Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Meuleman heeft het woord. (Opmerkingen)
Voorzitter, ook de mensen die nu opmerkingen maken, hebben het recht op vrije meningsuiting. (Gelach. Applaus)
Ze mogen rustig blijven zitten. Ik zal hun ontslag niet vragen.
Ik wil het hier hebben over twee waarden die volgens mij essentieel zijn voor het wetenschappelijk onderzoek, namelijk de onafhankelijkheid van wetenschappelijk onderzoek en het recht op vrije meningsuiting van onderzoekers. (Opmerkingen)
Beide elementen zijn in mijn ogen zeer belangrijk. Ik stel deze actuele vraag naar aanleiding van het ontslag op staande voet van een onderzoekster van de K.U.Leuven. Ik veronderstel dat de minister het probleem kent.
Ik wil het vandaag niet over de actie zelf hebben. Daar hebben we het al eerder over gehad. We hebben ons hiervan gedistantieerd. Dat probleem is van de baan. (Opmerkingen)
Daar gaat het nu niet over. Mijn actuele vraag heeft betrekking op de positie van onderzoekers in Vlaanderen. De vraag is wat voor onderzoekers we wensen: willen we onderzoekers die hun opdrachtgevers naar de mond praten of willen we kritische, maatschappelijk geëngageerde onderzoekers? Ik denk dat we het tweede wensen. Dat is ook noodzakelijk in een tijdperk waarin wetenschappelijk onderzoek steeds toegepaster, gerichter, afhankelijker en gecommercialiseerder wordt. Het is belangrijk dat we de kritische stem van de onderzoekers blijven horen. We moeten daar garant voor staan.
Minister, wat zult u doen om het spreekrecht van onderzoekers in Vlaanderen te beschermen?
Minister Smet heeft het woord.
Voorzitter, in onze samenleving bestaat er uiteraard een recht van vrije meningsuiting en gelukkig ook een recht van vrij onderzoek. Beide rechten zijn zeer belangrijk. We moeten niets doen om het spreekrecht te versterken. Ik denk dat we voor iedereen over voldoende grondwettelijke waarborgen beschikken.
Ik denk echter dat mevrouw Meuleman zich vergist. Spreekrecht betekent niet vernielrecht. Dat is wat hier is gebeurd. Er is sprake van een gebrek aan respect. (Applaus bij CD&V, het Vlaams Belang, de N-VA, Open Vld, sp.a en LDD)
Het is het recht van iedereen om actie te voeren, maar iedereen die actie voert moet daar ook de verantwoordelijkheid en de gevolgen van dragen. Zo gaat dat in een volwassen samenleving. Ik heb alle respect voor wat de K.U.Leuven heeft gedaan omdat ze een afweging heeft gemaakt, omdat het recht op vrij onderzoek heel belangrijk is in de context waar de universiteit moet werken. Ik heb begrepen dat de enige mogelijke sanctie die ze kon nemen op grond van een arbeidsreglement, een ontslag was.
Ik wil me verder niet over dat individueel geval uitspreken omdat er nog een mogelijkheid is dat dit dossier bij mij op de tafel komt via de regeringscommissaris. Ik heb in ieder geval duidelijk aangegeven hoe ikzelf en de Vlaamse Regering staan tegenover deze zaak. Spreekrecht is geen vernielrecht, mevrouw Meuleman. Ik heb begrepen dat in het dossier nog andere elementen zitten die niet alleen wijzen op een vrije meningsuiting maar zelfs gaan tot intimidatie. (Applaus bij de meerderheid, Open Vld en LDD)
Minister, spreekrecht is natuurlijk geen vernielrecht, maar het is heel duidelijk dat de persoon in kwestie, als we het dan toch over een individueel geval hebben, niets heeft vernield. Ze heeft zich beperkt tot het voeren van het woord. Ze heeft aan de actie zelf niet deelgenomen, ze is niet op het veld geweest en heeft niets vernield. Daar gaat het over.
Fundamenteel denk ik dat we op deze manier aan het evolueren zijn naar een samenleving waar men, als men zijn mening uit en die mening fel en zeer kritisch is wat ook moet kunnen , naar een soort van beroepsverbod gaat. Daar moeten wij ons tegen blijven verzetten, ook vanuit de politiek. Dat signaal moeten wij geven. Minister, ik had van u verwacht dat u dat signaal vandaag zou geven en dat u dat ook op andere momenten heel duidelijk zou doen. (Applaus bij Groen!)
De heer Sintobin heeft het woord.
Voorzitter, minister, collegas, het feit dat deze vraag wordt gesteld door een vertegenwoordiger van Groen!, hoewel de partij zegt afstand te nemen van de actie, bewijst toch hoe moeilijk ze het heeft om afstand te nemen van de actie.
De vrijheid van onderzoek en van meningsuiting wordt gegarandeerd door de K.U.Leuven, mevrouw Meuleman. De persoon in kwestie werd niet ontslagen op basis daarvan, maar omdat ze woordvoerster was van de actievoerders en tijdens een gesprek met de rector geen afstand wenste te nemen van de vernielingen. Daarover gaat het, niet over vrijheid van meningsuiting. Op dat vlak gaan wij uiteraard akkoord met u: wij zijn ook voor vrijheid van meningsuiting. Ik heb echter nooit, nooit in de afgelopen jaren een vertegenwoordiger van Groen! een vraag horen stellen over de mensen van het Vlaams Belang die vanwege hun politieke overtuiging uit de vakbond werden gestoten. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Moerman heeft het woord.
Voorzitter, collegas, het vrij onderzoek en het spreekrecht van onderzoekers zijn fundamentele waarden in onze maatschappij, die moeten worden gegarandeerd. Tegelijkertijd ben ik ook blij vandaag, voor wat dit concrete geval betreft, dat we een scheiding der machten hebben en dat in de niet-passionele context van een arbeidsrechtbank zal worden nagegaan of het ontslag om dringende reden gebaseerd op een vertrouwensbreuk, gewettigd was of niet. Het is niet aan ons om dat in het parlement te beoordelen.
Een laatste zaak waarvoor ik wil waarschuwen, is de volgende. We moeten ons ervoor hoeden om onze standpunten betreffende de grond van de zaak die hebben we vorige week besproken te vermengen met ons standpunt over het ontslag van deze onderzoekster. (Applaus bij Open Vld)
De heer Crombez heeft het woord.
Ik ben zelf onderzoeker geweest, maar een redelijk brave in vergelijking met de betrokkene. Ik wil in grote lijnen aansluiten bij wat mevrouw Moerman zegt. U hebt het over een signaal dat de minister geeft. Het feit dat u die vraag stelt en de manier waarop u dat doet, is zeer verwarrend.
U hebt het over de bescherming van het spreekrecht. Natuurlijk moet dat er zijn, maar daar moet de universiteit zelf over waken. Het gaat echter om veel meer. Als de K.U.Leuven overweegt om iemand te ontslaan, dan is dat een beslissing van de K.U.Leuven. De universiteit moet beslissen. Wat zou een minister hierover moeten zeggen? Hij kan toch niet antwoorden dat, op basis van de bescherming van het spreekrecht, wat de K.U.Leuven doet, goed of fout is? Dat gaat helemaal niet. De K.U.Leuven moet er zelf op toezien dat de eigen onderzoekers de vrijheden krijgen die ze nodig hebben.
Wat we daar gezien hebben en ik kom nu tot het andere debat vind ik, en ik ben ook onderzoeker geweest, ook gevaarlijk. Er zijn landen waar bepaalde vormen van onderzoek werden stopgezet en dat is ook een beperking van de vrijheid wegens het voortdurend vernielen van publiek geld.
Mevrouw Celis heeft het woord.
Voorzitter, mevrouw Meuleman, u hebt zich vorige week inderdaad gedistantieerd van de actie als dusdanig, maar de dame in kwestie, die haar ontslag heeft gekregen van de universiteit van Leuven, heeft zich wel voluit geëngageerd. Ze stond achter het voorval, ze is er volledig mee akkoord gegaan.
Ten gronde: over het belang van vrije meningsuiting en de vrijheid van onderzoek twijfelt niemand hier in het halfrond. Het zijn twee universitair heel belangrijke waarden. Als men op academisch niveau oordeelt dat deze mevrouw wel degelijk haar boekje te buiten is gegaan en men daar de zwaarste sanctie tegenover stelt, dan moeten we daar begrip voor tonen. Als je van de rechtsstaat houdt, dan aanvaard je de regels van die rechtsstaat en dan grijp je naar legale middelen, niet naar illegale. (Applaus bij CD&V, Open Vld, de N-VA en het Vlaams Belang)
De heer Bouckaert heeft het woord.
De waarde van het vrij onderzoek is inderdaad de centrale waarde in het onderwijs, in het academisch leven. Als rechtsgezinde professor kan ik ervan getuigen dat het niet altijd gemakkelijk is om in een linkse omgeving dat vrij onderzoek te belijden.
Mevrouw Meuleman, ik moet opmerken dat u ten eerste vervalt in een interne contradictie. U komt op voor het vrij onderzoek, maar het is precies in naam van het vrij onderzoek dat die sanctie moet worden opgelegd. Het gaat immers om een onderzoekster die niet bereid is om het vrij onderzoek dat anderen doen, en waarmee zij niet akkoord gaat, te dulden noch om het geweld daarbij af te zweren. In naam van het vrij onderzoek zou u de sanctie die de K.U.Leuven overweegt, moeten kunnen steunen.
Ten tweede bent u nogal selectief. Er zijn een aantal professoren uit de universiteit gegooid wegens ideologische redenen, wegens de ideeën die ze verkondigden. Ik zou u wel wat namen kunnen noemen. Ik heb Groen! daar nooit tegen horen protesteren! (Applaus bij Open Vld, de N-VA, het Vlaams Belang en LDD)
Ik kan alleen maar herhalen wat ik al heb gezegd. De vrijheid van meningsuiting is heilig. Gelukkig bestaat het recht op vrij onderzoek in onze samenleving, dat heeft ook enige strijd gevergd. Het is belangrijk om respect te hebben voor andere meningen. Het gaat hier over onderzoek dat niet zomaar in het wilde weg ontstaat, het wordt in een bepaalde context toegelaten. De combinatie van die factoren maakt dat iedereen actie kan ondernemen. Als je actie onderneemt, moet je inderdaad ook de gevolgen van je acties dragen als die in strijd zijn met de wet.
Ik wil hier kort nog één zaak aan toevoegen. Ik denk dat mevrouw Meuleman het met me eens zal zijn dat landen, regimes of mensen die boeken verbranden omdat ze het niet eens zijn met de kennis die in die boeken staat, onaanvaardbaar zijn. We vinden dat met zijn allen. Eigenlijk is wat hier is gebeurd hetzelfde, het is van dezelfde orde.
Dus, mevrouw Meuleman, als u de boekenverbranding veroordeelt, moet u ook hier het vernielen van wetenschappelijk onderzoek veroordelen. Ook al bent u het niet eens met dat onderzoek, dan nog zijn er andere methodes om acties te voeren.
Spreekrecht: ja. Onze onderzoekers hebben spreekrecht. Ik heb ook begrepen vanuit de K.U.Leuven dat ze vinden dat ze spreekrecht hebben. Nogmaals, spreekrecht is geen synoniem van vernielrecht.
Collegas, we zijn allemaal heel goed in het bewijzen van lippendienst aan mooie principes. Spreekrecht en onafhankelijkheid zijn maar belangrijk, zo lijkt het, als ze in uw kraam passen. (Rumoer)
Nogmaals, collegas, wij hebben ons van de actie zelf gedistantieerd. De persoon in kwestie heeft niet deelgenomen aan de actie en heeft geen strafbare feiten gepleegd.
Ze was woordvoerster! Ze heeft dus haar mening geuit en daar gaat het om. En daar dat blijkt nu willen we niets aan doen. We dragen wel de principes hoog in het vaandel, maar we zijn het niet eens om er ook maar iets aan te doen als het niet in onze kraam past. (Applaus bij Groen!)
Het incident is gesloten.