal controleren, dan moet dat ook effectief gebeuren, maar ook moet de boodschap worden gegeven dat er altijd een kans is om te worden gepakt. Dat lijkt me de essentie.
Ik hoor hier believers en non-believers over het op voorhand aankondigen. Voor mij telt maar één zaak, en dat is dat de beheersovereenkomst correct wordt nageleefd. De Lijn moet meer controleren op zwartrijden. Ik geef iedereen gelijk dat dit een werkpunt moet zijn voor De Lijn. Hoe het bedrijf dat doet, laat ik over aan de operationele werking van het bedrijf. We zullen na dit jaar zien wat het heeft opgeleverd. Ik wil ook gerust weten wat het heeft gekost. Het is belangrijk dat ze zelf een exploitatie kunnen doen.
Het is de logica zelf dat die boetes zoveel mogelijk effectief moeten worden geïnd. De strijd tegen het zwartrijden is absoluut een breekpunt voor het bedrijf. Het staat ook in de beheersovereenkomst, en de boetes die worden uitgeschreven, moeten worden geïnd.
Ik denk niet dat het over believers en non-believers gaat. Zwartrijders moeten worden aangepakt, daar is iedereen het over eens. Met de aankondiging zal de pakkans verhogen. Als De Lijn er in 2010-2011 maar in slaagde van de boetes die ze heeft uitgedeeld, 48 procent effectief te ontvangen, dan moet De Lijn ervoor zorgen dat we niet alleen papieren boetes hebben: het gaat erom dat we dat geld in het laatje krijgen. Dat geld zal broodnodig zijn voor De Lijn. Daar hebt u jammer genoeg niet op geantwoord, minister.
Vorige week heeft de baas van De Lijn in de commissie met geen woord gerept over extra-inkomsten via deze weg. Ik vind het jammer dat een commissielid dat enkele dagen later in de pers moet lezen.
Het incident is gesloten.