Verslag plenaire vergadering
Verslag
De heer Verstrepen heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mevrouw de minister, ik had dit graag in de commissie besproken maar door omstandigheden moet ik dat nu in de plenaire vergadering doen. Ik ga proberen om de feiten te schetsen binnen dit heel beperkte tijdsbestek.
Mijn vraag gaat over het onbemande vliegtuig dat op 7 mei 2004 werd goedgekeurd door VITO. U hebt ook die gegevens maar ik overloop ze toch even. Op 7 juni 2004 werd onder minister Van Mechelen het schaalmodel onthuld. Op 14 juni 2005 onder minister Moerman werd op Le Bourget in Parijs het contract met de nv Verhaert Design & Development ondertekend. Het onbemande toestel kreeg de naam Mercator 1 en kostte 10.989.000 euro, exclusief btw. Op 14 juni 2005 kondigde VITO in de pers aan dat de eerste testvluchten zouden worden ontwikkeld in het voorjaar van 2006. Tegen het einde van 2007 zou de ontwikkeling van de sensoren en de verwerkingssoftware zijn afgerond. Het zou operationeel zijn in 2008.
Ondertussen waren er nog geen testvluchten en op 6 december 2007 hebt u gezegd in de commissie dat het toestel zich bij nv Verhaert bevond en pas aan VITO kan worden opgeleverd als de nodige vliegvergunningen zijn afgeleverd.
Op 9 februari 2009 werd een vraag gesteld aan staatssecretaris Schouppe. Hij antwoordde letterlijk: "Er is nooit een vergunning voor de Mercator 1 afgeleverd omdat het toestel niet voldoet aan de Belgische voorwaarden met betrekking tot de certificatie van onbemande toestellen. (...) zelfs wanneer het toestel een certificatie zou hebben, niet alle voorwaarden waren vervuld." Het kwam erop neer dat de certificatie zou kunnen plaatsvinden in de loop van 2009 met een testvlucht in 2010-2011 en een operationele vlucht in 2012, mits de producent, nv Verhaert, aan de opgelegde voorwaarden kan voldoen.
Het contract met diezelfde nv Verhaert Design & Development werd ondertekend op 14 juni 2005. De contractvoorwaarden stellen dat het toestel tegen uiterlijk 31 juli 2006, drie jaar geleden, aan VITO moest worden geleverd voor het bedrag van 10.989.000 euro.
Samengevat, mevrouw de minister, over een periode van vijf jaar is er de bestelling geweest voor 11 miljoen euro van een hightechvliegtuig dat de vervuiling moet meten boven Vlaanderen. Ondertussen weten we niet waar het vliegtuig is, of het vliegtuig vliegt, of het vliegtuig nog wel zal vliegen. Tout court: we weten niet of het eigenlijk wel bestaat en of dit geen verloren geld is. Vandaar mijn vraag, mevrouw de minister, hoe zit het nu met de Mercator 1?
Minister Ceysens heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, dames en heren, alvorens in te gaan op de grond van de zaak, wil ik toch wel enkele bedenkingen kwijt over de manier waarop de heer Verstrepen dit dossier in het weekend onder de aandacht heeft gebracht. Ik citeer uit Het Nieuwsblad op Zondag een uitspraak van de heer Dedecker. Hij zegt: "We wilden over dit vliegtuig interpelleren in het Vlaams Parlement, maar onze vraag is verdaagd tot na de verkiezingen van 7 juni." (Opmerkingen van de heer Eric Van Rompuy)
De heer Van Rompuy heeft gelijk dat hij protesteert, want de waarheid is dat de heer Verstrepen op 19 maart in de commissie onder het voorzitterschap van de heer Van Rompuy, een interpellatie had. Ik en de heer Fransaer, de gedelegeerd bestuurder van VITO, waren aanwezig om alles uit de doeken te doen, maar wie niet is komen opdagen, is de heer Verstrepen! (Opmerkingen van de heer Jurgen Verstrepen)
Collega's, mag ik erop wijzen dat de tijd voor actuele vragen beperkt is. Gelieve op de grond van de zaak door te gaan. (Opmerkingen van de heer Jurgen Verstrepen)
Mijnheer Verstrepen, u krijgt zo dadelijk, na het antwoord van de minister, de tijd om een repliek te geven. (Opmerkingen van de heer Jurgen Verstrepen)
Neen, mijnheer Verstrepen, u krijgt straks het woord.
Mijnheer Verstrepen, er is nog een tweede totaal uit de lucht gegrepen kwestie. U stelt dat u het vandaag bij de feiten zult houden. U weet natuurlijk dat u zondag totaal uit de bocht bent gegaan, toen u sprak van een bedrag van 23 miljoen euro.
Mevrouw de minister, zondag heb ik niets gezegd.
Ik zal u de feiten en de cijfers geven. En u kent ze, want het Vlaams Belang heeft hierover in 2007 uitvoerig geïnterpelleerd, en de cijfers staan allemaal in de verslagen van het parlement.
Ik geef toch nog kort de 'facts and figures', want dat is mijn manier van werken. De Vlaamse Regering keurde inderdaad op 7 mei 2004 de aankoop goed van het 'High Altitude Long Endurance Unmanned Aerial Vehicle' (HALE-UAV). Dat moest inderdaad worden ingezet voor de continue milieumonitoring in Vlaanderen. Daarvoor werd in het bedrag voorzien van 10.989.000 euro.
De heer Creyelman had het destijds over 18 miljoen euro. Ik heb de hele zaak toen in de commissie uiteengezet en iedereen weet dat het ging over 10 miljoen euro. U spreekt nu van 23 miljoen euro en ik weet totaal niet waar u dat bedrag vandaan haalt.
Ik heb het over 10,9 miljoen euro. U moet zich niet op gazettenpraat baseren, ik heb u het getal gegeven dat hier op mijn blad staat.
Op 14 juni 2005 heeft minister Moerman inderdaad de gunning van het bestek mee ondertekend. En Verhaert bevestigde in september 2006 de aankomst in Kruibeke van de Mercator 1. Verhaert demonstreerde toen ook het grondstation in Kruibeke en informeerde bij VITO over de VITO-vereisten voor het UAV-grondstation.
Het klopt dat het vliegtuig in 2007 getest had moeten worden boven Vlaanderen. Dat kon op dat moment niet omdat er geen vluchtvergunning bekomen werd. U moet weten dat de procedure voor het kwalificeren van zo een UAV in het Belgische luchtruim pas in 2007 officieel door het Bestuur van de Luchtvaart werd vrijgegeven. Men kon dus pas in 2007 weten welke de precieze specificaties waren. Daarbij komt dat er vandaag in dit type van vliegtuigen ook een transponder vereist is.
Tot op dat ogenblik bleef Verhaert de 'safety case approach' verdedigen die het ook in de offerte had beschreven en die door VITO was goedgekeurd. Door het uitblijven van een reële testvlucht en het ontbreken van relevante informatie van de zijde van Verhaert, heeft VITO Verhaert evenwel in gebreke gesteld, en vorderden zij ook de maximale schadevergoeding onder het contract wegens laattijdige levering. Dat was 10 percent van de contractwaarde. Daarbij komt nog dat niet de totale som van 10.989.000 euro is uitgekeerd en betaald. Iets meer dan de helft daarvan is betaald.
Op dit moment ondergaat Mercator de noodgedwongen aanpassing van de transponder. Dat gebeurt in het Verenigd Koninkrijk. Dat vraagt wijzigingen aan de structuur om de inplanting en het functioneren van de transponder mogelijk te maken. Tot zo lang is het clearancedossier ook on hold geplaatst.
De besprekingen met Verhaert en Kinetec duiden op een 'structural test flight' in het voorjaar van 2010, die zou plaatsvinden in Woomera, Australië, en een acceptatievlucht boven White Sands in Arizona in de zomer van 2010, omdat de vliegvergunningen boven België wellicht niet tijdig kunnen worden verkregen voor de specificaties van zo'n acceptatievlucht. Dat moet namelijk drie dagen en nachten continu in de lucht boven 50.000 voet.
Ik wil wel nog meegeven dat ook de ESA de ontwikkeling bij VITO van zowel de sensor als de software financiert om de gegevens die de UAV zal capteren, te verwerken. De eerste payload die aldus in ontwikkeling is, betreft de hogeresolutiecamera. Die camera wordt nu wel al getest en gekalibreerd bij VITO, hier in Vlaanderen. Het betreft een samenwerking met een aantal Vlaamse bedrijven, zoals Septentrio, een spin-off voor de levering van gps-sensoren, en FillFactory, een spin-off van IMEC, voor de sensor.
Mijnheer Verstrepen, was u op 19 maart in de commissie geweest, dan hadden we daar veel uitgebreider kunnen stilstaan bij alle specificaties en alle andere mogelijke vragen. Dit dossier is al herhaaldelijk besproken in het parlement en is elke keer op de raad van bestuur van VITO behandeld en uit de doeken gedaan.
Mevrouw de minister, ik ben een beetje ontgoocheld in de manier waarop u probeert te argumenteren. Ik heb niet gesproken met de krant. Ik daag u uit om in dat bewuste artikel mijn naam terug te vinden. U mag ook in de verslagen van het parlement opzoeken welk getal ik hier heb vermeld.
Toegegeven, het was Jean-Marie Dedecker die dat allemaal verteld heeft, en niet u.
Bovendien heb ik mij voor aanvang van die commissie verontschuldigd. Ik heb het daar ook over gehad met de commissievoorzitter, de heer Van Rompuy. Toen ik vroeg waarom die vraag niet werd geagendeerd in de volgende commissievergadering, heeft hij uitgelegd dat, als je verhinderd bent en je dat op voorhand meldt, je vraag normaal gezien wordt verplaatst naar de volgende zitting, maar dat dat in dit geval niet kon. Hij heeft dan gesuggereerd om de vraag in de plenaire zitting te stellen. Bij dezen doe ik dat.
U kunt blijven proberen om, met de gazet in de hand, bepaalde argumenten op te sommen, maar ik houd mij aan het dossier. Ik doe dat omdat ik er vragen over had, niet meer dan dat. Volgens u spreken anderen ook al uit mijn naam. Dat zou op den duur nogal moeilijk worden.
Het was in elk geval een bijzonder boeiend verhaal dat u nu verteld hebt. Ik ben dan ook zeer blij met het antwoord. Dit dossier zal nog verder opgevolgd worden. Dit document is immers een technisch verslag van de stand van zaken betreffende de Mercator 1. U hebt één onderdeeltje daarvan opgesomd. Dat toont aan dat het verslag ook wel klopt. Ik wil u dat bij gelegenheid wel eens bezorgen.
Daarin staan: de problemen die zouden bestaan bij het opstijgen van het originele vliegtuig. Het oorspronkelijke toestel zal nooit mogen opstijgen, dat hebt u ook gezegd. De truc die even onderweg was met ballon kan niet worden aanvaard. Het moet als een gewoon vliegtuig opstijgen en heeft een transponder nodig voor automatische herkenning door luchtvaartcontroleradar. Een militaire versie heeft dat niet nodig. Samen met nog andere voorzieningen die nodig zijn voor de luchtvaart is het gewicht bij de aanpassing veel te groot, zodat een nieuw toestel gebouwd moet worden. Het nieuwe toestel heeft twee keer de oorspronkelijke spanwijdte.
Mogelijke problemen die zouden bestaan bij het landen van het originele vliegtuig zijn de volgende. Het moet landen als een gewoon vliegtuig, niet zoals eerst gepland door uit elkaar te vallen en naar beneden te vallen. Dat duurt zes uur. De randproblemen uit het technische verslag dat wij gekregen hebben zijn: de windgevoeligheid bij opstijgen of landen en de sensoren die gebruikt zouden worden, vallen zwaarder uit dan gepland. Alle aanpassingen zetten dit vliegtuig vermoedelijk on hold omdat de technische specificaties volledig veranderen.
Ik keer terug naar de essentie van het verhaal: dit is begonnen op 7 mei 2004. U hebt het opgesomd, ik ook, vandaar dat ik mij hield aan de cijfers. Het is ingepland als hoogtechnologische observatie in Vlaanderen. Als dit het visitekaartje is van onze hoogtechnologische Vlaamse VITO op dit vlak, denk ik dat we dat niet in de etalage mogen zetten. Als we het vliegtuig ooit krijgen, kunnen we het hier in het Vlaams Parlement zetten in De Loketten. Het is een mooi object. Panamarenko zal er heel jaloers op zijn en dan zal het veel hebben gekost. Als u nu zegt dat het on hold wordt gezet en verder wordt uitgesteld, bevestigt u wat ik vermoedde: het vliegt niet, het zal voorlopig waarschijnlijk niet vliegen en het heeft veel geld gekost.
De heer Van Rompuy heeft het woord.
Ik ga niet in op de grond van de zaak. De minister heeft een juist antwoord gegeven. Het vliegtuig zal nooit worden gerealiseerd. Dat weet iedereen. Er komt niets van. Er is in België geen onderzoek gebeurd. Het komt uit Groot-Brittannië.
Mijnheer Verstrepen, u geeft de indruk dat u dit dossier in het parlement niet mag bespreken. U geeft de indruk dat wij bang zijn van dat dossier. U hebt die interpellatie ingediend. Die is een keer onontvankelijk verklaard in een andere commissie. Ik weet niet om welke redenen, maar wij hebben die onmiddellijk geagendeerd in onze commissie. Die dag was u naar de staten-generaal voor de media. Goed, dat is uw keuze, maar wij gaan in het Vlaams Parlement niet in functie van de agenda van de parlementsleden interpellaties verschuiven. Ik heb u toen gezegd dat ik er volledig achter stond dat u die vraag kon stellen, en heb u voorgesteld om die als actuele vraag te stellen.
Daarmee doe ik de waarheid geen geweld aan.
Nee, maar u geeft de indruk dat de minister in dat dossier iets te verbergen heeft en dat er iets 'Dedeckers' aan is. Het gaat trouwens over een observatievliegtuigje. U geeft de indruk dat het iets is dat ruikt naar privédetectives.
VITO is een van onze meest ernstige instellingen en heeft ons vertrouwen in het beoordelen van al die dossiers gedurende jaren lang. U komt er lacherig over doen dat VITO dat vliegtuigje hier in de etalage kan komen zetten. We zitten in een verkiezingsperiode, mijnheer Verstrepen, en iedereen zet dan zijn beste beentje voor. Die mentaliteit wijst op de manier waarop u aan politiek doet: verdacht maken zonder feiten. Ik betreur dat de werkzaamheden van het parlement daardoor in vraag zijn gesteld.
De heer Van Rompuy geeft terecht aan dat Jean-Marie Dedecker in het weekend - mogelijk als bliksemafleider voor iets anders - heeft gepoogd om God weet wat te komen vertellen.
Collega's weten dat dit wordt geagendeerd. Het is al besproken in de commissie. Ik ben elke dag ter beschikking. U vraagt mij, ik kom. De mensen van VITO waren erbij. Maar u, mijnheer Verstrepen, hebt die middag alleszins verstek gegeven.
Jullie creëren met verdachtmakingen een perceptie die voorspelbaar is, zeker na de persberichten van de afgelopen week over mijn partij. Ik heb me hier gewoon gehouden aan de feiten. Men heeft me geantwoord dat het vliegtuig nooit zal vliegen. Dat is de essentie. Jullie willen verkiezingsspielerei creëren met verwijzingen naar uitspraken in een krant die niet de mijne zijn, met getallen die niet de mijne zijn en met niet ter zake doende insinuaties. Dat is uw goed recht, maar ik ga daar niet op in. Ik heb me gesteund op de feiten: er is vijf jaar lang geïnvesteerd in een hoogtechnologisch vliegtuig dat niet vliegt. En dat is het einde van het verhaal.
Het incident is gesloten.