Verslag plenaire vergadering
Verslag
Mevrouw Godderis heeft het woord.
Voorzitter, vorige week stond in De Standaard dat ongeveer 50.000 rusthuisbewoners hun stem niet konden uitbrengen. Die mensen waren enorm ontgoocheld. De directies van de rusthuizen hadden de behandelende huisartsen gewoon om een attest gevraagd. Hierdoor hebben die mensen niet de kans gekregen hun stem uit te brengen.
Bepaalde bejaarden hebben een psychische handicap en kunnen hun stem niet meer uitbrengen. Bejaarden met een fysieke handicap moeten echter nog altijd de kans krijgen hun stem uit te brengen. Het is ontoelaatbaar dat dit is gebeurd.
De bejaarde mensen van tegenwoordig zijn niet meer als de bejaarde mensen van vroeger. Ze zijn actiever dan vroeger. Ze zijn mondiger geworden en ze klagen over deze feiten. Ze willen hun stem uitbrengen en ze willen nog iets betekenen.
Ik wil hier nog een tweede punt ter sprake brengen. Bejaarde mensen hebben weinig inspraak. Soms brengen ze heel goede initiatieven met een waardevolle input aan. De directies blokken die initiatieven echter af.
Minister, welke initiatieven zult u nemen om de inspraakmogelijkheden van bejaarde rusthuisbewoners uit te breiden of te verbeteren?
Minister Vandeurzen heeft het woord.
Voorzitter, aangezien ik niet over exacte cijfers beschik, weet ik niet hoeveel mensen die in woonzorgcentra verblijven, niet zijn gaan stemmen. Het heeft in de krant gestaan. Ik ga er dan maar van uit dat het waar is.
Indien dit bericht klopt, betreft het hier een fenomeen waarmee we niet akkoord kunnen gaan. Het is duidelijk dat de senioren die in woonzorgcentra verblijven, hun democratische rechten moeten kunnen uitoefenen. Dit staat in tal van artikelen van het Woonzorgdecreet. Ze moeten op een volwaardige wijze worden betrokken bij wat in de samenleving gebeurt.
Er zijn met betrekking tot de verkiezingen instructies verspreid. Een aantal actoren zijn hierbij betrokken. Ik denk dan aan de FOD Binnenlandse Zaken van de federale overheid, de lokale besturen, de koepels van de woonzorgcentra of van hun uitbaters en de bewonersraden. We moeten al deze actoren bij de thematiek betrekken. We moeten, samen met hen, nagaan wat er juist is gebeurd, wat de problemen zijn en wat we kunnen doen om deze problemen te verhelpen.
Het is mijn uitgangspunt dat senioren moeten kunnen gaan stemmen of bij volmacht moeten kunnen stemmen, en dat ze die keuze zelf moeten maken. We gaan de koepels van de woonzorgcentra en de VVSG uitnodigen om daarover te praten en na te gaan wat we kunnen doen om dat beter te organiseren.
Er zijn ook goede voorbeelden. In mijn stad bijvoorbeeld is er voor de hele buurt een stemlokaal ingericht in het woonzorgcentrum.
Het is aangewezen om rond de tafel te gaan zitten met alle betrokkenen. Ik denk niet direct aan nieuwe reglementering of iets dergelijks. Ik denk dat iedereen de intentie heeft om dat goed te laten verlopen. Ze moeten hun recht kunnen uitoefenen.
Ik dank u voor uw uitgebreid antwoord, minister. We kunnen rusthuisbewoners niet allemaal over dezelfde kam scheren. Sommige bejaarden gaan naar een rusthuis omdat ze zich eenzaam voelen terwijl ze fysiek en psychisch nog helemaal gezond zijn. Zij zouden in het algemeen meer inspraak moeten krijgen. Ze komen soms met heel goede initiatieven op de proppen. Soms worden ze daarin afgeblokt door de directie.
Mevrouw Coppé heeft het woord.
Voorzitter, ik steun het advies van de minister. Het is niet de bedoeling om extra reglementering op te leggen. Dat is ook niet uw vraag. Uiteindelijk is het helemaal verschillend.
Zoals in Genk, minister, hebben wij in Roeselare extra steun gegeven via de bewonerszorg. Die is toch medeverantwoordelijk en heeft informatie gegeven aan de bewoners. De gemiddelde rusthuisbewoner is vandaag een 85-plusser. We mogen dat niet onderschatten. Hij of zij wil niet altijd meer gaan stemmen maar wel een volmacht geven of een doktersattest vragen. 6 à 7 percent gaat nog lijfelijk stemmen. Men tracht daar in de rusthuizen zeer veel aandacht aan te geven. Ik heb ook het krantenartikel gelezen. Ik volg de minister, het is niet nodig om extra reglementering te maken. We kunnen een aanmoediging geven via de koepels of de VVSG.
De heer Strackx heeft het woord.
Wat veel bejaarden enorm stoort, is de betutteling in de rusthuizen. Het schrikt velen af om naar een rusthuis te gaan. Ze weten dat ze daar erg betutteld gaan worden.
Ik heb zondag eigenaardige zaken gezien en gehoord. Ik heb met bejaarden gesproken die zeiden dat ze niet moesten stemmen, het rustoord had dat voor hen geregeld. Ik vroeg of ze een volmacht gegeven hadden of een doktersattest hadden. Neen, was het antwoord, het rustoord had dat in orde gebracht, ze moesten zich daar geen zorgen over maken. Wat is er daar gebeurd? Hebben die mensen een volmacht ondertekend? Wie is er met die volmacht gaan stemmen? Ik weet zeker dat er zulke zaken gebeurd zijn. Ik vraag me af of dat op grote schaal wordt georganiseerd, of dat het persoonlijke initiatieven zijn van personeelsleden.
Mevrouw Van der Borght heeft het woord.
Voorzitter, collegas, we hebben het inderdaad allemaal in de krant kunnen lezen. Het komt ook telkenmale terug bij verkiezingen. We krijgen dan links en rechts het signaal dat er te weinig rekening werd gehouden met de bewoners en met de keuze die ze willen maken.
Minister, u zegt dat u een initiatief wilt nemen om samen te zitten met de koepels en de VVSG om na te gaan hoe we daar iets aan kunnen doen. Dat is positief. Samen zitten en praten is een, maar daarmee lost men natuurlijk het probleem niet op. Ik ben ook geen pleitbezorger voor bijkomende verplichtingen, regels enzovoort, maar we moeten ons iets meer engageren ten aanzien van die bewoners, zeker degenen die effectief wensen te stemmen of die hun stem op de een of andere manier willen uitbrengen, hetzij bij volmacht, hetzij zelf. We moeten de druk op de directies iets verhogen. Uit gemakkelijkheidsoverwegingen geeft men te snel doktersattesten, die dan aan de familie worden gegeven. Zij moeten dan maar zien wat ze ermee doen: kiezen voor een volmacht of het gewoon ter plaatse indienen. We moeten een inspanning vragen aan de directies. Daar hangt het uiteraard van af.
Minister, in uw antwoord heb ik daarover niets gehoord. Samen zitten is een eerste stap. Maar wat is uw tweede stap? Daar moeten we zoeken naar een instrument om de druk op te voeren.
Mevrouw Turan heeft het woord.
Voorzitter, de vraag en de bezorgdheid zijn terecht. Iedereen moet zijn democratische kiesrecht en -plicht kunnen uitoefenen. De minister heeft gezegd dat hij wil nagaan hoe hij dat in de toekomst eventueel kan organiseren. Ik kan een goed voorbeeld uit Antwerpen geven. Vroeger ging ik stemmen in de dichtstbijzijnde school. Tijdens de twee afgelopen verkiezingen doe ik dat in het dichtstbijzijnde rvt-centrum (rust- en verzorgingstehuis). Normaal gezien kom ik daar amper binnen. Daar wordt dan niet alleen gestemd. Men krijgt daar ook een koffie aangeboden, zodat men een babbeltje kan slaan met die mensen. Dat is een goed voorbeeld van hoe men bepaalde plichten kan combineren met bepaalde gezellige aangelegenheden.
De heer Vanden Bussche heeft het woord.
Voorzitter, minister, in de commissie Binnenlands Bestuur hebben we al een debat gehad over het lastenboek inzake de stemcomputers, dat de federale overheid op de markt moet brengen. Een denkpiste zou erin kunnen bestaan om stemmen mogelijk te maken via het internet. In andere landen wordt dat al met succes toegepast. Ik weet niet wat de minister daarover denkt, maar dat zou misschien de oplossing kunnen zijn om die mensen te laten stemmen.
Ik zou de laatste spreker zeker willen bijtreden. Als er nieuwe technologieën worden gebruikt om stemmen mogelijk te maken, moeten die uiteraard opgenomen worden in de nieuwe mogelijkheden die we kunnen geven aan mensen die zich misschien wat moeilijker kunnen verplaatsen. Ik ben het daar absoluut mee eens.
Ik zou de collegas willen bijtreden en het wat breder plaatsen. In het najaar zullen we in het parlement kunnen discussiëren over het nieuwe ouderenbeleidsplan, dat op dit moment in voorbereiding is. Wat is een van de grote, fundamentele boodschappen in zon ouderenbeleidsplan? Dat is dat de emancipatie, de mogelijkheid om te participeren aan de samenleving, het ondersteunen van de zelfredzaamheid in de samenleving van ook senioren een heel belangrijke maatschappelijke keuze is. Het stemmen op een zondag is misschien een bijna formele illustratie van de boodschap. Mensen hebben het recht om dat uit te oefenen, ze moeten dat kunnen doen. We moeten er aandacht voor hebben dat iedereen dat kan doen. Dat moet niet worden ondergedompeld in een sfeer van betutteling en geheimdoenerij. Dat is bijna een symboolkwestie in een breder debat van betrokkenheid, van participatie.
De collegas die hier ook tijdens de vorige legislatuur zaten, hebben via de goedkeuring van het Woonzorgdecreet de hele filosofie ook in een decretaal kader gegoten. Het klopt dat we dat niet moeten laten liggen. Het moet mee worden opgenomen, omdat het bijna een emanatie is van een politieke wil die het Vlaams Parlement heeft uitgedrukt.
Op een tiental kilometer van mijn deur, in Diksmuide, wordt op initiatief van het gemeentebestuur al voor de tweede keer gestemd in het bejaardentehuis, ook door de buurtbewoners. De mensen komen in contact met de bejaarden, en die weten wie er leeft rond het bejaardentehuis. Dat is een heel goed initiatief. Ik zou graag hebben dat we daaraan verder werken.
Het incident is gesloten.