Verslag plenaire vergadering
Actuele vraag over de crisis in de varkenssector
Actuele vraag over de crisis in de varkenssector
Verslag
De heer Reekmans heeft het woord.
Minister, minister-president, collegas, 2011 begint niet zo positief voor de Vlaamse landbouw, want vandaag maken de varkenskwekers een verlies van 30 euro per dier. De voorbije vier jaar hebben ze zelfs onder de kostprijs moeten werken. Dat dreigt de sector van de varkensteelt te halveren en daarom is er tot 21 januari een actie en weigert men om dieren te leveren.
Normaal gezien is de Vlaamse boer niet het type dat dadelijk klaagt. De sector kende positieve jaren en verlieslatende jaren. Er was een cyclus waarover men zich niet veel zorgen maakte, maar die cyclus is de voorbije jaren doorbroken. Nu trekt de sector aan de alarmbel.
We zullen weinig kunnen doen aan de marktprijs zelf, maar we kunnen wel iets doen aan de grote reglementitis en regelgeving in de landbouwsector en aan de hoge kosten voor de bedrijven die mee een rol spelen. Samen met de dalende prijzen, leidt dat tot dit verhaal.
Heel veel maatregelen van de overheid en dat zeg ik niet, maar de landbouwers zelf , zoals bijvoorbeeld de crisispremie, helpen de boeren niet. De varkensboeren die al vier jaar verlies maken, komen zelfs niet in aanmerking voor de crisispremie om de heel eenvoudige reden dat ze een positieve boekhoudkundige balans moeten hebben. Maar als je jaar na jaar verlies lijdt, dan heb je geen positieve balans. Dat is dus een serieus probleem.
Minister-president, ik las in de pers dat u nieuwe maatregelen zou nemen. Welke zijn die maatregelen?
De heer Sintobin heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, het jaareinde was dramatisch voor onze varkensboeren. Een nieuwe prijsdaling zorgde voor een absoluut dieptepunt in deze aanslepende crisis.
We hebben het er in de commissie al verschillende keren over gehad. De varkensboer kampt met steeds hogere kosten die hij niet kan doorrekenen in de prijs. Ik denk dat sommige collegas die het dossier niet volgen, wel zullen schrikken van het wekelijkse verlies dat een varkensboer lijdt: tot 3000 euro per week. Varkensboeren zien het niet meer zitten. Ze kunnen ook niet stoppen omwille van de hoge schulden en het bedrijf verkopen is al evenmin een optie.
Naar aanleiding van de recente prijsdaling van het varkensvlees heeft uw kabinet aangekondigd dat er extra maatregelen zouden komen om de sector uit het slop te halen. U zou dit dossier ook agenderen op de Europese Landbouwraad. U zou overleg plegen met het Hongaars voorzitterschap van de Europese Unie betreffende de oprichting van een highlevelgroep en u zou ook overleg plegen met de varkenssector naar aanleiding van de tweejaarlijkse landbouwbeurs Agriflanders. Uit de persberichten is niet duidelijk wat de maatregelen zijn.
Gisteravond was er het ketenoverleg tussen de betrokken actoren waarbij blijkbaar toch enkele engagementen zijn gemaakt. Vanmorgen was er de actie van Vereniging voor Varkenshouders (VEVA) en de eerste aangekondigde blokkade van een vleesbedrijf.
Minister-president, zoals ik al in de commissie al zei, is de tijd van de dialoogdagen, van reflectiemomenten, van overleg, kortom van de praatbarakken voorbij. Het is nu eindelijk tijd voor actie. Wat kunt u de varkenshouders bieden aan de vooravond van Agriflanders?
De heer Verfaillie heeft het woord.
Voorzitter, minister-president, collegas, de heer De Meyer en ik zelf hebben al in oktober en in december diverse vragen gesteld naar aanleiding van de crisis in de varkenssector. De problemen zijn duidelijk: de kosten stijgen, deels door de stijging van de grondstoffen die worden doorgerekend in de veevoederprijzen en deels door de daling van de prijs die de varkensboer per kilo varkensvlees krijgt. Vorige week zijn de prijzen een tiental cent gedaald. Dat betekent dat de kostenstructuur nog meer wordt scheefgetrokken.
U hebt als voorzitter van de Europese Landbouwraad een reeks initiatieven genomen. U hebt een highlevelgroep in het leven geroepen. Er is op informele basis overleg geweest met andere Europese landen om na te gaan welke acties er kunnen worden genomen. Via de pers heb ik net vernomen dat u het Hongaars voorzitterschap heb opgeroepen om de highlevelgroep opnieuw bijeen te roepen. Nog deze maand zal die bijeenkomen om na te gaan welke concrete acties kunnen worden ondernomen.
Want het probleem is zeer acuut. Een aantal landbouworganisaties roepen varkensboeren op geen varkens meer te leveren aan slachthuizen. Deze morgen was er een actie bij Ter Beke van een aantal landbouwers om te protesteren tegen de lage prijzen. Als ik goed ben ingelicht, is er gisteren een ketenoverleg geweest, zonder dat er resultaten werden bereikt.
Minister-president, welke concrete acties wenst u te ondernemen? Wat is de bedoeling van het bijeenroepen van de highlevelgroep?
Minister-president Peeters heeft het woord.
Voorzitter, collegas, sta me toe u een goede gezondheid te wensen. Ik ben blij dat ik terug ben. (Gelach)
Ik had begrepen dat u me gemist hebt. Ik had dat niet zo ingeschat.
De situatie in de landbouwsector, en de varkenssector in het bijzonder, is inderdaad zeer ernstig. Ze is zelfs dramatisch omdat deze sector en de landbouwers die er actief in zijn al maanden, en in bepaalde gevallen zelfs jaren, met verlies draaien. Zoals u terecht hebt aangehaald, vindt dat verlies zijn oorsprong in het feit dat de varkensprijs niet de hoogte kent van die uit het verleden. Daarbij moet men wel rekening houden met de varkenscyclus. Daarnaast was er de stijging van de voeders die men aan de varkens moet geven. De situatie is voor heel wat landbouwers zeer penibel en delicaat.
Het is niet zo dat we pas vandaag zeer bezorgd zouden zijn. Vorig jaar werden ook een aantal vragen gesteld. We hebben maatregelen getroffen. De laatste maatregel van december van vorig jaar bestaat erin dat we specifiek voor de varkenssector 4 miljoen euro vervroegd hebben uitbetaald in het kader van de VLIF-kapitaalpremie (Vlaams Landbouwinvesteringsfonds).
Specifiek voor de varkenssector hebben we een aantal maatregelen verlengd die eind 2010 afliepen. Een van de instrumenten is het overbruggingskrediet. Dat is niet onbelangrijk omdat in 2010 358 dossiers voor een overbruggingskrediet zijn ingediend voor een bedrag van 19,2 miljoen euro. Een groot deel kwam van de varkenssector. De maatregel in verband met het overbruggingskrediet is specifiek voor de varkenssector verlengd.
Mijnheer Reekmans, het herstelbeleid bevat altijd twee elementen. We moeten ervoor zorgen dat we door vervroegde uitbetalingen de liquiditeitspositie van de bedrijven in de mate van het mogelijke ondersteunen en er ook voor zorgen dat ze via overbruggingskredieten en andere instrumenten die moeilijke periode kunnen doorkomen.
Mijnheer Sintobin, ik ben ook geen voorstander van praatbarakken. Ik zal ook geen tijd verliezen door dagen, weken, maanden hierover te palaveren zonder resultaat. Maar het eerste belangrijke niveau is natuurlijk het Europese. Vorig jaar zijn we er, niettegenstaande een aantal lidstaten dat helemaal niet zagen zitten, in geslaagd om die highlevelgroep met experts op hoog niveau goed te keuren. De vraag is natuurlijk wanneer die bij elkaar komt, want die expertengroep moet natuurlijk heel concreet maatregelen voorstellen en de nodige daadkracht aan de dag leggen.
Dat is ook de reden waarom ik daarstraks met mijn collega van Hongarije contact heb opgenomen. Ik heb hem heel uitdrukkelijk gevraagd er als voorzitter voor te zorgen dat die expertengroep zo snel mogelijk bij elkaar komt en maatregelen bekijkt en bespreekt. Hij heeft me gezegd dat hij de ernst van de situatie zeer juist inschat. Blijkbaar is de varkenssector in Hongarije ook in een heel dramatische situatie verzeild geraakt. Ik heb hem ook gezegd om kortelings met de Europese Commissaris contact op te nemen. Ik heb uitdrukkelijk gevraagd dat die expertenwerkgroep nog deze maand bij elkaar komt om concrete voorstellen te formuleren. Hij heeft me toegezegd dat hij dat zal doen en dat hij zeer snel tot actie wil overgaan.
Een tweede heel belangrijk spoor is het Vlaamse spoor. Ten eerste moeten we met zijn allen, en in eerste instantie de varkenssector, eens goed nadenken hoe we die sector verder rendabel kunnen maken, ook op wat langere termijn. U hebt gelijk, mijnheer Reekmans, de varkenscyclus die er vroeger was, waarbij men lage prijzen kon neutraliseren met hoge prijzen, is eruit. Er is een structureel probleem voor heel die sector. Dat structureel probleem moet worden aangepakt.
Het tweede niveau is dat door overleg in heel de voedselkolom men tot duidelijke afspraken moet komen. Ik ben heel blij dat gisteren de landbouworganisaties, samen met de andere actoren, namelijk de slachthuizen en de distributie, rond de tafel zijn gaan zitten en een aantal zaken hebben besproken. Op 24 januari is er opnieuw een vergadering. Dat is de juiste aanpak om tot resultaten te komen. Ik zal morgen op Agriflanders met de varkenssector het debat voeren om te weten hoe de sector de verdere aanpak ziet en welke maatregelen bijkomend moeten worden getroffen.
Het derde niveau is dat we gaan kijken wat we bijkomend kunnen doen ten aanzien van het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing (VLAM). Kunnen we een aanpassing organiseren van de bijdragesystemen in de varkenssector? Hoe kunnen we met de maatregelen die we verlengd hebben, nog bijkomende initiatieven nemen?
Ik ben zeer bezorgd over wat er nu gebeurt in de varkenssector. Het is een wereldmarkt. Prijzen worden gerealiseerd of niet gerealiseerd op de internationale markt. Ik wil nog één punt aanhalen. Waar vroeger de concurrentie met Duitsland vanuit Vlaanderen kon worden aangegaan, kunnen we met de huidige loonproblematiek in Duitsland, die heel wat positiever is ten aanzien van de kosten voor de bedrijven dan in Vlaanderen, nog heel moeilijk concurreren tegen Duitsland, één van de belangrijkste actoren. Dat is nog een bijkomend element en het plaatst heel het debat in een wat ruimer kader, waar niet alleen de varkenssector maar ook andere sectoren te maken hebben met de concurrentie vanuit Duitsland.
Voorzitter, collegas, ik neem dit probleem zeer ter harte. Ik heb dat al gedaan in het verleden en blijf dat doen. Ik blijf pleiten op Europees niveau voor acties. Ik neem op Vlaams niveau ook de nodige initiatieven in overleg met de sector om tot een duurzame oplossing te komen voor de varkenssector.
Minister-president, ik had vandaag nieuws van u verwacht. In de media kondigde u aan dat u bijkomende hulpmiddelen zou inzetten om deze crisis te lijf te gaan. Wat hoor ik u zeggen? Dat u uw Hongaarse collega hebt gebeld en dat u de highlevelgroep opnieuw wilt samenroepen. U mag de highlevelgroep nog zoveel samenroepen als u wilt, daar is vandaag geen consensus, en er zal ook niet snel een consensus zijn.
Van het Vlaamse spoor zegt u gewoon dat u verlengt waar u mee bezig bent en dat u herhaalt wat u al hebt verteld. Om de crisispremie te krijgen, moeten de boeren vandaag een positieve boekhoudkundige balans hebben. Vele van die bedrijven hebben al jaren verlies en komen zelfs niet in aanmerking, minister-president.
U pleit voor structurele maatregelen en maatregelen om de sector effectief te helpen. Welnu, de reden waarom ik die vraag stelde, is dat ik die maatregelen net wilde vernemen. U hebt immers in de media gezegd dat u met bijkomende maatregelen zou komen. U zegt vandaag alleen dat u de highlevelgroep wilt samenroepen, waar geen consensus is. U zegt ook dat wat we hadden, zal worden verlengd en dat u structurele maatregelen zult nemen.
Minister-president, het is 12 uur in die sector. U hebt een mooi boek geschreven: De boer op. In 2008 had u een heel andere kijk op de varkenssector in Vlaanderen. Dat was een heel positieve kijk. (Opmerkingen van minister-president Kris Peeters)
U hebt die nog altijd? Ik denk het niet, minister-president, als bij de boeren het water aan de lippen staat. Ik hoop dat u heel snel naar dit parlement komt met echte structurele maatregelen die de sector zullen helpen.
Minister-president, ik moet de heer Reekmans volgen. Ik had ook een ander antwoord verwacht. Het antwoord dat u vandaag geeft, verschilt weinig van het antwoord dat we in de commissie hebben gekregen in december op de vragen van de heer De Meyer en de heer Verfaillie.
Ik begrijp ook niet waarom uw kabinet op 8 december - en ik heb hier het persartikel bij mij - aankondigt dat u bijkomende maatregelen zou nemen. Ook in dat artikel wordt niet gezegd welke middelen dit zullen zijn. Ik vraag me dus af wat die extra middelen zijn die uw kabinet heeft aangekondigd. Of was dit enkel bedoeld als pr-stunt bij de opening van de beurs Agriflanders?
Verder laten, wat VLAM betreft, ook de landbouworganisaties weten dat het dringend tijd wordt dat we de consument ervan overtuigen dat er een hoge of hogere prijs moet worden betaald voor kwaliteitsvol vlees. Het kan niet dat in bepaalde warenhuizen het varkensvlees bij wijze van spreken goedkoper is dan een blik Kitekat. Misschien is het een goede suggestie dat VLAM een actie op poten zet om de consument ervan te overtuigen dat er voor kwaliteit moet worden betaald.
Minister-president, ik dank u voor uw antwoord. Ik vind dat vorige sprekers in hun conclusie nogal kort door de bocht gaan. Iedereen in dit Vlaams Parlement die de landbouwsector volgt, weet dat de directe impact van het Vlaams beleid op de landbouwsector vrij beperkt is, aangezien het merendeel op Europees niveau wordt beslist.
Ik zou u niettemin willen vragen om binnen het kader van de highlevelgroup na te gaan welke acties er op korte termijn kunnen worden ondernomen rond de prijsvorming van de varkens. Ik zie ook een specifiek probleem bij de grootwarenhuizen. De landbouwers zijn met vele duizenden die hun varkens aanbieden, de afnemers zijn daarentegen beperkt. Ik denk dat daar specifiek het probleem zit. De grote afnemers, de grote winkelketens moeten worden verplicht om een hogere prijs te betalen voor het varkensvlees.
Mevrouw Eerlingen heeft het woord.
Ik wil toch heel even reageren op de vraag van de heer Reekmans om bijkomende kredieten te verlenen aan landbouwers die al een aantal jaar een negatieve balans vertonen. Mijnheer Reekmans, u zegt dat die mensen geen aanspraak kunnen maken op crisismaatregelen. Ik denk dat heel omzichtig moet worden bekeken om deze mensen nog bijkomende kredieten te geven. Zij kunnen namelijk op termijn in nog grotere schulden terechtkomen. Ik denk dat daar toch enige omzichtigheid geboden is.
De heer Peeters heeft het woord.
Minister-president, collegas, ik denk dat de situatie in de varkenssector inderdaad ernstig is, en ik heb heel veel begrip voor de problemen die zich daar stellen.
Wat mij persoonlijk tegen de borst stuit, is de zwakke positie waarin de varkensboer zich bevindt. Hij is afhankelijk van buitenlandse markten, van buitenlandse prijszettingen en van dure prijzen voor zijn voeding. Ik denk dat ik hier wel even mag verwijzen naar de voorzitter van de commissie Landbouw, die deze ochtend een lans gebroken heeft om in die sector organisatorisch en structureel na te denken. Ik denk dat we op lange termijn dat spoor moeten volgen en niet altijd het Europese spoor dat maar aandringt op schaalvergroting en -vermeerdering. We moeten er eens grondig over nadenken of we, door het aanbod in te krimpen, een betere prijs kunnen krijgen voor de betrokken landbouwers. Ik denk dat dat voor hen op lange termijn een meer hoopvol perspectief kan bieden.
De heer Callens heeft het woord.
Voorzitter, ik wil even het volgende kwijt. Vandaag staan er toch heel wat mensen bijna aan de deur. Tienduizenden mensen leven van de varkenssector. Ik ben daar getuige van, want in mijn streek zijn er dus heel wat varkenskwekers. Als die mensen bijna aan de deur staan, dan zou de minister-president moeten zeggen: Oei, nu ga ik eventjes moeten springen in plaats van gaan. Minister-president, ik heb u hier verschillende keren horen zeggen: Ik ga eventjes kijken, we gaan samenzitten, we gaan voorstellen doen. Ik denk dat het nodig is dat u niet meer gaat, maar loopt en springt, zoals u gedaan hebt voor Opel en voor de banken.
Dit is het moment waarop u serieus moet ingrijpen om die sector te redden. Zo niet, zullen heel wat mensen hun werk verliezen.
Al die maatregelen zoals de VLIF-steun, het vervroegd uitbetalen, de overbruggingskredieten, de kleine bijdrageverminderingen, de highlevelgroups enzovoort, zijn niet meer dan een druppel op een hete plaat. U moet vandaag met serieuze maatregelen of met geld over de brug komen. Er moet iets gebeuren voor die sector, of het loopt dramatisch af.
De heer De Meyer heeft het woord.
Ik zal de door sommige collegas terecht geformuleerde zorgen niet herhalen. Ik zal ook de inspanningen die de minister-president al heeft gedaan, niet herhalen. Ik wil wel een andere zorg formuleren.
Minister-president, ik vrees dat er op dit moment een ernstige verschuiving plaatsvindt van het bedrijfspatrimonium van onze familiale varkenshouderijen naar de integratoren. Dat gebeurt geruisloos. Ik zou het bijzonder appreciëren indien u dit ernstig zou willen onderzoeken en de commissie Landbouw daarover zou informeren. Ik formuleer nogmaals mijn voorstel om structureel op langere termijn te zoeken naar oplossingen om de varkenshouderijen een stevigere poot te geven in het Vlaamse landbouweconomische weefsel. We hebben daar vanochtend voorstellen voor geformuleerd in de commissie.
Mijnheer Reekmans, u weet zeer goed dat het voeren van een landbouwbeleid, ook in de varkenssector, altijd binnen een Europees kader moet gebeuren. Daarom is het zo belangrijk dat we op dat Europees niveau samen met die expertengroep de maatregelen oplijsten en voorstellen om de nodige inspanningen te doen om dat zo snel mogelijk te realiseren.
De landbouworganisaties zeiden vanochtend nog dat ze niet geloven in een optie waarbij via de blokkering van bedrijven een oplossing zou worden gevonden. Zij willen daar met de voedselkolom verder afspraken over maken. De landbouworganisaties zeggen zelf dat dit de duurzame toekomst is van de sector. Zij zeggen zelf dat dit de weg is die moet worden bewandeld. Ik steun hen daarin voor 100 procent.
Mevrouw Eerlingen heeft erop gewezen dat we ook een andere zorg hebben. Als we overbruggingskredieten geven aan landbouwbedrijven, dan mag het niet de bedoeling zijn dat ze nog dieper in de put geraken en dat ze niets meer kunnen terugbetalen.
Als u het hebt over crisispremies, hebt u het dan over die overbruggingskredieten of over iets anders? Wij hebben in december 2010 4 miljoen euro vervroegd uitbetaald. Dat is een niet onaardig bedrag. Ook 19,2 miljoen euro aan overbruggingskredieten is een niet onaardig bedrag. Nogmaals, ik zal al het mogelijke doen in overleg met de sectoren, op Vlaams en Europees niveau.
Mijnheer Callens, u moet opletten dat u niet populistisch wordt. U was gisteren ook op de vergadering van het Algemeen Boerensyndicaat. U hebt de voorzitter gehoord die zeer diplomatisch en gericht verklaarde dat we er stap voor stap wel zullen komen, ook gezien de moeilijkheden waarmee de varkenssector wordt geconfronteerd. Ik heb de indruk dat er bij bepaalde landbouworganisaties meer gezond verstand aanwezig is dan bij sommige vraagstellers hier. (Applaus bij CD&V en bij N-VA)
Minister-president, u bent goed wakker.
En dat wordt alleen maar beter, voorzitter.
Minister-president, ik zal me niet verlagen tot uw niveau. Was u het niet die enkele dagen geleden in de kranten andere partijen terechtwees voor hun uitspraken en die voor hun rekening liet? Welnu, ik laat uw uitspraken voor uw rekening.
Minister-president, ik vind het pover dat u zich, als minister van Landbouw, hier moet verdedigen met uitspraken van de landbouworganisaties. U vindt dat u nu gelijk krijgt en dat we het stap voor stap moeten aanpakken.
Ik weet zeer goed dat we in een Europese context moeten handelen. Ik wil er echter op wijzen dat de varkensboeren nu reeds zeggen dat ze de kosten voor de nieuwe stallen in 2013 niet zullen kunnen betalen. Die stallen zijn bedoeld om de varkens in uitvoering van de dierenwelzijnswet meer ruimte te geven. Volgens uw partij zijn de veevoederprijzen te hoog en is het de fout van de warenhuizen. Dat is de verklaring die hier wordt gegeven.
Ik heb drie of vier dagen geleden in de kranten gelezen dat u bijkomende hulpmaatregelen zou nemen. Ik zie die maatregelen niet. Ik kan enkel concluderen dat het blijkbaar om een aankondigingspolitiek ging. Ik hoop dat u alsnog met concrete maatregelen zult komen en dat u na uw boek De boer op binnenkort geen boek zult moeten schrijven met de titel De boer is weg.
Minister-president, ik moet zeggen dat ik uw laatste uitspraak bijzonder grof vind. U weet dat ik de afgelopen jaren diverse malen over dit dossier het woord heb genomen. Nu beschuldigt u me ervan dat ik er geen verstand van heb. Misschien heeft dit met de gevolgen van uw hoogteziekte te maken. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Ik zal aan de hand van een citaat aantonen waarom ik hierover steeds opnieuw het woord neem. Ik heb dit citaat ook tijdens de discussie in de commissie naar voren gebracht. Ik veronderstel dat de meeste mensen zullen luisteren naar de anonieme getuigenis die een Vlaamse varkensboerin naar aanleiding van een actie aan het Vlaams Parlement heeft afgelegd: Stil verdriet. Armoede. Opgekropte woede. Machteloosheid. Vandaag een dag slechter, morgen toch weer verder, want er is geen andere keuze. Al die jaren al probeerde ik steeds een lichtpuntje te zien in de tunnel. Mijn man echter kan er geen weg mee en sleept zo het ganse gezin mee. De laatste maanden zie ik het ook niet meer zitten. Nu is ook mijn geloof in onze stiel zoek. Ik ben bang. Slapeloze nachten. Allerlei doemscenarios dagen voor mij op. Twee studenten aan de universiteit. De rekeningen die lang openblijven. Betalingsaanmaningen.
Voor die mensen doe ik dit. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Volgens mij is de vraagsteller van het Vlaams Belang niet de enige die bezorgd is om de varkenssector. Dat is ook de reden waarom heel wat mensen het woord hebben genomen.
Voor het overige zou ik me graag bij de woorden van de minister-president aansluiten. Een aantal mensen gedragen zich met betrekking tot dit onderwerp in het Vlaams Parlement heel populistisch. (Rumoer)
Als de discussie in het Europees Parlement wordt gevoerd, spreken hun partijgenoten een heel andere taal. Die mensen spreken dan over minder steun aan de landbouw en over meer vrijheid van de markt. Volgens mij moet er binnen die partijen dringend meer afstemming komen. Zo zouden ze in het Europees Parlement en in het Vlaams Parlement dezelfde taal kunnen spreken. (Applaus bij de meerderheid)
Het incident is gesloten.