Verslag plenaire vergadering
Verslag
Dames en heren, ik wil nog even het Reglement van het Vlaams Parlement in herinnering brengen. De vraagsteller heeft 2 minuten. De minister heeft 2 minuten om te antwoorden. Vervolgens kan de vraagsteller gedurende een minuut een repliek geven. Al diegenen die wensen te interveniëren, krijgen ook een minuut. De minister krijgt het aantal interveniënten en het aantal personen op het spreekgestoelte als bijkomende minuten. Ik deel dat steeds aan de desbetreffende minister mee.
Ik vind dat we ons aan die tijden moeten houden. Anders komen er straks klachten dat de zittingen te lang duren en de spreektijden niet in de gaten worden gehouden. Ik verzoek iedereen zich aan de spreektijden te houden.
De heer Watteeuw heeft het woord.
Voorzitter, als onroerend erfgoed verdwijnt, vind ik dat erg. De minister vindt dit allicht ook erg. Als onroerend erfgoed zonder noodzaak verdwijnt, vind ik dat wraakroepend. Dat is nochtans wat gisteren in Kieldrecht is gebeurd. Zonder noodzaak zijn twee historisch waardevolle hoeves, of althans een gedeelte ervan, afgebroken.
Dit heeft me verrast omdat de afbraak op initiatief van de Vlaamse overheid, meer bepaald de Vlaamse Landmaatschappij (VLM) is gebeurd. Op 11 december 2009 heeft de Vlaamse Regering nochtans principieel de Conventie van Faro onderschreven. Dat is een goede zaak. Het gaat hier niet om een loos engagement. Volgens de Conventie van Faro is erfgoed een mensenrecht en kan erfgoed bij ontwikkelingen verrijkend werken. Erfgoed moet bepaalde ontwikkelingen zelfs mee bepalen.
De twee hoeves in Kieldrecht zijn opgenomen in de inventaris van het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed. Bovendien zijn er bouwhistorici die zeggen dat die hoeves een deel van het landschap zijn geworden, meer zelfs, dat ze het landschap mee hebben bepaald. Het is dan ook verrassend dat dit gebeurt.
Minister, hoe wilt u dergelijke zaken in de toekomst vermijden? Hoe wilt u concreet maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat het verdwijnen van dergelijk onroerend erfgoed zonder noodzaak, kan worden vermeden?
De heer Watteeuw heeft zich aan zijn 2 minuten spreektijd gehouden. Dat is een voorbeeldgedrag. (Applaus)
Minister Bourgeois heeft het woord.
Mijnheer Watteeuw, u hebt terecht verwezen naar de Conventie van Faro. U weet dat ik een heel actief erfgoedbeleid voer. We hebben het Verdrag van Valletta principieel goedgekeurd in 1992. We waren daar de staart van Europa. We hebben ook de Conventie van Faro goedgekeurd in december 2009.
Faro gaat over rechten met betrekking tot cultureel erfgoed en over de individuele en de collectieve verantwoordelijkheid. Faro bepaalt geen afdwingbare rechten. Dat staat evenzeer in de conventie. Faro bepaalt ook dat het recht om deel te nemen aan een gemeenschap met betrekking tot cultureel erfgoed moet worden afgewogen tegenover het publiek belang.
Dat is wat wij in deze zaak hebben gedaan. Er is in dit dossier een onderzoek gebeurd door het Vlaams Instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE) over de erfgoedwaarde van die twee hoeves. Die studie is vorig jaar gebeurd en opgeleverd. Uit de studie blijkt dat nummer 73, Oud Arenberg, Hof ter Walle een hoge erfgoedwaarde heeft. Het is de oudste en meest gaaf bewaarde polderhoeve uit de streek, polderhoeves waarvan we er niet zo veel meer hebben. Het hoofdgebouw dateert van 1794, de schuur van 1795-1804. Zij hebben een hoge erfgoedwaarde en zijn architecturaal en historisch bijzonder belangrijk. Nummer 71 is veel minder belangrijk, zowel architecturaal als historisch, en heeft enkel een lokale waarde.
Voor beide hoeves is in 2007 een slopingsbesluit genomen, althans voor de schuur van nummer 73 en voor het geheel van nummer 71. De slopingswerken zijn gedeeltelijk begonnen, gelukkig niet voor de best bewaarde delen.
In het licht van de afweging die we moeten maken, heb ik gisteren nog een onderzoeksteam ter plekke gestuurd en een zeer intens contact gehad met de minister van Natuur. We hebben beslist dat de afbraakwerken die al bezig zijn bij nummer 71 kunnen doorgaan. Nummer 73, Hof ter Walle, zal integraal beschermd worden. Ook de schuur waarvan de sloop al was bevolen, wordt volledig beschermd. Ik heb al opdracht gegeven aan het Agentschap Ruimte en Erfgoed om de beschermingsprocedure in te zetten.
In tegenstelling tot het parlement is de regering over haar tijd gegaan.
De heer Watteeuw heeft het woord.
Minister, het is een goede zaak dat de schuur van nummer 73 wordt bewaard. Gisteren was de verwachting nog anders.
Dat neemt echter niet weg dat vooral de houding moet veranderen van onder meer de administraties van de overheid. Wanneer de Conventie van Faro wordt onderschreven, dan betekent dat misschien geen concreet engagement in die zin dat er rechtsmiddelen uit geput kunnen worden, maar het is wel een engagement voor het bewaren van erfgoed. In die zin vind ik het een klein beetje vrijblijvend wat u zegt. Er zouden eigenlijk concrete maatregelen moeten worden genomen om ervoor te zorgen dat administraties daar bij elke ontwikkeling rekening mee houden. Daar hebt u nu nog geen garantie voor gegeven.
De heer Van Mechelen heeft het woord.
Mijnheer Watteeuw, dat laatste is fout. Sinds het nieuwe decreet van 1 september kan men slechts een sloopvergunning krijgen voor een geïnventariseerd gebouw in onze gids Bouwen door de eeuwen heen, nadat een onroerenderfgoedtoets is doorgevoerd. Zinloos slopen omwille van onwetendheid is dus niet meer mogelijk.
De heer Dehandschutter heeft het woord.
Voorzitter, collegas, ik wil even in herinnering brengen dat wat zich gisteren heeft afgespeeld, moet worden ingepast in het feit dat er na de beslissingen die zijn genomen in verband met het Deurganckdok, een aantal natuurcompenaties zijn gepland. Die worden uitgevoerd door de VLM, en blijkbaar heeft de VLM beslist om voor die twee hoeves een sloopvergunning aan te vragen.
Het werk Bouwen door de eeuwen heen in Vlaanderen uit de jaren zeventig en tachtig is ons allen bekend. Als je dat vandaag, 30 jaar later, opnieuw openslaat, vrees ik dat er al heel wat zaken zijn veranderd of zelfs helemaal verdwenen.
Mijnheer Watteeuw, het is niet de eerste keer dat deze zaak aan de orde is in het parlement. Begin vorig jaar is er door collegas van uw en mijn fractie al aandacht gevraagd voor deze twee hoeves. Mevrouw Stevens heeft toen het standpunt van de N-VA verwoord. Nadien is het ruim een jaar stil gebleven, zowel hier als op het terrein. Het verwonderde ons dat er gisteren ineens actie werd gevoerd, langs de twee zijden welteverstaan. Ik wil in ieder geval minister Bourgeois danken en feliciteren voor het feit dat hij heel snel is opgetreden en zich ter plaatse is gaan vergewissen van de toestand, en dat de conclusies uit de studie van het Vlaams instituut voor het Onroerend Erfgoed (VIOE) ter harte zijn genomen. Ondanks de beslissingen en vergunningen die er waren, heeft hij nu de beschermingsprocedure voor nummer 73, Hof ter Walle, de meest merkwaardige en oudste schuur, aangekondigd.
De heer Reekmans heeft het woord.
Mijnheer Watteeuw, het is niet mijn stijl om oppositie te voeren tegen collega-oppositieleden, maar de waarheid heeft haar rechten. We hadden dit debat vandaag niet moeten voeren en u had gisteren geen actie moeten voeren indien uw partij destijds niet zo had gehamerd op de natuurcompensaties. Dat deze twee oude, leegstaande hoeves moeten worden afgebroken, is niet voor de haven, maar voor de natuurcompensaties die Groen! heeft gevraagd. Ik heb de indruk dat uw eigen luizen u vandaag bijten, mijnheer Watteeuw.
Een tijdje terug hadden we de discussie over de 270 vleermuizen in Fort 3, die hinderlijk waren voor de uitbreiding en de verlenging van de startbaan in Deurne. Ook dat was een actie van Groen! Ik heb de indruk, mijnheer Watteeuw, dat dit niet de ware reden is waarom u deze vraag stelt en waarom u actie voert. Ik heb de indruk dat Groen! volledig tegen eender welk groot infrastructuurwerk is. Zeg dat dan gewoon, en doe dat niet achter acties voor twee waardevolle boerderijen, waarvoor u vandaag in Het Nieuwsblad als reden opgeeft: Ze zijn ingepalmd door de natuur, want de vogels hebben er zich al in genesteld. Een klein beetje ernst, mijnheer Watteeuw. Ik doe het niet graag, maar dit moest ik toch even in dit halfrond brengen, om de waarheid recht aan te doen.
Wat de heer Reekmans aanhaalt, klopt niet. De twee hoeves worden niet afgebroken. De meest beschermingswaardige, de oudste hoeve, met de hoogste erfgoedwaarde, ga ik beschermen. Die opdracht is gegeven. Dat betekent ook dat er nu een bestemming aan kan worden gegeven. Ze ligt immers in een natuurcompensatiegebied, en daar kun je geen enkele functie aan geven, zelfs niet bewoning, tenzij er een bescherming komt.
Wat de heer Van Mechelen gezegd heeft, is waar. Er was vroeger een systeem van vrijblijvend advies in het geval dat gebouwen op de inventaris stonden. Nu wordt er niet langer een vrijblijvend, maar een verplicht advies gevraagd en wordt er een erfgoedtoets gedaan wanneer een gebouw zich op de inventaris bevindt. In dit geval stonden beide gebouwen op de inventaris, maar ik beklemtoon dat het niet om beschermde gebouwen ging.
Ik zal nu een van de twee beschermen. De minst waardevolle, de historisch en architecturaal minder belangrijke, de hoeve met enkel een lokaal belang wordt opgenomen in het natuurcompensatiegebied. De andere site zal ik integraal beschermen niet alleen de schuur die zou gesloopt worden, waar al een vergunning voor is. Zo kan zij behouden blijven en een nieuwe bestemming krijgen. Ik bedoel het geheel: de mooie, unieke hoeve met een mooi en gaaf interieur en met de schuur.
De heer Van Mechelen heeft terecht het verplichte advies gevraagd. Dat is een goede zaak. Ik heb anderhalf jaar geleden een behoorlijk grote steekproef gedaan in Gent. Daaruit bleek dat in 30 jaar een vijfde van het onroerend erfgoed was verdwenen. In die zin is dat verplicht advies heel belangrijk.
Mijnheer Reekmans, ik bewijs net met mijn pleidooi dat je ontwikkelingen, ook natuurontwikkelingen, niet eng mag bekijken. Onroerend erfgoed kan een plaats hebben in natuurgebieden. Daarover gaat het. Deze hoeves hebben hun plaats in die natuurcompensatiegebieden. Ze hebben voor een deel mee de ontwikkeling van het landschap bepaald. Er is dus geen tegenstelling tussen het bestaan van die hoeve en het feit dat je daar natuurcompensatiegebied ontwikkelt.
Minister, ik dank u voor de bescherming van het nummer 73. Ik hoop dat alsnog van nummer 71 de belangrijkste delen behouden blijven.
Het incident is gesloten.