Verslag plenaire vergadering
Verslag
Voorstel tot spoedbehandeling
Dames en heren, vanmiddag heeft de heer Jan Roegiers bij motie van orde een voorstel tot spoedbehandeling gedaan van het voorstel van resolutie van de heren Jan Roegiers, Kurt De Loor en Ludwig Caluwé, de dames Helga Stevens en Anne Marie Hoebeke en de heer Eloi Glorieux betreffende de opvangsituatie van gehandicapte en verlaten kinderen en jongeren in Bulgarije.
De heer Roegiers heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, de reportage die vorige week maandag uitgezonden werd op Canvas, heeft een golf van verontwaardiging veroorzaakt in Vlaanderen.
De voorbije dagen zijn een aantal mensen bij de Bulgaarse ambassadeur geweest. De Bulgaarse ambassadeur is vandaag op zijn beurt in de Kamer geweest. Vanavond wordt de reportage opnieuw uitgezonden op Canvas, en zondag vertrekt er een fact-findingdelegatie naar Bulgarije, met daarbij ook vertegenwoordigers van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap en een medewerker van het kabinet van minister Vanackere.
Het lijkt mij belangrijk dat dit parlement zich vóór het vertrek van die delegatie kan uitspreken over de inhoud van deze resolutie.
Mevrouw Van Steenberge heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, collega's, ik heb de reportage ook gezien en ze heeft mij enorm aangegrepen. Ik denk dat niemand onbewogen blijft bij dergelijke beelden.
Onze fractie zal zich niet verzetten tegen de vraag tot spoedbehandeling, maar ik wil er toch even op wijzen dat die toestand in Bulgarije niet nieuw is. Bij de bespreking van de toetreding van Bulgarije tot de EU heeft onze fractie er al op gewezen dat er in Bulgarije zeer maffiose praktijken aan de gang zijn in de sociale zorg. Het gaat immers over meer dan alleen opvangtehuizen voor kinderen en gehandicapte kinderen: de sociale zorg in Bulgarije lijkt nergens op. Als men als kind of als oudere zorgbehoevende ergens belandt, is men een vogel voor de kat. Dat systeem vloeit voort uit het vroegere communistische regime. Maar daarover zal ik het straks nog hebben.
Wij zullen dit voorstel tot spoedbehandeling ondersteunen, omdat er, zoals de heer Roegiers aanhaalde, nog deze week een delegatie vertrekt naar Bulgarije.
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
Is het parlement het eens met dat voorstel tot spoedbehandeling? (Instemming)
Dan stel ik voor dat het voorstel van resolutie van de heren Jan Roegiers, Kurt De Loor en Ludwig Caluwé, de dames Helga Stevens en Anne Marie Hoebeke en de heer Eloi Glorieux betreffende de opvangsituatie van gehandicapte en verlaten kinderen en jongeren in Bulgarije onmiddellijk wordt behandeld.
Is het parlement het daarmee eens? (Instemming)
Bespreking
De voorzitter: Dames en heren, de bespreking is geopend.
De heer Roegiers heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, mijnheer de minister, collega's, bij haar tweede bezoek aan het opvangtehuis voor gebrekkige kinderen in Mogilino in het noorden van Bulgarije, zien we reportagemaakster Kate Blewet zich over een roestig kinderbed buigen. "Wat is hier in godsnaam gebeurd?", vraagt ze aan de verzorgster die staat toe te kijken. "Hij bleef maar op zijn duim zuigen", zegt die toonloos, "we hebben hem geamputeerd."
Met deze zin, die vandaag in een Vlaamse krant stond, wordt de gruwelijke reportage die vorige week op Canvas is uitgezonden, het best samengevat.
Vorige week heeft Canvas de onthutsende reportage 'Bulgaria's Abandoned Children' of 'De verlaten kinderen van Bulgarije' uitgezonden. De reportage gaat over een verzorgingstehuis in een dorp in het noorden van Bulgarije waar 75 ongewenste kinderen zijn ondergebracht. De kinderen worden er grotendeels aan hun lot overgelaten. In de reportage zien we hoe de meeste kinderen en jongeren de hele dag zitten te wiegen omdat er geen enkele activiteit plaatsheeft. 's Nachts worden alle 75 kinderen en jongeren opgesloten en slechts één personeelslid staat in voor hun bewaking. 's Ochtends worden ze in groep naakt naar de douches gestuurd. Handdoeken om zich af te drogen zijn er niet.
Er zijn vermoedens van verwaarlozing en verkrachting die evenwel in de reportage niet konden worden bewezen. Wel is duidelijk dat de kinderen erg ondervoed zijn en dat er de afgelopen jaren verschillende sterfgevallen zijn geweest.
Intussen zouden er in het betreffende tehuis wel wat verbeteringen zijn, onder meer omdat UNICEF het heeft overgenomen. De reportage is echter exemplarisch voor soortgelijke opvangtehuizen in Bulgarije. Kinderen die er met een handicap worden geboren, hoe minimaal ook, zijn niet gewenst en worden vrij snel door 'professionals' doorverwezen naar de Bulgaarse overheidsinstellingen. Het resultaat is dat er nergens ter wereld meer gehandicapten in tehuizen zitten dan in Bulgarije.
Deze schrijnende situatie blijft voortbestaan, ondanks de verklaringen van opeenvolgende Bulgaarse regeringen over hun engagementen om het opvangsysteem voor kinderen te hervormen.
Dit voorstel van resolutie wil meehelpen om zo snel mogelijk een einde te maken aan de wantoestanden, niet door de Bulgaarse overheid te veroordelen of Bulgarije te boycotten, maar door een helpende hand te reiken. In dit voorstel van resolutie drukken we onze bezorgdheid uit over de situatie van gehandicapte en verlaten kinderen in overheidsinstellingen in Bulgarije. We vragen aan de Vlaamse Regering om er bij de Bulgaarse overheid op aan te dringen onze grote bezorgdheid te uiten over deze schrijnende wantoestanden, om de Bulgaarse regering te verzoeken haar verbintenissen na te komen en de nodige middelen vrij te maken om te voorzien in een structurele opvang voor deze kinderen, en om na te gaan in welke mate Vlaanderen Bulgarije kan helpen bij een menswaardige opvang voor verlaten kinderen. Dat is ook de reden waarom er zondag een Belgische delegatie met Vlaamse vertegenwoordigers naar Bulgarije afzakt. Vlaanderen heeft heel wat knowhow inzake de opvang van en de therapie voor gehandicapte kinderen. Onze sterkte ligt precies daarin. Ik hoop dat dit voorstel van resolutie zal worden goedgekeurd zodat de delegatie zich gesterkt voelt door dit Vlaams Parlement. (Applaus)
Mevrouw Van Steenberge heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik betreur dat elke partij dit voorstel heeft mogen ondertekenen, zelfs Groen!, maar niet het Vlaams Belang.
Ik wil erop wijzen dat onze fractie de inhoud van het voorstel volledig steunt. We hebben wel twee bemerkingen.
Ik heb vrij goede contacten met Bulgarije. Ik ken het land toch wel een beetje. De sociale zekerheid bestaat er niet. Het is ieder voor zich. Er is geen sociaal vangnet.
Men stelt niet voor om de Bulgaarse overheid te veroordelen of te boycotten. Wij zijn ook tegen een boycot. De mensen zijn er straatarm. De economie platleggen, zou zeker geen goede zaak zijn. De Bulgaarse overheid heeft echter ook boter op het hoofd. Ze negeert compleet de mensen in de verzorgingsinstellingen. Een actie opzetten om massaal middelen naar dat land te sturen, lijkt me geen goede zaak. Zoals in het voorstel staat, heeft Bulgarije de afgelopen zes jaar 30 miljoen dollar aan leningen en donaties ontvangen. Als in de instellingen bijvoorbeeld verse groenten worden geleverd, dan zullen de verpleegkundigen die levensmiddelen mee naar huis nemen, omdat de kinderen voor hen toch een vogel voor de kat zijn. Die instellingen worden geplunderd. Hoe meer geld daar naartoe gaat, hoe meer maffiose praktijken er zullen zijn.
In Bulgarije is een mentaliteitswijziging nodig. Hoe dat concreet moet gebeuren, weet ik ook niet. In het derde punt staat terecht dat moet worden nagegaan in welke mate Vlaanderen Bulgarije kan helpen in verband met kinderopvang. Zelf zou ik de zaken hebben open getrokken.
Een aantal jaar geleden, bij de bespreking over de toetreding van Bulgarije tot de Europese Unie, werd er al op gewezen dat dit land er onder andere qua mentaliteit niet rijp voor was. Van het land werd een voorstelling gegeven die niet klopt met de werkelijkheid. Ik hoop dat dit een les kan zijn als andere staten hun kandidatuur stellen om toe te treden tot de unie.
Onze fractie zal dit voorstel van resolutie ten volle steunen. (Applaus bij het Vlaams Belang)
Mevrouw Stevens heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, geachte minister, collega's, namens de N-VA-fractie wens ik dit voorstel voluit te steunen. Niemand kan ongevoelig blijven voor de BBC-reportage die in een weeshuis in Bulgarije werd gedraaid. Maar de situatie in Bulgarije is jammer genoeg niet uniek. Navraag via mijn contacten met het Europees Gehandicaptenforum en andere belangenverenigingen van personen met een handicap in de Europese Unie en daarbuiten resulteerde in een lange lijst van landen waar de situatie even schrijnend is.
Ook al staat Bulgarije nu in het oog van de mediastorm, we mogen niet blind zijn voor de trieste realiteit in vele gewezen Oostbloklanden. Vroeger Roemenië, nu Bulgarije, morgen een ander Oostblokland.
Het voorstel van resolutie dat vandaag voorligt, spitst zich specifiek toe op Bulgarije. Maar mijns inziens mogen we ons daartoe niet beperken. We moeten van de gelegenheid gebruik maken om opnieuw de schrijnende verwaarlozing van kinderen en mensen met een handicap in vele Centraal- en Oost-Europese landen onder de aandacht te brengen en aan de kaak te stellen. Wij mogen niet zeggen: "Wir haben es nicht gewusst." We zijn mee moreel verantwoordelijk en moeten doen wat in onze macht ligt om de situatie voor kinderen en mensen met een handicap te verbeteren in alle huidige en toekomstige lidstaten van de Europese Unie. We moeten aan alle verantwoordelijke overheden het signaal geven dat dergelijke vormen van achteruitstelling en verwaarlozing onaanvaardbaar zijn.
Dit voorstel van resolutie is, hoop ik, een intentieverklaring dat allen hier aanwezig zich willen inzetten om dergelijke situaties stap voor stap uit de wereld te helpen. Samen met onze fractie hoop ik dan ook dat alle partijen hier vertegenwoordigd ook op Europees niveau de handen in elkaar kunnen slaan en een initiatief nemen.
Via onze Vlaamse ministers en europarlementsleden kunnen wij aan de Europese Commissie en de huidige en toekomstige lidstaten duidelijk maken dat de Europese Unie naast aandacht voor het economische aspect, ook aandacht moet hebben voor het sociaal welbevinden van al haar burgers. Dat kan via normen en financiële ondersteuning, maar vooral door een ander beleid te stimuleren.
Er moet een mentaliteitswijziging komen. Het dumpen van kinderen en volwassenen met een handicap in instellingen moet stoppen. Ik verwijs hierbij graag naar de uitspraak van Luk Zelderloo, secretaris-generaal van EASPD: "Het is kristalhelder dat de situatie moet worden aangepakt, doch laat ons voorkomen dat de vergeetputten worden omgebouwd tot gouden kooien. Kinderen horen bij hun familie, in de wijk, het dorp waar ze geboren werden. De uitdaging van de toekomst is zoveel als mogelijk de voorziening naar de kinderen en het gezin te brengen in plaats van de kinderen naar de voorzieningen."
Ik hoop alleszins dat men de handschoen zal opnemen om via deze spontaan opgewelde verontwaardiging tot een structurele verandering te komen. Er moet een structurele oplossing komen voor iets dat eigenlijk een structureel probleem is, zo niet leidt alle commotie vandaag uiteindelijk tot niets. (Applaus)
De heer Daems heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, we willen dit voorstel van resolutie uiteraard ten volle steunen.
Ik wil nog twee dingen toevoegen aan het debat. Het feit dat Bulgarije is toegetreden tot de EU is de beste garantie dat er effectief iets zal gebeuren. Zondag reist een delegatie van de diensten van de minister naar Bulgarije.
Het zou goed zijn dat het niet alleen een symbolisch bezoek is, maar dat we effectief iets doen met de conclusies. We moeten proberen om daar een zo goed mogelijk beeld te krijgen van de situatie, en nadien moeten we in de commissie nagaan wat Vlaanderen kan doen om de situatie te verbeteren.
Mijnheer Daems, ik wil ingaan op uw suggestie. Tijdens de voorbereiding van dit debat was met de minister afgesproken dat we zullen nagaan hoe we in de commissie voor Welzijn of Buitenlands Beleid of een gezamenlijke commissie opvolging kunnen geven aan de missie die zondag vertrekt. Het is een goede suggestie waar we moeten op ingaan.
Mevrouw Hoebeke heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik wilde dezelfde suggestie doen voor een debriefing naar beide commissies.
Minister Vanackere heeft het woord.
Mevrouw de voorzitter, ik wil namens de regering zeggen dat we dit voorstel van resolutie verwelkomen als morele steun voor een actie die reeds in gang is gezet.
Zondag zal een raadgever van mijn kabinet, vergezeld van een afdelingshoofd van het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap en een persoon van de inspectiediensten van de Vlaamse Gemeenschap binnen de welzijnssector, een fact-findingreis naar Bulgarije maken. Het wordt geen symbolisch bezoek.
Er is terecht aangehaald dat er niet alleen een mentaliteitswijziging moet komen, maar ook een competentieverhoging. Binnen de Vlaamse Gemeenschap wordt het respect voor de competentie van de sector algemeen erkend. De bedoeling van de fact-findingcommissie en de aanwezigheid van Vlaamse ambtenaren en een raadgeefster van mijn kabinet is net om ervoor te zorgen dat we op het niveau van de competentieverhoging nagaan op welke manier de Vlaamse Gemeenschap een duurzame bijdrage kan leveren aan het verbeteren van de leefomstandigheden van de betrokkenen. Iedereen die de beelden heeft gezien of ze nog zal zien, zal het ermee eens zijn dat er niet naast dit moreel appel kan worden gekeken. Dit is iets wat binnen de EU en voor mij in de hele wereld onaanvaardbaar is. We hebben de morele verantwoordelijkheid om een bijdrage te leveren om dit te verbeteren. (Applaus bij de meerderheid en Groen!)
Vraagt nog iemand het woord? (Neen)
De bespreking is gesloten.
We zullen straks de hoofdelijke stemming over het voorstel van resolutie houden.